اطاعت از خدا و رسول (ص) (آیه ٦٩ سوره نساء)
عبارتهای «مَنْ یُطِعِ اللهَ وَ الرَّسُولَ»، «مَعَ الَّذینَ أَنْعَمَ اللهُ عَلَیْهِمْ» و «حَسُنَ اولئِکَ رَفِیقا» در کتابهای برگزیده بررسی شد.
کتابهای برگزیده عبارتند از: الکافی (ط - الإسلامیة)، تحف العقول، من لا یحضره الفقیه، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، عیون أخبار الرضا علیه السلام، نهج البلاغة (للصبحی صالح)، تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، وسائل الشیعة، بحار الانوار، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل.
موضوعات
مبانی: شأن نزول آیه ٦٩ سوره نساء- کسانی که جزو انبیاء، شهدا و صدیقینند -
کسانی که جزو مطیعان خدا و رسولند (کسانی که همراه با انبیاء و صدیقان و شهدا و صالحین خواهند بود.): شیعیان- کسانی که پیرو دین خدا هستند- حاجیان- مؤذنین- روزه ماه رجب و شعبان - هرکه شب 23 ماه رمضان را احیا بگیرد- کسی که 40 حدیث حفظ کند- کسی که نماز نافله روز شنبه را بخواند - کسانی که از خوف خدا می گریند- دوستداران ائمه (ع)- کسانی که صالحین را دوست دارند-
روش اطاعت از خدا و رسول (ص) (کارهایی که باعث می شود فرد با انبیاء و صدیقان و شهدا و صالحین باشد.): ورع - تقوی-
نتیجه اطاعت از خدا و رسول (ص): همراه مقربین الهی شدن- شفاعت - امنیت از هراسهای دنیا و آخرت - مؤمن حقیقی شدن-
مبانی
وَ مَنْ یُطِعِ اللهَ وَ الرَّسُولَ فَأُولئِکَ مَعَ الَّذینَ أَنْعَمَ اللهُ عَلَیْهِمْ مِنَ النَّبِیِّینَ وَ الصِّدِّیقینَ وَ الشُّهَداءِ وَ الصَّالِحینَ وَ حَسُنَ أُولئِکَ رَفیقاً [٦٩] ذَالِکَ الْفَضْلُ مِنَ اللَّهِ وَ کَفَى بِاللَّهِ عَلِیمًا [٧٠]
و کسانى که خدا و پیامبر را اطاعت کنند، پس ایشان با کسانى هستند که خدا بر آنان نعمت داده؛ از پیامبران و صدّیقان و شهدا و صالحان؛ و آنها چه خوب رفیقی هستند. (٦٩) این موهبتى از فضل خداست و کافى است که خدا آگاه است. (٧٠)
سوره نساء، آیات ٦٩ و ٧٠
شأن نزول آیه ٦٩ سوره نساء
١٥٩- الأمالی للشیخ الطوسی ... عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِمْ قَالَ: جَاءَ رَجُلٌ مِنَ الْأَنْصَارِ إِلَى النَّبِیِّ ص فَقَالَ یَا رَسُولَ اللَّهِ مَا أَسْتَطِیعُ فِرَاقَکَ وَ إِنِّی لَأَدْخُلُ مَنْزِلِی فَأَذْکُرُکَ فَأَتْرُکُ ضَیْعَتِی وَ أُقْبِلُ حَتَّى أَنْظُرَ إِلَیْکَ حُبّاً لَکَ فَذَکَرْتُ إِذَا کَانَ یَوْمُ الْقِیَامَةِ وَ أُدْخِلْتَ الْجَنَّةَ فَرُفِعْتَ فِی أَعْلَى عِلِّیِّینَ فَکَیْفَ لِی بِکَ یَا نَبِیَّ اللَّهِ فَنَزَلَ وَ مَنْ یُطِعِ اللَّهَ وَ الرَّسُولَ فَأُولئِکَ مَعَ الَّذِینَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَیْهِمْ مِنَ النَّبِیِّینَ وَ الصِّدِّیقِینَ وَ الشُّهَداءِ وَ الصَّالِحِینَ وَ حَسُنَ أُولئِکَ رَفِیقاً فَدَعَا النَّبِیُّ ص الرَّجُلَ فَقَرَأَهَا عَلَیْهِ وَ بَشَّرَهُ بِذَلِکَ.
امام علی (علیه السلام) فرمودند: مردی از انصار نزد رسول خدا (صلی الله علیه و آله) آمد و گفت: ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله)! تحمّل دوری از تو را ندارم، من وارد خانه‌ام می‌شوم و تو را به یاد می‌آورد و دارایی‌ام را رها می‌کنم و به‌سوی تو روانه می‌شوم تا به خاطر عشق به تو، تو را ببینم؛ ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله)! این نکته به ذهنم خطور کرد که اگر روز قیامت شود و تو وارد بهشت شوی و در بالاترین مرتبه‌ی آن قرارگیری، چگونه با شما ارتباط برقرار کنم. در این هنگام آیه: «و کسانى که خدا و پیامبر را اطاعت کنند، پس ایشان با کسانى هستند که خدا بر آنان نعمت داده؛ از پیامبران و صدّیقان و شهدا و صالحان؛ و آنها چه خوب رفیقی هستند.» (سوره نساء، آیه ٦٩) نازل شد و پیامبر (صلی الله علیه و آله) آن مرد را فرا خواند و این آیه را برای او قرائت کرد و به او مژده داد.
بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج ٨، ص ١٨٨، ح ١٥٩
٤١- قَالَ الطَّبْرِسِیُّ رَحِمَهُ اللَّهُ فِی قَوْلِهِ تَعَالَى وَ مَنْ یُطِعِ اللَّهَ وَ الرَّسُولَ فَأُولئِکَ مَعَ الَّذِینَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَیْهِمْ مِنَ النَّبِیِّینَ وَ الصِّدِّیقِینَ وَ الشُّهَداءِ وَ الصَّالِحِینَ وَ حَسُنَ أُولئِکَ رَفِیقاً قِیلَ نَزَلَتْ فِی ثَوْبَانَ مَوْلَى رَسُولِ اللَّهِ ص وَ کَانَ شَدِیدَ الْحُبِّ لِرَسُولِ اللَّهِ ص قَلِیلَ الصَّبْرِ عَنْهُ فَأَتَاهُ ذَاتَ یَوْمٍ وَ قَدْ تَغَیَّرَ لَوْنُهُ وَ نَحَلَ جِسْمُهُ فَقَالَ ص یَا ثَوْبَانُ مَا غَیَّرَ لَوْنَکَ فَقَالَ یَا رَسُولَ اللَّهِ مَا بِی مِنْ مَرَضٍ وَ لَا وَجَعٍ غَیْرُ أَنِّی إِذَا لَمْ أَرَکَ اشْتَقْتُ إِلَیْکَ حَتَّى أَلْقَاکَ ثُمَّ ذَکَرْتُ الْآخِرَةَ فَأَخَافُ أَنْ لَا أَرَاکَ هُنَاکَ لِأَنِّی عَرَفْتُ أَنَّکَ تَرْفَعُ مَعَ النَّبِیِّینَ وَ أَنِّی إِنْ أُدْخِلْتُ الْجَنَّةَ کُنْتُ فِی مَنْزِلَةٍ أَدْنَى مِنْ مَنْزِلَتِکَ وَ إِنْ لَمْ أُدْخَلِ الْجَنَّةَ فَلَا أَحْسَبُ أَنْ أَرَاکَ أَبَداً فَنَزَلَتِ الْآیَةُ ثُمَّ قَالَ ص وَ الَّذِی نَفْسِی بِیَدِهِ لَا یُؤْمِنَنَّ عَبْدٌ حَتَّى أَکُونَ أَحَبَّ إِلَیْهِ مِنْ نَفْسِهِ وَ أَبَوَیْهِ وَ أَهْلِهِ وَ وُلْدِهِ وَ النَّاسِ أَجْمَعِینَ وَ قِیلَ إِنَّ أَصْحَابَ رَسُولِ اللَّهِ ص قَالُوا مَا یَنْبَغِی لَنَا أَنْ نُفَارِقَکَ فَإِنَّا لَا نَرَاکَ إِلَّا فِی الدُّنْیَا فَأَمَّا فِی الْآخِرَةِ فَإِنَّکَ تُرْفَعُ فَوْقَنَا بِفَضْلِکَ فَلَا نَرَاکَ فَنَزَلَتِ الْآیَة
طبرسی گوید: در تفسیر این گفته خداوند متعال: «و کسانى که خدا و پیامبر را اطاعت کنند، پس ایشان با کسانى هستند که خدا بر آنان نعمت داده؛ از پیامبران و صدّیقان و شهدا و صالحان؛ و آنها چه خوب رفیقی هستند.» (سوره نساء، آیه ٦٩) گفته اند که این آیه، درباره ثوبان، غلام آزاد شده پیامبر خدا نازل شد. ثوبان، سخت به پیامبر خدا علاقه مند و نسبت به دورى او بى تاب بود. یک روز، در حالى که رنگش دگرگون و بدنش لاغر شده بود، خدمت پیامبر خدا آمد.
حضرت فرمود: اى ثوبان! چرا رنگت دگرگون شده است؟
پاسخ داد: اى پیامبر خدا! نه بیمارم و نه دردمند؛ لیکن هرگاه تو را نبینم، شوق دیدارت مرا بر مى انگیزد تا تو را ببینم. امّا چون به یاد آخرت مى افتم، مى ترسم تو را در آن جا نبینم؛ زیرا مى دانم که تو را همراه پیامبران، در منزلتى والا جاى مى دهند و اگر مرا به بهشت درآورند، مرا در منزلتى فروتر از منزلت تو جاى مى دهند [پس تو را چندان نخواهم دید] و اگر هم به بهشت وارد نشوم، تو را هرگز نخواهم دید.
پس از آن، این آیه نازل شد. سپس حضرت فرمود: سوگند به آن که جانم در دست اوست، هیچ بنده اى ایمان نمى آورد، مگر آن که من در نزد او از خودش، پدر و مادرش، خانواده اش، فرزندانش و همه مردم، محبوب تر باشم.
بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج ٢٢، ص ٨٧، ح ٤١
کسانی که جزو انبیاء، شهدا و صدیقینند
٣٤- مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ عُلْوَانَ الْکَلْبِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَزَوَّرِ الْغَنَوِیِ عَنْ أَصْبَغَ بْنِ نُبَاتَةَ الْحَنْظَلِیِّ قَالَ: رَأَیْتُ أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ ع یَوْمَ افْتَتَحَ الْبَصْرَةَ وَ رَکِبَ بَغْلَةَ رَسُولِ اللَّهِ ص ثُمَّ قَالَ أَیُّهَا النَّاسُ أَ لَا أُخْبِرُکُمْ بِخَیْرِ الْخَلْقِ یَوْمَ یَجْمَعُهُمُ اللَّهُ فَقَامَ إِلَیْهِ- أَبُو أَیُّوبَ الْأَنْصَارِیُّ فَقَالَ بَلَى یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ حَدِّثْنَا فَإِنَّکَ کُنْتَ تَشْهَدُ وَ نَغِیبُ فَقَالَ إِنَّ خَیْرَ الْخَلْقِ یَوْمَ یَجْمَعُهُمُ اللَّهُ سَبْعَةٌ مِنْ وُلْدِ عَبْدِ الْمُطَّلِبِ لَا یُنْکِرُ فَضْلَهُمْ إِلَّا کَافِرٌ وَ لَا یَجْحَدُ بِهِ إِلَّا جَاحِدٌ فَقَامَ عَمَّارُ بْنُ یَاسِرٍ رَحِمَهُ اللَّهُ فَقَالَ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ سَمِّهِمْ لَنَا لِنَعْرِفَهُمْ فَقَالَ إِنَّ خَیْرَ الْخَلْقِ یَوْمَ یَجْمَعُهُمُ اللَّهُ الرُّسُلُ وَ إِنَّ أَفْضَلَ الرُّسُلِ مُحَمَّدٌ ص وَ إِنَّ أَفْضَلَ کُلِّ أُمَّةٍ بَعْدَ نَبِیِّهَا وَصِیُّ نَبِیِّهَا حَتَّى یُدْرِکَهُ نَبِیٌّ أَلَا وَ إِنَّ أَفْضَلَ الْأَوْصِیَاءِ وَصِیُّ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ وَ آلِهِ السَّلَامُ أَلَا وَ إِنَّ أَفْضَلَ الْخَلْقِ بَعْدَ الْأَوْصِیَاءِ الشُّهَدَاءُ أَلَا وَ إِنَّ أَفْضَلَ الشُّهَدَاءِ- حَمْزَةُ بْنُ عَبْدِ الْمُطَّلِبِ وَ جَعْفَرُ بْنُ أَبِی طَالِبٍ لَهُ جَنَاحَانِ خَضِیبَانِ یَطِیرُ بِهِمَا فِی الْجَنَّةِ لَمْ یُنْحَلْ أَحَدٌ مِنْ هَذِهِ الْأُمَّةِ جَنَاحَانِ غَیْرُهُ شَیْءٌ کَرَّمَ اللَّهُ بِهِ مُحَمَّداً ص وَ شَرَّفَهُ وَ السِّبْطَانِ الْحَسَنُ وَ الْحُسَیْنُ وَ الْمَهْدِیُّ ع یَجْعَلُهُ اللَّهُ مَنْ شَاءَ مِنَّا أَهْلَ الْبَیْتِ ثُمَّ تَلَا هَذِهِ الْآیَةَ- وَ مَنْ یُطِعِ اللَّهَ وَ الرَّسُولَ فَأُولئِکَ مَعَ الَّذِینَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَیْهِمْ مِنَ النَّبِیِّینَ وَ الصِّدِّیقِینَ وَ الشُّهَداءِ وَ الصَّالِحِینَ وَ حَسُنَ أُولئِکَ رَفِیقاً. ذلِکَ الْفَضْلُ مِنَ اللَّهِ وَ کَفى بِاللَّهِ عَلِیماً.
