دوست داشتنی ترین اعمال نزد خدا

عبارتهای « أَحَبُ‏ الْأَعْمَالِ‏ إِلَى‏ اللَّهِ‏- أحب إلى الله‏ - أَفْضَلُ‏ الْأَعْمَالِ - أَفْضَلُ‏ الْأَعْمَالِ عِنْدَ اللَّهِ - أَقْرَبُ مَا یَکُونُ الْعَبْدُ إِلَى اللَّهِ » در کتابهای برگزیده بررسی گردید.

کتابهای برگزیده عبارتند از: الکافی (ط - الإسلامیة)، تحف العقول، من لا یحضره الفقیه، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، عیون أخبار الرضا علیه السلام، نهج البلاغة (للصبحی صالح)، تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، وسائل الشیعة، بحار الانوار، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل.

 

موضوعات

کلیات: بهشت و دوزخ- جهاد با نفس و روی گردانی از دنیا- ایمان- مومن- بهترین برادران ...

ویژگی اعمال: مداومت عمل- آنچه نفس بدش می آید- پای بندی به حق-

کلیات اعمال: ایمان و عمل صالح- انجام طاعات- معصیت نکردن- عمل به سنت-

عبادات: نماز- گریه در نماز- نماز اول وقت- نماز شب- اشک نیمه شب- خون شهید- جهاد- حج- امر به معروف و نهی از منکر- دادن سهم امام- بیداری تا طلوع خورشید

ارتباط با خدا: بزرگ شمردن خدا- حمد خدا- تهلیل و تکبیر- درخواست از خدا- سجده- ترس از خدا- استغفار- دوستی و دشمنی در راه خدا- تسبیحات حضرت زهرا (س)- خواندن قرآن- اهل مسجد-

ائمه (ع): صلوات- امام علی (ع) - امام حسین (ع)- زیارت امام حسین (ع)- گریه بر امام حسین (ع)- انتظار فرج- احترام به محبین ائمه (ع)-

اخلاق فردی: آشکار کردن نعمت- قناعت- سکوت- صبر- ترک غیبت- عفت- گفتار حق- جوان بخشنده- تحصیل علم-

اخلاق اجتماعی: شاد کردن مومن- رفع اندوه مومن- انجام حاجت مومن- دادن بدهی مومن- رفع گرسنگی- رفع تشنگی- پوشاندن لباس- نیکی به والدین- یاری کردن- صله رحم- کظم غیظ- مدارا کردن- نیکی- خوش اخلاقی- ازدواج- رفع حال بد دیگران- موعظه مردم-

متفرقات: مَسعی- مکه- کشاورزی- انگشتر عقیق- مسواک زدن- اقتصاد-

 

کلیات

قَالَ عَلِیّ (علیه السلام): مِنْ أَفْضَلِ‏ الْأَعْمَالِ‏ مَا أَوْجَبَ الْجَنَّةَ وَ أَنْجَى مِنَ النَّارِ.

امام علی (علیه السلام) فرمودند: از برترین اعمال عملی است که بهشت را واجب می کند و از آتش نجات می دهد.

تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص 156، ح 2939

سَأَلَ رَجُلٌ رَسُولَ اللَّهِ ص عَنْ أَفْضَلِ‏ الْأَعْمَالِ‏ فَقَالَ: الْعِلْمُ بِاللَّهِ وَ الْفِقْهُ فِی دِینِهِ وَ کَرَّرَهُمَا عَلَیْهِ فَقَالَ یَا رَسُولَ اللَّهِ أَسْأَلُکَ عَنِ الْعَمَلِ فَتُخْبِرُنِی عَنِ الْعِلْمِ فَقَالَ إِنَّ الْعِلْمَ یَنْفَعُکَ مَعَهُ قَلِیلُ الْعَمَلِ وَ إِنَّ الْجَهْلَ لَا یَنْفَعُکَ مَعَهُ کَثِیرُ الْعَمَلِ‏ ... ثَلَاثَةٌ هُنَّ مِنْ أَفْضَلِ‏ الْأَعْمَالِ‏ مُجَاهَدَةُ النَّفْسِ وَ مُغَالَبَةُ الْهَوَى وَ الْإِعْرَاضُ عَنِ الدُّنْیَا.

مردی از رسول خدا (ص) از بهترین اعمال سوال کرد ایشان فرمودند: علم به خدا و فقه در دینش و تکرار کرد آن دو را؛ گفت ای رسول خدا (ص) من از عمل سوال می کنم و تو از علم مرا خبر می دهی ایشان فرمودند همانا علم تو را نفع می دهد در حالی که عمل کم باشد و جهل نفع نمی دهد هر چند عمل بسیار باشد ... سه چیز از آنها از برترین اعمال جهاد با نفس و غلبه بر هوای نفس و چشم پوشی از دنیاست.

مجموعة ورام (تنبیه الخواطر و نزهة النواظر)، ج ‏1، ص 82

عَنِ النَّبِیِّ (ص) أَنَّهُ قَالَ: أَفْضَلُ‏ الْأَعْمَالِ‏ إِیمَانٌ لَا شَکَّ فِیهِ وَ غَزْوٌ لَا غُلُولَ فِیهِ وَ حَجٌّ مَبْرُورٌ.

رسول خدا (ص) فرمودند: برترین اعمال نزد خداوند ایمان بدون شک، جهادی که در آن دستبرد خائنانه (به غنایم) نباشد و حج پذیرفته شده است.

مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج‏ 8، ص 38، ح 9014

أَنَّ رَجُلًا جَاءَ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ ص فَقَالَ أَخْبِرْنِی مَا أَفْضَلُ‏ الْأَعْمَالِ‏ فَقَالَ الْإِیمَانُ بِاللَّهِ قَالَ ثُمَّ مَا ذَا قَالَ صِلَةُ الرَّحِمِ قَالَ ثُمَّ مَا ذَا قَالَ الْأَمْرُ بِالْمَعْرُوفِ وَ النَّهْیُ عَنْ الْمُنْکَرِ.

مردی آمد خدمت رسول خدا (ص) و گفت مرا آگاه کن که بهترین اعمال چیست؟ فرمودند: ایمان به خدا. گفت پس از آن چیست؟ فرمودند صله رحم. گفت پس از آن چیست؟ فرمودند امر به معروف و نهی از منکر.

مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج‏ 12، ص 184، ح 13833

قَالَ رَسُولُ اللَّه (ص): مَثَلُ الْمُؤْمِنِ عِنْدَ اللَّهِ تَعَالَى کَمَثَلِ مَلَکٍ مُقَرَّبٍ وَ إِنَّ الْمُؤْمِنَ عِنْدَ اللَّهِ لَأَعْظَمُ مِنْ ذَلِکَ وَ لَیْسَ شَیْ‏ءٌ أَحَبَ‏ إِلَى‏ اللَّهِ‏ تَعَالَى مِنْ مُؤْمِنٍ تَائِبٍ وَ مُؤْمِنَةٍ تَائِبَةٍ.

رسول خدا (ص) فرمودند: مثل مومن نزد خدای تعالی مانند فرشته مقرب است و نیست مومنی نزد خدا بزرگتر از آن و نیست چیزی نزد خدای تعالی دوست داشتنی‌تر از مرد مومن توبه کننده و زن مومن توبه کننده.

وسائل الشیعة، ج ‏16، ص 75، ح 21021

قَالَ عَلِیّ (علیه السلام): خَیْرُ إِخْوَانِکَ مَنْ دَعَاکَ إِلَى صِدْقِ الْمَقَالِ بِصِدْقِ مَقَالِهِ وَ نَدَبَکَ إِلَى أَفْضَلِ‏ الْأَعْمَالِ‏ بِحُسْنِ أَعْمَالِهِ.

امام علی (علیه السلام) فرمودند: بهترین برادران تو کسی است که با راستی گفتار خود تو را به راستی گفتار دعوت می کند و با نیکی اعمالش تو را به بهترین اعمال فرا می‌خواند.

تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص 417، ح 9535

 

ویژگی اعمال

مداومت عمل

عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: أَحَبُ‏ الْأَعْمَالِ‏ إِلَى‏ اللَّهِ‏ عَزَّ وَ جَلَّ مَا دَاوَمَ عَلَیْهِ الْعَبْدُ وَ إِنْ قَلَّ.

امام باقر (علیه السلام) فرمودند: دوست داشتنی ترین اعمال نزد خدای عزوجل عملی است که بنده به آن مداومت کند هر چند کم باشد.

الکافی (ط - الإسلامیة)، ج‏ 2، ص 82، ح 2

قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ ع‏ اعْلَمْ أَنَّ أَوَّلَ الْوَقْتِ أَبَداً أَفْضَلُ فَعَجِّلِ الْخَیْرَ مَا اسْتَطَعْتَ وَ أَحَبُ‏ الْأَعْمَالِ‏ إِلَى‏ اللَّهِ‏ مَا دَاوَمَ عَلَیْهِ الْعَبْدُ وَ إِنْ قَلَّ.

امام باقر (علیه السلام) فرمودند: بدان که اول وقت همیشه برتر است پس در کار خیر عجله کن هرچقدر که می توانی و دوست داشتنی ترین اعمال نزد خدای عزوجل عملی است که بنده به آن مداومت کند هر چند کم باشد.

وسائل الشیعة، ج ‏4، ص 121، ح 4681

عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: أَفْضَلُ‏ الْأَعْمَالِ‏ مَا دَاوَمَ عَلَیْهِ الْعَبْدُ وَ إِنْ قَلَّ.

امام صادق (علیه السلام) فرمودند: برترین اعمال عملی است که بنده به آن مداومت کند هر چند کم باشد.

مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج‏ 1، ص 131، ح 180

عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ:‏ إِنِّی أُحِبُّ أَنْ أَدُومَ عَلَى الْعَمَلِ إِذَا عَوَّدَتْنِی نَفْسِی وَ إِنْ فَاتَنِی مِنَ اللَّیْلِ قَضَیْتُهُ مِنَ النَّهَارِ وَ إِنْ فَاتَنِی مِنَ النَّهَارِ قَضَیْتُهُ بِاللَّیْلِ وَ إِنَّ أَحَبَ‏ الْأَعْمَالِ‏ إِلَى‏ اللَّهِ‏ مَا دِیمَ عَلَیْهَا فَإِنَّ الْأَعْمَالَ تُعْرَضُ کُلَّ یَوْمِ خَمِیسٍ وَ کُلَّ رَأْسِ شَهْرٍ وَ أَعْمَالُ السَّنَةِ تُعْرَضُ فِی النِّصْفِ مِنْ شَعْبَانَ فَإِذَا عَوَّدْتَ نَفْسَکَ عَمَلًا فَدُمْ عَلَیْهِ سَنَةً.

امام باقر (علیه السلام) فرمودند: همانا من دوست دارم که ادامه داشته باشد عمل تا زمانی که نفسم بر آن عادت کند و اگر ترک شد از من در شب قضا کنم آن را در روز و اگر ترک شد از من در روز قضا کنم آن را در شب و همانا دوست داشتنی ترین اعمال نزد خدا آن کاری است که ادامه دار باشد؛ پس همانا اعمال در هر پنجشنبه عرضه می شود و در ابتدای هر ماه و اعمال سال در نیمه شعبان عرضه می شود پس وقتی نفس تو بر عملی عادت کرد پس آن را تا یک سال ادامه بده.

مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج‏ 1، ص 129، ح 175

 

آنچه نفس بدش می آید

قَالَ عَلِیّ (علیه السلام): أَفْضَلُ‏ الْأَعْمَالِ‏ مَا أَکْرَهْتَ نَفْسَکَ عَلَیْهِ‏

امام علی (علیه السلام) فرمودند: برترین اعمال عملی است که نفست از آن کراهت دارد.

نهج البلاغة (للصبحی صالح)، ص 511، حکمت 249

قَالَ عَلِیّ (علیه السلام): أَفْضَلُ‏ الْأَعْمَالِ‏ مَا أُکْرِهَتِ النُّفُوسُ عَلَیْهَا.

امام علی (علیه السلام) فرمودند: برترین اعمال عملی است که نفسها از آن کراهت دارند.

تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص 156، ح 2927

 

پای بندی به حق

قَالَ عَلِیّ (علیه السلام): أَفْضَلُ‏ الْأَعْمَالِ‏ لُزُومُ الْحَقِّ.

امام علی (علیه السلام) فرمودند: برترین اعمال پایبندی به حق است.

تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص 156، ح 2929

 

 

کلیات اعمال

عَنِ النَّبِیِّ (ص): مَا مِنْ شَیْ‏ءٍ أَحَبَ‏ إِلَى‏ اللَّهِ‏ تَعَالَى مِنَ الْإِیمَانِ وَ الْعَمَلِ الصَّالِحِ وَ تَرْکِ مَا أَمَرَ بِهِ أَنْ یُتْرَکَ.

رسول خدا (ص) فرمودند: چیزی نزد خدای تعالی دوست داشتنی تر از ایمان و عمل صالح و ترک آنچه امر به ترکش نموده نیست.

مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج‏ 11، ص 278، ح 13007

قَالَ عَلِیّ (علیه السلام): مِنْ أَفْضَلِ‏ الْأَعْمَالِ‏ اکْتِسَابُ الطَّاعَاتِ.

امام علی (علیه السلام) فرمودند: از برترین اعمال انجام طاعات است.

تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص 182، ح 3409

عَنْ أَبِی حَمْزَةَ قَالَ:‌کُنْتُ عِنْدَ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ ع فَجَاءَهُ رَجُلٌ فَقَالَ لَهُ یَا أَبَا مُحَمَّدٍ إِنِّی مُبْتَلًى بِالنِّسَاءِ فَأَزْنِی یَوْماً وَ أَصُومُ یَوْماً فَیَکُونُ ذَا کَفَّارَةً لِذَا فَقَالَ لَهُ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ ع إِنَّهُ لَیْسَ شَیْ‏ءٌ أَحَبَ‏ إِلَى‏ اللَّهِ‏ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ أَنْ یُطَاعَ وَ لَا یُعْصَى فَلَا تَزْنِ وَ لَا تَصُمْ فَاجْتَذَبَهُ أَبُو جَعْفَرٍ ع إِلَیْهِ فَأَخَذَ بِیَدِهِ فَقَالَ یَا أَبَا زَنَّةَ تَعْمَلُ عَمَلَ أَهْلِ النَّارِ وَ تَرْجُو أَنْ تَدْخُلَ الْجَنَّةَ.

ابو حمزه گوید: در حضور امام سجاد علیه السّلام بودم که شخصى آمد و به امام علیه السّلام عرض کرد: اى ابا محمّد من گرفتار زناکارى هستم، یک روز زنا مى‌کنم و روز دیگر را روزه مى‌گیرم؛ پس این روزه کفاره آن زنا مى‌شود؟
فرمود: همانا هیچ چیز نزد خدا محبوب‌تر از این نیست که اطاعت شود و از او معصیت و نافرمانى نشود. پس زنا نکن و روزه هم نگیر. در این هنگام امام باقر علیه السّلام آن شخص را به طرف خود کشید و دستش را گرفت و فرمود: اى «ابا زنّه»(کنیه بوزینه)! عمل دوزخیان را انجام مى‌دهى و امید دارى که وارد بهشت گردى‌؟

الکافی (ط - الإسلامیة)، ج‏ 5، ص 542، ح 5

عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: عَلَیْکُمْ بِالْوَرَعِ فَإِنَّهُ لَیْسَ شَیْ‏ءٌ أَحَبَ‏ إِلَى‏ اللَّهِ‏ مِنَ الْوَرَعِ وَ عِفَّةِ بَطْنٍ‏ وَ فَرْجٍ.

امام صادق (علیه السلام) فرمودند: بر شما باد به ورع چراکه چیزی نزد خدا دوست داشتنی تر از ورع و عفت شکم و فرج نیست.

مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج‏ 11، ص 275، ح 12992

قَالَ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ ع‏: إِنَّ أَفْضَلَ‏ الْأَعْمَالِ‏ عِنْدَ اللَّهِ مَا عُمِلَ بِالسُّنَّةِ وَ إِنْ قَلَّ.

امام سجاد (علیه السلام) فرمودند: همانا برترین اعمال نزد خدا آن چیزی است که به سنت (روش رسول خدا (ص)) عمل شود هرچند کم باشد.

الکافی (ط - الإسلامیة)، ج‏ 1، ص 70، ح 7

 

 

عبادات

نماز

عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ:‏ أَحَبُ‏ الْأَعْمَالِ‏ إِلَى‏ اللَّهِ‏ عَزَّ وَ جَلَّ الصَّلَاةُ وَ هِیَ آخِرُ وَصَایَا الْأَنْبِیَاءِ ع.

امام صادق (علیه السلام) فرمودند: دوست داشتنی ترین اعمال نزد خدای عزوجل نماز است و آن آخرین وصیت های انبیاء (ع) است.

الکافی (ط - الإسلامیة)، ج‏ 3، ص 264، ح 2

عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِنَّ أَفْضَلَ‏ الْأَعْمَالِ‏ عِنْدَ اللَّهِ یَوْمَ الْقِیَامَةِ الصَّلَاةُ.

امام صادق (علیه السلام) فرمودند: همانا برترین اعمال نزد خدا در روز قیامت نماز است.

مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج‏ 3، ص 42، ح 2970

عَنْ عَلِیٍّ ع فِی حَدِیثِ الْأَرْبَعِمِائَةِ قَالَ: لَیْسَ عَمَلٌ أَحَبَ‏ إِلَى‏ اللَّهِ‏ عَزَّ وَ جَلَّ مِنَ الصَّلَاةِ فَلَا یَشْغَلَنَّکُمْ عَنْ أَوْقَاتِهَا شَیْ‏ءٌ مِنْ أُمُورِ الدُّنْیَا فَإِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ ذَمَّ أَقْوَاماً فَقَالَ‏ الَّذِینَ هُمْ عَنْ صَلاتِهِمْ ساهُونَ‏- یَعْنِی أَنَّهُمْ غَافِلُونَ اسْتَهَانُوا بِأَوْقَاتِهَا.

امام علی (علیه السلام) فرمودند: هیچ کارى نزد خداوند عزّ و جلّ محبوبتر از نماز نیست . پس مبادا چیزى از امور دنیا شما را از اوقات نماز بازدارد ؛ زیرا خداوند عزّ و جلّ مردمانى را نکوهیده و فرموده است : «آنان که از نمازشان غافلند» ؛ یعنى از اوقات نماز غافلند و به آن اهمّیتى نمى دهند .

وسائل الشیعة، ج ‏4، ص 113، ح 4653

رُوِیَ‏: الْبُکَاءَ لِذِکْرِ الْجَنَّةِ وَ النَّارِ مِنْ أَفْضَلِ‏ الْأَعْمَالِ‏ فِی الصَّلَاةِ.

روایت شده گریه برای بهشت و دوزخ از برترین اعمال در نماز است.

وسائل الشیعة، ج ‏7، ص 247، ح 9241

عَنِ ابْنِ مَسْعُودٍ قَالَ: سَأَلْتُ رَسُولَ اللَّهِ ص‏ أَیُّ الْأَعْمَالِ أَحَبُ‏ إِلَى‏ اللَّهِ‏ قَالَ الصَّلَاةُ لِوَقْتِهَا قُلْتُ ثُمَّ أَیُّ شَیْ‏ءٍ قَالَ بِرُّ الْوَالِدَیْنِ قُلْتُ ثُمَّ أَیُّ شَیْ‏ءٍ قَالَ الْجِهَادُ فِی سَبِیلِ اللَّهِ.

عبد اللَّه بن مسعود گوید از رسول خدا پرسیدم کدام عمل نزد خداى عز و جل محبوب‏تر است فرمود: نماز را بوقتش خواندن. عرض کردم پس از آن چه چیز؟ فرمودند: نیکى به پدر و مادر. عرض کردم پس از آن چه چیز؟ فرمود جهاد در راه خداى عز و جل. ابن مسعود گوید: رسول خدا همین را فرمود و اگر من بیشتر پرسیده بودم مسلم بیشتر میفرمود

وسائل الشیعة، ج ‏4، ص 112، ح 4651

قَالَ رَسُولُ اللَّه (ص): رَحِمَ اللَّهُ عَبْداً قَامَ مِنَ اللَّیْلِ فَصَلَّى وَ أَیْقَظَ أَهْلَهُ فَصَلَّوْا أَلَا وَ إِنَّ أَفْضَلَ‏ الْأَعْمَالِ‏ صَلَاةُ الرَّجُلِ‏ بِاللَّیْلِ وَ الَّذِی نَفْسِی بِیَدِهِ إِنَّ الرَّجُلَ إِذَا قَامَ مِنَ اللَّیْلِ یُصَلِّی تُسَبِّحُ ثِیَابُهُ وَ مَنْ حَوْلَهُ.

رسول خدا (ص) فرمودند: خدا رحمت کند بنده ای را که چیزی از شب را بیدار می شود و نماز می خواند و خانواده اش را بیدار می کند پس نماز می خوانند. اگاه باشید و همانا برترین اعمال نماز شب مرد است؛ قسم به کسی که جانم در دست اوست هنگامی که مرد برای نماز شب بیدار می شود لباس او و آنچه در اطراف اوست تسبیح می گویند.

مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج‏ 6، ص 337، ح 6947

عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: مَا مِنْ قَطْرَةٍ أَحَبَ‏ إِلَى‏ اللَّهِ‏ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ قَطْرَةِ دُمُوعٍ فِی سَوَادِ اللَّیْلِ مَخَافَةً مِنَ اللَّهِ لَا یُرَادُ بِهَا غَیْرُهُ.

امام باقر (علیه السلام) فرمودند: هیچ قطره‌اى نزد خدا محبوبتر نیست از آن قطره اشکى که در تاریکى شب از ترس خدا بریزد و جز خدا چیز دیگرى بآن منظور نباشد.

الکافی (ط - الإسلامیة)، ج‏ 2، ص 482، ح 3

عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ ع قَالَ: مَا مِنْ خُطْوَةٍ أَحَبَ‏ إِلَى‏ اللَّهِ‏ مِنْ خُطْوَتَیْنِ خُطْوَةٍ یَسُدُّ بِهَا الْمُؤْمِنُ صَفّاً فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَ خُطْوَةٍ إِلَى ذِی رَحِمٍ قَاطِعٍ وَ مَا مِنْ جُرْعَةٍ أَحَبَ‏ إِلَى‏ اللَّهِ‏ مِنْ جُرْعَتَیْنِ جُرْعَةِ غَیْظٍ رَدَّهَا مُؤْمِنٌ بِحِلْمٍ وَ جُرْعَةِ مُصِیبَةٍ رَدَّهَا مُؤْمِنٌ بِصَبْرٍ وَ مَا مِنْ قَطْرَةٍ أَحَبَ‏ إِلَى‏ اللَّهِ‏ مِنْ قَطْرَتَیْنِ قَطْرَةِ دَمٍ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَ قَطْرَةِ دَمْعَةٍ فِی سَوَادِ اللَّیْلِ لَا یُرِیدُ بِهَا عَبْدٌ إِلَّا اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ.

امام سجاد (علیه السلام) فرمودند: هیچ قدمى بسوى خداوند از دو قدم محبوبتر نیست قدمى که مؤمن براى صف بستن در جهاد بر میدارد و قدمى که براى آشتى با خویشاوند بر میدارد، و هیچ جرعه‏اى نزد خدا محبوبتر از دو جرعه نیست یکى جرعه خشمى که مؤمن با بردبارى فرو میبرد و دیگر شربت مصیبتى که مؤمن با شکیبائى بنوشد و هیچ قطره‏اى نزد خداوند محبوبتر از دو قطره نیست یکى قطره خونى که در راه خدا ریخته شود و دیگر اشکى که در تاریکى شب فقط براى خدا از چشم بنده جارى شود.

وسائل الشیعة، ج ‏7، ص 75، ح 8769

 

خون شهید، اشک نیمه شب

عَنِ النَّبِیِّ (ص): مَا مِنْ قَطْرَةٍ أَحَبَ‏ إِلَى‏ اللَّهِ‏ تَعَالَى مِنْ قَطْرَةِ دَمٍ فِی سَبِیلِ اللَّهِ أَوْ قَطْرَةِ دَمْعٍ فِی جَوْفِ اللَّیْلِ مِنْ خَشْیَةِ اللَّهِ.

رسول خدا (ص) فرمودند: نیست قطره ای دوست داشتنی‌تر نزد خدای تعالی از قطره خونی که در راه خدا ریخته می شود یا قطره اشکی که در دل شب از خوف خدا ریخته می شود.

مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج‏ 11، ص 16، ح 12305

عَنِ النَّبِیِّ (ص): مَا مِنْ قَطْرَةٍ أَحَبَ‏ إِلَى‏ اللَّهِ‏ مِنْ قَطْرَةِ دَمْعٍ خَرَجَتْ مِنْ خَشْیَةِ اللَّهِ وَ مِنْ قَطْرَةِ دَمٍ سُفِکَتْ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَ مَا مِنْ عَبْدٍ بَکَى مِنْ خَشْیَةِ اللَّهِ إِلَّا سَقَاهُ اللَّهُ مِنْ رَحِیقِ رَحْمَتِهِ وَ أَبْدَلَهُ اللَّهُ ضِحْکاً وَ سُرُوراً فِی جَنَّتِهِ وَ رَحِمَ اللَّهُ مَنْ حَوْلَهُ وَ لَوْ کَانُوا عِشْرِینَ أَلْفاً وَ مَا اغْرَوْرَقَتْ عَیْنٌ مِنْ خَشْیَةِ اللَّهِ إِلَّا حَرَّمَ اللَّهُ جَسَدَهُ عَلَى النَّارِ وَ إِنْ أَصَابَتْ وَجْهَهُ لَمْ یَرْهَقْهُ قَتَرٌ وَ لَا ذِلَّةٌ وَ لَوْ بَکَى عَبْدٌ فِی أُمَّةٍ لَنَجَّى اللَّهُ تِلْکَ الْأُمَّةَ بِبُکَائِهِ.

رسول خدا (ص) فرمودند: هیچ قطره‌اى نزد خدا محبوب‌تر از قطره اشکى که از ترس او ریخته شده باشد و قطره خونى که در راه خدا ریخته شده باشد،نیست،و هر بنده‌اى که از خوف خدا بگرید،خداوند جام رحمتش را به او مى‌چشاند و در عوض آن،جایش را در بهشت،خندان و خوشحال،قرار دهد و به احترام او خداوند هر کسى را که در اطرافش باشد-و لو بیست هزار نفر باشند-مورد مهر و رحمت خود قرار دهد و هیچ چشمى خود را از ترس خدا نیست،مگر اینکه خداوند آن را بر آتش حرام کرد و اگر بر گونه‌اش اصابت کند،روى ذلّت و خوارى نخواهد دید،و اگر بنده‌اى در میان امّتى از خوف خدا بگرید، خداوند به واسطه گریه او، آن امّت را مشمول مهر خود واقع مى‌گرداند.

مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج‏ 11، ص 246، ح 12889

عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ ع قَالَ: مَا مِنْ خُطْوَةٍ أَحَبَ‏ إِلَى‏ اللَّهِ‏ مِنْ خُطْوَتَیْنِ خُطْوَةٍ یَسُدُّ بِهَا الْمُؤْمِنُ صَفّاً فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَ خُطْوَةٍ إِلَى ذِی رَحِمٍ قَاطِعٍ وَ مَا مِنْ جُرْعَةٍ أَحَبَ‏ إِلَى‏ اللَّهِ‏ مِنْ جُرْعَتَیْنِ جُرْعَةِ غَیْظٍ رَدَّهَا مُؤْمِنٌ بِحِلْمٍ وَ جُرْعَةِ مُصِیبَةٍ رَدَّهَا مُؤْمِنٌ بِصَبْرٍ وَ مَا مِنْ قَطْرَةٍ أَحَبَ‏ إِلَى‏ اللَّهِ‏ مِنْ قَطْرَتَیْنِ قَطْرَةِ دَمٍ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَ قَطْرَةِ دَمْعَةٍ فِی سَوَادِ اللَّیْلِ لَا یُرِیدُ بِهَا عَبْدٌ إِلَّا اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ.

امام سجاد (علیه السلام) فرمودند: هیچ قدمى بسوى خداوند از دو قدم محبوبتر نیست قدمى که مؤمن براى صف بستن در جهاد بر میدارد و قدمى که براى آشتى با خویشاوند بر میدارد، و هیچ جرعه‏اى نزد خدا محبوبتر از دو جرعه نیست یکى جرعه خشمى که مؤمن با بردبارى فرو میبرد و دیگر شربت مصیبتى که مؤمن با شکیبائى بنوشد و هیچ قطره‏اى نزد خداوند محبوبتر از دو قطره نیست یکى قطره خونى که در راه خدا ریخته شود و دیگر اشکى که در تاریکى شب فقط براى خدا از چشم بنده جارى شود.

وسائل الشیعة، ج ‏7، ص 75، ح 8769

قَالَ رَسُولُ اللَّه (ص): مَا مِنْ قَطْرَةٍ أَحَبَ‏ إِلَى‏ اللَّهِ‏ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ قَطْرَةِ دَمٍ فِی سَبِیلِ اللَّهِ.

رسول خدا (ص) فرمودند: هیچ قطره ای دوست داشتنی تر از قطره خونی که در راه خدا ریخته می شود نیست.

الکافی (ط - الإسلامیة)، ج‏ 5، ص 53، ح 3

 

جهاد و حج

عَنِ النَّبِیِّ ص‏ إِنَّ أَحَبَ‏ الْأَعْمَالِ‏ إِلَى‏ اللَّهِ‏ عَزَّ وَ جَلَّ الصَّلَاةُ وَ الْبِرُّ وَ الْجِهَادُ.

رسول خدا (ص) فرمودند: دوست داشتنی ترین اعمال نزد خدای عزوجل نماز است و نیکی کردن و جهاد.

وسائل الشیعة، ج ‏4، ص 40، ح 4459

عَنِ النَّبِیِّ (ص) أَنَّهُ قَالَ: أَفْضَلُ‏ الْأَعْمَالِ‏ إِیمَانٌ لَا شَکَّ فِیهِ وَ غَزْوٌ لَا غُلُولَ فِیهِ وَ حَجٌّ مَبْرُورٌ.

رسول خدا (ص) فرمودند: برترین اعمال نزد خداوند ایمان بدون شک، جهادی که در آن دستبرد خائنانه (به غنایم) نباشد و حج پذیرفته شده است.

مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج‏ 8، ص 38، ح 9014

 

امر به معروف و نهی از منکر

أَنَّ رَجُلًا جَاءَ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ ص فَقَالَ أَخْبِرْنِی مَا أَفْضَلُ‏ الْأَعْمَالِ‏ فَقَالَ الْإِیمَانُ بِاللَّهِ قَالَ ثُمَّ مَا ذَا قَالَ صِلَةُ الرَّحِمِ قَالَ ثُمَّ مَا ذَا قَالَ الْأَمْرُ بِالْمَعْرُوفِ وَ النَّهْیُ عَنْ الْمُنْکَرِ.

مردی آمد خدمت رسول خدا (ص) و گفت مرا آگاه کن که بهترین اعمال چیست؟ فرمودند: ایمان به خدا. گفت پس از آن چیست؟ فرمودند صله رحم. گفت پس از آن چیست؟ فرمودند امر به معروف و نهی از منکر.

مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج‏ 12، ص 184، ح 13833

 

دادن سهم امام

عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) قَالَ: مَا مِنْ شَیْ‏ءٍ أَحَبَ‏ إِلَى‏ اللَّهِ‏ مِنْ إِخْرَاجِ الدَّرَاهِمِ إِلَى الْإِمَامِ وَ إِنَّ اللَّهَ لَیَجْعَلُ لَهُ الدِّرْهَمَ فِی الْجَنَّةِ مِثْلَ جَبَلِ أُحُدٍ.

امام صادق (علیه السلام) فرمودند: نزد خداوند چیزی دوست داشتنی تر از دادن پول به امام نیست؛ همانا خداوند هر درهم را در بهشت به مانند کوه احد قرار می دهد.

الکافی (ط - الإسلامیة)، ج‏ 1، ص 537، ح 2

 

بیداری تا طلوع خورشید

عَنِ النَّبِیِّ (ص): مَنْ صَلَّى الصُّبْحَ ثُمَّ جَلَسَ فِی مَجْلِسِهِ ذَکَرَ اللَّهَ حَتَّى طَلَعَتِ الشَّمْسُ کَانَ أَحَبَ‏ إِلَى‏ اللَّهِ‏ مِمَّنْ شَدَّ عَلَى جِیَادِ الْخَیْلِ فِی سَبِیلِ اللَّهِ حَتَّى تَطْلُعَ الشَّمْسُ.

رسول خدا (ص) فرمودند: کسی که نماز صبح بخواند سپس در جایگاهش بنشیند و یاد خدا باشد تا خورشید طلوع کند نزد خدا دوست داشتنی‌تر است از اینکه اسب را زین کرده و به جهاد در راه خدا رود (از شب در جهاد باشد) تا خورشید طلوع کند.

مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج‏ 5، ص 60، ح 5365

 

 

ارتباط با خدا

عَنْ زُرَارَةَ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی جَعْفَرٍ ع أَیُّ الْأَعْمَالِ أَحَبُ‏ إِلَى‏ اللَّهِ‏ قَالَ أَنْ یُمَجَّدَ.

زراره گوید به امام باقر (علیه السلام) گفتم کدام اعمال نزد خدا دوست داشتنی تر است؟ فرمودند: این که تمجید شود. (عزیز و بزرگ شمرده شود.)

مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج‏ 5، ص 215، ح 5721

عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مَرْوَانَ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع أَیُّ الْأَعْمَالِ أَحَبُ‏ إِلَى‏ اللَّهِ‏ عَزَّ وَ جَلَّ فَقَالَ أَنْ تَحْمَدَهُ.

محمد بن مروان گوید به امام صادق (علیه السلام) گفتم کدام عمل نزد خدای عزوجل محبوبتر است فرمودند: حمد خدا.

الکافی (ط - الإسلامیة)، ج‏ 2، ص 503، ح 2

عَنِ النَّبِیِّ (ص): لَیْسَ شَیْ‏ءٌ أَحَبَ‏ إِلَى‏ اللَّهِ‏ مِنْ قَوْلِ الْقَائِلِ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ لِذَلِکَ أَثْنَى بِهِ عَلَى نَفْسِهِ.

رسول خدا (ص) فرمودند: نیست چیزی نزد خدا دوست داشتنی‌تر از گفتار گوینده «الحمد لله» و آن را ثنا گوید بر خودش.

مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج‏ 5، ص 315، ح 5968

عَنْ أَحَدِهِمَا أَبَا جَعْفَرٍ او أَبَا عَبْدِ اللَّهِ (H)‏ قَالَ: ‏ أَکْثِرُوا مِنَ التَّهْلِیلِ وَ التَّکْبِیرِ فَإِنَّهُ لَیْسَ شَیْ‏ءٌ أَحَبَ‏ إِلَى‏ اللَّهِ‏ عَزَّ وَ جَلَّ مِنَ التَّهْلِیلِ وَ التَّکْبِیرِ.

یکی از دو امام باقر یا امام صادق (H) فرمودند: بسیار تهلیل (لا اله الا الله) و تکبیر (الله اکبر) بگویید چراکه چیزی محبوبتر از تهلیل و تکبیر نزد خدا نیست.

الکافی (ط - الإسلامیة)، ج‏ 2، ص 506، ح 2

عَنِ النَّبِیِّ ص قَالَ: مَا مِنَ الْکَلَامِ کَلِمَةٌ أَحَبَ‏ إِلَى‏ اللَّهِ‏ مِنْ قَوْلِ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ مَا مِنْ عَبْدٍ یَقُولُ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ (یَمُدُّ بِهَا صَوْتَهُ فَیَفْرُغُ) إِلَّا تَنَاثَرَتْ ذُنُوبُهُ تَحْتَ قَدَمَیْهِ کَمَا یَتَنَاثَرُ وَرَقُ الشَّجَرِ تَحْتَهَا.

رسول خدا (ص) فرمودند: کلامی نیست که از کلمه لا اله الا الله نزد خدا دوست داشتنی تر باشد و بنده لا اله الا الله نمی گوید (درحالی که صدایش را بکشد تا فارغ شود) مگر آنکه گناهانش در زیر پاهایش می ریزد همانطور که برگ درخت در زیرش می ریزد.

وسائل الشیعة، ج ‏7، ص 215، ح 9147

قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع‏ أَحَبُ‏ الْأَعْمَالِ‏ إِلَى‏ اللَّهِ‏ عَزَّ وَ جَلَّ فِی الْأَرْضِ الدُّعَاءُ وَ أَفْضَلُ الْعِبَادَةِ الْعَفَافُ.

امام علی (علیه السلام) فرمودند: دوست داشتنی ترین اعمال نزد خدای عزوجل در زمین دعاست و برترین عبادت عفت است. (العِفَّة- مص، روى گردانى از خواهشهاى نفسانى، پاکى تن، پاکدامنى‏)

الکافی (ط - الإسلامیة)، ج‏ 2، ص 467، ح 8

عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص‏ لَیْسَ شَیْ‏ءٌ أَحَبَ‏ إِلَى‏ اللَّهِ‏ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ أَنْ یُسْأَلَ فَلَا یَسْتَحْیِی أَحَدُکُمْ أَنْ یَسْأَلَ اللَّهَ مِنْ فَضْلِهِ وَ لَوْ بِشِسْعِ نَعْلٍ.

امام صادق (علیه السلام) فرمودند: رسول خدا صلّى اللّه علیه و اله فرمود: هیچ عبادتى به درگاه خدا دوست داشتنی تر از این نیست که از پیشگاه او مسألت نمایند؛ مبادا کسى از درخواست از فضل خدا شرم کند، گرچه به خاطر یک بند کفش باشد.

الکافی (ط - الإسلامیة)، ج‏ 4، ص 20، ح 4

عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: مَا مِنْ شَیْ‏ءٍ أَحَبَ‏ إِلَى‏ اللَّهِ‏ مِنْ أَنْ یُسْأَلَ.

امام باقر (علیه السلام) فرمودند: هیچ عبادتى به درگاه خدا دوست داشتنی تر از این نیست که از پیشگاه او مسألت نمایند.

مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج‏ 5، ص 163، ح 5566

عَنْ حَنَانِ بْنِ سَدِیرٍ عَنْ أَبِیهِ قَالَ: قُلْتُ لِلْبَاقِر ع أَیُّ الْعِبَادَةِ أَفْضَلُ فَقَالَ مَا مِنْ شَیْ‏ءٍ أَحَبَ‏ إِلَى‏ اللَّهِ‏ مِنْ أَنْ یُسْأَلَ وَ یُطْلَبَ مَا عِنْدَهُ وَ مَا أَحَدٌ أَبْغَضَ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مِمَّنْ یَسْتَکْبِرُ عَنْ عِبَادَتِهِ وَ لَا یَسْأَلُ مَا عِنْدَهُ.

حنان کوید به امام باقر (علیه السلام) گفتم کدام عبادت با فضیلت‌تر است؟ فرمودند: چیزی نزد خدا دوست داشتنی تر نیست از اینکه از پیشگاه او مسألت شود و از آنچه نزد اوست درخواست شود و نیست دشمن تر نزد خدای عزوجل از کسی که تکبر کند از عبادت خدا و از آنچه نزد اوست درخواست نکند.

مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج‏ 5، ص 170، ح 5587

عَنِ النَّبِیِّ (ص): مَا مِنْ صَوْتٍ أَحَبَ‏ إِلَى‏ اللَّهِ‏ مِنْ صَوْتِ عَبْدٍ لَهْفَانَ قِیلَ وَ مَا هُوَ قَالَ عَبْدٌ یُصِیبُ‏ الذَّنْبَ فَیَمْلَأُ جَوْفَهُ فَرَقَا مِنَ اللَّهِ فَیَقُولُ یَا رَبِّ فَیَقُولُ اللَّهُ أَنَا رَبُّکَ أَغْفِرُ لَکَ إِذَا اسْتَغْفَرْتَنِی وَ أُجِیبُکَ إِذَا دَعَوْتَنِی.

رسول خدا (ص) فرمودند: نیست صدایی نزد خدا دوست داشتنی‌تر از صدای بنده لهفان. (اندوهناک و حسرت‌کش) گفته شد او کیست؟ فرمود بنده ای که گناه کرده پس درونش از ترس خدا پر می شود پس می گوید ای پروردگار! پس خدا می گوید: من پروردگار توام تو را می بخشم وقتی طلب بخشش کنی و تو را جواب می دهم وقتی مرا بخوانی.

مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج‏ 5، ص 318، ح 5982

عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) قَالَ: ... فَإِنَّ أَقْرَبَ‏ مَا یَکُونُ‏ الْعَبْدُ إِلَى‏ اللَّهِ‏ وَ هُوَ سَاجِدٌ ادْعُ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ لِدُنْیَاکَ وَ آخِرَتِکَ.

امام صادق (علیه السلام) فرمودند: همانا نزدیکترین حالت بنده به خدا حالت سجده است بخوان خدای عزوجل را برای دنیا و آخرتت.

مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج‏ 4، ص 463، ح 5166

عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) قَالَ: أَقْرَبُ‏ مَا یَکُونُ‏ الْعَبْدُ إِلَى‏ اللَّهِ‏ وَ هُوَ سَاجِدٌ فَادْعُ اللَّهَ وَ اسْأَلْهُ الرِّزْقَ.

امام صادق (علیه السلام) فرمودند: نزدیکترین حالت بنده به خدا حالت سجده است پس بخوان خدا را و روزی طلب کن از او.

مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج‏ 4، ص 463، ح 5167

عَنِ النَّبِیِّ (ص): مَا مِنْ صَوْتٍ أَحَبَ‏ إِلَى‏ اللَّهِ‏ مِنْ صَوْتِ عَبْدٍ لَهْفَانَ قِیلَ وَ مَا هُوَ قَالَ عَبْدٌ یُصِیبُ‏ الذَّنْبَ فَیَمْلَأُ جَوْفَهُ فَرَقَا مِنَ اللَّهِ فَیَقُولُ یَا رَبِّ فَیَقُولُ اللَّهُ أَنَا رَبُّکَ أَغْفِرُ لَکَ إِذَا اسْتَغْفَرْتَنِی وَ أُجِیبُکَ إِذَا دَعَوْتَنِی.

رسول خدا (ص) فرمودند: نیست صدایی نزد خدا دوست داشتنی‌تر از صدای بنده لهفان. (اندوهناک و حسرت‌کش) گفته شد او کیست؟ فرمود بنده ای که گناه کرده پس درونش از ترس خدا پر می شود پس می گوید ای پروردگار! پس خدا می گوید: من پروردگار توام تو را می بخشم وقتی طلب بخشش کنی و تو را جواب می دهم وقتی مرا بخوانی.

مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج‏ 5، ص 318، ح 5982

سُئِلَ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ ع عَنْ أَفْضَلِ‏ الْأَعْمَالِ‏ فَقَالَ هُوَ أَنْ یَقْنَعَ بِالْقُوتِ وَ یَلْزَمَ السُّکُوتَ وَ یَصْبِرَ عَلَى الْأَذِیَّةِ وَ یَنْدَمَ عَلَى الْخَطِیئَةِ.

سوال شد از امام سجاد (علیه السلام) از برترین اعمال، فرمودند: قناعت به خوراک (موجود) و سکوت و صبر بر اذیت و پشیمانی از خطا.

مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج‏ 15، ص 232، ح 18094

عَنِ النَّبِیِّ (ص) قَالَ: أَفْضَلُ‏ الْأَعْمَالِ‏ الْحُبُّ فِی اللَّهِ وَ الْبُغْضُ فِی اللَّهِ.

رسول خدا (ص) فرمودند: برترین اعمال دوستی در راه خدا و دشمنی در راه خداست.

مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج‏ 12، ص 225، ح 13947

عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: تَسْبِیحُ فَاطِمَةَ ع فِی کُلِّ یَوْمٍ فِی دُبُرِ کُلِّ صَلَاةٍ أَحَبُ‏ إِلَى‏ اللَّهِ‏ مِنْ صَلَاةِ أَلْفِ رَکْعَةٍ فِی کُلِّ یَوْمٍ.

امام صادق (علیه السلام) فرمودند: تسبیح فاطمه (س) در هر روز به دنبال همه نمازها نزد خدا دوست داشتنی‌تر است از نماز هزار رکعتی در هر روز.

مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج‏ 5، ص 35، ح 5300

عَنْ زُرَارَةَ بْنِ أَوْفَى قَالَ: إِنَّ رَجُلًا قَامَ إِلَى النَّبِیِّ ص فَقَالَ یَا رَسُولَ اللَّهِ أَیُّ الْعَمَلِ أَحَبُ‏ إِلَى‏ اللَّهِ‏ فَقَالَ الْحَالُّ الْمُرْتَحِلُ فَقَالَ یَا رَسُولَ اللَّهِ وَ مَا الْحَالُّ الْمُرْتَحِلُ قَالَ صَاحِبُ الْقُرْآنِ یَضْرِبُ مِنْ أَوَّلِهِ إِلَى آخِرِهِ وَ مِنْ آخِرِهِ إِلَى أَوَّلِهِ کُلَّمَا حَلَّ ارْتَحَلَ.

زراره گوید مردی به رسول خدا (ص) گفت کدام عمل نزد خدا دوست داشتنی‌تر است؟ فرمودند: عمل کسی که فرود آید و کوچ کند. عرض کردم: او کیست؟ فرمودند: همنشین قرآن، قرآن را از اولش تا آخرش و از آخرش تا اولش می خواند و ‏هر زمان آغاز کند به آخرش کوچ کند.‏

مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج‏ 4، ص 263، ح 4652

عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص لِجَبْرَئِیلَ ع یَا جَبْرَئِیلُ أَیُّ الْبِقَاعِ أَحَبُ‏ إِلَى‏ اللَّهِ‏ عَزَّ وَ جَلَّ قَالَ الْمَسَاجِدُ وَ أَحَبُّ أَهْلِهَا إِلَى اللَّهِ أَوَّلُهُمْ دُخُولًا وَ آخِرُهُمْ خُرُوجاً مِنْهَا.

امام باقر (علیه السلام) فرمودند: رسول خدا (ص) به جبرئیل فرمودند ای جبرئیل! کدام زمین ها نزد خدا محبوب تر است؟ گفت: مساجد؛ و محبوب ترین اهل مساجد نزد خدا کسانی هستند که از همه زودتر وارد و از همه دیرتر خارج می شوند.

الکافی (ط - الإسلامیة)، ج‏ 3، ص 489، ح 14

 

 

ائمه (ع)

عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ ع قَالَ: کَانَ رَسُولُ اللَّهِ ص ذَاتَ یَوْمٍ جَالِساً وَ عِنْدَهُ عَلِیٌّ وَ فَاطِمَةُ وَ الْحَسَنُ وَ الْحُسَیْنُ ع فَقَالَ وَ الَّذِی بَعَثَنِی بِالْحَقِّ بَشِیراً مَا عَلَى وَجْهِ الْأَرْضِ خَلْقٌ أَحَبَ‏ إِلَى‏ اللَّهِ‏ عَزَّ وَ جَلَّ وَ لَا أَکْرَمَ عَلَیْهِ مِنَّا إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى شَقَّ لِی اسْماً مِنْ أَسْمَائِهِ فَهُوَ مَحْمُودٌ وَ أَنَا مُحَمَّدٌ وَ شَقَّ لَکَ یَا عَلِیُّ اسْماً مِنْ أَسْمَائِهِ فَهُوَ الْعَلِیُّ الْأَعْلَى وَ أَنْتَ عَلِیٌّ وَ شَقَّ لَکَ یَا حَسَنُ اسْماً مِنْ أَسْمَائِهِ فَهُوَ الْمُحْسِنُ وَ أَنْتَ حَسَنٌ وَ شَقَّ لَکَ یَا حُسَیْنُ اسْماً مِنْ أَسْمَائِهِ فَهُوَ ذُو الْإِحْسَانِ وَ أَنْتَ حُسَیْنٌ وَ شَقَ‏ لَکِ یَا فَاطِمَةُ اسْماً مِنْ أَسْمَائِهِ فَهُوَ الْفَاطِرُ وَ أَنْتِ فَاطِمَةُ ثُمَّ قَالَ ص اللَّهُمَّ إِنِّی أُشْهِدُکَ أَنِّی سِلْمٌ لِمَنْ سَالَمَهُمْ وَ حَرْبٌ لِمَنْ حَارَبَهُمْ وَ مُحِبٌّ لِمَنْ أَحَبَّهُمْ وَ مُبْغِضٌ لِمَنْ أَبْغَضَهُمْ وَ عَدُوٌّ لِمَنْ عَادَاهُمْ وَ وَلِیٌّ لِمَنْ وَالاهُمْ لِأَنَّهُمْ مِنِّی وَ أَنَا مِنْهُمْ.

امام صادق (علیه السلام) از اجدادشان فرمودند: روزى پیامبر خدا صلی الله علیه و آله نشسته بود و على، فاطمه، حسن و حسین علیهم السلام نزد او بودند. حضرت صلی الله علیه و آله فرمود: سوگند به کسى که مرا به حقّ مژده رسان برانگیخت، بر روى زمین هیچ کس نزد خداوند عزّوجل محبوب تر و گرامى تر از ما نیست خداوند تبارک و تعالى نام مرا از یکى از نامهاى خود مشتق ساخت، او محمود است و من محمّد و اى على! خداوند نام تو را از نامهاى خود مشتق ساخته است، اوست «العلىّ الاعلى» و تویى على و تو اى حسن! خداوند نامت را از نامهاى خود بر گرفته که او «محسن» است و تو حسن و تو اى حسین! خداوند نام تو را نیز از نامهاى خود گرفته که او «ذوالاحسان» است و تو حسین و تو اى فاطمه! خداوند نام تو را نیز از نامهاى خود برگرفته که او «فاطر» است و تو فاطمه. سپس فرمود: خدایا! تو را گواه مى گیرم که با هر کس با ایشان آشتى در پیش گیرد آشتى در پیش مى گیرم و با هر که با ایشان سر جنگ داشته باشد سر جنگ دارم و دوستدار کسى هستم که ایشان را دوست داشته باشد و کینه کسى را در دل دارم که کینه ایشان را در دل دارد و دشمن کسى هستم که دشمن آنهاست و دوست کسى هستم که دوست آنهاست، زیرا آنها از من و من از آنهایم.

معانی الأخبار، ص 55، ح 3

عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ‏: أَنَّهُ سَأَلَ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ أَخْبِرْنَا عَنْ أَفْضَلِ‏ الْأَعْمَالِ‏ فَقَالَ الصَّلَاةُ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ مِائَةَ مَرَّةٍ بَعْدَ الْعَصْرِ وَ مَا زِدْتَ فَهُوَ أَفْضَلُ.

حَمَّادِ گوید به امام صادق (علیه السلام) گفت ما را از برترین اعمال آگاه کن پس فرمودند صلوات بر محمد و آل محمد صد باز بعد از عصر و اگر بیشتر شود بهتر است.

مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج‏ 5، ص 119، ح 5479

قَالَ النَّبِیُّ ص‏: رَأَیْتُ فِیمَا یَرَى النَّائِمُ عَمِّی حَمْزَةَ بْنَ عَبْدِ الْمُطَّلِبِ وَ أَخِی جَعْفَرَ بْنَ أَبِی طَالِبٍ وَ بَیْنَ أَیْدِیهِمَا طَبَقٌ مِنْ نَبِقٍ فَأَکَلَا سَاعَةً فَتَحَوَّلَ النَّبِقُ عِنَباً فَأَکَلَا سَاعَةً فَتَحَوَّلَ الْعِنَبُ لَهُمَا رُطَباً فَأَکَلَا سَاعَةً فَدَنَوْتُ مِنْهُمَا وَ قُلْتُ بِأَبِی أَنْتُمَا أَیَّ الْأَعْمَالِ وَجَدْتُمَا أَفْضَلَ قَالا فَدَیْنَاکَ بِالْآبَاءِ وَ الْأُمَّهَاتِ وَجَدْنَا أَفْضَلَ‏ الْأَعْمَالِ‏ الصَّلَاةَ عَلَیْکَ وَ سَقْیَ الْمَاءِ وَ حُبَّ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ ع.

رسول خدا (ص) فرمودند: در خواب دیدم عمویم حَمْزَةَ بْنَ عَبْدِ الْمُطَّلِب و برادرم جَعْفَرَ بْنَ أَبِی طَالِب را که در مقابل آنها سبدی از عناب بود که مدتی می خوردند پس عناب به انگور تغییر کرد که مدتی خوردند و انگور به خرما تغییر کرد که مدتی خوردند پس به آن دو نزدیک شدم و گفتم پدرم فدای شما دو نفر کدام اعمال را برتر یافتید؟ گفتند فدای پدران و مادران تو شویم برترین اعمال را صلوات بر تو و آب دادن و محبت علی بن ابی طالب (علیه السلام) یافتیم.

مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج‏ 5، ص 331، ح 6016

عَنْ أَبِی أَیُّوبَ الْأَنْصَارِیِّ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص لِعَلِیٍّ ع: إِنَّ اللَّهَ زَیَّنَکَ بِزِینَةٍ لَمْ یُزَیِّنِ الْعِبَادَ بِشَیْ‏ءٍ أَحَبَ‏ إِلَى‏ اللَّهِ‏ مِنْهَا وَ لَا أَبْلَغَ عِنْدَهُ مِنْهَا الزُّهْدِ فِی الدُّنْیَا قَدْ أَعْطَاکَ ذَلِکَ وَ جَعَلَ الدُّنْیَا لَا تَنَالُ مِنْکَ شَیْئاً وَ جَعَلَ لَکَ سِیمَاءَ تُعْرَفُ بِهَا.

رسول خدا صلّى اللّٰه علیه و آله به على علیه السّلام فرمود:خداوند تو را به زینتى آراسته که بندگان را به خیرى که محبوبتر و رساتر از آن نزد خدا باشد نیاراسته،و آن زهد در دنیاست که خداوند آن را به تو بخشیده و دنیا را به صورتى قرار داده که از تو چیزى به او نمى رسد یعنى دنیا از تو بهره اى نخواهد برد و براى تو چهره اى قرار داده که به آن شناخته خواهى شد.

مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج‏ 12، ص 44، ح 13472

عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) قَالَ: ... وَ لَکِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ إِذَا أَحَبَّ عَبْداً أَغْرَى بِهِ النَّاسَ فِی الْأَرْضِ لِیَقُولُوا فِیهِ فَیُؤْثِمَهُمْ وَ یَأْجُرَهُ وَ إِذَا أَبْغَضَ اللَّهُ عَبْداً حَبَّبَهُ إِلَى النَّاسِ لِیَقُولُوا فِیهِ فَیُؤْثِمَهُمْ وَ یُؤْثِمَهُ ثُمَّ قَالَ ع مَنْ کَانَ أَحَبَ‏ إِلَى‏ اللَّهِ‏ مِنْ یَحْیَى بْنِ زَکَرِیَّا ع أَغْرَاهُمْ بِهِ حَتَّى قَتَلُوهُ وَ مَنْ کَانَ أَحَبَ‏ إِلَى‏ اللَّهِ‏ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ ع فَلَقِیَ مِنَ النَّاسِ مَا قَدْ عَلِمْتُمْ وَ مَنْ کَانَ أَحَبَ‏ إِلَى‏ اللَّهِ‏ تَعَالَى مِنَ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ ص فَأَغْرَاهُمْ بِهِ حَتَّى قَتَلُوهُ.

امام صادق (علیه السلام) فرمودند: ... هر گاه خداوند بنده‏اى را دوست بدارد مردم را نسبت به او مشغول مى‏کند تا مردم در باره او هر چه مى‏خواهند بگویند، در نتیجه مردم گناه مى‏کنند و او ثواب مى‏برد. ولى هر گاه خداوند بنده‏اى را مبغوض بدارد او را در نظر مردم محبوب مى‏کند تا در باره او هر چه بخواهند بگویند و در نتیجه هم مردم و هم آن شخص گناهکار به حساب مى‏آیند زیرا نسبت به آن در گفتار غلو مى‏کنند. بعد از آن فرمود: مگر کسى محبوب‏تر از یحیى بن زکریا بود مردم فریب خوردند و او را کشتند آیا کسى محبوب‏تر از على علیه السّلام بود که مردم با او آن گونه رفتار کردند، آیا کسى مانند حسین بن على صلوات اللَّه علیه وجود داشت که مردم فریب خورده او را به شهادت رساندند.

معانی الأخبار، ص 382، ح 11

عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: مِنْ أَحَبِ‏ الْأَعْمَالِ‏ إِلَى‏ اللَّهِ‏ زِیَارَةُ قَبْرِ الْحُسَیْنِ ع وَ أَفْضَلُ‏ الْأَعْمَالِ عِنْدَ اللَّهِ إِدْخَالُ السُّرُورِ عَلَى الْمُؤْمِنِ وَ أَقْرَبُ مَا یَکُونُ الْعَبْدُ إِلَى اللَّهِ وَ هُوَ سَاجِدٌ بَاکٍ.

امام صادق (علیه السلام) فرمودند: از دوست داشتنی ترین اعمال نزد خدا زیادت قبر [امام] حسین (علیه السلام) است و برترین اعمال نزد خدا رساندن شادی به مومن است و نزدیکترین حالت بنده به سوی خدا حالت سجده است که می گرید.

وسائل الشیعة، ج ‏14، ص 499، ح 19687

قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع:‏ ... مَا عَیْنٌ أَحَبَ‏ إِلَى‏ اللَّهِ‏ وَ لَا عَبْرَةٌ مِنْ عَیْنٍ بَکَتْ وَ دَمَعَتْ عَلَیْهِ وَ مَا مِنْ بَاکٍ یَبْکِیهِ إِلَّا وَ قَدْ وَصَلَ فَاطِمَةَ وَ أَسْعَدَهَا عَلَیْهِ وَ وَصَلَ رَسُولَ اللَّهِ ص وَ أَدَّى حَقَّنَا وَ مَا مِنْ عَبْدٍ یُحْشَرُ إِلَّا وَ عَیْنَاهُ بَاکِیَةٌ إِلَّا الْبَاکِینَ عَلَى جَدِّیَ الْحُسَیْنِ ع فَإِنَّهُ یُحْشَرُ وَ عَیْنُهُ قَرِیرَةٌ وَ الْبِشَارَةُ تِلْقَاهُ وَ السُّرُورُ بَیِّنٌ عَلَى وَجْهِهِ وَ الْخَلْقُ فِی الْفَزَعِ وَ هُمْ آمِنُونَ وَ الْخَلْقُ یُعْرَضُونَ وَ هُمْ حُدَّاثُ الْحُسَیْنِ ع تَحْتَ الْعَرْشِ وَ فِی ظِلِّ الْعَرْشِ لَا یَخَافُونَ سُوءَ یَوْمِ الْحِسَابِ یُقَالُ لَهُمُ ادْخُلُوا الْجَنَّةَ فَیَأْبَوْنَ وَ یَخْتَارُونَ مَجْلِسَهُ وَ حَدِیثَهُ وَ إِنَّ الْحُورَ لَتُرْسِلُ إِلَیْهِمْ إِنَّا قَدِ اشْتَقْنَاکُمْ مَعَ الْوِلْدَانِ الْمُخَلَّدِینَ فَمَا یَرْفَعُونَ رُءُوسَهُمْ إِلَیْهِمْ لِمَا یَرَوْنَ فِی مَجْلِسِهِ ع مِنَ السُّرُورِ وَ الْکَرَامَةِ.

امام صادق (علیه السلام) فرمودند: ... هیچ چیزى از چشمى که براى حسین(ع) گریه کند و اشکى که براى امام حسین(ع) بریزد نزد خدا محبوب تر نخواهد بود. هیچ کسى براى امام حسین(ع) گریه نمى کند مگر این‌که به فاطمه(س) و به پیغمبر خدا(ص) خواهد رسید و حق ما را ادا خواهد کرد. هر بنده اى فرداى قیامت محشور شود چشمانش گریان است مگر آن چشم که براى جدم حسین(ع) گریان باشد. پس همانا او در حالى محشور مى شود که چشمش روشن است. بشارتى به او داده مى شود و آثار سرور در صورتش نمایان می‌باشد. مردم در آن روز دچار جزع و فزع هستند در حالی که آنها در امانند و دیگران به حسابرسی گرفتارند. و گریه کندگان امام حسین علیه‌السلام در سایه عرش الهی با آن حضرت در حال صحبت می‌باشند و از بدی حساب نمی هراسند. هر چه به آنها گفته می‌شود داخل بهشت شوید آنها رضایت نمی دهند و هم نشینی و هم صحبتی با سیّد‌الشّهداء علیه‌السلام را اختیار می‌کنند؛ فرشتگان و حور العین به آنها پیغام مى‏دهند که ما با ولدان مخلّد مشتاق شما هستیم ولى ایشان از فرط سرور و نشاطى که در مجلسشان دارند سرشان را بالا نکرده و به آنها نمى‏نگرند.

مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج‏ 10، ص 314، ح 12077

قَالَ عَلِیّ (علیه السلام): انْتَظَرُوا الْفَرَجَ‏ وَ لا تَیْأَسُوا مِنْ رَوْحِ اللَّهِ‏ فَإِنَّ أَحَبَ‏ الْأَعْمَالِ‏ إِلَى‏ اللَّهِ‏ عَزَّ وَ جَلَّ انْتِظَارُ الْفَرَجِ.

امام علی (علیه السلام) فرمودند: ظهور فرج [ قائم آل محمدص ] را منتظر باشید و از رحمت خداوند ناامید نباشید ، که محبوبترین اعمال نزد خداوند انتظار فرج است.

الخصال (شیخ صدوق)، ج ‏2، ص 616، ح

عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) قَالَ: إِنْ أَرَدْتَ أَنْ یُخْتَمَ بِخَیْرٍ عَمَلُکَ حَتَّى تُقْبَضَ وَ أَنْتَ فِی أَفْضَلِ‏ الْأَعْمَالِ‏ فَعَظِّمْ لِلَّهِ حَقَّهُ أَنْ لَا تَبْذُلَ نَعْمَاءَهُ فِی مَعَاصِیهِ وَ أَنْ تَغْتَرَّ بِحِلْمِهِ عَنْکَ وَ أَکْرِمْ کُلَّ مَنْ وَجَدْتَهُ یَذْکُرُ مِنَّا أَوْ یَنْتَحِلُ مَوَدَّتَنَا ثُمَّ لَیْسَ عَلَیْکَ صَادِقاً کَانَ أَوْ کَاذِباً إِنَّمَا لَکَ نِیَّتُکَ وَ عَلَیْهِ کَذِبُهُ.

امام صادق (علیه السلام) فرمودند : اگر مى خواهى که عملت ختم به خیر شود و هنگام مردن با بهترین اعمال بمیرى، حقّ خدا را پاس داشته نعمتهایش را در راه معصیت صرف نکن و به سبب بردباریى که نسبت به تو نشان مى دهد دچار غرور و غفلت نشو و هر کس را که دیدى از ما به نیکى یاد مى کند یا از محبت ما دم مى زند گرامى بدار خواه راست بگوید یا دروغ؛ همانا بر تو نیت توست (که با این نگرش به این فرد احترام می گذاری) و دورغش به عهده اوست.

عیون أخبار الرضا علیه السلام، ج ‏2، ص 4، ح 8

 

 

اخلاق فردی

آشکار کردن نعمت

قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع لِعُبَیْدِ بْنِ زِیَادٍ: إِظْهَارُ النِّعْمَةِ أَحَبُ‏ إِلَى‏ اللَّهِ‏ مِنْ صِیَانَتِهَا فَإِیَّاکَ أَنْ تَتَزَیَّنَ إِلَّا فِی أَحْسَنِ زِیِّ قَوْمِکَ قَالَ فَمَا رُئِیَ عُبَیْدٌ إِلَّا فِی أَحْسَنِ زِیِّ قَوْمِهِ حَتَّى مَاتَ.

امام صادق علیه السّلام به عبید بن زیاد فرمود: آشکار کردن نعمت نزد خداوند از نگهدارى آن محبوب‌تر است. فقط‍‌ با بهترین پوشش قوم خویش خود را بیارا. برید گوید: پس از آن عبید جز در بهترین پوشش قوم خود دیده نشد تا این‌که وفات نمود.

الکافی (ط - الإسلامیة)، ج‏ 6، ص 440، ح 15

 

قناعت، سکوت و صبر

سُئِلَ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ ع عَنْ أَفْضَلِ‏ الْأَعْمَالِ‏ فَقَالَ هُوَ أَنْ یَقْنَعَ بِالْقُوتِ وَ یَلْزَمَ السُّکُوتَ وَ یَصْبِرَ عَلَى الْأَذِیَّةِ وَ یَنْدَمَ عَلَى الْخَطِیئَةِ.

سوال شد از امام سجاد (علیه السلام) از برترین اعمال، فرمودند: قناعت به خوراک (موجود) و سکوت و صبر بر اذیت و پشیمانی از خطا.

مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج‏ 15، ص 232، ح 18094

عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ ع قَالَ: مَا مِنْ خُطْوَةٍ أَحَبَ‏ إِلَى‏ اللَّهِ‏ مِنْ خُطْوَتَیْنِ خُطْوَةٍ یَسُدُّ بِهَا الْمُؤْمِنُ صَفّاً فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَ خُطْوَةٍ إِلَى ذِی رَحِمٍ قَاطِعٍ وَ مَا مِنْ جُرْعَةٍ أَحَبَ‏ إِلَى‏ اللَّهِ‏ مِنْ جُرْعَتَیْنِ جُرْعَةِ غَیْظٍ رَدَّهَا مُؤْمِنٌ بِحِلْمٍ وَ جُرْعَةِ مُصِیبَةٍ رَدَّهَا مُؤْمِنٌ بِصَبْرٍ وَ مَا مِنْ قَطْرَةٍ أَحَبَ‏ إِلَى‏ اللَّهِ‏ مِنْ قَطْرَتَیْنِ قَطْرَةِ دَمٍ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَ قَطْرَةِ دَمْعَةٍ فِی سَوَادِ اللَّیْلِ لَا یُرِیدُ بِهَا عَبْدٌ إِلَّا اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ.

امام سجاد (علیه السلام) فرمودند: هیچ قدمى بسوى خداوند از دو قدم محبوبتر نیست قدمى که مؤمن براى صف بستن در جهاد بر میدارد و قدمى که براى آشتى با خویشاوند بر میدارد، و هیچ جرعه‏اى نزد خدا محبوبتر از دو جرعه نیست یکى جرعه خشمى که مؤمن با بردبارى فرو میبرد و دیگر شربت مصیبتى که مؤمن با شکیبائى بنوشد و هیچ قطره‏اى نزد خداوند محبوبتر از دو قطره نیست یکى قطره خونى که در راه خدا ریخته شود و دیگر اشکى که در تاریکى شب فقط براى خدا از چشم بنده جارى شود.

وسائل الشیعة، ج ‏7، ص 75، ح 8769

قَالَ رَسُولُ اللَّه (ص): مَا تَجَرَّعَ عَبْدٌ جُرْعَتَیْنِ أَحَبَ‏ إِلَى‏ اللَّهِ‏ مِنْ جُرْعَةِ غَضَبٍ رَدَّهَا بِحِلْمٍ أَوْ جُرْعَةِ مُصِیبَةٍ مُحَزِّنَةٍ مُوجِعَةٍ رَدَّهَا عَبْدٌ بِحُسْنِ عَزَاءٍ وَ صَبْرٍ.

رسول خدا (ص) فرمودند: ننوشید بنده دو جرعه نزد خدا دوست داشتنی‌تر از جرعه غضبی که با حلم از آن بگذرد یا جرعه مصیبت اندوهناک دردناکی که بنده آن را رد می کند با صبری نیکو.

مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج‏ 2، ص 430، ح 2375

 

ترک غیبت

عَنِ النَّبِیِّ ص أَنَّهُ قَالَ: تَرْکُ الْغِیبَةِ أَحَبُ‏ إِلَى‏ اللَّهِ‏ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ عَشَرَةِ آلَافِ رَکْعَةٍ تَطَوُّعاً.

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: ترک غیبت از ده هزار رکعت نماز مستحبى پیش خدا محبوبتر است.

مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج‏ 9، ص 117، ح 10404

 

عفت

عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) قَالَ: مَا مِنْ شَیْ‏ءٍ أَحَبَ‏ إِلَى‏ اللَّهِ‏ مِنْ أَنْ یُسْأَلَ وَ مَا عِنْدَ اللَّهِ شَیْ‏ءٌ هُوَ أَفْضَلُ مِنْ عِفَّةِ بَطْنٍ أَوْ فَرْجٍ.

امام صادق (علیه السلام) فرمودند: هیچ چیزی نزد خدا دوست داشتنی تر از این نیست که از پیشگاه او مسألت نمایند و چیزی نزد خدا برتر از عفت شکم و فرج نیست.

مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج‏ 11، ص 275، ح 12991

 

گفتار حق

قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص‏ مَا أَنْفَقَ مُؤْمِنٌ مِنْ نَفَقَةٍ هِیَ أَحَبُ‏ إِلَى‏ اللَّهِ‏ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ قَوْلِ الْحَقِّ فِی الرِّضَا وَ الْغَضَبِ.

رسول خدا (ص) فرمودند: مومن، چیزی دوست داشتنی تر نزد خدا از گفتار حق در رضایت یا غضب انفاق نمی کند.

الخصال (شیخ صدوق)، ج ‏1، ص 60، ح 82

 

جوان بخشنده

عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: شَابٌّ سَخِیٌّ مُرَهَّقٌ فِی الذُّنُوبِ أَحَبُ‏ إِلَى‏ اللَّهِ‏ مِنْ شَیْخٍ عَابِدٍ بَخِیلٍ.

امام صادق (علیه السلام) فرمودند: جوان بخشنده مفرط به گناهان، نزد خداوند عزّ و جلّ محبوبتر از پیر مردِ عابد خسیس است .

الکافی (ط - الإسلامیة)، ج‏ 4، ص 41، ح 14

 

تحصیل علم

عَنْ عَلِیٍّ ع قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص‏ فَضْلُ الْعِلْمِ أَحَبُ‏ إِلَى‏ اللَّهِ‏ مِنْ فَضْلِ الْعِبَادَةِ وَ أَفْضَلُ دِینِکُمُ الْوَرَعُ.

امام علی (علیه السلام) فرمودند: فضیلت علم نزد خدا دوست داشتنی‌تر از فضیلت عبادت است و برترین دینداری شما ورع (خودداری از گناه) است.

وسائل الشیعة، ج ‏20، ص 358، ح 25823

قَالَ النَّبِیُّ ص‏: الْجُلُوسُ سَاعَةً عِنْدَ مُذَاکَرَةِ الْعِلْمِ أَحَبُ‏ إِلَى‏ اللَّهِ‏ مِنْ قِیَامِ أَلْفِ لَیْلَةٍ یُصَلَّى فِی کُلِّ لَیْلَةٍ أَلْفُ رَکْعَةٍ وَ الْجُلُوسُ سَاعَةً عِنْدَ مُذَاکَرَةِ الْعِلْمِ أَحَبُ‏ إِلَى‏ اللَّهِ‏ مِنْ أَلْفِ غَزْوَةٍ وَ قِرَاءَةِ الْقُرْآنِ کُلِّهِ قَالَ یَا رَسُولَ اللَّهِ مُذَاکَرَةُ الْعِلْمِ سَاعَةً خَیْرٌ مِنْ قِرَاءَةِ الْقُرْآنِ کُلِّهِ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص یَا بَا ذَرٍّ الْجُلُوسُ سَاعَةً عِنْدَ مُذَاکَرَةِ الْعِلْمِ أَحَبُ‏ إِلَى‏ اللَّهِ‏ تَعَالَى مِنْ قِرَاءَةِ الْقُرْآنِ کُلِّهِ اثْنَا عَشَرَ أَلْفَ مَرَّةٍ عَلَیْکُمْ بِمُذَاکَرَةِ الْعِلْمِ فَإِنَّ بِالْعِلْمِ تَعْرِفُونَ الْحَلَالَ مِنَ الْحَرَامِ یَا بَا ذَرٍّ الْجُلُوسُ سَاعَةً عِنْدَ مُذَاکَرَةِ الْعِلْمِ خَیْرٌ لَکَ مِنْ عِبَادَةِ سَنَةٍ صِیَامٍ نَهَارُهَا وَ قِیَامٍ لَیْلُهَا.

رسول خدا (ص) به ابوذر فرمودند: نشستن برای کسب علم و دانش نزد خدا، از هزار شب، شب زنده داری که در هر یک از آن شبها هزار رکعت نماز خوانده شود، محبوبتر است؛ و یک ساعت صرف کردن در راه کسب علم، نزد خداوند از شرکت در هزار جهاد در رکاب پیامبر و ختم قرآن کریم، هم محبوب تر است. (ابوذر با تعجب) سوال کرد: ای رسول خدا، یعنی ساعتی به علم پرداختن، از خواندن یک ختم قرآن هم بهتر است؟ رسول خدا پاسخ دادند: ای ابوذر؛ یک ساعت نشستن در مجلس علمی، نزد خداوند متعال از دوازده هزار مرتبه ختم قرآن هم، محبوب تر است. پس بر شما باد به کسب علم. بدان که با علم آموزی است که، حلال را از حرام می شناسید. ای ابوذر، آگاه باش که کوشش در راه علم و دانش، از یکسال عبادتی که هر روز آن را روزه بگیری و هر شب آن را تا صبح به عبادت برگزار کنی، برایت سودمندتر خواهد بود.

مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج‏ 5، ص 396، ح 6176

قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص: مَنْ زَارَ عَالِماً فَکَأَنَّمَا زَارَنِی وَ مَنْ صَافَحَ عَالِماً فَکَأَنَّمَا صَافَحَنِی وَ مَنْ جَالَسَ عَالِماً فَکَأَنَّمَا جَالَسَنِی وَ مَن‏ جَالَسَنِی فِی الدُّنْیَا أُجْلِسُهُ مَعِی یَوْمَ الْقِیَامَةِ فَإِذَا جَاءَ الْمَوْتُ یَطْلُبُ صَاحِبَ الْعِلْمِ وَ هُوَ یَطْلُبُ الْعِلْمَ مَاتَ شَهِیداً وَ مَنْ أَرَادَ رِضَائِی فَلْیُکْرِمْ صَدِیقِی قَالُوا یَا رَسُولَ اللَّهِ مَنْ صَدِیقُکَ قَالَ صَدِیقِی طَالِبُ الْعِلْمِ وَ هُوَ أَحَبُّ إِلَیَّ مِنَ الْمَلَائِکَةِ وَ مَنْ أَکْرَمَهُ فَقَدْ أَکْرَمَنِی وَ مَنْ أَکْرَمَنِی فَقَدْ أَکْرَمَ اللَّهَ وَ مَنْ أَکْرَمَ اللَّهَ فَلَهُ الْجَنَّةُ فَإِنَّهُ لَیْسَ شَیْ‏ءٌ أَحَبَ‏ إِلَى‏ اللَّهِ‏ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ هَذَا الْعِلْمِ وَ مَذَاکِرَةُ الْعِلْمِ سَاعَةً أَحَبُ‏ إِلَى‏ اللَّهِ‏ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ عِبَادَةِ عَشَرَةِ أَلْفِ سَنَةٍ وَ طُوبَى لِطَالِبِ الْعِلْمِ یَوْمَ الْقِیَامَةِ.

رسول خدا (ص) فرمودند:کسی که عالی را زیارت کند مانند آن است که مرا زیارت کرده است و کسی که با او دست دهد مانند آن است که با من دست داده است و کسی که با عالمی بنشیند مانند آن است که با من همنشین شده است و کسی که در دنیا همنشین من شود در آخرت همنشین من خواهد بود. هنگامی که مرگ صاحب علم را طلب کند در حالی که او به دنبال علم است او شهید می میرد و کسی که رضای مرا اراده کند پس اکرام می می شود دوست من. گفتند ای رسول خدا (ص) دوست تو کیست؟ فرمودند: دوست من طالب علم است و او نزد من از فرشتگان دوست داشتنی تر است و کسی که او را اکرام کند مرا اکرام نموده و کسی که مرا اکرام نماید خدا را بزرگ داشته و کسی که خدا را بزرگ دارد پس بهشت برای اوست. پس همانا چیزی نزد خدای عزوجل دوست داشتنی تر از این علم نیست و ساعتی گفتگوی علمی نزد خدای عزوجل دوست داشتنی تر از عبادت ده هزار سال است و خوشا به حال طالب علم در روز قیامت.

مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج‏ 17، ص 301، ح 21406

سَأَلَ رَجُلٌ رَسُولَ اللَّهِ ص عَنْ أَفْضَلِ‏ الْأَعْمَالِ‏ فَقَالَ الْعِلْمُ بِاللَّهِ وَ الْفِقْهُ فِی دِینِهِ وَ کَرَّرَهُمَا عَلَیْهِ فَقَالَ یَا رَسُولَ اللَّهِ أَسْأَلُکَ عَنِ الْعَمَلِ فَتُخْبِرُنِی عَنِ الْعِلْمِ فَقَالَ إِنَّ الْعِلْمَ یَنْفَعُکَ مَعَهُ قَلِیلُ الْعَمَلِ وَ إِنَّ الْجَهْلَ لَا یَنْفَعُکَ مَعَهُ کَثِیرُ الْعَمَلِ‏ ... ثَلَاثَةٌ هُنَّ مِنْ أَفْضَلِ‏ الْأَعْمَالِ‏ مُجَاهَدَةُ النَّفْسِ وَ مُغَالَبَةُ الْهَوَى وَ الْإِعْرَاضُ عَنِ الدُّنْیَا.

مردی از رسول خدا (ص) از بهترین اعمال سوال کرد ایشان فرمودند: علم به خدا و فقه در دینش و تکرار کرد آن دو را؛ گفت ای رسول خدا (ص) من از عمل سوال می کنم و تو از علم مرا خبر می دهی ایشان فرمودند همانا علم تو را نفع می دهد در حالی که عمل کم باشد و جهل نفع نمی دهد هر چند عمل بسیار باشد ... سه چیز از آنها از برترین اعمال جهاد با نفس و غلبه بر هوای نفس و چشم پوشی از دنیاست.

مجموعة ورام (تنبیه الخواطر و نزهة النواظر)، ج ‏1، ص 82

 

 

اخلاق اجتماعی

شاد کردن مومن

قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص‏ إِنَّ أَحَبَ‏ الْأَعْمَالِ‏ إِلَى‏ اللَّهِ‏ عَزَّ وَ جَلَّ إِدْخَالُ السُّرُورِ عَلَى الْمُؤْمِنِینَ.

رسول خدا (ص) فرمودند: همانا دوست داشتنی ترین اعمال نزد خدای عزوجل ایجاد شادی برای مومنین است.

الکافی (ط - الإسلامیة)، ج‏ 2، ص 189، ح 4

عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ:‏ إِنَّ أَحَبَ‏ الْأَعْمَالِ‏ إِلَى‏ اللَّهِ‏ عَزَّ وَ جَلَّ إِدْخَالُ السُّرُورِ عَلَى الْمُؤْمِنِ‏

امام باقر (علیه السلام) فرمودند: همانا دوست داشتنی ترین اعمال نزد خدای عزوجل ایجاد شادی برای مومن است.

الکافی (ط - الإسلامیة)، ج‏ 2، ص 189، ح 7

عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: تَبَسُّمُ الرَّجُلِ فِی وَجْهِ أَخِیهِ حَسَنَةٌ وَ صَرْفُ الْقَذَى عَنْهُ حَسَنَةٌ وَ مَا عُبِدَ اللَّهُ بِشَیْ‏ءٍ أَحَبَ‏ إِلَى‏ اللَّهِ‏ مِنْ إِدْخَالِ السُّرُورِ عَلَى الْمُؤْمِنِ.

امام باقر (علیه السلام) فرمودند: تبسم فرد در صورت برادرش حسنه است و برداشتن خاشاک از او حسنه است و بندگی نشده خدا به چیزی دوست داشتنی تر نزد خدا از وارد کردن شادی بر مومن.

الکافی (ط - الإسلامیة)، ج‏ 2، ص 188، ح 2

عَنِ النَّبِیِّ (ص): أَقْرَبُ‏ مَا یَکُونُ‏ الْعَبْدُ إِلَى‏ اللَّهِ‏ عَزَّ وَ جَلَّ إِذَا أَدْخَلَ عَلَى قَلْبِ أَخِیهِ الْمُؤْمِنِ مَسَرَّةً.

رسول خدا (ص) فرمودند: نزدیکترین حالی بنده به خدای عزوجل زمانی است که شادی را به قلب برادر مومن خود وارد می کند.

مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج‏ 12، ص 398، ح 14406

قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص‏ أَحَبُ‏ الْأَعْمَالِ‏ إِلَى‏ اللَّهِ‏ سُرُورٌ [الَّذِی‏] تُدْخِلُهُ عَلَى الْمُؤْمِنِ تَطْرُدُ عَنْهُ جَوْعَتَهُ أَوْ تَکْشِفُ عَنْهُ کُرْبَتَهُ.

