شفاعت-١
مبانی: قرآن- نتیجه شفاعت- شفاعت و مقام محمود - شفاعت کُبری- شفاعت ویژه- شفاعت خواهان- انکار شفاعت
عبارت «شفاعة» در کتابهای الکافی (ط - الإسلامیة)، تحف العقول، من لا یحضره الفقیه، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، عیون أخبار الرضا علیه السلام، نهج البلاغة (للصبحی صالح)، تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، وسائل الشیعة بررسی شد.
و قال الله تعالى: أَ أَتَّخِذُ مِنْ دُونِهِ آلِهَةً إِنْ یُرِدْنِ الرَّحْمنُ بِضُرٍّ لا تُغْنِ عَنِّی شَفاعَتُهُمْ شَیْئاً وَ لا یُنْقِذُونِ
آیا من به جای آن خدای آفریننده یکتا خدایانی را معبود خود گیرم که اگر آن خدای رحمن بخواهد به من رنج و زیانی رسد هیچ شفاعت آن خدایان از من دفع زیان نکرده و نجاتم نتوانند داد؟
سوره یس آیه ٢٣
أَمِ اتَّخَذُوا مِنْ دُونِ اللَّهِ شُفَعاءَ قُلْ أَ وَ لَوْ کانُوا لا یَمْلِکُونَ شَیْئاً وَ لا یَعْقِلُونَ. قُلْ لِلَّهِ الشَّفاعَةُ جَمِیعاً لَهُ مُلْکُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ ثُمَّ إِلَیْهِ تُرْجَعُونَ
بلکه این مردم کافر مشرک خدا را وا گذارده و بتهایی (بی اثر) را شفیعان خود بر گرفتند. بگو: اگر چه این بتان کمتر چیزی در جهان مالک نباشند و عقل و ادراکی هیچ نداشته باشند (باز شفیع شما توانند شد). بگو: شفاعت همه خلقان با خداست که سلطان ملک آسمانها و زمین و است و پس از مرگ و فنا بازگشت همه شما به سوی اوست.
سوره زمر آیه ٤٣ و ٤٤
وَ لا یَمْلِکُ الَّذِینَ یَدْعُونَ مِنْ دُونِهِ الشَّفاعَةَ إِلَّا مَنْ شَهِدَ بِالْحَقِّ وَ هُمْ یَعْلَمُونَ
و غیر خدای یکتا آنان را که به خدایی می‌خوانند قادر بر شفاعت کسی نیستند مگر (عزیر و عیسی و فرشتگان) کسانی که با علم الیقین بر توحید حق گواهی دهند (و شفاعت اهل حق کنند).
سوره زخرف آیه ٨٦
یَوْمَئِذٍ لا تَنْفَعُ الشَّفاعَةُ إِلَّا مَنْ أَذِنَ لَهُ الرَّحْمنُ وَ رَضِیَ لَهُ قَوْلًا
در آن روز، شفاعت هیچ‌کس سود نبخشد جز آن‌کس که خدای رحمان به او رخصت شفاعت داده و سخنش را پسندیده باشد.
آیه ١٠٩ سوره طه
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَنْ أَتَى مَکَّةَ حَاجّاً وَ لَمْ یَزُرْنِی إِلَى الْمَدِینَةِ جَفَوْتُهُ یَوْمَ الْقِیَامَةِ وَ مَنْ أَتَانِی زَائِراً وَجَبَتْ لَهُ شَفَاعَتِی وَ مَنْ وَجَبَتْ لَهُ شَفَاعَتِی وَجَبَتْ لَهُ الْجَنَّةُ وَ مَنْ مَاتَ فِی أَحَدِ الْحَرَمَیْنِ- مَکَّةَ وَ الْمَدِینَةِ لَمْ یُعْرَضْ وَ لَمْ یُحَاسَبْ وَ مَنْ مَاتَ مُهَاجِراً إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ حُشِرَ یَوْمَ الْقِیَامَةِ مَعَ أَصْحَابِ بَدْرٍ.
رسول خدا صلّى اللّٰه علیه و آله و سلّم فرمودند: هر که براى اعمال حج به مکّه رفته و سپس من را در مدینه زیارت نکند من نیز در روز قیامت به او جفا خواهم کرد و کسى که من را زیارت نماید شفاعت من نصیبش مى‌گردد و کسى که از شفاعت من بهره‌مند شود بهشت بر او واجب مى‌گردد، سپس فرمود: و کسى که در یکى از دو حرم (مکّه و مدینه) از دنیا برود او را در موقف حساب نیاورده و مهاجر الى الله محسوب شده و روز قیامت با اصحاب بدر محشور مى‌گردد.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٤، ص ٥٤٨، ح ٥
٤٩- تفسیر العیاشی عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحَدِهِمَا قَالَ: فِی قَوْلِهِ عَسى أَنْ یَبْعَثَکَ رَبُّکَ مَقاماً مَحْمُوداً قَالَ هِیَ الشَّفَاعَةُ.
یکی از دو امام باقر یا امام صادق (ع) درباره آیه «امید است که پروردگارت تو را به مقام محمود برساند.» (سوره اسراء، آیه ۷۹) فرمودند: آن شفاعت است.
بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج ٨، ص ٤٨، ح ٤٩
٥٥- التوحید الْقَطَّانُ عَنْ أَبِی مَعْمَرٍ السَّعْدَانِیِّ عَنْ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع (روی عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَنَّهُ ذَکَرَ فِی خَبَرٍ طَوِیلٍ مِنْ جُمْلَتِهِ قَالَ: إِنَّ لِمُحَمَّدٍ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَوْمَ اَلْقِیَامَةِ قَبْلَ اَلْحِسَابِ مَقَاماً یَقُومُ فِیهِ) وَ هُوَ اَلْمَقَامُ اَلْمَحْمُودُ اَلَّذِی ذَکَرَهُ اَللَّهُ تَعَالَى یَقُومُ فَیُثْنِی عَلَى اَللَّهِ تَعَالَى بِمَا لَمْ یُثْنِ أَحَدٌ مِنْ قَبْلِهِ ثُمَّ یُثْنِی عَلَى اَلْمَلاَئِکَةِ فَلاَ یَبْقَى مَلَکٌ إِلاَّ أَثْنَى عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ ثُمَّ یُثْنِی عَلَى اَلرُّسُلِ ثُمَّ یُثْنِی [عَلَى] کُلِّ مُؤْمِنٍ وَ مُؤْمِنَةٍ یَبْدَأُ بِالصِّدِّیقِینَ وَ اَلشُّهَدَاءِ اَلصَّالِحِینَ ثُمَّ یَحْمَدُهُ أَهْلُ اَلسَّمَاوَاتِ وَ اَلْأَرْضِ وَ ذَلِکَ قَوْلُهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى عَسىٰ أَنْ یَبْعَثَکَ رَبُّکَ مَقٰاماً مَحْمُوداً فَطُوبَى لِمَنْ کَانَ لَهُ فِی ذَلِکَ اَلْمَقَامِ حَظٌّ وَ نَصِیبٌ وَ وَیْلٌ لِمَنْ لَمْ یَکُنْ لَهُ فِیهِ حَظٌّ وَ لاَ نَصِیبٌ.
از امیر المؤمنین علیه السّلام در خبرى طولانى که از آن جمله است اینکه براى حضرت محمّد صلّى اللّٰه علیه و اله روز قیامت مقامى است در آن میایستد و آن جایگاه پسندیده‌اى است که خداى تعالى یاد آورى فرموده. در آنجا میایستد و ثناى خداى تعالى را میگوید بطورى که پیش از او کسى این چنین ثنایش را نگفته بعد درود بر فرشتگان میفرستد سپس بجا نمیماند فرشته‌اى مگر اینکه درود بر محمّد و آل محمّد میفرستد بعد درود بر پیامبران میفرستد بعد درود بر هر چه مؤمن و مؤمنه‌ایست میفرستد بعد آغاز میکند براستگویان، شهیدان، شایستگان بعد سپاسگزارى میکنند او را اهل آسمانها و زمین و بیان این مطلب است گفته خداى تعالى: «باشد که خدایت تو را به مقام محمود (شفاعت کبری) مبعوث گرداند.» (سوره اسراء آیه ٧٩) خوشا بحال آن کس که براى او درین مقام بهره‌ایست و واى بر آن که براى او در این مقام بهره‌اى نیست.
بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج ٧، ص ١١٩، ح ٥٥
١- (بَابُ مَا یُقَالُ عِنْدَ قَبْرِ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع) عَنِ الصَّادِقِ أَبِی الْحَسَنِ الثَّالِثِ ع قَالَ: ... یَا وَلِیَّ اللَّهِ إِنَّ لِی ذُنُوباً کَثِیرَةً فَاشْفَعْ لِی إِلَى رَبِّکَ فَإِنَّ لَکَ عِنْدَ اللَّهِ مَقَاماً مَحْمُوداً مَعْلُوماً وَ إِنَّ لَکَ عِنْدَ اللَّهِ جَاهاً وَ شَفَاعَةً وَ قَدْ قَالَ تَعَالَى وَ لا یَشْفَعُونَ إِلَّا لِمَنِ ارْتَضى. (الأنبیاء: ٢٨)
امام هادی علیه السّلام فرمودند: در زیارت امام علی (ع) چنین بگو: ... ای ولی خدا من گناهان بسیاری دارم پس مرا نزد خدا شفاعت کن پس همانا برای تو نزد خدا مقام محمود معلوم است و همانا برای تو نزد خدا جایگاهی و شفاعت است و هرآینه خدای تعالی فرموده: و شفاعت نمی کنند مگر از کسانی که راضی شده است.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٤، ص ٥٦٩، ح ١
٤١ الْبَاقِرُ ع فِی قَوْلِهِ وَ تَرى کُلَّ أُمَّةٍ جاثِیَةً الْآیَةَ قَالَ ذَاکَ النَّبِیُّ ص وَ عَلِیٌّ یَقُومُ عَلَى کَوْمٍ قَدْ عَلَا عَلَى الْخَلَائِقِ فَیَشْفَعُ ثُمَّ یَقُولُ یَا عَلِیُّ اشْفَعْ فَیَشْفَعُ الرَّجُلُ فِی الْقَبِیلَةِ وَ یَشْفَعُ الرَّجُلُ لِأَهْلِ الْبَیْتِ وَ یَشْفَعُ الرَّجُلُ لِلرَّجُلَیْنِ عَلَى قَدْرِ عَمَلِهِ فَذَلِکَ الْمَقَامُ الْمَحْمُودُ.
امام باقر علیه السلام در مورد آیه «و در آن روز هر گروهی را بنگری که به زانو در آمده ...» (سوره جاثیة آیه ٢٨) فرمودند: آن پیامبر (ص) و علی (ع) است. می ایستد (پیامبر (ص)) بر تپه ای که بالاتر از خلایق است پس شفاعت می کند سپس می فرماید ای علی (ع) شفاعت کن؛
پس شفاعت می کند شخصی برای قبیله ای و گاه برای اهل خانه ای و گاه برای دو نفر به اندازه عملش و این همان مقام محمود است.
بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج ٨، ص ٤٣، ح ٤١
٢٠- ما، الأمالی للشیخ الطوسی الْفَحَّامُ عَنِ الْمَنْصُورِیِّ عَنْ عَمِّ أَبِیهِ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ الْعَسْکَرِیِّ عَنْ آبَائِهِ ع قَالَ قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع سَمِعْتُ النَّبِیَّ ص یَقُولُ إِذَا حُشِرَ النَّاسُ یَوْمَ الْقِیَامَةِ نَادَانِی مُنَادٍ یَا رَسُولَ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ جَلَّ اسْمُهُ قَدْ أَمْکَنَکَ مِنْ مُجَازَاةِ مُحِبِّیکَ وَ مُحِبِّی أَهْلِ بَیْتِکَ الْمُوَالِینَ لَهُمْ فِیکَ وَ الْمُعَادِینَ لَهُمْ فِیکَ فَکَافِهِمْ بِمَا شِئْتَ فَأَقُولُ یَا رَبِّ الْجَنَّةَ فَأُبَوِّؤُهُمْ مِنْهَا حَیْثُ شِئْتُ فَذَلِکَ الْمَقَامُ الْمَحْمُودُ الَّذِی وُعِدْتُ بِهِ.
امیر مؤمنان على بن ابى طالب علیه السّلام فرمود: شنیدم که پیامبر صلّى اللّه علیه و اله مى‌فرمود: هنگامى که مردم در روز قیامت برانگیخته شوند. منادى ندا دهد «اى فرستاده خدا! همانا خداوند -که نامش پرعظمت باد- به تو این توانایى را داده که دوستدارانت و دوستداران اهل بیتت را که به خاطر تو آنان را دوست مى‌دارند و به خاطرت با [دشمنان] آنان دشمنى مى‌کنند پاداش دهى. پس آن‌گونه که مى‌خواهى به آنان جزا ده». پس من مى‌گویم: اى پروردگار بهشت، آنگاه فراخوانده مى‌شوم که آنان را در هر جا از بهشت که خواستم جاى دهم؛ و این همان مقام ستوده شده‌اى است که به آن وعده داده شدم.
بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج ٨، ص ٣٩، ح ٢٠
٧- تفسیر القمی أَبِی عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ زُرْعَةَ عَنْ سَمَاعَةَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ شَفَاعَةِ النَّبِیِّ یَوْمَ الْقِیَامَةِ قَالَ یُلْجِمُ النَّاسَ یَوْمَ الْقِیَامَةِ الْعَرَقُ فَیَقُولُونَ انْطَلِقُوا بِنَا إِلَى آدَمَ یَشْفَعُ لَنَا فَیَأْتُونَ آدَمَ فَیَقُولُونَ اشْفَعْ لَنَا عِنْدَ رَبِّکَ فَیَقُولُ إِنَّ لِی ذَنْباً وَ خَطِیئَةً فَعَلَیْکُمْ بِنُوحٍ فَیَأْتُونَ نُوحاً فَیَرُدُّهُمْ إِلَى مَنْ یَلِیهِ وَ یَرُدُّهُمْ کُلُّ نَبِیٍّ إِلَى مَنْ یَلِیهِ حَتَّى یَنْتَهُونَ إِلَى عِیسَى فَیَقُولُ عَلَیْکُمْ بِمُحَمَّدٍ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ عَلَى جَمِیعِ الْأَنْبِیَاءِ فَیَعْرِضُونَ أَنْفُسَهُمْ عَلَیْهِ وَ یَسْأَلُونَهُ فَیَقُولُ انْطَلِقُوا فَیَنْطَلِقُ بِهِمْ إِلَى بَابِ الْجَنَّةِ وَ یَسْتَقْبِلُ بَابَ الرَّحْمَنِ وَ یَخِرُّ سَاجِداً فَیَمْکُثُ مَا شَاءَ اللَّهُ فَیَقُولُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ ارْفَعْ رَأْسَکَ وَ اشْفَعْ تُشَفَّعْ وَ سَلْ تُعْطَ وَ ذَلِکَ قَوْلُهُ عَسى أَنْ یَبْعَثَکَ رَبُّکَ مَقاماً مَحْمُوداً.
از امام صادق علیه السلام در مورد شفاعت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم سؤال شد. در پاسخ فرمود: در روز قیامت لگامی از عرق (یا شبیه آن) به دهان مردم زده می شود (اشاره به این است که آنقدر عرق می ریزند که دهانشان پر از عرق می گردد و قدرت تکلم از آن ها گرفته می شود) پس می گویند: برویم پیش آدم علیه السلام تا ما را شفاعت کند. از آدم تقاضا می کنند تا نزد خدا شفیع شود. در پاسخ می گوید: من خطاکار بوده ام، پیش «نوح» بروید. از نوح که تقاضا می کنند، او هم به پیامبر بعد از خود ارجاع می دهد تا این که به حضرت عیسی می رسد؛ و عیسی علیه السلام نیز می فرماید: بر شما باد که به محمد صلی الله علیه و آله و سلم و به جمیع انبیاء مراجعه کنید. آن گاه مردم خود را بر آن حضرت عرضه می دارند و از ایشان تقاضای شفاعت می کنند. حضرت می فرماید: با من بیائیید. مردم به همراه ایشان به در بهشت می روند و در مقابل «در رحمن» به سجده می افتند و به مقداری که خدا می خواهد، مکث می کنند. آن گاه خداوند می فرماید: سر خود را بالا بیاور و شفاعت کن که شفاعت تو پذیرفته است و درخواست کن که به تو داده می شود و این است معنای آیه شریفه «عسی ان یبعثک ربک مقاما محمودا»
(این روایت اشاره به شفاعت کبرا دارد.)
بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج ٨، ص ٣٥، ح ٧
٥٢- شی، تفسیر العیاشی عَنْ سَمَاعَةَ بْنِ مِهْرَانَ عَنْ أَبِی إِبْرَاهِیمَ ع فِی قَوْلِ اللَّهِ عَسى أَنْ یَبْعَثَکَ رَبُّکَ مَقاماً مَحْمُوداً قَالَ یَقُومُ النَّاسُ یَوْمَ الْقِیَامَةِ مِقْدَارَ أَرْبَعِینَ عَاماً وَ یُؤْمَرُ الشَّمْسُ فَیَرْکَبُ عَلَى رُءُوسِ الْعِبَادِ وَ یُلْجِمُهُمُ الْعَرَقُ وَ یُؤْمَرُ الْأَرْضُ لَا تَقْبَلْ مِنْ عَرَقِهِمْ شَیْئاً فَیَأْتُونَ آدَمَ فَیَتَشَفَّعُونَ مِنْهُ فَیَدُلُّهُمْ عَلَى نُوحٍ وَ یَدُلُّهُمْ نُوحٌ عَلَى إِبْرَاهِیمَ وَ یَدُلُّهُمْ إِبْرَاهِیمُ عَلَى مُوسَى وَ یَدُلُّهُمْ مُوسَى عَلَى عِیسَى وَ یَدُلُّهُمْ عِیسَى فَیَقُولُ عَلَیْکُمْ بِمُحَمَّدٍ خَاتَمِ الْبَشَرِ فَیَقُولُ مُحَمَّدٌ أَنَا لَهَا فَیَنْطَلِقُ حَتَّى یَأْتِیَ بَابَ الْجَنَّةِ فَیَدُقُّ فَیُقَالُ لَهُ مَنْ هَذَا وَ اللَّهُ أَعْلَمُ فَیَقُولُ مُحَمَّدٌ فَیُقَالُ افْتَحُوا لَهُ فَإِذَا فُتِحَ الْبَابُ اسْتَقْبَلَ رَبَّهُ فَیَخِرُّ سَاجِداً فَلَا یَرْفَعُ رَأْسَهُ حَتَّى یُقَالَ لَهُ تَکَلَّمْ وَ سَلْ تُعْطَ وَ اشْفَعْ تُشَفَّعْ فَیَرْفَعُ رَأْسَهُ فَیَسْتَقْبِلُ رَبَّهُ فَیَخِرُّ سَاجِداً فَیُقَالُ لَهُ مِثْلُهَا فَیَرْفَعُ رَأْسَهُ حَتَّى إِنَّهُ لَیَشْفَعُ مَنْ قَدْ أُحْرِقَ بِالنَّارِ فَمَا أَحَدٌ مِنَ النَّاسِ یَوْمَ الْقِیَامَةِ فِی جَمِیعِ الْأُمَمِ أَوْجَهَ مِنْ مُحَمَّدٍ ص وَ هُوَ قَوْلُ اللَّهِ تَعَالَى عَسى أَنْ یَبْعَثَکَ رَبُّکَ مَقاماً مَحْمُوداً.
در روایت در مورد گفتار خدای عزوجل «امید است که پروردگارت تو را به مقام محمود برساند.» (سوره اسراء، آیه ۷۹) آمده: مردم در روز قیامت چهل سال ایستاده می مانند به خورشید امر می شود که بر سرهای بندگان برو و لگامی از عرق (یا شبیه آن) به دهان مردم زده می شود و به زمین امر می شود که چیزی از عرق آنها را قبول نکن؛
پس می روند نزد آدم (ع) پس از آدم تقاضای شفاعت می کنند پس به نوح (ع) راهنمایی می کند و نوح (ع) به ابراهیم (ع) راهنمایی می کند و ابراهیم (ع) به موسی (ع) راهنمایی می کند و موسی (ع) به عیسی (ع) راهنمایی می کند و عیسی (ع) راهنمایی می کند و می گوید بر شما باد به محمد (ص) خاتم البشر محمد (ص) می گوید من برای او هستم و به راه می افتد تا به درهای بهشت می رسد پس در را می کوبد. به او گفته می شود این کیست و خدا داناتر است. جواب میدهد: محمّدم، صدا بلند می‌شود در را باز کنید، در باز می‌شود و آن حضرت داخل می‌شود و برای تعظیم خدایش به سجده می‌افتد و سرش را بلند نمی کند تا اینکه گفته می شود: حرف بزن و درخواست کن تا به تو عطا شود و شفاعت کن که تا شفاعت صورت پذیرد؛ پس سرش را بلند می کند تا اینکه همانا او حتما شفاعت می کند هر که را که با آتش سوخته می شود. پس در روز قیامت در میان همه امتها کسی آبرومندتر از محمّد (ص) نیست و این است گفتار خدای تعالی که «امید است که پروردگارت تو را به مقام محمود برساند.» (سوره اسراء، آیه ۷۹)
بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج ٨، ص ٤٨، ح ٥٢
