مؤمنینی که ائمه (ع) را ندیده اند

موضوعات

مؤمنینی که ائمه (ع) را ندیده اند: برادران رسول خدا (ص) - شیعیان- مؤمنین کامل- پیروان امام مهدی (عج)- قیام کنندگان در راه خدا- علماء امت پیامبر (ص)

 

برادران رسول خدا (ص)

عن النَّبِیِّ ص أَنَّهُ قَالَ: أَ تَدْرُونَ‏ مَا غَمِّی‏ وَ فِی‏ أَیِ‏ شَیْ‏ءٍ تَفَکُّرِی وَ إِلَى أَیِّ شَیْ‏ءٍ أَشْتَاقُ قَالَ أَصْحَابُهُ لَا یَا رَسُولَ اللَّهِ مَا عَلِمْنَا بِهَذِهِ مِنْ شَیْ‏ءٍ أَخْبِرْنَا بِغَمِّکَ وَ تَفَکُّرِکَ وَ تَشَوُّقِکَ قَالَ النَّبِیُّ ص أُخْبِرُکُمْ إِنْ شَاءَ اللَّهُ ثُمَّ تَنَفَّسَ وَ قَالَ هَاهْ شَوْقاً إِلَى إِخْوَانِی مِنْ بَعْدِی فَقَالَ أَبُو ذَرٍّ یَا رَسُولَ اللَّهِ أَ لَسْنَا إِخْوَانَکَ قَالَ لَا أَنْتُمْ أَصْحَابِی وَ إِخْوَانِی یَجِیئُونَ مِنْ بَعْدِی شَأْنُهُمْ شَأْنُ الْأَنْبِیَاءِ قَوْمٌ یَفِرُّونَ مِنَ الْآبَاءِ وَ الْأُمَّهَاتِ وَ مِنَ الْإِخْوَةِ وَ الْأَخَوَاتِ وَ مِنَ الْقَرَابَاتِ کُلِّهِمْ ابْتِغَاءَ مَرْضَاتِ اللَّهِ ... یَا أَبَا ذَرٍّ ضِحْکُهُمْ عِبَادَةٌ وَ فَرَحُهُمْ تَسْبِیحٌ وَ نَوْمُهُمْ صَدَقَةٌ وَ أَنْفَاسُهُمْ جِهَادٌ وَ یَنْظُرُ اللَّهُ إِلَیْهِمْ فِی کُلِّ یَوْمٍ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ یَا أَبَا ذَرٍّ إِنِّی إِلَیْهِمْ لَمُشْتَاقٌ ثُمَّ غَمَّضَ عَیْنَیْهِ وَ بَکَى شَوْقاً ثُمَّ قَالَ اللَّهُمَّ احْفَظْهُمْ وَ انْصُرْهُمْ عَلَى مَنْ خَالَفَ عَلَیْهِمْ وَ لَا تَخْذُلْهُمْ وَ أَقِرَّ عَیْنِی بِهِمْ یَوْمَ الْقِیَامَةِ أَلا إِنَّ أَوْلِیاءَ اللَّهِ لا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَ لا هُمْ یَحْزَنُونَ‏ (یونس/ ٦٢)

در حدیثی که به پیامبر (صلی الله علیه و آله) رسانده شده آمده است: «آیا می‌دانید اندوه من از چیست و به چه می‌اندیشم و به چه چیزی اشتیاق دارم»؟ اصحاب عرض کردند: نه ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله)! به هیچ‌کدام از این‌ها آگاهی نداریم. خود، ما را از اندوه و اندیشه و اشتیاقتان آگاه فرمایید. پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: به خواست خدا به شما خواهم گفت. آنگاه نفس عمیقی کشیده و فرمود: «آه! چقدر مشتاق [دیدنِ] برادرانِ بعد از خودم هستم»! ابوذر (رحمة الله علیه) عرض کرد: ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله)! آیا ما برادران شما نیستیم؟ فرمود: «نه! شما اصحاب من هستید و برادرانم بعد از من خواهند آمد. منزلت آن‌ها همچون منزلت انبیاست. آن‌ها مردمانی هستند که به خاطر جلب رضایت الهی از پدران، مادران، برادران، خواهران و بستگانشان دوری می‌گزینند ... ای ابوذر (رحمة الله علیه)! خنده‌ی آن‌ها عبادت، سرورشان تسبیح، خوابشان صدقه و نَفَس‌هایشان جهاد است. خداوند در هر روز سه بار به آن‌ها نظر می‌کند. ای ابوذر (رحمة الله علیه)! من بسیار به آن‌ها مشتاقم». آنگاه پیامبر (صلی الله علیه و آله) چشمان مبارک خود را فرو بست و گریه‌ی شوقی نمود. سپس عرضه داشت: خداوندا! آن‌ها را حفظ فرما و بر مخالفینشان، یاریشان نما! آن‌ها را خوار مگردان و چشمان مرا در روز قیامت به [دیدنِ] آن‌ها روشن فرما «آگاه باشید! [دوستان و] اولیاى خدا، نه ترسى بر آن‌هاست و نه اندوهگین مى‌شوند.» (سوره یونس، آیه ٦٢)