اصبغ بن نباته حنظلى گوید: امیر المؤمنین علیه السلام را دیدم روزى که بصره را فتح کرد و بر استر رسول خدا صلى اللَّه علیه و آله سوار بود. سپس فرمود: اى مردم! بشما خبر ندهم که بهترین مخلوق در روزى که خدا آنها را گرد آورد (روز قیامت) کیست؟ ابو ایوب انصارى برخاست و عرضکرد: چرا اى امیر المؤمنین بما خبر ده، زیرا (نزد پیغمبر و هنگام نزول وحى و دانستن حقایق و واقعیات) تو حاضر بودهاى و ما غایب. فرمود: همانا بهترین مخلوق در روزى که خدا گردشان آورد، هفت تن از فرزندان عبد المطلبند که جز کافر و جاحد منکر فضیلت ایشان نباشد. عمار بن یاسر- رحمه اللَّه- برخاست و عرضکرد: یا امیر المؤمنین نام آنها را بما بگو تا بشناسیمشان. فرمود: بهترین مخلوق روزى که خدا گردشان آورد، پیغمبرانند و بهترین پیغمبران محمد صلى اللَّه علیه و آله است و بهترین شخص از هر امتى بعد از پیغمبر آنها وصى او است تا آنکه پیغمبرى در زمان او آید (پس آن پیغمبر از وصى پیغمبر سابق افضل است) و همانا بهترین اوصیاء، وصى محمد علیه و آله السلام است، همانا بهترین مخلوق بعد از اوصیاء، شهیدانند، همانا بهترین شهیدان حمزة بن عبد المطلب و جعفر بن ابى طالب است که دو بال تر و تازه دارد و با آنها در بهشت پرواز میکند و به احدى از این امت جز او دو بال عطا نشده است، خدا آن را براى احترام محمد صلى اللَّه علیه و آله و تشریف او عطا کرده است؛ و دیگر دو نوه پیغمبر حسن و حسین و مهدى علیهم السلاماند که خدا هر که را از ما خانواده بخواهد مهدى قرار دهد. سپس این آیه را تلاوت فرمود: «آنها که اطاعت خدا و پیغمبر کنند، همدم کسانى هستند که خدا بایشان نعمت داده یعنى پیغمبران و راست پیشگان و شهیدان و نیکوکاران و اینان نیکو رفیقانند، این تفضل از جانب خداست و دانائى خدا بس است». (سوره نساء، آیه ٦٩)
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ١، ص ٤٥٠، ح ٣٤
٥١- کنز، کنز جامع الفوائد و تأویل الآیات الظاهرة مِنْ کِتَابِ مِصْبَاحِ الْأَنْوَارِ لِشَیْخِ الطَّائِفَةِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِک قَالَ: صَلَّى بِنَا رَسُولُ اللَّهِ ص فِی بَعْضِ الْأَیَّامِ صَلَاةَ الْفَجْرِ ثُمَّ أَقْبَلَ عَلَیْنَا بِوَجْهِهِ الْکَرِیمِ فَقُلْتُ لَهُ یَا رَسُولَ اللَّهِ إِنْ رَأَیْتَ أَنْ تُفَسِّرَ لَنَا قَوْلَهُ تَعَالَى فَأُولئِکَ مَعَ الَّذِینَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَیْهِمْ مِنَ النَّبِیِّینَ وَ الصِّدِّیقِینَ وَ الشُّهَداءِ وَ الصَّالِحِینَ وَ حَسُنَ أُولئِکَ رَفِیقاً فَقَالَ ص أَمَّا النَّبِیُّونَ فَأَنَا وَ أَمَّا الصِّدِّیقُونَ فَأَخِی عَلِیٌّ وَ أَمَّا الشُّهَدَاءُ فَعَمِّی حَمْزَةُ وَ أَمَّا الصَّالِحُونَ فَابْنَتِی فَاطِمَةُ وَ أَوْلَادُهَا الْحَسَنُ وَ الْحُسَیْنُ قَالَ وَ کَانَ الْعَبَّاسُ حَاضِراً فَوَثَبَ وَ جَلَسَ بَیْنَ یَدَیْ رَسُولِ اللَّهِ ص وَ قَالَ أَ لَسْنَا أَنَا وَ أَنْتَ وَ عَلِیٌّ وَ فَاطِمَةُ وَ الْحَسَنُ وَ الْحُسَیْنُ مِنْ نَبْعَةٍ وَاحِدَةٍ قَالَ وَ مَا ذَاکَ یَا عَمِّ قَالَ لِأَنَّکَ تُعَرِّفُ بِعَلِیٍّ وَ فَاطِمَةَ وَ الْحَسَنِ وَ الْحُسَیْنِ دُونَنَا قَالَ فَتَبَسَّمَ النَّبِیُّ وَ قَالَ أَمَّا قَوْلُکَ یَا عَمِّ أَ لَسْنَا مِنْ نَبْعَةٍ وَاحِدَةٍ فَصَدَقْتَ وَ لَکِنْ یَا عَمِّ إِنَّ اللَّهَ خَلَقَنِی وَ خَلَقَ عَلِیّاً وَ فَاطِمَةَ وَ الْحَسَنَ وَ الْحُسَیْنَ قَبْلَ أَنْ یَخْلُقَ آدَمَ ع حِینَ لَا سَمَاءَ مَبْنِیَّةً وَ لَا أَرْضَ مَدْحِیَّةً وَ لَا ظُلْمَةَ وَ لَا نُورَ وَ لَا شَمْسَ وَ لَا قَمَرَ وَ لَا جَنَّةَ وَ لَا نَارَ فَقَالَ الْعَبَّاسُ وَ کَیْفَ کَانَ بَدْءُ خَلْقِکُمْ یَا رَسُولَ اللَّهِ فَقَالَ یَا عَمِّ لَمَّا أَرَادَ اللَّهُ أَنْ یَخْلُقَنَا تَکَلَّمَ بِکَلِمَةٍ خَلَقَ مِنْهَا نُوراً ثُمَّ تَکَلَّمَ بِکَلِمَةٍ أُخْرَى فَخَلَقَ مِنْهَا رُوحاً ثُمَّ مَزَجَ النُّورَ بِالرُّوحِ فَخَلَقَنِی وَ خَلَقَ عَلِیّاً وَ فَاطِمَةَ وَ الْحَسَنَ وَ الْحُسَیْنَ ع فَکُنَّا نُسَبِّحُهُ حِینَ لَا تَسْبِیحَ وَ نُقَدِّسُهُ حِینَ لَا تَقْدِیسَ فَلَمَّا أَرَادَ اللَّهُ تَعَالَى أَنْ یُنْشِئَ الصَّنْعَةَ فَتَقَ نُورِی فَخَلَقَ مِنْهُ الْعَرْشَ فَالْعَرْشُ مِنْ نُورِی وَ نُورِی مِنْ نُورِ اللَّهِ وَ نُورِی أَفْضَلُ مِنَ الْعَرْشِ ثُمَّ فَتَقَ نُورَ أَخِی عَلِیٍّ فَخَلَقَ مِنْهُ الْمَلَائِکَةَ فَالْمَلَائِکَةُ مِنْ نُورِ أَخِی عَلِیٍّ وَ نُورُ عَلِیٍّ مِنْ نُورِ اللَّهِ وَ عَلِیٌّ أَفْضَلُ مِنَ الْمَلَائِکَةِ ثُمَّ فَتَقَ نُورَ ابْنَتِی فَاطِمَةَ فَخَلَقَ مِنْهُ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضَ فَالسَّمَاوَاتُ وَ الْأَرْضُ مِنْ نُورِ ابْنَتِی فَاطِمَةَ وَ نُورُ ابْنَتِی فَاطِمَةَ مِنْ نُورِ اللَّهِ تَعَالَى وَ ابْنَتِی فَاطِمَةُ أَفْضَلُ مِنَ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ ثُمَّ فَتَقَ نُورَ وَلَدِیَ الْحَسَنِ وَ خَلَقَ مِنْهُ الشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ فَالشَّمْسُ وَ الْقَمَرُ مِنْ نُورِ وَلَدِیَ الْحَسَنِ وَ نُورُ وَلَدِیَ الْحَسَنِ مِنْ نُورِ اللَّهِ وَ الْحَسَنُ أَفْضَلُ مِنَ الشَّمْسِ وَ الْقَمَرِ ثُمَّ فَتَقَ نُورَ وَلَدِیَ الْحُسَیْنِ فَخَلَقَ مِنْهُ الْجَنَّةَ وَ الْحُورَ الْعِینَ فَالْجَنَّةُ وَ الْحُورُ الْعِینُ مِنْ نُورِ وَلَدِیَ الْحُسَیْنِ وَ نُورُ وَلَدِیَ الْحُسَیْنِ مِنْ نُورِ اللَّهِ فَوَلَدِیَ الْحُسَیْنُ أَفْضَلُ مِنَ الْجَنَّةِ وَ الْحُورِ الْعِینِ ثُمَّ أَمَرَ اللَّهُ الظُّلُمَاتِ أَنْ تَمُرَّ عَلَى سَحَائِبِ النَّظَرِ فَأَظْلَمَتِ السَّمَاوَاتِ عَلَى الْمَلَائِکَةِ فَضَجَّتِ الْمَلَائِکَةُ بِالتَّقْدِیسِ وَ التَّسْبِیحِ وَ قَالَتْ إِلَهَنَا وَ سَیِّدَنَا مُنْذُ خَلَقْتَنَا وَ عَرَّفْتَنَا هَذِهِ الْأَشْبَاحَ لَمْ نَرَ بَأْساً فَبِحَقِّ هَذِهِ الْأَشْبَاحِ إِلَّا مَا کَشَفْتَ عَنَّا هَذِهِ الظُّلْمَةَ فَأَخْرَجَ اللَّهُ مِنْ نُورِ ابْنَتِی فَاطِمَةَ قَنَادِیلَ فَعَلَّقَهَا فِی بُطْنَانِ الْعَرْشِ فَأَزْهَرَتِ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضَ ثُمَّ أَشْرَقَتْ بِنُورِهَا فَلِأَجْلِ ذَلِکَ سُمِّیَتِ الزَّهْرَاءَ فَقَالَتِ الْمَلَائِکَةُ إِلَهَنَا وَ سَیِّدَنَا لِمَنْ هَذَا النُّورُ الزَّاهِرُ الَّذِی قَدْ أَشْرَقْتَ بِهِ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضَ فَأَوْحَى اللَّهُ إِلَیْهَا هَذَا نُورٌ اخْتَرَعْتُهُ مِنْ نُورِ جَلَالِی لِأَمَتِی فَاطِمَةَ ابْنَةِ حَبِیبِی وَ زَوْجَةِ وَلِیِّی وَ أَخِی نَبِیِّی وَ أبو [أَبِی] حُجَجِی عَلَى عِبَادِی فِی بِلَادِی أُشْهِدُکُمْ مَلَائِکَتِی أَنِّی قَدْ جَعَلْتُ ثَوَابَ تَسْبِیحِکُمْ وَ تَقْدِیسِکُمْ لِهَذِهِ الْمَرْأَةِ وَ شِیعَتِهَا وَ مُحِبِّیهَا إِلَى یَوْمِ الْقِیَامَةِ قَالَ فَلَمَّا سَمِعَ الْعَبَّاسُ مِنْ رَسُولِ اللَّهِ ص ذَلِکَ وَثَبَ وَ قَبَّلَ بَیْنَ عَیْنَیْ عَلِیٍّ وَ قَالَ وَ اللَّهِ یَا عَلِیُّ أَنْتَ الْحُجَّةُ الْبَالِغَةُ لِ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَ الْیَوْمِ الْآخِرِ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- انس‌بن‌مالک گوید: یک روز پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) مشغول نماز صبح بود و در محراب چون ماه تابان ایستاده بود. [بعد از نماز] عرض کردم: اگر صلاح بدانید این آیه: « پس ایشان با کسانى هستند که خدا بر آنان نعمت داده؛ از پیامبران و صدّیقان و شهدا و صالحان؛ و آنها چه خوب رفیقی هستند.» (سوره نساء، آیه ٦٩) را برای ما تفسیر فرمایید. فرمود: «منظور از پیامبران من هستم، صدیقین علیّ‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) و شهدا عمویم حمزه (رحمة الله علیه) و صالحین دخترم زهرا (سلام الله علیها) و فرزندانش حسن و حسین (علیها السلام)». عبّاس (عموی پیامبر) از گوشه‌ی مسجد به خدمت پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) آمده گفت: «مگر من و شما و علی و فاطمه و حسن و حسین از یک سرچشمه نیستیم»؟ فرمود: «منظورت چیست عمو جان»؟ عرض کرد: «مرا نام نبردی و به این مقام مفتخر نکردی»! فرمود: عمو جان اینکه گفتی من و تو و علی و حسن و حسین از یک سرچشمه هستیم صحیح است ولی خداوند ما را موقعی آفرید که نه آسمان افراشته و نه زمین گسترده و نه عرش و نه بهشت و نه جهنّم بود. ما او را تسبیح و تقدیس می‌کردیم هنگامی‌که تسبیح و تقدیسی وجود نداشت وقتی خدا اراده کرد که آفرینش را آغاز کند. نور مرا شکافت و از آن عرش را آفرید. نور عرش از نور من است و نور من از نور خداست. سپس نور علیّ‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) را شکافت و از آن ملائکه را آفرید پس نور ملائکه از نور علیّ‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) است و نور پسر ابی‌طالب از نور خداست. نور دخترم فاطمه (سلام الله علیها) را شکافت آسمان‌ها و زمین را آفرید نور آسمان‌ها و زمین از نور دخترم فاطمه (سلام الله علیها) است و نور فاطمه (سلام الله علیها) از نور خدا است و فاطمه (سلام الله علیها) بهتر از آسمان‌ها و زمین است سپس نور حسن (علیه السلام) را شکافت و از آن خورشید و ماه را آفرید پس نور خورشید و ماه از نور حسن (علیه السلام) است و نور حسن (علیه السلام) از نور خدا است و حسن (علیه السلام) از خورشید و ماه بهتر است آنگاه نور حسین (علیه السلام) را شکافت و از آن بهشت و حورالعین را آفرید پس نور بهشت و حورالعین از نور حسین (علیه السلام) است و نور حسین (علیه السلام) از نور خداست و حسین (علیه السلام) از بهشت و حورالعین بهتر است. سپس خداوند به قدرت خود ظلمت را آفرید و آن را بر پرده چشم‌ها افشاند ملائکه گفتند: «پروردگار ما منزّه و مقدس است. خدایا از وقتی این اشباح را شناخته‌ایم چیز بدی مشاهده نکردیم تو را سوگند می‌دهم به مقام آنها که این گرفتاری را از ما برطرف فرما». دراین‌موقع خداوند قندیل‌های رحمت را آفرید و بر سرادق عرش آویخت. گفتند: «خدایا این فضیلت و نورها از کیست». خطاب نمود: «این نور کنیزم فاطمه‌ی زهرا (سلام الله علیها) است به همین جهت او را زهرا (سلام الله علیها) نامیدم چون آسمان‌ها و زمین به‌واسطه‌ی نور او پدیدار شد او دختر پیامبرم و همسر وصیّ او و حجّت بر خلق است شما را گواه می‌گیرم که تا روز قیامت، ثواب تسبیح و تقدیس شما را به این بانو و شیعیانش دادم». در این موقع عبّاس از جای حرکت کرد و پیشانی علیّ‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) را بوسیده گفت: «یا علی (علیه السلام) خدا تو را تا روز قیامت، حجّت بالغه بر مردم قرار داده است».
بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج ٣٧، ص ٨٣، ح ٥١
٥- وَ عَنِ الْبَاقِرِ ع الْمُرَادُ بِ النَّبِیِّینَ الْمُصْطَفَى وَ بِ الصِّدِّیقِینَ الْمُرْتَضَى وَ بِ الشُّهَداءِ الْحَسَنُ وَ الْحُسَیْنُ ع وَ بِ الصَّالِحِینَ تِسْعَةٌ مِنْ أَوْلَادِ الْحُسَیْنِ ع وَ حَسُنَ أُولئِکَ رَفِیقاً الْمَهْدِیُّ ع.
امام باقر علیه السّلام فرمودند: مقصود از نَّبِیِّینَ رسول خدا (صلی الله علیه و آله) است و مراد از الصِّدِّیقِینَ حضرت علی (علیه السلام) و شُّهَدَاء حسن و حسین (علیها السلام) و الصَّالِحِینَ ائمّه (ع) و مقصود از عبارت وَ حَسُنَ أُولَئِکَ رَفِیقًا حضرت صاحب الزمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) می‌باشد.
بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج ٢٣، ص ٣٣٧، ح ٥
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: ... وَ أَمَّا السَّادِسَةُ وَ الثَّلَاثُونَ: فَإِنِّی سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَقُولُ: وَیْلٌ لِقَاتِلِکَ، إِنَّهُ أَشْقَى مِنْ ثَمُودَ وَ مِنْ عَاقِرِ النَّاقَةِ، وَ إِنَّ عَرْشَ الرَّحْمَنِ لَیَهْتَزُّ لِقَتْلِکَ، فَأَبْشِرْ یَا عَلِیُّ، فَإِنَّکَ فِی زُمْرَةِ الصِّدِّیقِینَ وَ الشُّهَداءِ وَ الصَّالِحِین ...
امام على علیه السّلام در حدیث هفتاد فضیلت خودشان فرمودند: و اما فضیلت سی و ششم این است که همانا من شنیدم از رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله که فرمودند: وای بر قاتل تو همانا او بدبخت تر از قوم ثمود و از کُشنده شتر (قوم صالح) است و همانا عرش خدای رحمان از کشته شدن تو به لرزه در آمد پس بشارت باد تو را ای علی (ع) پس همانا تو از گروه صدیقین و شهدا و صالحین هستی ...
بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج ٣١، ص ٤٤٠، ح ٢
وَ مِنْ تَفْسِیرِ ابْنِ الْجَحَّامِ فِی قَوْلِهِ تَعَالَى وَ مَنْ یُطِعِ اللَّهَ وَ الرَّسُولَ فَأُولئِکَ مَعَ الَّذِینَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَیْهِمْ الْآیَةَ قَالَ قَالَ عَلِیٌّ ع یَا رَسُولَ اللَّهِ هَلْ نَقْدِرُ أَنْ نَزُورَکَ فِی الْجَنَّةِ کُلَّمَا أَرَدْنَا قَالَ یَا عَلِیُّ إِنَّ لِکُلِّ نَبِیٍّ رَفِیقاً أَوَّلُ مَنْ أَسْلَمَ مِنْ أُمَّتِهِ فَنَزَلَتْ هَذِهِ الْآیَةُ فَأُولئِکَ مَعَ الَّذِینَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَیْهِمْ مِنَ النَّبِیِّینَ وَ الصِّدِّیقِینَ وَ الشُّهَداءِ وَ الصَّالِحِینَ وَ حَسُنَ أُولئِکَ رَفِیقاً فَدَعَا رَسُولُ اللَّهِ ص عَلِیّاً فَقَالَ لَهُ إِنَّ اللَّهَ قَدْ أَنْزَلَ بَیَانَ مَا سَأَلْتَ فَجَعَلَکَ رَفِیقِی لِأَنَّکَ أَوَّلُ مَنْ أَسْلَمَ وَ أَنْتَ الصِّدِّیقُ الْأَکْبَرُ.
در تفسیر ابن حجام مذکور درباره گفتار خدای تعالی که می فرماید: «و کسی که اطاعت کند خدا و رسول را پس ایشان با کسانی هستند که خدا به آنها نعمت داده» آمده: امیر المؤمنین (علیه السّلام) گفت: یا رسول اللّٰه آیا ما قادریم در بهشت هر وقت که بخواهیم تو را زیارت کنیم؟ فرمود: ای على (ع)! اول کسی که به هر پیغمبرى ایمان آورده رفیق او خواهد بود که با او باشد پس این آیه نازل شد که: «پس ایشان همنشین کسانی خواهند بود که خدا به آنها نعمت داده از پیامبران و صدّیقان و شهدا و صالحان و آنها رفیق‌های خوبی هستند.» (سوره نساء، آیه ۶۹) سپس پیغمبر امیر المؤمنین را طلب کرد و گفت حق سبحانه و تعالى در بیان آنچه تو از من سؤال کردى ترا رفیق من گردانید، زیرا تو اول به من ایمان آوردى و تو راستگوی بزرگی.
بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج ٣٨، ص ٢٤٧
کسانی که جزو مطیعان خدا و رسولند
(کسانی که همراه با انبیاء و صدیقان و شهدا و صالحین خواهند بود.)
شیعیان
٦- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سُلَیْمَانَ عَنْ أَبِیهِ قَالَ: کُنْتُ عِنْدَ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع ... یَا أَبَا مُحَمَّدٍ لَقَدْ ذَکَرَکُمُ اللَّهُ فِی کِتَابِهِ فَقَالَ فَأُولئِکَ مَعَ الَّذِینَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَیْهِمْ مِنَ النَّبِیِّینَ وَ الصِّدِّیقِینَ وَ الشُّهَداءِ وَ الصَّالِحِینَ وَ حَسُنَ أُولئِکَ رَفِیقاً (النساء: ٦٩) فَرَسُولُ اللَّهِ ص فِی الْآیَةِ النَّبِیُّونَ وَ نَحْنُ فِی هَذَا الْمَوْضِعِ الصِّدِّیقُونَ وَ الشُّهَدَاءُ وَ أَنْتُمُ الصَّالِحُونَ فَتَسَمَّوْا بِالصَّلَاحِ کَمَا سَمَّاکُمُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ ...
امام صادق (علیه السلام)- ابوبصیر گوید: امام صادق (علیه السلام) فرمود: ای ابامحمّد! خداوند در کتابش از شما (شیعیان) یاد نموده است؛ خداوند فرمود: «[و کسانى که خدا و پیامبر را اطاعت کنند،] پس ایشان با کسانى هستند که خدا بر آنان نعمت داده؛ از پیامبران و صدّیقان و شهدا و صالحان؛ و آنها چه خوب رفیقی هستند.» (سوره نساء، آیه ٦٩) که مراد از واژه‌ی نبیّون، رسول خدا (صلی الله علیه و آله) است و ما نیز در جایگاه شهدا و صدّیقین هستیم و شما نیز در جایگاه صالحان می‌باشید. پس همان‌طور که خداوند شما را صالح نامید بکوشید تا نام صالح برای خود فراهم کنید.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٨، ص ٣٥، ح ٦
حاجیان
٢٢٨٧- وَ قَالَ الصَّادِقُ ع لَمَّا حَجَّ مُوسَى ع نَزَلَ عَلَیْهِ جَبْرَئِیلُ ع فَقَالَ لَهُ مُوسَى یَا جَبْرَئِیلُ مَا لِمَنْ حَجَّ هَذَا الْبَیْتَ بِلَا نِیَّةٍ صَادِقَةٍ وَ لَا نَفَقَةٍ طَیِّبَةٍ قَالَ لَا أَدْرِی حَتَّى أَرْجِعَ إِلَى رَبِّی عَزَّ وَ جَلَّ فَلَمَّا رَجَعَ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ یَا جَبْرَئِیلُ مَا قَالَ لَکَ مُوسَى وَ هُوَ أَعْلَمُ بِمَا قَالَ قَالَ یَا رَبِّ قَالَ لِی مَا لِمَنْ حَجَّ هَذَا الْبَیْتَ بِلَا نِیَّةٍ صَادِقَةٍ وَ لَا نَفَقَةٍ طَیِّبَةٍ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ ارْجِعْ إِلَیْهِ وَ قُلْ لَهُ أَهَبُ لَهُ حَقِّی وَ أُرْضِی عَنْهُ خَلْقِی قَالَ فَقَالَ یَا جَبْرَئِیلُ فَمَا لِمَنْ حَجَّ هَذَا الْبَیْتَ بِنِیَّةٍ صَادِقَةٍ وَ نَفَقَةٍ طَیِّبَةٍ قَالَ فَرَجَعَ إِلَى اللَّهِ تَعَالَى فَأَوْحَى اللَّهُ إِلَیْهِ قُلْ لَهُ أَجْعَلُهُ فِی الرَّفِیقِ الْأَعْلَى مَعَ النَّبِیِّینَ وَ الصِّدِّیقِینَ وَ الشُّهَداءِ وَ الصَّالِحِینَ وَ حَسُنَ أُولئِکَ رَفِیقا.
امام صادق علیه السّلام گفت: چون موسى علیه السّلام حجّ بجاى آورد، جبرئیل بر او نازل شد، پس موسى علیه السّلام او را گفت: اى جبرئیل بهره کسى که این بیت را بدون نیّتى صادق و نفقه‌اى پاکیزه حجّ کند چیست؟ گفت: نمیدانم تا بپروردگارم عزّ و جلّ رجوع کنم. پس چون چنین کرد، خداوند عزّ و جلّ فرمود: اى جبرئیل، موسى با تو چه گفت؟ در صورتى که او بگفته موسى داناتر بود. جبرئیل گفت: پروردگارا او مرا گفت: بهره کسى که این بیت را بدون نیّتى صادق و نفقه‌اى پاکیزه حجّ کند چیست؟ خداوند عزّ و جلّ فرمود: بسوى او باز گرد، بگو: حقّ خود را به او مى‌بخشم، خلق خود را از او راضى میسازم. پس گفت: اى جبرئیل، پس بهره کسى که این بیت را با نیّتى صادق و نفقه‌اى پاکیزه حجّ کند چیست؟ گوید: پس جبرئیل بسوى خداوند متعال بازگشت و خدا به او وحى فرستاد، که به او بگو: وى را در رفیق اعلى (جایى که رفقاى او بهترین رفقا باشند) «با پیغمبران و صدّیقان و شهیدان و صالحان قرار خواهم داد و ایشان نیکو یارانى باشند.» (سوره نساء، آیه ٦٩)
من لا یحضره الفقیه، ج ٢، ص ٢٣٥، ح ٢٢٨٧
١٤- شی، تفسیر العیاشی عَنْ عَاصِمِ بْنِ حُمَیْدٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع إِنَّ الصَّفا وَ الْمَرْوَةَ مِنْ شَعائِرِ اللَّهِ یَقُولُ لَا حَرَجَ عَلَیْهِ أَنْ یَطَّوَّفَ بِهِما فَنَزَلَتْ هَذِهِ الْآیَةُ فَقُلْتُ هِیَ خَاصَّةٌ أَوْ عَامَّةٌ قَالَ هِیَ بِمَنْزِلَةِ قَوْلِهِ ثُمَّ أَوْرَثْنَا الْکِتابَ الَّذِینَ اصْطَفَیْنا مِنْ عِبادِنا فَمَنْ دَخَلَ فِیهِمْ مِنَ النَّاسِ کَانَ بِمَنْزِلَتِهِمْ یَقُولُ اللَّهُ وَ مَنْ یُطِعِ اللَّهَ وَ الرَّسُولَ فَأُولئِکَ مَعَ الَّذِینَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَیْهِمْ مِنَ النَّبِیِّینَ وَ الصِّدِّیقِینَ وَ الشُّهَداءِ وَ الصَّالِحِینَ وَ حَسُنَ أُولئِکَ رَفِیقاً.