٤٦- شی، تفسیر العیاشی عَنْ خَیْثَمَةَ الْجُعْفِیِّ قَالَ: کُنْتُ عِنْدَ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ ع أَنَا وَ مُفَضَّلُ بْنُ عُمَرَ لَیْلًا لَیْسَ عِنْدَهُ أَحَدٌ غَیْرُنَا فَقَالَ لَهُ مُفَضَّلٌ الْجُعْفِیُّ جُعِلْتُ فِدَاکَ حَدِّثْنَا حَدِیثاً نُسَرُّ بِهِ قَالَ نَعَمْ إِذَا کَانَ یَوْمُ الْقِیَامَةِ حَشَرَ اللَّهُ الْخَلَائِقَ فِی صَعِیدٍ وَاحِدٍ حُفَاةً عُرَاةً غُرْلًا قَالَ فَقُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ مَا الْغُرْلُ قَالَ کَمَا خُلِقُوا أَوَّلَ مَرَّةٍ ... فَیَأْتُونَهُ فَیَقُولُ لَسْتُ بِصَاحِبِکُمْ وَ لَکِنِّی أَدُلُّکُمْ عَلَى مَنْ بَشَّرْتُکُمْ بِهِ فِی دَارِ الدُّنْیَا (أحمد) ثُمَّ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع مَا مِنْ نَبِیٍّ وُلِدَ مِنْ آدَمَ إِلَى مُحَمَّدٍ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِمْ إِلَّا وَ هُمْ تَحْتَ لِوَاءِ مُحَمَّدٍ قَالَ فَیَأْتُونَهُ ثُمَّ قَالَ فَیَقُولُونَ یَا مُحَمَّدُ سَلْ رَبَّکَ یَحْکُمْ بَیْنَنَا وَ لَوْ إِلَى النَّارِ قَالَ فَیَقُولُ نَعَمْ أَنَا صَاحِبُکُمْ فَیَأْتِی دَارَ الرَّحْمَنِ وَ هِیَ عَدْنٌ وَ إِنَّ بَابَهَا سَعَتُهُ بُعْدُ مَا بَیْنَ الْمَشْرِقِ وَ الْمَغْرِبِ فَیُحَرِّکُ حَلْقَةً مِنَ الْحَلَقِ فَیُقَالُ مَنْ هَذَا وَ هُوَ أَعْلَمُ بِهِ فَیَقُولُ أَنَا مُحَمَّدٌ فَیُقَالُ افْتَحُوا لَهُ قَالَ فَیُفْتَحُ لِی قَالَ فَإِذَا نَظَرْتُ إِلَى رَبِّی مَجَّدْتُهُ تَمْجِیداً لَمْ یُمَجِّدْهُ أَحَدٌ کَانَ قَبْلِی وَ لَا یُمَجِّدُهُ أَحَدٌ کَانَ بَعْدِی ثُمَّ أَخِرُّ سَاجِداً فَیَقُولُ یَا مُحَمَّدُ ارْفَعْ رَأْسَکَ وَ قُلْ یُسْمَعْ قَوْلُکَ وَ اشْفَعْ تُشَفَّعْ وَ سَلْ تُعْطَ قَالَ فَإِذَا رَفَعْتُ رَأْسِی وَ نَظَرْتُ إِلَى رَبِّی مَجَّدْتُهُ تَمْجِیداً أَفْضَلَ مِنَ الْأَوَّلِ ثُمَّ أَخِرُّ سَاجِداً فَیَقُولُ ارْفَعْ رَأْسَکَ وَ قُلْ یُسْمَعْ قَوْلُکَ وَ اشْفَعْ تُشَفَّعْ وَ سَلْ تُعْطَ فَإِذَا رَفَعْتُ رَأْسِی وَ نَظَرْتُ إِلَى رَبِّی مَجَّدْتُهُ تَمْجِیداً أَفْضَلَ مِنَ الْأَوَّلِ وَ الثَّانِی ثُمَّ أَخِرُّ سَاجِداً فَیَقُولُ ارْفَعْ رَأْسَکَ وَ قُلْ یُسْمَعْ قَوْلُکَ وَ اشْفَعْ تُشَفَّعْ وَ سَلْ تُعْطَ فَإِذَا رَفَعْتُ رَأْسِی أَقُولُ رَبِّ احْکُمْ بَیْنَ عِبَادِکَ وَ لَوْ إِلَى النَّارِ فَیَقُولُ نَعَمْ یَا مُحَمَّدُ قَالَ ثُمَّ یُؤْتَى بِنَاقَةٍ مِنْ یَاقُوتٍ أَحْمَرَ وَ زِمَامُهَا زَبَرْجَدٌ أَخْضَرُ حَتَّى أَرْکَبَهَا ثُمَّ آتِی الْمَقَامَ الْمَحْمُودَ حَتَّى أَقْضِیَ عَلَیْهِ وَ هُوَ تَلٌّ مِنْ مِسْکٍ أَذْفَرَ بِحِیَالِ الْعَرْشِ ثُمَّ یُدْعَى إِبْرَاهِیمُ فَیُحْمَلُ عَلَى مِثْلِهَا فَیَجِیءُ حَتَّى یَقِفَ عَنْ یَمِینِ رَسُولِ اللَّهِ ص ثُمَّ رَفَعَ رَسُولُ اللَّهِ ص یَدَهُ فَضَرَبَ عَلَى کَتِفِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ ثُمَّ قَالَ ثُمَّ تُؤْتَى وَ اللَّهِ بِمِثْلِهَا فَتُحْمَلُ عَلَیْهِ ثُمَّ تَجِیءُ حَتَّى تَقِفَ بَیْنِی وَ بَیْنَ أَبِیکَ إِبْرَاهِیمَ ... فَیَجْلِسُ عَلَى الْعَرْشِ رَبُّنَا وَ یُؤْتَى بِالْکُتُبِ فَنَرْجِعُ فَنَشْهَدُ عَلَى عَدُوِّنَا وَ نَشْفَعُ لِمَنْ کَانَ مِنْ شِیعَتِنَا مُرَهَّقاً قَالَ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ فَمَا الْمُرَهَّقُ قَالَ الْمُذْنِبُ فَأَمَّا الَّذِینَ اتَّقَوْا مِنْ شِیعَتِنَا فَقَدْ نَجَاهُمُ اللَّهُ بِمَفازَتِهِمْ لا یَمَسُّهُمُ السُّوءُ وَ لا هُمْ یَحْزَنُونَ (آیه ٦١ سوره زمر) ...