رسول خدا (ص) فرمودند: دوست داشتنی ترین اعمال نزد خدا شادی است که بر مومنی وارد می شود که بر اثر آن گرسنگی او رفع شده یا اندوه او را بر طرف کند.

الکافی (ط - الإسلامیة)، ج‏ 2، ص 191، ح 11

 

انجام حاجت مومن

قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع‏ لَقَضَاءُ حَاجَةِ امْرِئٍ مُؤْمِنٍ أَحَبُ‏ إِلَى‏ اللَّهِ‏ مِنْ عِشْرِینَ حَجَّةً کُلُّ حَجَّةٍ یُنْفِقُ فِیهَا صَاحِبُهَا مِائَةَ أَلْفٍ.

امام صادق (علیه السلام) فرمودند: روا ساختن حاجت مؤمن نزد خدا محبوبتر است از انجام بیست حجّ که براى هر حجّ صد هزار [درهم یا دینار] خرج شده باشد.

الکافی (ط - الإسلامیة)، ج‏ 2، ص 193، ح 4

عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ ع فِی حَدِیثٍ قَالَ: وَ اللَّهِ لَقَضَاءُ حَاجَتِهِ یَعْنِی الْأَخَ الْمُؤْمِنَ أَحَبُ‏ إِلَى‏ اللَّهِ‏ مِنْ صِیَامِ شَهْرَیْنِ مُتَتَابِعَیْنِ وَ اعْتِکَافِهِمَا فِی الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ.

امام سجاد (علیه السلام) فرمودند: قسم به خدا که رفع نیاز برادر مومن نزد خدا دوست داشتنی تر است از روزه دو ماه پشت سر هم و اعتکاف دو ماه پشت سر هم در مسجد الحرام.

وسائل الشیعة، ج ‏10، ص 556، ح 14106

عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: مِنْ أَحَبِ‏ الْأَعْمَالِ‏ إِلَى‏ اللَّهِ‏ عَزَّ وَ جَلَّ إِدْخَالُ السُّرُورِ عَلَى الْمُؤْمِنِ إِشْبَاعُ جَوْعَتِهِ أَوْ تَنْفِیسُ کُرْبَتِهِ أَوْ قَضَاءُ دَیْنِهِ.

امام صادق (علیه السلام) فرمودند: از دوست داشتنی ترین اعمال نزد خدای عزوجل رساندن شادی به مومنی سیر کردن گرسنگی او یا رفع اندوه او یا دادن بدهی او.

الکافی (ط - الإسلامیة)، ج‏ 2، ص 192، ح 16

عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: إِنَّ مِنْ أَحَبِ‏ الْأَعْمَالِ‏ إِلَى‏ اللَّهِ‏ عَزَّ وَ جَلَّ شُبْعَةَ جَوْعَةِ مُؤْمِنٍ وَ تَنْفِیسَ کُرْبَتِهِ وَ قَضَاءَ دَیْنِهِ وَ إِنَّ مَنْ یَفْعَلُ ذَلِکَ لَقَلِیلٌ.

امام باقر (علیه السلام) فرمودند: از دوست داشتنی ترین اعمال نزد خدای عزوجل سیر کردن گرسنگی مومن یا رفع اندوه او یا دادن بدهی او و کسی که چنین کند کار کمی انجام داده است.

مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج‏ 16، ص 245، ح 19745

 

رفع گرسنگی، رفع اندوه و دادن بدهی

عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ:‏ ثَلَاثُ خِصَالٍ هُنَّ مِنْ أَحَبِ‏ الْأَعْمَالِ‏ إِلَى‏ اللَّهِ‏ مُسْلِمٌ أَطْعَمَ مُسْلِماً مِنْ جُوعٍ وَ فَکَّ عَنْهُ کَرْبَهُ وَ قَضَى عَنْهُ دَیْنَهُ.

امام باقر (علیه السلام) فرمودند: سه خصلت از دوست داشتنی ترین اعمال نزد خداست؛ مسلمان مسلمانی را سیر کند از گرسنگی و اندوه او را رفع کند و بدهی او را بپردازد.

وسائل الشیعة، ج ‏24، ص 290، ح 30574

عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: مِنْ أَحَبِ‏ الْأَعْمَالِ‏ إِلَى‏ اللَّهِ‏ عَزَّ وَ جَلَّ إِشْبَاعُ جَوْعَةِ الْمُؤْمِنِ أَوْ تَنْفِیسُ کُرْبَتِهِ أَوْ قَضَاءُ دَیْنِهِ.

امام صادق (علیه السلام) فرمودند: از دوست داشتنی ترین اعمال نزد خدای عزوجل سیر کردن گرسنگی مومن یا رفع اندوه او یا دادن بدهی او.

الکافی (ط - الإسلامیة)، ج‏ 4، ص 51، ح 7

عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ:‏ إِنَّ مِنْ أَحَبِ‏ الْأَعْمَالِ‏ إِلَى‏ اللَّهِ‏ عَزَّ وَ جَلَّ إِدْخَالَ السُّرُورِ عَلَى الْمُؤْمِنِ مِنْ شَبْعَةِ مُسْلِمٍ أَوْ قَضَاءِ دَیْنِهِ.

امام صادق (علیه السلام) فرمودند: همانا از دوست داشتنی ترین اعمال نزد خدای عزوجل رساندن شادی به مومن از سیر کردن گرسنگی مسلمانی یا دادن بدهی اوست.

وسائل الشیعة، ج ‏16، ص 351، ح 21740

عَنِ النَّبِیِّ ص قَالَ: مِنْ أَفْضَلِ‏ الْأَعْمَالِ‏ عِنْدَ اللَّهِ إِبْرَادُ الْکِبَادِ الْحَارَّةِ وَ إِشْبَاعُ الْکِبَادِ الْجَائِعَةِ وَ الَّذِی نَفْسُ مُحَمَّدٍ بِیَدِهِ لَا یُؤْمِنُ بِی عَبْدٌ یَبِیتُ شَبْعَاناً [شَبْعَانَ‏] وَ أَخُوهُ أَوْ قَالَ جَارُهُ الْمُسْلِمُ جَائِعٌ.

رسول خدا (ص) فرمودند: از برترین اعمال نزد خدا خنک ساختن جگرهای تشنه و سوزان و سیر کردن گرسنگان است. سوگند به خداوندی که جان محمد در دست اوست هیچ بنده ای به من ایمان نیاورده که خود سیر بخوابد و برادر مسلمان او گرسنه باشد یا فرمودند همسایه مسلمان او گرسنه باشد.

وسائل الشیعة، ج ‏24، ص 327، ح 30676

عَنْ رَسُولِ اللَّهِ ص قَالَ: مِنْ أَفْضَلِ‏ الْأَعْمَالِ‏ إِبْرَادُ الْکَبِدِ الْحَرَّى یَعْنِی سَقْیَ الْمَاءِ.

رسول خدا (ص) فرمودند: از برترین اعمال خنک ساختن جگرهای تشنه یعنی نوشاندن آب می باشد.

مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج‏ 7، ص 250، ح 8169

قَالَ النَّبِیُّ ص‏: رَأَیْتُ فِیمَا یَرَى النَّائِمُ عَمِّی حَمْزَةَ بْنَ عَبْدِ الْمُطَّلِبِ وَ أَخِی جَعْفَرَ بْنَ أَبِی طَالِبٍ وَ بَیْنَ أَیْدِیهِمَا طَبَقٌ مِنْ نَبِقٍ فَأَکَلَا سَاعَةً فَتَحَوَّلَ النَّبِقُ عِنَباً فَأَکَلَا سَاعَةً فَتَحَوَّلَ الْعِنَبُ لَهُمَا رُطَباً فَأَکَلَا سَاعَةً فَدَنَوْتُ مِنْهُمَا وَ قُلْتُ بِأَبِی أَنْتُمَا أَیَّ الْأَعْمَالِ وَجَدْتُمَا أَفْضَلَ قَالا فَدَیْنَاکَ بِالْآبَاءِ وَ الْأُمَّهَاتِ وَجَدْنَا أَفْضَلَ‏ الْأَعْمَالِ‏ الصَّلَاةَ عَلَیْکَ وَ سَقْیَ الْمَاءِ وَ حُبَّ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ ع.

رسول خدا (ص) فرمودند: در خواب دیدم عمویم حَمْزَةَ بْنَ عَبْدِ الْمُطَّلِب و برادرم جَعْفَرَ بْنَ أَبِی طَالِب را که در مقابل آنها سبدی از عناب بود که مدتی می خوردند پس عناب به انگور تغییر کرد که مدتی خوردند و انگور به خرما تغییر کرد که مدتی خوردند پس به آن دو نزدیک شدم و گفتم پدرم فدای شما دو نفر کدام اعمال را برتر یافتید؟ گفتند فدای پدران و مادران تو شویم برترین اعمال را صلوات بر تو و آب دادن و محبت علی بن ابی طالب (علیه السلام) یافتیم.

مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج‏ 5، ص 331، ح 6016

 

پوشاندن لباس

قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ ع: ثَلَاثَةٌ مِنْ أَفْضَلِ‏ الْأَعْمَالِ‏ شُبْعَةُ جُوعِ الْمُسْلِمِ وَ تَنْفِیسُ کُرْبَتِهِ وَ تَکْسُوَ عَوْرَتَهُ.

امام باقر (علیه السلام) فرمودند: سه چیز از برترین اعمال است سیر کردن مسلمان گرسنه و رفع غم و اندوه او و پوشاندن بدن او.

مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج‏ 16، ص 264، ح 19814

 

نیکی به والدین

عَنِ ابْنِ مَسْعُودٍ قَالَ: سَأَلْتُ رَسُولَ اللَّهِ ص‏ أَیُّ الْأَعْمَالِ أَحَبُ‏ إِلَى‏ اللَّهِ‏ قَالَ الصَّلَاةُ لِوَقْتِهَا قُلْتُ ثُمَّ أَیُّ شَیْ‏ءٍ قَالَ بِرُّ الْوَالِدَیْنِ قُلْتُ ثُمَّ أَیُّ شَیْ‏ءٍ قَالَ الْجِهَادُ فِی سَبِیلِ اللَّهِ.

عبد اللَّه بن مسعود گوید از رسول خدا پرسیدم کدام عمل نزد خداى عز و جل محبوب‏تر است فرمود: نماز را بوقتش خواندن. عرض کردم پس از آن چه چیز؟ فرمودند: نیکى به پدر و مادر. عرض کردم پس از آن چه چیز؟ فرمود جهاد در راه خداى عز و جل. ابن مسعود گوید: رسول خدا همین را فرمود و اگر من بیشتر پرسیده بودم مسلم بیشتر میفرمود

وسائل الشیعة، ج ‏4، ص 112، ح 4651

یاری کردن

عَنْ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع قَالَ: الْمُوَاسَاةُ أَفْضَلُ‏ الْأَعْمَالِ‏ وَ قَالَ أَحْسَنُ الْإِحْسَانِ مُوَاسَاةُ الْإِخْوَانِ.

امام علی (علیه السلام) فرمودند: یاری کردن برترین اعمال است و فرمودند نیک ترین احسان یاری کردن برادران (دینی) است.

مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج‏ 7، ص 210، ح 8059

قَالَ عَلِیّ (علیه السلام): الْمُوَاسَاةُ أَفْضَلُ‏ الْأَعْمَالِ‏.

امام علی (علیه السلام) فرمودند: یاری کردن برترین اعمال است.

تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص 446، ح 10223

 

صله رحم و کظم غیظ

أَنَّ رَجُلًا جَاءَ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ ص فَقَالَ أَخْبِرْنِی مَا أَفْضَلُ‏ الْأَعْمَالِ‏ فَقَالَ الْإِیمَانُ بِاللَّهِ قَالَ ثُمَّ مَا ذَا قَالَ صِلَةُ الرَّحِمِ قَالَ ثُمَّ مَا ذَا قَالَ الْأَمْرُ بِالْمَعْرُوفِ وَ النَّهْیُ عَنْ الْمُنْکَرِ.

مردی آمد خدمت رسول خدا (ص) و گفت مرا آگاه کن که بهترین اعمال چیست؟ فرمودند: ایمان به خدا. گفت پس از آن چیست؟ فرمودند صله رحم. گفت پس از آن چیست؟ فرمودند امر به معروف و نهی از منکر.

مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج‏ 12، ص 184، ح 13833

عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ ع قَالَ: مَا مِنْ خُطْوَةٍ أَحَبَ‏ إِلَى‏ اللَّهِ‏ مِنْ خُطْوَتَیْنِ خُطْوَةٍ یَسُدُّ بِهَا الْمُؤْمِنُ صَفّاً فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَ خُطْوَةٍ إِلَى ذِی رَحِمٍ قَاطِعٍ وَ مَا مِنْ جُرْعَةٍ أَحَبَ‏ إِلَى‏ اللَّهِ‏ مِنْ جُرْعَتَیْنِ جُرْعَةِ غَیْظٍ رَدَّهَا مُؤْمِنٌ بِحِلْمٍ وَ جُرْعَةِ مُصِیبَةٍ رَدَّهَا مُؤْمِنٌ بِصَبْرٍ وَ مَا مِنْ قَطْرَةٍ أَحَبَ‏ إِلَى‏ اللَّهِ‏ مِنْ قَطْرَتَیْنِ قَطْرَةِ دَمٍ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَ قَطْرَةِ دَمْعَةٍ فِی سَوَادِ اللَّیْلِ لَا یُرِیدُ بِهَا عَبْدٌ إِلَّا اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ.