عاصم‌بن‌حمید نقل میکند: که از امام صادق (علیه السلام) درباره این کلام خداوند که فرمود: «همانا صفا و مروه از شعائر الهی است» و اینکه میفرماید: بر کسی که میان آن دو سعی انجام دهد گناهی نیست، سؤال شد. به امام گفتم: این آیه خاص است یا عام؟ امام فرمود: این آیه به منزله این کلام خداوند است که فرمود: «سپس این کتاب [آسمانی] را به گروهی از بندگان برگزیده خود به میراث دادیم.» (فاطر/۳۲) پس هر یک از مردم که در میان آنان وارد شود هم شأن و منزله آنان است. خداوند میفرماید: «و کسانى که خدا و پیامبر را اطاعت کنند، پس ایشان با کسانى هستند که خدا بر آنان نعمت داده؛ از پیامبران و صدّیقان و شهدا و صالحان؛ و آنها چه خوب رفیقی هستند.» (سوره نساء، آیه ٦٩)
بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج ٩٦، ص ٢٣٧، ح ١٤
روزه ماه رجب و شعبان
قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص): ... وَ مَنْ صَامَ مِنْ رَجَبٍ اثْنَیْنِ وَ عِشْرِینَ یَوْماً نَادَى مُنَادٍ مِنَ السَّمَاءِ أَبْشِرْ یَا وَلِیَّ اللَّهِ بِالْکَرَامَةِ الْعَظِیمَةِ وَ مُرَافَقَةِ الَّذِینَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَیْهِمْ مِنَ النَّبِیِّینَ وَ الصِّدِّیقِینَ وَ الشُّهَداءِ وَ الصَّالِحِینَ وَ حَسُنَ أُولئِکَ رَفِیقاً ...
رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله فرمودند: ... هر که ٢٢ روز از ماه رجب را روزه بدارد، منادى‌اى از آسمان ندا در مى‌دهد: اى دوست خدا، از سوى خدا تو را بشارت باد به کرامت بزرگ الهی «و همنشینی با پیامبران، صدیقین، شهیدان و صالحان و آنها چه خوب رفیقی هستند.» (سوره نساء، آیه ٦٩)
ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، ص ٥٦
قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص): ... وَ مَنْ صَامَ ثَمَانِیَةَ عَشَرَ یَوْماً حَشَرَهُ اللَّهُ یَوْمَ الْقِیَامَةِ مَعَ الصِّدِّیقِینَ وَ الشُّهَداءِ وَ الصَّالِحِینَ وَ حَسُنَ أُولئِکَ رَفِیقاً ...
رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله فرمودند: کسی که هجده روز [از ماه شعبان] را روزه بگیرد خداوند او را در روز قیامت با صدیقین و شهدا و صالحین جمع نماید و ایشان چه خوب رفقایی هستند.
بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج ٩٤، ص ٦٧، ح ٣
هرکه شب ٢٣ ماه رمضان را احیا بگیرد
١٠٠١٦- قَالَ الْبَاقِرُ ع مَنْ أَحْیَا لَیْلَةَ ثَلَاثٍ وَ عِشْرِینَ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ- وَ صَلَّى فِیهَا مِائَةَ رَکْعَةٍ وَسَّعَ اللَّهُ عَلَیْهِ مَعِیشَتَهُ فِی الدُّنْیَا وَ کَفَاهُ أَمْرَ مَنْ یُعَادِیهِ وَ أَعَاذَهُ مِنَ الْحَرَقِ وَ الْهَدْمِ وَ السَّرَقِ وَ مِنْ شَرِّ السِّبَاعِ وَ دَفَعَ عَنْهُ هَوْلَ مُنْکَرٍ وَ نَکِیرٍ- وَ خَرَجَ مِنْ قَبْرِهِ وَ نُورُهُ یَتَلَأْلَأُ لِأَهْلِ الْجَمْعِ وَ یُعْطَى کِتَابَهُ بِیَمِینِهِ وَ یُکْتَبُ لَهُ بَرَاءَةٌ مِنَ النَّارِ وَ جَوَازٌ عَلَى الصِّرَاطِ- وَ أَمَانٌ مِنَ الْعَذَابِ وَ یَدْخُلُ الْجَنَّةَ بِغَیْرِ حِسَابٍ وَ یُجْعَلُ فِیهَا مِنْ رُفَقَاءِ النَّبِیِّینَ وَ الصِّدِّیقِینَ وَ الشُّهَدَاءِ وَ الصَّالِحِینَ وَ حَسُنَ أُولَئِکَ رَفِیقاً.
امام باقر علیه السّلام فرمودند: هرکه شب بیست و سوّم ماه رمضان را احیا نموده و صد رکعت نماز در آن بخواند، خداوند روزى او را در دنیا گسترده نموده و از شرّ دشمنانش کفایت مى‌کند و نیز او را از غرق و منهدم شدن خانه و فروریختن سقف آن بر سر او و به سرقت رفتن کالایش و از شرّ درندگان به پناه خود درمى‌آورد و بیم دو فرشته‌ى نکیر و منکر را از او بازمى‌دارد و درحالى‌که نور او براى جمعیت مى‌درخشد از قبر بیرون مى‌آید و نامه‌ى عملش به دست راستش داده شده و براى او، دورى از آتش جهنّم و گذشتن از [پل] صراط و ایمنى از عذاب نوشته و مقرّر مى‌شود و بدون حسابرسى وارد بهشت مى‌گردد و در آنجا از همدمان پیامبران و صدّیقان و گواهان [اعمال] و شایستگان مى‌گردد و چه همدمان خوبى.
وسائل الشیعة، ج ٨، ص ١٩، ح ١٠٠١٦
کسی که نماز نافله روز شنبه را بخواند
١٠٣٥٨- عَنْ أَبِی الْحَسَنِ الْعَسْکَرِیِّ ع قَالَ قَرَأْتُ فِی کُتُبِ آبَائِی ع مَنْ صَلَّى یَوْمَ السَّبْتِ أَرْبَعَ رَکَعَاتٍ یَقْرَأُ فِی کُلِّ رَکْعَةٍ فَاتِحَةَ الْکِتَابِ وَ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ وَ آیَةَ الْکُرْسِیِّ کَتَبَهُ اللَّهُ فِی دَرَجَةِ النَّبِیِّینَ وَ الشُّهَدَاءِ وَ الصَّالِحِینَ وَ حَسُنَ أُولَئِکَ رَفِیقاً.
امام حسن عسکری علیه السّلام فرمودند: در کتابهای پدرانم خواندم که کسی که روز شنبه چهار رکعت نماز بخواند در هر رکعت سوره حمد و سوره توحید و آیة الکرسی را بخواند خداوند می نویسد او را در درجه پیامبران، شاهدان و صالحین و ایشان چه خوب رفیقانی هستند.
وسائل الشیعة، ج ٨، ص ١٧٨، ح ١٠٣٥٨
کسی که ٤٠ حدیث حفظ کند
٣٣٣٠٧- عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ ع أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص أَوْصَى إِلَى أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ ع وَ کَانَ فِیمَا أَوْصَى بِهِ أَنْ قَالَ لَهُ یَا عَلِیُّ مَنْ حَفِظَ مِنْ أُمَّتِی أَرْبَعِینَ حَدِیثاً یَطْلُبُ بِذَلِکَ وَجْهَ اللَّهِ وَ الدَّارَ الْآخِرَةَ حَشَرَهُ اللَّهُ یَوْمَ الْقِیَامَةِ مَعَ النَّبِیِّینَ وَ الصِّدِّیقِینَ وَ الشُّهَدَاءِ وَ الصَّالِحِینَ وَ حَسُنَ أُولَئِکَ رَفِیقاً الْحَدِیثَ.
در توصیه های رسول خدا صلى الله علیه و آله به امیرالمؤمنین علیه السلام است که فرمودند: هر که از امّت من چهل حدیث به خاطر خداوند عزّ و جلّ و آخرت حفظ کند، خداوند در روز رستاخیز او را با پیامبران و صدّیقان و شهیدان و صالحان محشور فرماید و اینان چه نیکو همدمانى هستند.
وسائل الشیعة، ج ٢٧، ص ٩٥، ح ٣٣٣٠٧
٧- الخصال ... عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِیهِ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ ع قَالَ: إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص أَوْصَى إِلَى أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ ع وَ کَانَ فِیمَا أَوْصَى بِهِ أَنْ قَالَ لَهُ یَا عَلِیُّ مَنْ حَفِظَ مِنْ أُمَّتِی أَرْبَعِینَ حَدِیثاً یَطْلُبُ بِذَلِکَ وَجْهَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ الدَّارَ الْآخِرَةَ حَشَرَهُ اللَّهُ یَوْمَ الْقِیَامَةِ مَعَ النَّبِیِّینَ وَ الصِّدِّیقِینَ وَ الشُّهَداءِ وَ الصَّالِحِینَ وَ حَسُنَ أُولئِکَ رَفِیقاً فَقَالَ عَلِیٌّ ع یَا رَسُولَ اللَّهِ أَخْبِرْنِی مَا هَذِهِ الْأَحَادِیثُ فَقَالَ أَنْ تُؤْمِنَ بِاللَّهِ وَحْدَهُ لَا شَرِیکَ لَهُ وَ تَعْبُدَهُ وَ لَا تَعْبُدَ غَیْرَهُ وَ تُقِیمَ الصَّلَاةَ بِوُضُوءٍ سَابِغٍ فِی مَوَاقِیتِهَا وَ لَا تُؤَخِّرَهَا فَإِنَّ فِی تَأْخِیرِهَا مِنْ غَیْرِ عِلَّةٍ غَضَبَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ تُؤَدِّیَ الزَّکَاةَ وَ تَصُومَ شَهْرَ رَمَضَانَ وَ تَحُجَّ الْبَیْتَ إِذَا کَانَ لَکَ مَالٌ وَ کُنْتَ مُسْتَطِیعاً وَ أَنْ لَا تَعُقَّ وَالِدَیْکَ وَ لَا تَأْکُلَ مَالَ الْیَتِیمِ ظُلْماً وَ لَا تَأْکُلَ الرِّبَا وَ لَا تَشْرَبَ الْخَمْرَ وَ لَا شَیْئاً مِنَ الْأَشْرِبَةِ الْمُسْکِرَةِ وَ لَا تَزْنِیَ وَ لَا تَلُوطَ وَ لَا تَمْشِیَ بِالنَّمِیمَةِ وَ لَا تَحْلِفَ بِاللَّهِ کَاذِباً وَ لَا تَسْرِقَ وَ لَا تَشْهَدَ شَهَادَةَ الزُّورِ لِأَحَدٍ قَرِیباً کَانَ أَوْ بَعِیداً وَ أَنْ تَقْبَلَ الْحَقَّ مِمَّنْ جَاءَ بِهِ صَغِیراً کَانَ أَوْ کَبِیراً وَ أَنْ لَا تَرْکَنَ إِلَى ظَالِمٍ وَ إِنْ کَانَ حَمِیماً قَرِیباً وَ أَنْ لَا تَعْمَلَ بِالْهَوَى وَ لَا تَقْذِفَ الْمُحْصَنَةَ وَ لَا تُرَائِیَ فَإِنَّ أَیْسَرَ الرِّیَاءِ شِرْکٌ بِاللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ أَنْ لَا تَقُولَ لِقَصِیرٍ یَا قَصِیرُ وَ لَا لِطَوِیلٍ یَا طَوِیلُ تُرِیدُ بِذَلِکَ عَیْبَهُ وَ أَنْ لَا تَسْخَرَ مِنْ أَحَدٍ مِنْ خَلْقِ اللَّهِ وَ أَنْ تَصْبِرَ عَلَى الْبَلَاءِ وَ الْمُصِیبَةِ وَ أَنْ تَشْکُرَ نِعَمَ اللَّهِ الَّتِی أَنْعَمَ بِهَا عَلَیْکَ وَ أَنْ لَا تَأْمَنَ عِقَابَ اللَّهِ عَلَى ذَنْبٍ تُصِیبُهُ وَ أَنْ لَا تَقْنَطَ مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ وَ أَنْ تَتُوبَ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ ذُنُوبِکَ فَإِنَّ التَّائِبَ مِنْ ذُنُوبِهِ کَمَنْ لَا ذَنْبَ لَهُ وَ أَنْ لَا تُصِرَّ عَلَى الذُّنُوبِ مَعَ الِاسْتِغْفَارِ فَتَکُونَ کَالْمُسْتَهْزِئِ بِاللَّهِ وَ آیَاتِهِ وَ رُسُلِهِ وَ أَنْ تَعْلَمَ أَنَّ مَا أَصَابَکَ لَمْ یَکُنْ لِیُخْطِئَکَ وَ أَنَّ مَا أَخْطَأَکَ لَمْ یَکُنْ لِیُصِیبَکَ وَ أَنْ لَا تَطْلُبَ سَخَطَ الْخَالِقِ بِرِضَى الْمَخْلُوقِ وَ أَنْ لَا تُؤْثِرَ الدُّنْیَا عَلَى الْآخِرَةِ لِأَنَّ الدُّنْیَا فَانِیَةٌ وَ الْآخِرَةَ بَاقِیَةٌ وَ أَنْ لَا تَبْخَلَ عَلَى إِخْوَانِکَ بِمَا تَقْدِرُ عَلَیْهِ وَ أَنْ یَکُونَ سَرِیرَتُکَ کَعَلَانِیَتِکَ وَ أَنْ لَا تَکُونَ عَلَانِیَتُکَ حَسَنَةً وَ سَرِیرَتُکَ قَبِیحَةً فَإِنْ فَعَلْتَ ذَلِکَ کُنْتَ مِنَ الْمُنَافِقِینَ وَ أَنْ لَا تَکْذِبَ وَ لَا تُخَالِطَ الْکَذَّابِینَ وَ أَنْ لَا تَغْضَبَ إِذَا سَمِعْتَ حَقّاً وَ أَنْ تُؤَدِّبَ نَفْسَکَ وَ أَهْلَکَ وَ وُلْدَکَ وَ جِیرَانَکَ عَلَى حَسَبِ الطَّاقَةِ وَ أَنْ تَعْمَلَ بِمَا عَلِمْتَ وَ لَا تُعَامِلَنَّ أَحَداً مِنْ خَلْقِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَّا بِالْحَقِّ وَ أَنْ تَکُونَ سَهْلًا لِلْقَرِیبِ وَ الْبَعِیدِ وَ أَنْ لَا تَکُونَ جَبَّاراً عَنِیداً وَ أَنْ تُکْثِرَ مِنَ التَّسْبِیحِ وَ التَّهْلِیلِ وَ الدُّعَاءِ وَ ذِکْرِ الْمَوْتِ وَ مَا بَعْدَهُ مِنَ الْقِیَامَةِ وَ الْجَنَّةِ وَ النَّارِ وَ أَنْ تُکْثِرَ مِنْ قِرَاءَةِ الْقُرْآنِ وَ تَعْمَلَ بِمَا فِیهِ وَ أَنْ تَسْتَغْنِمَ الْبِرَّ وَ الْکَرَامَةَ بِالْمُؤْمِنِینَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ وَ أَنْ تَنْظُرَ إِلَى کُلِّ مَا لَا تَرْضَى فِعْلَهُ لِنَفْسِکَ فَلَا تَفْعَلَهُ بِأَحَدٍ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ وَ أَنْ لَا تَمَلَّ مِنْ فِعْلِ الْخَیْرِ وَ لَا تُثَقِّلَ عَلَى أَحَدٍ إِذَا أَنْعَمْتَ عَلَیْهِ وَ أَنْ تَکُونَ الدُّنْیَا عِنْدَکَ سِجْناً حَتَّى یَجْعَلَ اللَّهُ لَکَ جَنَّةً فَهَذِهِ أَرْبَعُونَ حَدِیثاً مَنِ اسْتَقَامَ عَلَیْهَا وَ حَفِظَهَا عَنِّی مِنْ أُمَّتِی دَخَلَ الْجَنَّةَ بِرَحْمَةِ اللَّهِ وَ کَانَ مِنْ أَفْضَلِ النَّاسِ وَ أَحَبِّهِمْ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ بَعْدَ النَّبِیِّینَ وَ الصِّدِّیقِینَ وَ حَشَرَهُ اللَّهُ یَوْمَ الْقِیَامَةِ مَعَ النَّبِیِّینَ وَ الصِّدِّیقِینَ وَ الشُّهَداءِ وَ الصَّالِحِینَ وَ حَسُنَ أُولئِکَ رَفِیقاً.