خَیثَمه جُعفی گوید: من و مفضّل‌بن‌عُمَر شبی نزد امام صادق علیه السلام بودیم و جز ما فرد دیگری آنجا نبود؛ مفضّل عرض کرد: «فدایتان شوم! حدیثی برایمان بگویید تا با شنیدن آن شاد و مسرور شویم». امام فرمود: «آری، وقتی روز قیامت برپا شود، خداوند همه‌ی خلایق را در زمین بلندی سراپا برهنه و غُرل محشور میکند»، پرسیدم: فدایتان شوم! غُرل یعنی چه؟ فرمود: یعنی همان‌گونه که روز اوّل متولّد شدند؛ ... مردم نزد عیسی می‌آیند و او میگوید: من صاحب شما نیستم، امّا شما را به‌سوی پیامبری راهنمایی می‌کنم که در دنیا وجود او را به شما بشارت دادم؛ نزد احمد بروید. هر پیامبری که از زمان آدم تا پیامبر خدا متولّد شده، تحت لوای محمد خواهد بود. مردم نزد پیامبر می‌آیند و می‌گویند: ای محمّد! از پروردگارت بخواه برای ما حکم کند حتّی اگر جهنّم باشد. پیامبر می‌فرماید: «آری، من صاحب شما هستم» و به دار الرّحمن که همان باغ عَدن است می‌رود که در آن، از شرق تا به غرب وسعت دارد و یکی از حلقه‌های در را می‌کوبد، گفته می‌شود: کیستی؟ درحالی‌که او را بهتر از همه می‌شناسد. پیامبر می‌فرماید: «من محمّد هستم». گفته می‌شود: «در را برای او باز کنید». پیامبر فرمود: «پس آن در برایم باز می‌شود، وقتی خدایم را بنگرم چنان او را تمجید و اکرام می‌گویم که پیش از من هیچ کس خدا را چنین حمد و ثنا نگفته است و بعد از من هم نخواهد گفت؛ سپس به سجده می‌افتم». خداوند می‌فرماید: «سرت را بلند کن و بگو، هر چه بگویی شنیده می‌شود و شفاعت کن که پذیرفته می‌شود و بخواه که عطا می‌شوی».
پس هنگامی که سرم را بلند می کنم و به پروردگارم با مجد و عظمت بهتر از بار اول و دوم نگاه می کنم سپس به سجده می افتم پس می گوید «سرت را بلند کن و بگو که گفتارت شنیده می شود و شفاعت کن که پذیرفته می‌شود و بخواه که عطا می‌شوی». پس هنگامی که سرم را بلند می کنم می گویم پروردگارا میان بندگانت حکم کن اگرچه به آتش. پس می گوید بله ای محمد!
گوید سپس شتری آورده می شود از یاقوت سرخ و افسارش از زبرجد سبز تا اینکه سوار آن می شود سپس مقام محمود می آید و بر او داده می شود و آن تپه ای از مشک است که بوی آن به اطراف عرش می پیچد سپس از ابراهیم (ع) دعوت می شود و مانند آن به او داده می شود پس می آید تا اینکه در سمت راست رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله می ایستد سپس رسول خدا (ص) دستش را بلند می کند و به کتف علی بن ابی طالب (ع) می زند سپس گوید: سپس آورده می شود به خدا قسم مانند آن سپس به او داده می شود سپس می آید تا اینکه میان من و پدرت ابراهیم می ایستد...
پس پروردگار ما بر عرش می نشیند و کتابها آورده می شود پس رجوع داده می شود به ما و شهادت می دهیم به دشمنانمان و شیعیانمان را مُرَهَّقها را شفاعت می کنیم. پرسیدم فدایت شوم مُرَهَّقها کیستند؟ فرمود: گناهکاران. اما متقین از شیعیان ما پس هرآینه خدا آنها را به رستگاریشان نجات میدهد که به آنها بدی نمی رسد و اندوهگین نمی شوند.
بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج ٨، ص ٤٥، ح ٤٦
قَالَ أَبُو الْحَسَنِ ع إِذَا کَانَ لَکَ یَا سَمَاعَةُ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ حَاجَةٌ فَقُلِ «اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ عَلِیٍّ فَإِنَّ لَهُمَا عِنْدَکَ شَأْناً مِنَ الشَّأْنِ وَ قَدْراً مِنَ الْقَدْرِ فَبِحَقِّ ذَلِکَ الشَّأْنِ وَ بِحَقِّ ذَلِکَ الْقَدْرِ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تَفْعَلَ بِی کَذَا وَ کَذَا» فَإِنَّهُ إِذَا کَانَ یَوْمُ الْقِیَامَةِ لَمْ یَبْقَ مَلَکٌ مُقَرَّبٌ وَ لَا نَبِیٌّ مُرْسَلٌ وَ لَا مُؤْمِنٌ مُمْتَحَنٌ إِلَّا وَ هُوَ یَحْتَاجُ إِلَیْهِمَا فِی ذَلِکَ الْیَوْمِ.