امام سجاد (علیه السلام) فرمودند: هیچ قدمى بسوى خداوند از دو قدم محبوبتر نیست قدمى که مؤمن براى صف بستن در جهاد بر میدارد و قدمى که براى آشتى با خویشاوند بر میدارد، و هیچ جرعه‏اى نزد خدا محبوبتر از دو جرعه نیست یکى جرعه خشمى که مؤمن با بردبارى فرو میبرد و دیگر شربت مصیبتى که مؤمن با شکیبائى بنوشد و هیچ قطره‏اى نزد خداوند محبوبتر از دو قطره نیست یکى قطره خونى که در راه خدا ریخته شود و دیگر اشکى که در تاریکى شب فقط براى خدا از چشم بنده جارى شود.

وسائل الشیعة، ج ‏7، ص 75، ح 8769

عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) قَالَ: مَا مِنْ جُرْعَةٍ یَتَجَرَّعُهَا الْعَبْدُ أَحَبَ‏ إِلَى‏ اللَّهِ‏ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ جُرْعَةِ غَیْظٍ یَتَجَرَّعُهَا عِنْدَ تَرَدُّدِهَا فِی قَلْبِهِ إِمَّا بِصَبْرٍ وَ إِمَّا بِحِلْمٍ.

امام صادق (علیه السلام) فرمودند: بنده، جرعه ای ننوشیده که نزد خدا دوستی داشتنی تر از جرعه خشمی باشد که در قلبش گذر می کند یا با صبر و یا حلم.

(فرق اساسی «حلم» و «صبر» در این است: «صبر» ضد و مقابل بی‌تابی و جزع و فزع نمودن است، و در حقیقت حالت خویشتن‌داری در برابر ناملایمات و اموری است که از بیرون بر انسان وارد می‌شود. امّا «حلم» در مقابل خشم و غضب و ضد آنهاست؛ یعنی اگر برای انسان حادثه‌‌ای پیش آمد و او عصبانی نشود، این جزو «صبر» نیست، بلکه جزو «حلم» است.)

الکافی (ط - الإسلامیة)، ج‏ 2، ص 111، ح 13

 

مدارا کردن، نیکی و خوش اخلاقی

قَالَ عَلِیّ (علیه السلام): مُدَارَاةُ الرِّجَالِ مِنْ أَفْضَلِ‏ الْأَعْمَالِ‏.

امام علی (علیه السلام) فرمودند: مدارا کردن مردها (افراد) از برترین اعمال است.

تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص 445، ح 10174

عَنِ النَّبِیِّ ص‏ إِنَّ أَحَبَ‏ الْأَعْمَالِ‏ إِلَى‏ اللَّهِ‏ عَزَّ وَ جَلَّ الصَّلَاةُ وَ الْبِرُّ وَ الْجِهَادُ.

رسول خدا (ص) فرمودند: دوست داشتنی ترین اعمال نزد خدای عزوجل نماز است و نیکی کردن و جهاد.

وسائل الشیعة، ج ‏4، ص 40، ح 4459

عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) قَالَ: مَا یَقْدَمُ الْمُؤْمِنُ عَلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ بِعَمَلٍ بَعْدَ الْفَرَائِضِ أَحَبَ‏ إِلَى‏ اللَّهِ‏ تَعَالَى مِنْ أَنْ یَسَعَ النَّاسَ بِخُلُقِهِ.

امام صادق (علیه السلام) فرمودند: مومن بعد از انجام واجبات عملی دوست داشتنی تر نزد خدای تعالی از در توسعه قرار دادن مردم از نظر خُلق (خوش اخلاقی) انجام نداده است.

الکافی (ط - الإسلامیة)، ج‏ 2، ص 100، ح 4

 

ازدواج

قَالَ رَسُولُ اللَّه (ص): تَزَوَّجُوا وَ زَوِّجُوا أَلَا فَمِنْ حَظِّ امْرِئٍ مُسْلِمٍ إِنْفَاقُ قِیمَةِ أَیِّمَةٍ وَ مَا مِنْ شَیْ‏ءٍ أَحَبَ‏ إِلَى‏ اللَّهِ‏ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ بَیْتٍ یُعْمَرُ فِی الْإِسْلَامِ بِالنِّکَاحِ وَ مَا مِنْ شَیْ‏ءٍ أَبْغَضَ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ بَیْتٍ یُخْرَبُ فِی الْإِسْلَامِ بِالْفُرْقَةِ یَعْنِی الطَّلَاقَ ثُمَّ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ إِنَّمَا وَکَّدَ فِی الطَّلَاقِ وَ کَرَّرَ فِیهِ الْقَوْلَ مِنْ بُغْضِهِ الْفُرْقَةَ.

امام صادق علیه السّلام فرمود: پیامبر خدا صلّى اللّه علیه و آله فرمود: ازدواج کنید و براى فرزندانتان همسر بگیرید همان‌که از بهره‌مندى‌هاى مرد مسلمان شوهر دادن زنان و دختران بى‌شوهر است. در پیشگاه الهى چیزى دوست‌داشتنى‌تر از خانه‌اى نیست که براساس آیین اسلام با ازدواج آباد شود و در پیشگاه الهى چیزى مبغوض‌تر از خانه‌اى نیست که اهل مسلمان آن با جدایى و طلاق ویران گردد. آن‌گاه امام صادق علیه السّلام فرمود: به راستى خداى عز و جلّ‌ به جهت دشمنى با جدایى در مورد طلاق سخت‌گیرى کرده و دستور تکرار درخواست طلاق را داده است.

الکافی (ط - الإسلامیة)، ج‏ 5، ص 328، ح 1

قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص‏ مَا بُنِیَ بِنَاءٌ فِی الْإِسْلَامِ أَحَبُ‏ إِلَى‏ اللَّهِ‏ عَزَّ وَ جَلَّ مِنَ التَّزْوِیجِ.

رسول خدا (ص) فرمودند: در اسلام بنایی نزد خدای عزوجل دوست داشتنی تر از ازدواج بنا نشده است.

وسائل الشیعة، ج ‏20، ص 14، ح 24901

عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ ع: لَیْسَ شَیْ‏ءٌ مُبَاحٌ أَحَبَ‏ إِلَى‏ اللَّهِ‏ مِنَ النِّکَاحِ فَإِذَا اغْتَسَلَ الْمُؤْمِنُ مِنْ حَلَالِهِ بَکَى إِبْلِیسُ وَ قَالَ یَا وَیْلَتَاهُ هَذَا الْعَبْدُ أَطَاعَ رَبَّهُ وَ غَفَرَ لَهُ ذَنْبَهُ.

امام صادق (علیه السلام) فرمودند: چیزی نزد خدای تعالی دوست داشتنی تر از نکاح نیست پس هنگامی که مومن از حلالش غسل می کند ابلیس گریه کرده و می گوید وای بر او این بنده ای است که پروردگارش را اطاعت کرده و گناهانش بخشیده می شود.

مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج‏ 14، ص 154، ح 16354

 

رفع حال بد دیگران و موعظه مردم

قَالَ عَلِیّ (علیه السلام): مَا مِنْ عَمَلٍ أَحَبَ‏ إِلَى‏ اللَّهِ‏ تَعَالَى مِنْ ضُرٍّ یَکْشِفُهُ رَجُلٌ عَنْ رَجُلٍ.

امام علی (علیه السلام) فرمودند: عملی نزد خدا دوست داشتنی تر از رفع حال بد مردی از مرد دیگر نیست.

تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص 449، ح 10308

قَالَ رَسُولُ اللَّه (ص): مَا تَصَدَّقَ مُؤْمِنٌ بِصَدَقَةٍ أَحَبَ‏ إِلَى‏ اللَّهِ‏ تَعَالَى مِنْ مَوْعِظَةٍ یَعِظُ بِهَا قَوْماً یَتَفَرَّقُونَ وَ قَدْ نَفَعَهُمُ اللَّهُ بِهَا وَ هِیَ أَفْضَلُ مِنْ عِبَادَةِ سَنَة

رسول خدا (ص) فرمودند: مؤمن صدقه ‏اى نزد خدا محبوب‏تر از موعظه‏ اى ندارد که گروه مختلف را اندرز داده باشد و خداوند مردم را از موعظه بهرمند مى‏سازد، و این کار از عبادت یک سال بالاتر است.

مجموعة ورام (تنبیه الخواطر و نزهة النواظر)، ج ‏2، ص 212

 

 

متفرقات

عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) قَالَ: مَا مِنْ بُقْعَةٍ أَحَبَ‏ إِلَى‏ اللَّهِ‏ مِنَ الْمَسْعَى لِأَنَّهُ یُذِلُّ فِیهَا کُلَّ جَبَّارٍ.

امام صادق (علیه السلام) فرمودند: هیچ زمینی نزد خدا محبوبتر از مَسعی (محل بین صفا و مروه در مکه) نیست چراکه در آن هر جباری خوار می شود.

الکافی (ط - الإسلامیة)، ج‏ 4، ص 434، ح 3

عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: أَحَبُّ الْأَرْضِ إِلَى اللَّهِ تَعَالَى مَکَّةُ وَ مَا تُرْبَةٌ أَحَبَ‏ إِلَى‏ اللَّهِ‏ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ تُرْبَتِهَا وَ لَا حَجَرٌ أَحَبَ‏ إِلَى‏ اللَّهِ‏ مِنْ حَجَرِهَا وَ لَا شَجَرٌ أَحَبَ‏ إِلَى‏ اللَّهِ‏ مِنْ شَجَرِهَا وَ لَا جِبَالٌ أَحَبَ‏ إِلَى‏ اللَّهِ‏ مِنْ جِبَالِهَا وَ لَا مَاءٌ أَحَبَ‏ إِلَى‏ اللَّهِ‏ مِنْ مَائِهَا.

امام صادق (علیه السلام) فرمودند: دوست داشتنی ترین زمین نزد خدای تعالی مکه است و نیست خاکی نزد خدای عزوجل دوست داشتنی‌تر از خاک آن و نیست درختی نزد خدای عزوجل دوست داشتنی‌تر از درخت آن و نیست کوهی نزد خدای عزوجل دوست داشتنی‌تر از کوه آن و نیست آبی نزد خدای عزوجل دوست داشتنی‌تر از آب آن.

وسائل الشیعة، ج ‏13، ص 243، ح 17653

عَنْ یَزِیدَ بْنِ هَارُونَ الْوَاسِطِیِّ قَالَ: سَأَلْتُ جَعْفَرَ بْنَ مُحَمَّدٍ ع عَنِ الْفَلَّاحِینَ فَقَالَ هُمُ الزَّارِعُونَ کُنُوزُ اللَّهِ فِی أَرْضِهِ وَ مَا فِی الْأَعْمَالِ شَیْ‏ءٌ أَحَبَ‏ إِلَى‏ اللَّهِ‏ مِنَ الزِّرَاعَةِ وَ مَا بَعَثَ اللَّهُ نَبِیّاً إِلَّا زَرَّاعاً إِلَّا إِدْرِیسَ ع فَإِنَّهُ کَانَ خَیَّاطاً.

یزید بن هارون گوید از امام صادق (علیه السلام) درباره کشاورزان پرسیدم؛ فرمودند: آنان کشت کنندگان و گنج هاى خدا در زمینش هستند و نزد خدا کارى دوست داشتنى تر از کشاورزى نیست و خداوند هیچ پیامبرى را برنینگیخت جز آن که کشاورز بود مگر حضرت ادریس علیه السلام که خیّاط بود.

وسائل الشیعة، ج ‏17، ص 42، ح 21933

عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) قَالَ: مَا رُفِعَتْ کَفٌّ أَحَبُ‏ إِلَى‏ اللَّهِ‏ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ کَفٍّ فِیهَا خَاتَمُ عَقِیقٍ.

امام صادق (علیه السلام) فرمودند: هیچ دستى که به درگاه خداوند دراز مى شود محبوبتر از دستى که بر آن انگشترى عقیق باشد نیست.

مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج‏ 3، ص 293، ح 3611

قَالَ رَسُولُ اللَّه (ص): فِی السِّوَاکِ اثْنَتَا عَشْرَةَ خَصْلَةً مَطْهَرَةٌ لِلْفَمِ وَ مَرْضَاةٌ لِلرَّبِّ وَ یُبَیِّضُ الْأَسْنَانَ وَ یَذْهَبُ بِالْحَفْرِ وَ یُقِلُّ الْبَلْغَمَ وَ یُشَهِّی الطَّعَامَ وَ یُضَاعِفُ الْحَسَنَاتِ وَ تُصَابُ بِهِ السُّنَّةُ وَ تَحْضُرُهُ الْمَلَائِکَةُ وَ یَشُدُّ اللِّثَةَ وَ هُوَ یَمُرُّ بِطَرِیقِ الْقُرْآنِ وَ رَکْعَتَیْنِ بِالسِّوَاکِ أَحَبُ‏ إِلَى‏ اللَّهِ‏ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ سَبْعِینَ رَکْعَةً بِغَیْرِ سِوَاکٍ.

رسول خدا (ص) فرمودند: در مسواک کردن دوازده خاصیت است: پاک‌کننده دهان است و موجب رضاى خداوند و دندانها را سفید میکند و چرک دندان را میبرد و بلغم را میکاهد و خوراک را گوارا سازد و پاداش کارهاى نیک را چند برابر نماید و به سنت پیغمبر رفتار شده است و فرشتگان بهنگام مسواک کردن حاضر شوند و لثه را محکم سازد و گذرگاهش از رهگذر قرآن است و دو رکعت با مسواک نماز گزاردن خدا را خوشتر آید از هفتاد رکعت بدون مسواک.

وسائل الشیعة، ج ‏2، ص 20، ح 1358

قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص‏ مَا مِنْ نَفَقَةٍ أَحَبَ‏ إِلَى‏ اللَّهِ‏ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ نَفَقَةِ قَصْدٍ.

رسول خدا صلی الله علیه و آله : هیچ هزینه کردنى در نزد خدا محبوب تر از هزینه کردن به اعتدال نیست .

وسائل الشیعة، ج ‏11، ص 149، ح 14494