امام صادق از پدران بزرگوارش از امام حسین علیهم السلام نقل فرمود: پیامبر خدا صلی الله علیه و آله وصیت هایى به امیر مؤمنان على علیه السلام فرمود، از جمله وصایا این بود که فرمود: اى على! هر کس از امّت من چهل حدیث را براى رضاى خدا و آخرت حفظ کند، خداوند او را در روز رستاخیز به همراه پیامبران، صدیقان، شهیدان و صالحان محشور مى نماید و اینان رفیقان خوبى هستند.
على علیه السلام عرض کرد: اى پیامبر خدا! این احادیث کدامند؟ فرمود:
١- اینکه به خداى یگانه اى که شریکى ندارد ایمان بیاورى، تنها او را بپرستى و غیر او را نپرستى،
٢- نماز را با وضوى کامل در وقت خودش بر پاى دارى و آن را به تأخیر نیندازى؛ چرا که تأخیر بدون علّت موجب خشم خداست،
٣- زکات را بپردازى، ماه رمضان را روزه بگیرى، آنگاه که داراى ثروت شدى و مستطیع گشتى حج خانه خدا را انجام دهى،
٤- پدر و مادرت را ناراحت نکنى،
٥- مال یتیم را به ستم نخورى، ربا نخورى، شراب و هیچ گونه نوشیدنى مستی آور ننوشى،
٦- زنا نکنى، لواط نکنى،
٧- براى سخن چینى گام برندارى،
٨- به دروغ به خدا سوگند نخورى،
٩- دزدى نکنى
١٠- براى هیچ کس- چه نزدیک چه دور- شهادت دروغ ندهى،
١١- حق را از هر که بیاورد- چه کوچک چه بزرگ- بپذیرى،
١٢- به هیچ ستمگرى- گر چه دوست نزدیک باشد- تمایل پیدا نکنی،
١٣- طبق هواى (نفست) عمل نکنى،
١٤- به زنان پارسا نسبت بد ندهى،
١٥- ریاکارى نکنى که کمترین ریا شرک به خداى متعال است،
١٦- به کسى که قدّش کوتاه است به خاطر عیبجویى نگویى: کوتاه و به کسى که بلند قامت است نگویى: بلند،
١٧- کسى از آفریدگان خدا را مسخره نکنى،
١٨- به بلا و مصیبت، بردبار و صبور باشى،
١٩- و نعمت هایى را که خداوند به تو ارزانى داشته سپاسگزار باشى،
٢٠- و به جهت گناهى که انجام داده اى خود را از کیفر خدا ایمن نبینی.
٢١- و از رحمت خدا نومید نباشى.
٢٢- و از گناهت به سوی خدا توبه کنى، چرا که توبه کننده از گناهش همانند کسى است که گناه نکرده است
٢٣- و با وجود آمرزش خواهى، گناهان را تکرار نکنى که در این صورت مانند کسى خواهى بود که خدا و آیات و پیامبران او را مسخره کند.
٢٤- و بدانى آنچه بناست به تو رسد خطا نمی کند و آنچه قرار نیست به تو رسد، سراغ تو نیاید،
٢٥- و اینکه خدا را به خاطر خشنودى مخلوق به خشم نیاورى،
٢٦- و دنیا را بر آخرت ترجیح ندهى زیرا که دنیا فانى و آخرت پایدار است
٢٧- و از آنچه توانایى دارى بر برادرانت بخل نورزى
٢٨- و درونت همانند بیرونت باشد، بیرونت نیک و درونت زشت نباشد که در این صورت از منافقان خواهى بود،
٢٩- دروغ نگویى، با دروغگویان نیامیزی،
٣٠- و آنگاه که سخن حق شنیدى خشمگین نباشی
٣١- و تا مى توانى خود، خانواده، فرزندان و همسایگانت را ادب کنی و به آنچه مى دانى عمل کنی.
٣٢- و با هیچ یک از آفریدگان خداى متعال جز به حق رفتار نکنی،
٣٣- و نسبت به خویشاوند و بیگانه خوش رفتار باشى و ستمگر و کینه توز نباشی
٣٤- و بسیار سبحان اللَّه و لا اله الا اللَّه بگویی و فراوان دعا کنی و زیاد به یاد مرگ و قیامت و بهشت و دوزخ باشی.
٣٥- و قرآن زیاد بخوانى و به آنچه در آن است عمل کنى
٣٦- و نیکى و بزرگوارى را نسبت به مردان و زنان مؤمن غنیمت شمارى
٣٧- و بنگرى هر چه را که براى خودت نمى پسندى براى کسى از مؤمنان نپسندى
٣٨- و از کار خیر دلتنگ نشوى و سربار هیچ کس نشوى
٣٩- و آنگاه که به کسى نعمتى دادى بر او منت نگذاری،
٤٠- و دنیا در نزد تو بسان زندانى باشد تا خداوند بهشت را نصیب تو کند.
این چهل حدیث است که هر کس در عمل به آنها پایدارى کند و آنها را از من براى امّتم حفظ کند، به رحمت خدا، وارد بهشت مى شود و او از برترین مردم و پس از پیامبران و جانشینان آنها محبوبترین افراد در پیشگاه خداست و خداوند او را در روز رستاخیز با پیامبران، صدیقان، شهیدان و صالحان محشور خواهد کرد و اینان رفیقان خوبى هستند.
بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج ٢، ص ١٥٤، ح ٧
کسانی که از خوف خدا می گریند
١٢٨٩٠- قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص): مَنْ بَکَى مِنْ ذَنْبٍ غُفِرَ لَهُ وَ مَنْ بَکَى مِنْ خَوْفِ النَّارِ أَعَاذَهُ اللَّهُ مِنْهَا وَ مَنْ بَکَى شَوْقاً إِلَى الْجَنَّةِ أَسْکَنَهُ اللَّهُ فِیهَا وَ کُتِبَ لَهُ أَمَانٌ مِنَ الْفَزَعِ الْأَکْبَرِ وَ مَنْ بَکَى مِنْ خَشْیَةِ اللَّهِ حَشَرَهُ اللَّهُ مَعَ النَّبِیِّینَ وَ الصِّدِّیقِینَ وَ الشُّهَدَاءِ وَ الصَّالِحِینَ وَ حَسُنَ أُولَئِکَ رَفِیقاً.
رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله فرمودند: هر که براى گناهان خود بگرید آمرزیده شود و هر که از ترس جهنم بگرید خداى مهربان او را پناه خواهد داد و هر که از شوق بهشت گریه کند خداوند او را ساکن در آن گرداند و از فزع بزرگ قیامت امانش دهد و هر که از خوف خدا بگرید خداوند او را با پیغمبران و صدیقان و شهیدان و صالحان محشور فرماید و ایشان چه بسیار نیکو رفیقانى هستند.
مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج ١١، ص ٢٤٧، ح ١٢٨٩٠
دوستداران ائمه (ع)
٤- فس، تفسیر القمی أَبِی عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ جُنْدَبٍ عَنِ الرِّضَا ع أَنَّهُ کَتَبَ إِلَیْهِ مَثَلُنَا فِی کِتَابِ اللَّهِ کَمَثَلِ الْمِشْکَاةِ وَ الْمِشْکَاةُ فِی الْقِنْدِیلِ فَنَحْنُ الْمِشْکَاةُ فِیها مِصْباحٌ الْمِصْبَاحُ مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ ص الْمِصْباحُ فِی زُجاجَةٍ الزُّجاجَةُ کَأَنَّها کَوْکَبٌ دُرِّیٌّ یُوقَدُ مِنْ شَجَرَةٍ مُبارَکَةٍ زَیْتُونَةٍ لا شَرْقِیَّةٍ وَ لا غَرْبِیَّةٍ لَا دَعِیَّةٍ وَ لَا مُنْکِرَةٍ یَکادُ زَیْتُها یُضِیءُ وَ لَوْ لَمْ تَمْسَسْهُ نارٌ الْقُرْآنُ نُورٌ عَلى نُورٍ إِمَامٌ بَعْدَ إِمَامٍ یَهْدِی اللَّهُ لِنُورِهِ مَنْ یَشاءُ وَ یَضْرِبُ اللَّهُ الْأَمْثالَ لِلنَّاسِ وَ اللَّهُ بِکُلِّ شَیْءٍ عَلِیمٌ فَالنُّورُ عَلِیٌّ یَهْدِی اللَّهُ لِوَلَایَتِنَا مَنْ أَحَبَّ وَ حَقٌّ عَلَى اللَّهِ أَنْ یَبْعَثَ وَلِیَّنَا مُشْرِقاً وَجْهُهُ نَیِّراً بُرْهَانُهُ ظَاهِرَةً عِنْدَ اللَّهِ حُجَّتُهُ حَقٌّ عَلَى اللَّهِ أَنْ یَجْعَلَ وَلِیَّنَا مَعَ النَّبِیِّینَ وَ الصِّدِّیقِینَ وَ الشُّهَداءِ وَ الصَّالِحِینَ وَ حَسُنَ أُولئِکَ رَفِیقاً.
امام رضا علیه السّلام فرمودند: مَثَل ما در کتاب خداوند مانند مشکاتی است که در قندیل باشد، مشکات ما هستیم و مصباح محمّد رسول خداست که در میان آبگینه، مانند ستاره فروزان می‌درخشد. یَکادُ زَیْتُها یُضِیءُ وَ لَوْ لَمْ تَمْسَسْهُ نارٌ الْقُرْآنُ نُورٌ عَلی نُورٍ إِمَامٌ بَعْدَ إِمَامٍ یَهْدِی اللهُ لِنُورِهِ مَنْ یَشاءُ وَ یَضْرِبُ اللهُ الْأَمْثالَ لِلنَّاسِ وَ اللهُ بِکُلِّ شَیْءٍ عَلِیمٌ؛ قرآن نوریست بالای نوری و خداوند با نور هدایت خود هرکس را بخواهد هدایت میکند. پروردگار برای مردم مثل‌ها می‌زند و او بر هرچیزی قادر است، پس نور، علی (ع) است و خداوند به ولایت ما هرکس را بخواهد هدایت می‌نماید و بر خداوند است که دوست ما را با چهره نورانی مبعوث کند و حجّت وی را به او نشان دهد، همنشین کسانی خواهد بود که خدا، نعمت خود را بر آنان تمام کرده از پیامبران و صدّیقان و شهدا و صالحان و آنها رفیق‌های خوبی هستند! (نساء ۶۹)
بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج ٢٣، ص ٣٠٧، ح ٤
٦٨- شی، تفسیر العیاشی عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ جُنْدَبٍ عَنِ الرِّضَا ع قَالَ: حَقٌّ عَلَى اللَّهِ أَنْ یَجْعَلَ وَلِیَّنَا رَفِیقاً لِلنَّبِیِّینَ وَ الصِّدِّیقِینَ وَ الشُّهَداءِ وَ الصَّالِحِینَ وَ حَسُنَ أُولئِکَ رَفِیقاً.
امام رضا علیهالسلام میفرماید: بر خدا حق و واجب است که ولی و دوست ما را، رفیق و همراه انبیاء و شهدا و صالحین و صدیقین قرار دهد.
بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج ٦٥، ص ٣٢، ح ٦٨
مؤذنین
٦٨٣٨- فِی الْأَمَالِی قَالَ: جَاءَ نَفَرٌ مِنَ الْیَهُودِ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ ص فَسَأَلُوهُ عَنْ مَسَائِلَ ... قَالَ الْیَهُودِیُّ صَدَقْتَ یَا مُحَمَّدُ- فَمَا جَزَاءُ مَنْ قَرَأَ فَاتِحَةَ الْکِتَابِ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ مَنْ قَرَأَ فَاتِحَةَ الْکِتَابِ أَعْطَاهُ اللَّهُ بِعَدَدِ کُلِّ آیَةٍ أُنْزِلَتْ مِنَ السَّمَاءِ فَیَجْزِی بِهَا ثَوَابَهَا وَ أَمَّا الْأَذَانُ فَإِنَّهُ یُحْشَرُ الْمُؤَذِّنُونَ مِنْ أُمَّتِی مَعَ النَّبِیِّینَ وَ الصِّدِّیقِینَ وَ الشُّهَدَاءِ وَ الصَّالِحِینَ.