سماعة گوید: حضرت ابو الحسن (موسى بن جعفر علیهما السلام) بمن فرمود: اى سماعة هر گاه براى تو نزد خداى عز و جل حاجتى است پس بگو: «اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ عَلِیٍّ فَإِنَّ لَهُمَا عِنْدَکَ شَأْناً مِنَ الشَّأْنِ وَ قَدْراً مِنَ الْقَدْرِ فَبِحَقِّ ذَلِکَ الشَّأْنِ وَ بِحَقِّ ذَلِکَ الْقَدْرِ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تَفْعَلَ بِی کَذَا وَ کَذَا»؛ (و بجاى تفعل بى کذا و کذا حاجت خود را بگوید) زیرا همانا چون روز قیامت شود هیچ فرشته مقرب و نه پیغمبر مرسل و نه مؤمن آزمایش شده نماند جز آنکه در آن روز بآن دو (یعنى محمد و على علیهما السلام) نیاز دارند.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٢، ص ٥٦٢، ح ٢١
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِنِّی شَافِعٌ یَوْمَ الْقِیَامَةِ لِأَرْبَعَةِ أَصْنَافٍ وَ لَوْ جَاءُوا بِذُنُوبِ أَهْلِ الدُّنْیَا رَجُلٌ نَصَرَ ذُرِّیَّتِی وَ رَجُلٌ بَذَلَ مَالَهُ لِذُرِّیَّتِی عِنْدَ الْمَضِیقِ وَ رَجُلٌ أَحَبَّ ذُرِّیَّتِی بِاللِّسَانِ وَ بِالْقَلْبِ وَ رَجُلٌ یَسْعَى فِی حَوَائِجِ ذُرِّیَّتِی إِذَا طُرِدُوا أَوْ شُرِّدُوا.
رسول خدا صلّى اللّه علیه و اله فرمود: من در روز رستاخیز بر چهار گروه شفاعتگر هستم، اگرچه با گناهان اهل دنیا آمده باشند: کسى که ذرّیه مرا یارى کند. کسى که در تنگناى مال خود، بر ذرّیه من بخشش نماید. فردى که با زبان و دل ذرّیه مرا دوست داشته باشد؛ و فردى که در احتیاجات ذریه من تلاش کند، آنگاه که آنها کنار زده شوند یا گریزان باشند.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٤، ص ٦٠، ح ٩
١٩٤٣٣- عَنْ أَبِی عَامِرٍ وَاعِظِ أَهْلِ الْحِجَازِ قَالَ: أَتَیْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع فَقُلْتُ لَهُ مَا لِمَنْ زَارَ قَبْرَهُ یَعْنِی أَمِیرَ الْمُؤْمِنِین ع وَ عَمَرَ تُرْبَتَهُ فَقَالَ یَا أَبَا عَامِرٍ حَدَّثَنِی أَبِی عَنْ أَبِیهِ- عَنْ جَدِّهِ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ عَلِیٍّ ع- أَنَّ النَّبِیَّ ص قَالَ لَهُ وَ اللَّهِ لَتُقْتَلَنَّ بِأَرْضِ الْعِرَاقِ- وَ تُدْفَنُ بِهَا قُلْتُ یَا رَسُولَ اللَّهِ- مَا لِمَنْ زَارَ قُبُورَنَا وَ عَمَرَهَا وَ تَعَاهَدَهَا فَقَالَ لِی یَا أَبَا الْحَسَنِ إِنَّ اللَّهَ جَعَلَ قَبْرَکَ وَ قُبُورَ وُلْدِکَ بِقَاعاً مِنْ بِقَاعِ الْجَنَّةِ- وَ عَرْصَةً مِنْ عَرَصَاتِهَا وَ إِنَّ اللَّهَ جَعَلَ قُلُوبَ نُجَبَاءَ مِنْ خَلْقِهِ وَ صَفْوَةٍ مِنْ عِبَادِهِ تَحِنُّ إِلَیْکُمْ وَ تَحْتَمِلُ الْمَذَلَّةَ وَ الْأَذَى فِیکُمْ فَیَعْمُرُونَ قُبُورَکُمْ وَ یُکْثِرُونَ زِیَارَتَهَا تَقَرُّباً مِنْهُمْ إِلَى اللَّهِ وَ مَوَدَّةً مِنْهُمْ لِرَسُولِهِ- أُولَئِکَ یَا عَلِیُّ الْمَخْصُوصُونَ بِشَفَاعَتِی وَ الْوَارِدُونَ حَوْضِی وَ هُمْ زُوَّارِی غَداً فِی الْجَنَّةِ- یَا عَلِیُّ مَنْ عَمَرَ قُبُورَکُمْ وَ تَعَاهَدَهَا فَکَأَنَّمَا أَعَانَ سُلَیْمَانَ بْنَ دَاوُدَ عَلَى بِنَاءِ بَیْتِ الْمَقْدِسِ- وَ مَنْ زَارَ قُبُورَکُمْ عَدْلُ ذَلِکَ لَهُ ثَوَابُ سَبْعِینَ حَجَّةً بَعْدَ حَجَّةِ الْإِسْلَامِ- وَ خَرَجَ مِنْ ذُنُوبِهِ حَتَّى یَرْجِعَ مِنْ زِیَارَتِکُمْ کَیَوْمَ وَلَدَتْهُ أُمُّهُ فَأَبْشِرْ وَ بَشِّرْ أَوْلِیَاءَکَ وَ مُحِبِّیکَ مِنَ النَّعِیمِ وَ قُرَّةِ الْعَیْنِ بِمَا لَا عَیْنٌ رَأَتْ وَ لَا أُذُنٌ سَمِعَتْ وَ لَا خَطَرَ عَلَى قَلْبِ بَشَرٍ وَ لَکِنْ حُثَالَةٌ مِنَ النَّاسِ یُعَیِّرُونَ زُوَّارَ قُبُورِکُمْ بِزِیَارَتِکُمْ کَمَا تُعَیَّرُ الزَّانِیَةُ بِزِنَاهَا أُولَئِکَ شِرَارُ أُمَّتِی لَا أَنَالَهُمُ اللَّهُ شَفَاعَتِی وَ لَا یَرِدُونَ حَوْضِی.
ابی عامر گوید نزد اباعبدالله علیه السلام آمدم و به او گفتم: آن که قبر امیرالمؤمنین علیه السلام را زیارت کند و خاک او را آباد کند چه پاداشی دارد؟ امام صادق علیه السلام از پدرانش که رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله به امام علی علیه السلام فرمودند: بخدا سوگند کشته میشوید در زمین عراق و در آنجا دفن مى‌شوید. عرضکردم یا رسول اللّٰه پاداش زیارت قبرهاى ما چیست هر کس آنها را آباد کند جزایش چیست؟ سپس بمن فرمود: اى ابا الحسن همانا خداى تعالى قبر تو و قبرهاى فرزندانت را بقعه‌اى از بقعه‌ها و میدان‌هاى بهشت قرار داده و خدا دل‌هائى را از آفریدگان و برگزیدگانش قرار داده که به سوى شما میل میکنند و در باره شما اذیت و آزارها را تحمل میکنند سپس قبرهاى شما را آباد میکنند بواسطه نزدیکى آنان بخداوند جل و علا و دوستى براى رسول خدا یا على اینان ویژگان و مخصوصین به شفاعت منند و اینان فردا در بهشت مرا زیارت میکنند. اى على (ع)! هر کس شما را زیارت کند ثوابش برابر است با ثواب هفتاد حج بعد از حجة الاسلام هنگامى که از زیارت برمیگردد از گناهانش بیرون آید مانند روزى که از مادر متولد شده پس اینان را مژده بده و مژده ده که ایشان از دوستان تواند در بهشتى که نه چشمى دیده و نه گوشى شنیده و نه به دل بشرى خطور کرده و گروهى از مردم زائران قبرهاى شما را سرزنش میکنند آنچنان که زن زناکار را بزنایش سرزنش مینمایند اینان بدترین امت منند شفاعت من باینان نمیرسد و بر حوض من وارد نمیشوند.
وسائل الشیعة، ج ١٤، ص ٣٨٣، ح ١٩٤٣٣
٢٩٤- وُهَیْبٌ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ- وَ الَّذِینَ یُؤْتُونَ ما آتَوْا وَ قُلُوبُهُمْ وَجِلَةٌ قَالَ هِیَ شَفَاعَتُهُمْ وَ رَجَاؤُهُمْ یَخَافُونَ أَنْ تُرَدَّ عَلَیْهِمْ أَعْمَالُهُمْ إِنْ لَمْ یُطِیعُوا اللَّهَ عَزَّ ذِکْرُهُ وَ یَرْجُونَ أَنْ یَقْبَلَ مِنْهُمْ.
ابو بصیر مىگوید: از امام صادق علیه السّلام پیرامون آیه شریفه: «و کسانى که ببخشند و با این حال باز دلهاشان ترسان است» (سوره مؤمنون/ آیه ٦٠). پرسش کردم. حضرت فرمود: مقصود شفاعت آنان و امیدى است که دارند و ترس آن را دارند که اعمالشان به سبب نافرمانى از خداى عزّ و جلّ به سوى ایشان باز گردد و امید آن دارند که از آنها پذیرفته شود.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٨، ص ٢٢٩، ح ٢٩٤
قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ عَلِیّ (ع): ... فَمَا أَقْبَحَ بِالْمُؤْمِنِ أَنْ یَدْخُلَ الْجَنَّةَ وَ هُوَ مَهْتُوکُ السِّتْرِ لَا تُعْیُونَ ا فِی طَلَبِ الشَّفَاعَةِ لَکُمْ یَوْمَ الْقِیَامَةِ بِسَبَبِ مَا قَدَّمْتُمْ وَ لاَ تَفْضَحُوا أَنْفُسَکُمْ عِنْدَ عَدُوِّکُمْ یَوْمَ اَلْقِیَامَةِ ...
امام على علیه السّلام فرمودند: ... چه زشت است مؤمن وارد بهشت شود در حالى که آبرویش از دست رفته است. در روز قیامت به سبب کردار زشتى که از پیش فرستاده‌اید در خصوص شفاعت کردن، ما را به زحمت نیندازید و خودتان را در نزد دشمنان در روز قیامت رسوا نکنید.
تحف العقول، ص ١٠٤
قَالَ عَلِیّ بْنِ موسی الرِّضَا (ع): ... الشَّفَاعَةُ جَائِزَةٌ لِلْمُسْتَشْفِعِینَ ...
امام رضا علیه السّلام فرمودند: شفاعت براى شفاعت خواهان جائز است.
تحف العقول، ص ٤٢١
٢٠٤١١- عَنِ الصَّادِقِ ع أَنَّهُ قَالَ: عَلَیْکُمْ بِالْوَرَعِ فَإِنَّهُ الدِّینُ الَّذِی نُلَازِمُهُ وَ نَدِینُ اللَّهَ تَعَالَى بِهِ وَ نُرِیدُهُ مِمَّنْ یُوَالِینَا لَا تُتْعِبُونَا بِالشَّفَاعَةِ.
امام صادق علیه السّلام فرمودند: بر شما باد به پارسایى که آن، همان دینى است که ما همراه آن هستیم و با خدا بدان‌گونه رفتار مى‌کنیم و آن را از دوستداران خود مى‌طلبیم [پس با پارسایى سعادتمند شوید و] ما را با [درخواست] شفاعتتان خسته مکنید.
وسائل الشیعة، ج ١٥، ص ٢٤٨، ح ٢٠٤١١
٢٣- الأمالی للصدوق قَالَ الصَّادِقُ ع مَنْ أَنْکَرَ ثَلَاثَةَ أَشْیَاءَ فَلَیْسَ مِنْ شِیعَتِنَا الْمِعْرَاجَ وَ الْمُسَاءَلَةَ فِی الْقَبْرِ وَ الشَّفَاعَةَ.
امام صادق علیه السّلام فرمودند: کسی که سه چیز را انکار کند از شیعیان ما نیست؛ معراج، سوال در قبر و شفاعت.
بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج ٦، ص ٢٢٣، ح ٢٣