شخصی یهودی خدمت رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله آمد و از مسائلی سوال کرد ... [یهودی پرسید] پس پاداش کسی که سوره حمد را قرائت کند چیست؟ رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله فرمودند: کسی که سوره حمد را قرائت کند خداوند ثواب خواندن همه آیاتی را که از آسمان نازل‌شده به او عطا فرماید و اما اذان پس همانا اذان گویان امّتم، با انبیاء و صدیقان و شهداء و صالحان محشور می‌شوند.
وسائل الشیعة، ج ٥، ص ٣٧٧، ح ٦٨٣٨
کسانی که صالحین را دوست دارند
١- مکارم الأخلاق، وصیة النبی صَلّى اللهُ عَلَیهِ و آلهِ إلى عبد الله بن مسعود: ... یَا ابْنَ مَسْعُودٍ أَحِبَّ الصَّالِحِینَ فَإِنَّ الْمَرْءَ مَعَ مَنْ أَحَبَّهُ فَإِنْ لَمْ تَقْدِرْ عَلَى أَعْمَالِ الْبِرِّ فَأَحِبَّ الْعُلَمَاءَ فَإِنَّ اللَّهَ تَعَالَى یَقُولُ وَ مَنْ یُطِعِ اللَّهَ وَ الرَّسُولَ فَأُولئِکَ مَعَ الَّذِینَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَیْهِمْ مِنَ النَّبِیِّینَ وَ الصِّدِّیقِینَ وَ الشُّهَداءِ وَ الصَّالِحِینَ وَ حَسُنَ أُولئِکَ رَفِیقاً.
رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله فرمودند: ... ای پسر مسعود! صالحین را دوست بدار زیرا انسان با کسی که دوست دارد خواهد بود، اگر توانایی کارهای نیک را نداری پس دانشمندان را دوست بدار پس همانا خدای تعالی می فرماید: «و کسانى که خدا و پیامبر را اطاعت کنند، پس ایشان با کسانى هستند که خدا بر آنان نعمت داده؛ از پیامبران و صدّیقان و شهدا و صالحان؛ و آنها چه خوب رفیقی هستند.» (سوره نساء، آیه ٦٩)
بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج ٧٤، ص ١٠٧، ح ١
کسانی که پیرو دین خدا هستند
٢- تفسیر الإمام علیه السلام مع، معانی الأخبار بِهَذَا الْإِسْنَادِ عَنِ الْإِمَامِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ الْعَسْکَرِیِّ (ع): فِی قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَ صِراطَ الَّذِینَ أَنْعَمْتَ عَلَیْهِمْ أَیْ قُولُوا اهْدِنَا صِرَاطَ الَّذِینَ أَنْعَمْتَ عَلَیْهِمْ بِالتَّوْفِیقِ لِدِینِکَ وَ طَاعَتِکَ وَ هُمُ الَّذِینَ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَ وَ مَنْ یُطِعِ اللَّهَ وَ الرَّسُولَ فَأُولئِکَ مَعَ الَّذِینَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَیْهِمْ مِنَ النَّبِیِّینَ وَ الصِّدِّیقِینَ وَ الشُّهَداءِ وَ الصَّالِحِینَ وَ حَسُنَ أُولئِکَ رَفِیقاً ...
امام حسن عسکری علیه السّلام درباره گفتار خدای عزوجل که می فرماید «راه کسانی که به آنها نعمت داده ای» (سوره حمد، آیه ٦) فرمودند: یعنی بگویید: ما را به راه کسانی هدایت فرما که به ایشان توفیق دادی پیرو دین تو باشند و تو را فرمان برند؛ آنان کسانی هستند که خداوند عزّوجلّ فرمود: «و کسی که خدا و پیامبر را اطاعت کند، [در روز رستاخیز]، همنشین کسانی خواهد بود که خدا، نعمت خود را بر آنان تمام کرده از پیامبران و صدّیقان و شهدا و صالحان و آنها رفیق‌های خوبی هستند!» (سوره نساء، آیه ۶۹)
بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج ٢٤، ص ١٠، ح ٢
روش اطاعت از خدا و رسول (ص)
کارهایی که باعث می شود فرد با انبیاء و صدیقان و شهدا و صالحین باشد.
ورع
١٢- عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَکَمِ عَنْ سَیْفِ بْنِ عَمِیرَةَ عَنْ أَبِی الصَّبَّاحِ الْکِنَانِیِّ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: أَعِینُونَا بِالْوَرَعِ فَإِنَّهُ مَنْ لَقِیَ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْکُمْ بِالْوَرَعِ کَانَ لَهُ عِنْدَ اللَّهِ فَرَجاً وَ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ- مَنْ یُطِعِ اللَّهَ وَ الرَّسُولَ فَأُولئِکَ مَعَ الَّذِینَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَیْهِمْ مِنَ النَّبِیِّینَ وَ الصِّدِّیقِینَ وَ الشُّهَداءِ وَ الصَّالِحِینَ وَ حَسُنَ أُولئِکَ رَفِیقاً فَمِنَّا النَّبِیُّ وَ مِنَّا الصِّدِّیقُ وَ الشُّهَدَاءُ وَ الصَّالِحُونَ.
ابو الصباح کنانى گوید، امام باقر علیه السّلام فرمود: ما را با ورع یارى کنید، زیرا هر که از شما خداى عز و جل را با ورع ملاقات کند، براى او نزد خدا گشایشى باشد و خداى عز و جل میفرماید: «آنها که خدا و رسولش را اطاعت کنند، همدم پیغمبران و صدیقان و شهیدان و نیکانى باشند که خدا نعمتشان داده و چه خوب رفیقانى هستند» (سوره نساء، آیه ٦٩) و پیغمبر از ماست و صدیق و شهدا و صالحین از ما هستند.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٢، ص ٧٨، ح ١٢
تقوی
قَالَ الْحَسَن بْنِ عَلِیّ (ع): ... اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ لَمْ یَخْلُقْکُمْ عَبَثاً وَ لَیْسَ بِتَارِکِکُمْ سُدًى کَتَبَ آجَالَکُمْ وَ قَسَمَ بَیْنَکُمْ مَعَایِشَکُمْ لِیَعْرِفَ کُلُّ ذِی لُبٍّ مَنْزِلَتَهُ وَ أَنَّ مَا قُدِّرَ لَهُ أَصَابَهُ وَ مَا صُرِفَ عَنْهُ فَلَنْ یُصِیبَهُ قَدْ کَفَاکُمْ مَئُونَةَ الدُّنْیَا وَ فَرَغَکُمْ لِعِبَادَتِهِ وَ حَثَّکُمْ عَلَى الشُّکْرِ وَ افْتَرَضَ عَلَیْکُمُ الذِّکْرَ وَ أَوْصَاکُمْ بِالتَّقْوَى وَ جَعَلَ التَّقْوَى مُنْتَهَى رِضَاهُ وَ التَّقْوَى بَابُ کُلِّ تَوْبَةٍ وَ رَأْسُ کُلِّ حِکْمَةٍ وَ شَرَفُ کُلِّ عَمَلٍ بِالتَّقْوَى فَازَ مَنْ فَازَ مِنَ الْمُتَّقِینَ قَالَ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى- إِنَّ لِلْمُتَّقِینَ مَفازاً (سورة النبإ آیة ٣٢) وَ قَالَ وَ یُنَجِّی اللَّهُ الَّذِینَ اتَّقَوْا بِمَفازَتِهِمْ لا یَمَسُّهُمُ السُّوءُ وَ لا هُمْ یَحْزَنُونَ (سورة الزمر آیة ٦١) فَاتَّقُوا اللَّهَ عِبَادَ اللَّهِ وَ اعْلَمُوا أَنَّهُ مَنْ یَتَّقِ اللَّهَ یَجْعَلْ لَهُ مَخْرَجاً مِنَ الْفِتَنِ وَ یُسَدِّدْهُ فِی أَمْرِهِ وَ یُهَیِّئْ لَهُ رُشْدَهُ وَ یُفْلِجْهُ بِحُجَّتِهِ وَ یُبَیِّضْ وَجْهَهُ وَ یُعْطِهِ رَغْبَتَهُ- مَعَ الَّذِینَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَیْهِمْ مِنَ النَّبِیِّینَ وَ الصِّدِّیقِینَ وَ الشُّهَداءِ وَ الصَّالِحِینَ وَ حَسُنَ أُولئِکَ رَفِیقاً.
امام حسن مجتبی علیه السلام فرمودند: بدانید که همانا خدایتان شما را بیهوده نیافریده و سرخود رها نکرده است. مدّت عمر شما را نوشته و روزى شما را میانتان قسمت کرده تا هر خردمندى جایگاه خود را بشناسد و بداند آنچه براى او مقدّر و معیّن شده نصیب او خواهد شد و آنچه از آن او نیست نصیبش نخواهد شد. خداوند هزینه دنیاتان را به عهده گرفته و شما را براى عبادت خویش فراغت ارزانى داشته و به سپاسگزارى تشویق فرموده و نماز را بر شما واجب نموده و به تقوى سفارشتان کرده و تقوى را نهایت خرسندى خویش قرار داده است. تقوى در هر توبه و سر هر حکمت و مایه شرافت هر رفتارى است. هر که از تقوا پیشگان کامیاب گردید در اثر تقوى بوده است. خداوند تبارک و تعالى مى‌فرماید: «مسلّما تقوا پیشگان رستگارند»[سوره نبأ، آیه ٣١] و مى‌فرماید: «و خدا کسانى را که تقوا پیشه اند به پاس کارهایى که مایه رستگارى‌شان بوده نجات مى‌دهد. عذاب به آنان نمى‌رسد و غمگین نخواهد گردید». [سوره زمر، آیه ٦١]، پس اى بندگان خدا تقواى الهى را رعایت کنید و بدانید که هر که براى خدا تقوى ورزد خداوند راه خروج از فتنه‌ها را به او بنمایاند و او را در کارش موفّق سازد و اسباب هدایت او را فراهم نماید و حجّت او را پیروز گرداند و روسفیدش کند و دلخواهش را به او بدهد و «همراه کسانى خواهد بود که خداوند ایشان را گرامى داشته [یعنى] با پیامبران و راستان و شهیدان و شایستگان خواهد بود و آنان چه نیکو همدمانند» (سوره نساء، آیه ٦٩)
تحف العقول، ص ٢٣٢
نتیجه اطاعت از خدا و رسول (ص)
همراه مقربین الهی شدن
وَ مَنْ یُطِعِ اللهَ وَ الرَّسُولَ فَأُولئِکَ مَعَ الَّذینَ أَنْعَمَ اللهُ عَلَیْهِمْ مِنَ النَّبِیِّینَ وَ الصِّدِّیقینَ وَ الشُّهَداءِ وَ الصَّالِحینَ وَ حَسُنَ أُولئِکَ رَفیقاً [٦٩] ذَالِکَ الْفَضْلُ مِنَ اللَّهِ وَ کَفَى بِاللَّهِ عَلِیمًا [٧٠]
و کسانى که خدا و پیامبر را اطاعت کنند، پس ایشان با کسانى هستند که خدا بر آنان نعمت داده؛ از پیامبران و صدّیقان و شهدا و صالحان؛ و آنها چه خوب رفیقی هستند. (٦٩) این موهبتى از فضل خداست و کافى است که خدا آگاه است. (٧٠)
سوره نساء، آیات ٦٩ و ٧٠
شفاعت - امنیت از هراسهای دنیا و آخرت
وَ مَنْ یُطِعِ اللهَ وَ الرَّسُولَ فَأُولئِکَ مَعَ الَّذینَ أَنْعَمَ اللهُ عَلَیْهِمْ مِنَ النَّبِیِّینَ وَ الصِّدِّیقینَ وَ الشُّهَداءِ وَ الصَّالِحینَ وَ حَسُنَ أُولئِکَ رَفیقاً [٦٩] ذَالِکَ الْفَضْلُ مِنَ اللَّهِ وَ کَفَى بِاللَّهِ عَلِیمًا [٧٠]
و کسانى که خدا و پیامبر را اطاعت کنند، پس ایشان با کسانى هستند که خدا بر آنان نعمت داده؛ از پیامبران و صدّیقان و شهدا و صالحان؛ و آنها چه خوب رفیقی هستند. (٦٩) این موهبتى از فضل خداست و کافى است که خدا آگاه است. (٧٠)
سوره نساء، آیات ٦٩ و ٧٠
٢- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ خَالِدٍ الْعَمِّیِّ عَنْ خَضِرِ بْنِ عَمْرٍو عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ الْمُؤْمِنُ مُؤْمِنَانِ مُؤْمِنٌ وَفَى لِلَّهِ بِشُرُوطِهِ الَّتِی شَرَطَهَا عَلَیْهِ فَذَلِکَ مَعَ النَّبِیِّینَ وَ الصِّدِّیقِینَ وَ الشُّهَداءِ وَ الصَّالِحِینَ وَ حَسُنَ أُولئِکَ رَفِیقاً وَ ذَلِکَ مَنْ یَشْفَعُ وَ لَا یُشْفَعُ لَهُ وَ ذَلِکَ مِمَّنْ لَا تُصِیبُهُ أَهْوَالُ الدُّنْیَا وَ لَا أَهْوَالُ الْآخِرَةِ وَ مُؤْمِنٌ زَلَّتْ بِهِ قَدَمٌ فَذَلِکَ کَخَامَةِ الزَّرْعِ کَیْفَمَا کَفَأَتْهُ الرِّیحُ انْکَفَأَ وَ ذَلِکَ مِمَّنْ تُصِیبُهُ أَهْوَالُ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ وَ یُشْفَعُ لَهُ وَ هُوَ عَلَى خَیْرٍ.
امام صادق علیه السّلام فرمودند: مؤمن بر دو گونه است: ١- مؤمنى که به شروطى که خدا با او نموده وفا کرده است و او همراه پیغمبران و صدیقان و شهیدان و صالحین است و اینها چه رفقاء خوبى باشند و این مؤمنى است که شفاعت کند نه آنکه شفاعت شود و او از کسانیست که هراسهاى دنیا و آخرت باو نرسد. ٢- مؤمنى که گاهى او را لغزانیده (گناهى مرتکب شده) او مانند ساقه نازک گیاه است که باد بهر جانبش کج کند کج شود و او از کسانیست که هراسهاى دنیا و آخرت باو رسد و برایش شفاعت شود و عاقبتش بخیر است.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٢، ص ٢٤٨، ح ٢
مؤمن حقیقی شدن
١- عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ جَابِرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (ع) أَنَّهُ کَتَبَ بِهَذِهِ الرِّسَالَةِ إِلَى أَصْحَابِهِ ... وَ اعْلَمُوا أَیَّتُهَا الْعِصَابَةُ أَنَّ السُّنَّةَ مِنَ اللَّهِ قَدْ جَرَتْ فِی الصَّالِحِینَ قَبْلُ وَ قَالَ مَنْ سَرَّهُ أَنْ یَلْقَى اللَّهَ وَ هُوَ مُؤْمِنٌ حَقّاً حَقّاً فَلْیَتَوَلَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ الَّذِینَ آمَنُوا وَ لْیَبْرَأْ إِلَى اللَّهِ مِنْ عَدُوِّهِمْ وَ یُسَلِّمُ لِمَا انْتَهَى إِلَیْهِ مِنْ فَضْلِهِمْ لِأَنَّ فَضْلَهُمْ لَا یَبْلُغُهُ مَلَکٌ مُقَرَّبٌ وَ لَا نَبِیٌّ مُرْسَلٌ وَ لَا مَنْ دُونَ ذَلِکَ- أَ لَمْ تَسْمَعُوا مَا ذَکَرَ اللَّهُ مِنْ فَضْلِ أَتْبَاعِ الْأَئِمَّةِ الْهُدَاةِ وَ هُمُ الْمُؤْمِنُونَ قَالَ فَأُولئِکَ مَعَ الَّذِینَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَیْهِمْ مِنَ النَّبِیِّینَ وَ الصِّدِّیقِینَ وَ الشُّهَداءِ وَ الصَّالِحِینَ وَ حَسُنَ أُولئِکَ رَفِیقاً فَهَذَا وَجْهٌ مِنْ وُجُوهِ فَضْلِ أَتْبَاعِ الْأَئِمَّةِ فَکَیْفَ بِهِمْ وَ فَضْلِهِمْ وَ مَنْ سَرَّهُ أَنْ یُتِمَّ اللَّهُ لَهُ إِیمَانَهُ حَتَّى یَکُونَ مُؤْمِناً حَقّاً حَقّاً فَلْیَفِ لِلَّهِ بِشُرُوطِهِ الَّتِی اشْتَرَطَهَا عَلَى الْمُؤْمِنِینَ فَإِنَّهُ قَدِ اشْتَرَطَ مَعَ وَلَایَتِهِ وَ وَلَایَةِ رَسُولِهِ وَ وَلَایَةِ أَئِمَّةِ الْمُؤْمِنِینَ إِقامَ الصَّلاةِ وَ إِیتاءَ الزَّکاةِ وَ إِقْرَاضَ اللَّهِ قَرْضاً حَسَناً* وَ اجْتِنَابَ الْفَوَاحِشِ ما ظَهَرَ مِنْها وَ ما بَطَنَ* فَلَمْ یَبْقَ شَیْءٌ مِمَّا فُسِّرَ مِمَّا حَرَّمَ اللَّهُ إِلَّا وَ قَدْ دَخَلَ فِی جُمْلَةِ قَوْلِهِ فَمَنْ دَانَ اللَّهَ فِیمَا بَیْنَهُ وَ بَیْنَ اللَّهِ مُخْلِصاً لِلَّهِ وَ لَمْ یُرَخِّصْ لِنَفْسِهِ فِی تَرْکِ شَیْءٍ مِنْ هَذَا- فَهُوَ عِنْدَ اللَّهِ فِی حِزْبِهِ الْغَالِبِینَ- وَ هُوَ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ حَقّاً- وَ إِیَّاکُمْ وَ الْإِصْرَارَ عَلَى شَیْءٍ مِمَّا حَرَّمَ اللَّهُ فِی ظَهْرِ الْقُرْآنِ وَ بَطْنِهِ وَ قَدْ قَالَ اللَّهُ تَعَالَى- وَ لَمْ یُصِرُّوا عَلى ما فَعَلُوا وَ هُمْ یَعْلَمُونَ.
امام صادق علیه السّلام فرمودند: ... اى مردم آگاه باشید که دستور خدا درباره نیکان از پیش صادر شده است و فرمود: هر که دوست دارد خدا را در حالى ملاقات کند که مؤمن حقیقى است باید خدا و رسول و مؤمنان را دوست بدارد و نزد خدا از دشمنانشان تبرّى جوید و هر چه از فضل آنها به وى رسد بپذیرد، زیرا هیچ فرشته مقرّب و پیامبرى و نه موجودات پائینتر از ایشان به کنه فضل آنها نرسد.
آیا نشنیدهاید که خدا در برترى پیروان مؤمن امامان هدایتگر فرموده است: «و کسانى که از خدا و پیامبر اطاعت کنند، در زمره کسانى خواهند بود که خدا ایشان را گرامى داشته[یعنى] با پیامبران و راستان و شهیدان و شایستگانند و آنان چه نیکو همدمانند» (سوره نساء/ آیه ٦٩)
این بخشى از برترى پیروان امامان بود دیگر چه رسد به خود امامان و برترىشان! هر که شاد مى‌شود از اینکه خدا ایمانش را کامل گرداند تا مؤمنى گردد حقیقى باید تقواى خدا را با همان شرایطى که براى مؤمنان قرار داده در پیش گیرد. همانا خدا همراه با دوست داشتن او و پیامبر و پیشوایان مؤمنان، برپا کردن نماز و پرداخت زکات و دادن قرض الحسنه و دورى از کارهاى زشت- خواه آشکار یا پنهان- را شرط کرده است و نکتهاى از محرّمات خدا نیست مگر آنکه تفسیر شده و در سخن الهى آمده است. هر که میان خود و خدا به درگاه الهى مخلصانه دیندارى مى‌کند و به خود اجازه ندهد دستورى از ایندستورات را نادیده گیرد، در حزب پیروز خداوندى قرار دارد و از مؤمنان حقیقى به شمار است، بپرهیزید از اینکه در انجام محرّمات ظاهر و باطن الهى که در قرآن بیان شده پا فشارى کنید، چه، خداوند مى‌فرماید: وَ لَمْ یُصِرُّوا عَلى ما فَعَلُوا وَ هُمْ یَعْلَمُونَ «و بر آنچه مرتکب شدهاند، با آنکه مىدانند [که گناه است]، پافشارى نمىکنند»(سوره آل عمران/ آیه ١٣٥).
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٨، ص ٨، ح ١
آیات: اطاعت از خدا و رسول (ص)
قُلْ أَطیعُوا اللَّهَ وَ الرَّسُولَ فَإِنْ تَوَلَّوْا فَإِنَّ اللَّهَ لا یُحِبُّ الْکافِرینَ
بگو: خدا و پیامبر را اطاعت کنید، پس اگر روى برتافتند، به کفر گرایش یافته اند و بدانند که خداوند کافران را دوست نمى دارد.
سوره آل عمران، آیه ٣٢
رَبَّنا آمَنَّا بِما أَنْزَلْتَ وَ اتَّبَعْنَا الرَّسُولَ فَاکْتُبْنا مَعَ الشَّاهِدینَ
آنگاه گفتند: پروردگارا، ما به همه آنچه تو نازل کرده اى (تورات و انجیل) ایمان آوردیم و از این پیامبرى که به سوى ما فرستادى پیروى کردیم، پس ما را در زمره کسانى بنویس که بر ابلاغ رسالت فرستادگانت گواهى مى دهند.
سوره آل عمران، آیه ٥٣
وَ أَطیعُوا اللَّهَ وَ الرَّسُولَ لَعَلَّکُمْ تُرْحَمُونَ
و خدا و پیامبر را فرمان برید، باشد که مورد رحمت قرار گیرید.
سوره آل عمران، آیه ١٣٢
الَّذینَ اسْتَجابُوا لِلَّهِ وَ الرَّسُولِ مِنْ بَعْدِ ما أَصابَهُمُ الْقَرْحُ لِلَّذینَ أَحْسَنُوا مِنْهُمْ وَ اتَّقَوْا أَجْرٌ عَظیمٌ
کسانى که پس از آسیب رسیدن به آنان در جنگ اُحُد، دعوت خدا و پیامبر را اجابت کردند و به جنگى دیگر رهسپار شدند، براى نیکوکاران و تقواپیشگانشان پاداشى بزرگ خواهد بود.
سوره آل عمران، آیه ١٧٢
تِلْکَ حُدُودُ اللَّهِ وَ مَنْ یُطِعِ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ یُدْخِلْهُ جَنَّاتٍ تَجْری مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ خالِدینَ فیها وَ ذلِکَ الْفَوْزُ الْعَظیمُ
این سهام، احکام و حدود خداست و هر کس از خدا و پیامبر او پیروى کند، خداوند او را به بوستان هایى پوشیده از درختان که از زیر آنها نهرها روان است، درمى آورد. آنان در آن جا جاودانه اند و این است سعادت بزرگ.
سوره نساء، آیه ١٣
یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا أَطیعُوا اللَّهَ وَ أَطیعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِی الْأَمْرِ مِنْکُمْ فَإِنْ تَنازَعْتُمْ فی شَیْءٍ فَرُدُّوهُ إِلَی اللَّهِ وَ الرَّسُولِ إِنْ کُنْتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ الْیَوْمِ الْآخِرِ ذلِکَ خَیْرٌ وَ أَحْسَنُ تَأْویلاً
اى کسانى که ایمان آورده اید، خدا را اطاعت کنید و از پیامبر و کسانى که امر شما را در اختیار دارند و از خودتان هستند پیروى نمایید. پس اگر به خدا و روز قیامت ایمان دارید، چنانچه در امرى از امور دین اختلاف کردید، آن را به خدا و پیامبر ارجاع دهید. این کار براى شما بهتر و فرجامش نیکوتر است.
سوره نساء، آیه ٥٩
وَ مَنْ یُطِعِ اللهَ وَ الرَّسُولَ فَأُولئِکَ مَعَ الَّذینَ أَنْعَمَ اللهُ عَلَیْهِمْ مِنَ النَّبِیِّینَ وَ الصِّدِّیقینَ وَ الشُّهَداءِ وَ الصَّالِحینَ وَ حَسُنَ أُولئِکَ رَفیقاً [٦٩] ذَالِکَ الْفَضْلُ مِنَ اللَّهِ وَ کَفَى بِاللَّهِ عَلِیمًا [٧٠]
و کسانى که خدا و پیامبر را اطاعت کنند، پس ایشان با کسانى هستند که خدا بر آنان نعمت داده؛ از پیامبران و صدّیقان و شهدا و صالحان؛ و آنها چه خوب رفیقی هستند. (٦٩) این موهبتى از فضل خداست و کافى است که خدا آگاه است. (٧٠)
سوره نساء، آیات ٦٩ و ٧٠
وَ مَنْ یَتَوَلَّ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ الَّذینَ آمَنُوا فَإِنَّ حِزْبَ اللَّهِ هُمُ الْغالِبُونَ
و هر کس خدا و رسول (ص) ش و کسانى را که ایمان آورده و از خصلت یاد شده برخوردارند، به ولایت و سرپرستى خود بپذیرد پیروز است چرا که از حزب خداست و تنها حزب خدا پیروزمندند.
سوره مائدة، آیه ٥٦
وَ أَطیعُوا اللَّهَ وَ أَطیعُوا الرَّسُولَ وَ احْذَرُوا فَإِنْ تَوَلَّیْتُمْ فَاعْلَمُوا أَنَّما عَلی رَسُولِنَا الْبَلاغُ الْمُبینُ
و خدا را اطاعت کنید و از پیامبر فرمان برید و از پلیدى ها برحذر باشید. پس اگر روى برتافتید بدانید که برعهده فرستاده ما جز ابلاغ آشکار پیام تکلیفى نیست.
سوره مائدة، آیه ٩٢
قُلْ یا أَیُّهَا النَّاسُ إِنِّی رَسُولُ اللَّهِ إِلَیْکُمْ جَمیعاً الَّذی لَهُ مُلْکُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ لا إِلهَ إِلاَّ هُوَ یُحْیی وَ یُمیتُ فَآمِنُوا بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ النَّبِیِّ الْأُمِّیِّ الَّذی یُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَ کَلِماتِهِ وَ اتَّبِعُوهُ لَعَلَّکُمْ تَهْتَدُونَ
بگو: اى مردم، من فرستاده خدا به سوى همه شما هستم، خدایى که فرمانروایى آسمان ها و زمین از آنِ اوست. معبودى شایسته پرستش جز او نیست. زنده مى کند و مى میراند. پس به خدا و رسول (ص) او ـ آن پیامبر درس ناخوانده که خود به خدا و سخنان او ایمان دارد ـ ایمان بیاورید و از او پیروى کنید، باشد که به نیکبختى سراى آخرت راه یابید.
سوره اعراف، آیه ١٥٨
یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا أَطیعُوا اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ لا تَوَلَّوْا عَنْهُ وَ أَنْتُمْ تَسْمَعُونَ
اى کسانى که ایمان آورده اید، از خدا و پیامبرش فرمان برید و اینک که مى شنوید پیامبر شما را به کارى فرا مى خواند یا از کارى باز مى دارد از او روى برنتابید.
سوره انفال، آیه ٢٠
یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا اسْتَجیبُوا لِلَّهِ وَ لِلرَّسُولِ إِذا دَعاکُمْ لِما یُحْییکُمْ وَ اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ یَحُولُ بَیْنَ الْمَرْءِ وَ قَلْبِهِ وَ أَنَّهُ إِلَیْهِ تُحْشَرُونَ
اى کسانى که ایمان آورده اید، خدا را اجابت کنید و نیز پیامبر را آن گاه که شما را به اسلام که موجب حیات شماست فرامى خواند و بدانید که خدا میان آدمى و قلب او حایل مى شود و بدانید که همگان به سوى او روانه مى شوید و در حضور او گرد مى آیید.
سوره انفال، آیه ٢٤
وَ أَطیعُوا اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ لا تَنازَعُوا فَتَفْشَلُوا وَ تَذْهَبَ ریحُکُمْ وَ اصْبِرُوا إِنَّ اللَّهَ مَعَ الصَّابِرینَ
و خدا و پیامبرش را در امر جهاد فرمان برید و با یکدیگر اختلاف نکنید که ناتوان مى شوید و عزّت و شکوهتان از بین مى رود و بر سختى هاى جنگ و اطاعت از خدا و پیامبر شکیبا باشید که خداوند با شکیبایان است و آنان را یارى خواهد کرد.
سوره انفال، آیه ٤٦
أَمْ حَسِبْتُمْ أَنْ تُتْرَکُوا وَ لَمَّا یَعْلَمِ اللَّهُ الَّذینَ جاهَدُوا مِنْکُمْ وَ لَمْ یَتَّخِذُوا مِنْ دُونِ اللَّهِ وَ لا رَسُولِهِ وَ لاَ الْمُؤْمِنینَ وَلیجَةً وَ اللَّهُ خَبیرٌ بِما تَعْمَلُونَ
آیا شما مدّعیان ایمان پنداشته اید که رها مى شوید و مورد آزمایش قرار نمى گیرید، در صورتى که هنوز خداوند کسانى از شما را که در جهاد شرکت مى کنند و جز خدا و رسول (ص) او و مؤمنان تکیه گاهى نگرفته اند، مشخص نکرده است؟ و خدا به آنچه مى کنید آگاه است.
سوره توبة، آیه ١٦
وَ لَوْ أَنَّهُمْ رَضُوا ما آتاهُمُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ قالُوا حَسْبُنَا اللَّهُ سَیُؤْتینَا اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ وَ رَسُولُهُ إِنَّا إِلَی اللَّهِ راغِبُونَ
اى کاش آنچه را خدا به آنان داد و پیامبرش به آنان پرداخت با رضایت مى گرفتند و مى گفتند: خدا ما را بس است، ما امید آن داریم که خدا از فضل خود به ما دهد و پیامبرش نیز به فرمان او به ما عطا کند، چرا که ما به فضل خدا دل بسته ایم.
سوره توبة، آیه ٥٩
وَ الْمُؤْمِنُونَ وَ الْمُؤْمِناتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِیاءُ بَعْضٍ یَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ یَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَ یُقیمُونَ الصَّلاةَ وَ یُؤْتُونَ الزَّکاةَ وَ یُطیعُونَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ أُولئِکَ سَیَرْحَمُهُمُ اللَّهُ إِنَّ اللَّهَ عَزیزٌ حَکیمٌ
امّا مردان و زنان با ایمان بر یکدیگر ولایت دارند، از این رو یکدیگر را به کار شایسته فرمان مى دهند و از کار ناپسند نهى مى کنند و نماز را برپا مى دارند و زکات مى پردازند و از خدا و پیامبرش اطاعت مى کنند. اینانند که به زودى خداوند رحمت خود را شامل حالشان مى کند و هیچ کس نمى تواند مانع آن شود، چرا که خدا مقتدرى شکست ناپذیر و کارهایش همه از روى حکمت است.
سوره توبة، آیه ٧١
آیات: نافرمانی از خدا و رسول (ص)
وَ مَنْ یَعْصِ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ یَتَعَدَّ حُدُودَهُ یُدْخِلْهُ ناراً خالِداً فیها وَ لَهُ عَذابٌ مُهینٌ
و هر کس خدا و پیامبر او را نافرمانى کند و از احکام و حدود الهى تجاوز نماید، خدا او را به آتشى درمى آورد که در آن جاودانه خواهد بود و براى او عذابى خوارکننده است.
سوره نساء، آیه ١٤
وَ إِذا قیلَ لَهُمْ تَعالَوْا إِلی ما أَنْزَلَ اللَّهُ وَ إِلَی الرَّسُولِ رَأَیْتَ الْمُنافِقینَ یَصُدُّونَ عَنْکَ صُدُوداً
و هنگامى که به آنان گفته مى شود: به سوى آنچه (احکامى که) خدا فرو فرستاده و به سوى این پیامبر که بدانها حکم مى کند بیایید، منافقان را مى بینى که از تو سخت روى برمى تابند.
سوره نساء، آیه ٦١
وَ ما أَرْسَلْنا مِنْ رَسُولٍ إِلاَّ لِیُطاعَ بِإِذْنِ اللَّهِ وَ لَوْ أَنَّهُمْ إِذْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ جاؤُکَ فَاسْتَغْفَرُوا اللَّهَ وَ اسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُوا اللَّهَ تَوَّاباً رَحیماً
ما هیچ پیامبرى را نفرستادیم مگر براى این که به اذن خدا در همه امور از او پیروى شود، پس چگونه با بهانه هایى مانند برقرارى سازش میان دو طرف دعوا، از پیامبر روى مى گردانند؟ اگر آنان پس از آن که با این عمل بر خود ستم کردند نزد تو مى آمدند و از خدا آمرزش مى خواستند و پیامبر نیز براى آنان طلب آمرزش مى کرد، قطعاً خدا را توبه پذیر و مهربان مى یافتند.
سوره نساء، آیه ٦٤
إِنَّما جَزاءُ الَّذینَ یُحارِبُونَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ یَسْعَوْنَ فِی الْأَرْضِ فَساداً أَنْ یُقَتَّلُوا أَوْ یُصَلَّبُوا أَوْ تُقَطَّعَ أَیْدیهِمْ وَ أَرْجُلُهُمْ مِنْ خِلافٍ أَوْ یُنْفَوْا مِنَ الْأَرْضِ ذلِکَ لَهُمْ خِزْیٌ فِی الدُّنْیا وَ لَهُمْ فِی الْآخِرَةِ عَذابٌ عَظیمٌ
جز این نیست که سزاى آنان که با خدا و پیامبرش مى جنگند و در زمین به فسادگرى مى کوشند این است که کشته شوند یا به صلیب کشیده شوند و یا دست و پایشان برخلاف یکدیگر بریده شود و یا از آن سرزمین [به نقطه اى دیگر] تبعید گردند. این کیفر، رسوایى آنان در دنیاست و براى آنان در آخرت عذابى بزرگ خواهد بود.
سوره مائدة، آیه ٣٣
وَ إِذا قیلَ لَهُمْ تَعالَوْا إِلی ما أَنْزَلَ اللَّهُ وَ إِلَی الرَّسُولِ قالُوا حَسْبُنا ما وَجَدْنا عَلَیْهِ آباءَنا أَ وَ لَوْ کانَ آباؤُهُمْ لا یَعْلَمُونَ شَیْئاً وَ لا یَهْتَدُونَ
و چون به آنان گفته شود: به سوى آنچه خدا فرو فرستاده و به سوى پیامبر بیایید، مى گویند: آنچه پدرانمان را بر آن یافته ایم ما را بس است. آیا در هر حال از راه و رسم پدرانشان پیروى مى کنند، هرچند پدرانشان خود چیزى نمى دانستند و از سوى کسى نیز هدایت نشده بودند؟
سوره مائدة، آیه ١٠٤
ذلِکَ بِأَنَّهُمْ شَاقُّوا اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ مَنْ یُشاقِقِ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ فَإِنَّ اللَّهَ شَدیدُ الْعِقابِ
آن کیفر براى آنان بدان سبب بود که با خدا و رسول (ص) ش به مخالفت برخاستند و هر کس با خدا و رسول (ص) او مخالفت کند و بر آن اصرار ورزد، کیفرى سخت خواهد دید، زیرا خداوند سخت کیفر است.
سوره انفال، آیه ١٣
یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا لا تَخُونُوا اللَّهَ وَ الرَّسُولَ وَ تَخُونُوا أَماناتِکُمْ وَ أَنْتُمْ تَعْلَمُونَ
اى کسانى که ایمان آورده اید، با افشاى تصمیم هاى پیامبر در مورد کافران و آشکار ساختن اسرار حکومت اسلامى، به خدا و رسول (ص) او خیانت نکنید که خیانت به امانت هاى خود کرده اید و این حقیقت را شما خود مى دانید.
سوره انفال، آیه ٢٧
قُلْ إِنْ کانَ آباؤُکُمْ وَ أَبْناؤُکُمْ وَ إِخْوانُکُمْ وَ أَزْواجُکُمْ وَ عَشیرَتُکُمْ وَ أَمْوالٌ اقْتَرَفْتُمُوها وَ تِجارَةٌ تَخْشَوْنَ کَسادَها وَ مَساکِنُ تَرْضَوْنَها أَحَبَّ إِلَیْکُمْ مِنَ اللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ جِهادٍ فی سَبیلِهِ فَتَرَبَّصُوا حَتَّی یَأْتِیَ اللَّهُ بِأَمْرِهِ وَ اللَّهُ لا یَهْدِی الْقَوْمَ الْفاسِقینَ
اى پیامبر، به آنان که ایمان آورده اند بگو: اگر پدران و پسران و برادران و همسران و خویشاوندانتان و اموالى که گرد آورده اید و تجارتى که از کسادش بیم دارید و خانه هایى که آنها را خوش مى دارید، نزد شما از خدا و پیامبرش و جهاد در راه او محبوب تر است و اینها مانع رفتن شما به جهاد شده اند، منتظر باشید تا خدا فرمان خود را اجرا کند (مؤمنانى را جایگزین شما کند که خدا از هر چیزى براى آنان محبوب تر است و به بهترین وجه در راه او جهاد مى کنند) و بدانید که خداوند مردمى را که از مرز بندگى او خارج شوند، به سوى پیامبر و یارى دین خدا هدایت نمى کند.
سوره توبة، آیه ٢٤
قاتِلُوا الَّذینَ لا یُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ لا بِالْیَوْمِ الْآخِرِ وَ لا یُحَرِّمُونَ ما حَرَّمَ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ لا یَدینُونَ دینَ الْحَقِّ مِنَ الَّذینَ أُوتُوا الْکِتابَ حَتَّی یُعْطُوا الْجِزْیَةَ عَنْ یَدٍ وَ هُمْ صاغِرُونَ
با کسانى که به آنان کتاب آسمانى داده شده است (یهودیان، مسیحیان، مجوسیان و صابئى ها) ولى به خدا و روز قیامت آنگونه که باید ایمان ندارند و آنچه را خدا و رسول (ص) ش حرام کرده بر خود حرام نمى دانند و دین حقّ را آیین خود نمى گیرند بجنگید تا با خضوع در برابر حکومت شما به قانون جزیه تن در دهند و آن را به دست خود به شما بپردازند.
سوره توبة، آیه ٢٩
وَ ما مَنَعَهُمْ أَنْ تُقْبَلَ مِنْهُمْ نَفَقاتُهُمْ إِلاَّ أَنَّهُمْ کَفَرُوا بِاللَّهِ وَ بِرَسُولِهِ وَ لا یَأْتُونَ الصَّلاةَ إِلاَّ وَ هُمْ کُسالی وَ لا یُنْفِقُونَ إِلاَّ وَ هُمْ کارِهُونَ
و هیچ دلیلى براى پذیرفته نشدن انفاق هایشان نیست جز این که به خدا و پیامبرش کافر شدند و نماز را جز با حال سستى به جاى نمى آورند و جز از روى اکراه انفاق نمى کنند.
سوره توبة، آیه ٥٤
یَحْلِفُونَ بِاللَّهِ لَکُمْ لِیُرْضُوکُمْ وَ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ أَحَقُّ أَنْ یُرْضُوهُ إِنْ کانُوا مُؤْمِنینَ
منافقان براى شما به خدا سوگند مى خورند تا شما را از خود خشنود سازند، در صورتى که اگر مؤمن باشند سزاوارتر است که خدا و پیامبرش را با اطاعت و ترک خصومت خشنود کنند.
سوره توبة، آیه ٦٢
أَ لَمْ یَعْلَمُوا أَنَّهُ مَنْ یُحادِدِ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ فَأَنَّ لَهُ نارَ جَهَنَّمَ خالِداً فیها ذلِکَ الْخِزْیُ الْعَظیمُ
آیا ندانسته اند که هر کس با خدا و پیامبر او مخالفت و دشمنى کند آتش دوزخ براى اوست که در آن جاودانه مى ماند؟ این است خوارى بزرگ.
سوره توبة، آیه ٦٣
یَحْلِفُونَ بِاللَّهِ ما قالُوا وَ لَقَدْ قالُوا کَلِمَةَ الْکُفْرِ وَ کَفَرُوا بَعْدَ إِسْلامِهِمْ وَ هَمُّوا بِما لَمْ یَنالُوا وَ ما نَقَمُوا إِلاَّ أَنْ أَغْناهُمُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ مِنْ فَضْلِهِ فَإِنْ یَتُوبُوا یَکُ خَیْراً لَهُمْ وَ إِنْ یَتَوَلَّوْا یُعَذِّبْهُمُ اللَّهُ عَذاباً أَلیماً فِی الدُّنْیا وَ الْآخِرَةِ وَ ما لَهُمْ فِی الْأَرْضِ مِنْ وَلِیٍّ وَ لا نَصیرٍ
منافقان به خدا سوگند مى خورند که سخنى کفرآمیز نگفته اند، در صورتى که حتماً آن را گفته و به طور جدّى هم گفته اند و بدین سبب پس از آن که اسلام آورده بودند کافر شدند و در گردنه راه تبوک آهنگ جان پیامبر را کردند و بدین کار دست نیافتند و علّت خشمشان بر پیامبر چیزى جز این نبود که خداوند آنان را به فضل خویش توانگر کرد و پیامبرش نیز به وسیله غنایم جنگى بى نیازشان ساخت. پس اگر توبه کنند براى آنان بهتر است، چرا که توبه آنان آمرزش گناهان و ورود به بهشت را به دنبال خواهد داشت و اگر از توبه رویگردان شوند، خداوند در دنیا و آخرت به عذابى دردناک عذابشان خواهد کرد و در روى زمین هیچ سرپرست و یاورى که آنان را از عذاب رهایى دهد، نخواهند داشت.
سوره توبة، آیه ٧٤