التحصین فی صفات العارفین، ص: ٢٣

مَرْفُوعاً إِلَى النَّبِیِّ ص أَنَّهُ قَالَ: أَ تَدْرُونَ مَا غَمِّی وَ فِی أَیِّ شَیْ‏ءٍ تَفَکُّرِی وَ إِلَى أَیِّ شَیْ‏ءٍ أَشْتَاقُ قَالَ أَصْحَابُهُ لَا یَا رَسُولَ اللَّهِ مَا عَلِمْنَا بِهَذِهِ مِنْ شَیْ‏ءٍ أَخْبِرْنَا بِغَمِّکَ‏ وَ تَفَکُّرِکَ‏ وَ تَشَوُّقِکَ‏ قَالَ‏ النَّبِیُ‏ ص‏ أُخْبِرُکُمْ‏ إِنْ‏ شَاءَ اللَّهُ‏ ثُمَ‏ تَنَفَّسَ‏ وَ قَالَ‏ هَاهْ شَوْقاً إِلَى إِخْوَانِی مِنْ بَعْدِی فَقَالَ أَبُو ذَرٍّ یَا رَسُولَ اللَّهِ أَ لَسْنَا إِخْوَانَکَ قَالَ لَا أَنْتُمْ أَصْحَابِی وَ إِخْوَانِی یَجِیئُونَ مِنْ بَعْدِی شَأْنُهُمْ شَأْنُ الْأَنْبِیَاءِ قَوْمٌ یَفِرُّونَ مِنَ الْآبَاءِ وَ الْأُمَّهَاتِ وَ مِنَ الْإِخْوَةِ وَ الْأَخَوَاتِ وَ مِنَ الْقَرَابَاتِ کُلِّهِمْ ابْتِغَاءَ مَرْضَاتِ اللَّهِ یَتْرُکُونَ الْمَالَ لِلَّهِ وَ یُذِلُّونَ أَنْفُسَهُمْ بِالتَّوَاضُعِ لِلَّهِ لَا یَرْغَبُونَ فِی الشَّهَوَاتِ وَ فُضُولِ الدُّنْیَا مُجْتَمِعُونَ فِی بَیْتٍ مِنْ بُیُوتِ اللَّهِ کَأَنَّهُمْ غُرَبَاءُ مَحْزُونِینَ لِخَوْفِ النَّارِ وَ حُبِّ الْجَنَّةِ فَمَنْ یَعْلَمُ قَدْرَهُمْ عِنْدَ اللَّهِ لَیْسَ بَیْنَهُمْ قَرَابَةٌ وَ لَا مَالٌ یُعْطُونَ بِهَا بَعْضُهُمْ لِبَعْضِ أَشْفَقُ مِنَ الِابْنِ عَلَى الْوَالِدِ وَ مِنَ الْوَالِدِ عَلَى الْوَلَدِ وَ مِنَ الْأَخِ عَلَى الْأَخِ هَاهْ شَوْقاً إِلَیْهِمْ یُفَرِّغُونَ أَنْفُسَهُمْ مِنْ کَدِّ الدُّنْیَا وَ نَعِیمِهَا بِنَجَاةِ أَنْفُسِهِمْ مِنْ عَذَابِ الْأَبَدِ وَ دُخُولِ الْجَنَّةِ لِمَرْضَاةِ اللَّهِ وَ اعْلَمْ یَا أَبَا ذَرٍّ إِنَّ لِلْوَاحِدِ مِنْهُمْ أَجْرُ سَبْعِینَ بَدْرِیّاً یَا أَبَا ذَرٍّ وَاحِدٌ مِنْهُمْ أَکْرَمُ عَلَى اللَّهِ مِنْ کُلِّ شَیْ‏ءٍ خَلَقَ اللَّهُ عَلَى وَجْهِ الْأَرْضِ یَا أَبَا ذَرٍّ قُلُوبُهُمْ إِلَى اللَّهِ وَ عَمَلُهُمْ لِلَّهِ لَوْ مَرِضَ أَحَدُهُمْ لَهُ فَضْلُ عِبَادَةِ أَلْفِ سَنَةٍ صِیَامٌ نَهَارُهَا وَ قِیَامٌ لَیْلُهَا وَ إِنْ شِئْتَ حَتَّى أَزِیدَکَ یَا أَبَا ذَرٍّ قَالَ‏ نَعَمْ یَا رَسُولَ اللَّهِ زِدْنِی‏ قَالَ لَوْ أَنَّ أَحَداً مِنْهُمْ مَاتَ فَکَأَنَّمَا مَاتَ مَنْ فِی السَّمَاءِ الدُّنْیَا مِنْ فَضْلِهِ عَلَى اللَّهِ وَ إِنْ شِئْتَ أَزِیدُکَ قَالَ نَعَمْ یَا رَسُولَ اللَّهِ زِدْنِی قَالَ‏ یَا أَبَا ذَرٍّ لَوْ أَنَّ أَحَدَهُمْ تُؤْذِیهِ قَمْلَةٌ فِی ثِیَابِهِ فَلَهُ عِنْدَ اللَّهِ أَجْرُ أَرْبَعِینَ حَجَّةً وَ أَرْبَعِینَ عُمْرَةً وَ أَرْبَعِینَ غَزْوَةً وَ عِتْقُ أَرْبَعِینَ نَسَمَةً مِنْ وُلْدِ إِسْمَاعِیلَ ع وَ یُدْخِلُ وَاحِدٌ مِنْهُمُ اثْنَیْ عَشَرَ أَلْفاً فِی شَفَاعَتِهِ قَالَ فَقُلْتُ سُبْحَانَ اللَّهِ وَ قَالُوا مِثْلَ قَوْلِی سُبْحَانَ اللَّهِ مَا أَرْحَمَهُ بِخَلْقِهِ وَ أَلْطَفَهُ وَ أَکْرَمَهُ عَلَى خَلْقِهِ فَقَالَ النَّبِیُّ ص أَ تَعْجَبُونَ مِنْ قَوْلِی وَ إِنْ شِئْتُمْ حَتَّى أَزِیدَکُمْ قَالَ أَبُو ذَرٍّ نَعَمْ یَا رَسُولَ اللَّهِ زِدْنَا فَقَالَ النَّبِیُّ ص یَا أَبَا ذَرٍّ لَوْ أَنَّ أَحَداً مِنْهُمْ اشْتَهَى شَهْوَةً مِنْ شَهَوَاتِ الدُّنْیَا فَیَصْبِرُ وَ لَا یَطْلُبُهَا کَانَ لَهُ مِنَ الْأَجْرِ بِذِکْرِ أَهْلِهِ ثُمَّ یَغْتَمُّ وَ یَتَنَفَّسُ کَتَبَ اللَّهُ لَهُ بِکُلِّ نَفَسٍ أَلْفَیْ أَلْفِ حَسَنَةٍ وَ مَحَا عَنْهُ أَلْفَیْ أَلْفِ سَیِّئَةٍ وَ رَفَعَ لَهُ أَلْفَیْ أَلْفِ دَرَجَةٍ وَ إِنْ شِئْتَ حَتَّى أَزِیدَکَ یَا أَبَا ذَرٍّ قَالَ حَبِیبِی رَسُولَ اللَّهِ زِدْنِی قَالَ لَوْ أَنَّ أَحَداً مِنْهُمْ یَصْبِرُ مَعَ أَصْحَابِهِ لَا یَقْطَعُهُمْ وَ یَصْبِرُ فِی مِثْلِ جُوعِهِمْ وَ مِثْلِ غَمِّهِمْ کَانَ لَهُ مِنَ الْأَجْرِ کَأَجْرِ سَبْعِینَ مِمَّنْ غَزَا مَعِی غَزْوَةَ تَبُوکَ وَ إِنْ شِئْتَ حَتَّى أَزِیدَکَ قَالَ‏ نَعَمْ یَا رَسُولَ اللَّهِ زِدْنَا قَالَ لَوْ أَنَّ أَحَداً مِنْهُمْ وَضَعَ‏ جَبِینَهُ عَلَى الْأَرْضِ ثُمَّ یَقُولُ آهِ فَتَبْکِی مَلَائِکَةُ السَّمَاوَاتِ السَّبْعِ لِرَحْمَتِهِمْ عَلَیْهِ قَالَ اللَّهُ تَعَالَى یَا مَلَائِکَتِی مَا لَکُمْ تَبْکُونَ فَیَقُولُونَ یَا إِلَهَنَا وَ سَیِّدَنَا وَ کَیْفَ لَا نَبْکِی وَ وَلِیُّکَ عَلَى الْأَرْضِ یَقُولُ فِی وَجَعِهِ آهِ فَیَقُولُ اللَّهُ یَا مَلَائِکَتِی‏ اشْهَدُوا أَنْتُمْ أَنِّی رَاضٍ عَنْ عَبْدِی بِالَّذِی یَصْبِرُ فِی الشِّدَّةِ وَ لَا یَطْلُبُ الرَّاحَةَ فَتَقُولُ الْمَلَائِکَةُ یَا إِلَهَنَا وَ سَیِّدَنَا لَا تُضِرُّ الشِدَّةُ بِعَبْدِکَ وَ وَلِیِّکَ بَعْدَ أَنْ تَقُولَ هَذَا الْقَوْلَ فَیَقُولُ اللَّهُ یَا مَلَائِکَتِی إِنَّ وَلِیِّی عِنْدِی کَمِثْلِ نَبِیٍّ مِنْ أَنْبِیَائِی وَ لَوْ دَعَانِی وَلِیِّی وَ شَفَعَ فِی خَلْقِی شَفَّعْتُهُ فِی أَکْثَرَ مِنْ سَبْعِینَ أَلْفاً وَ لِعَبْدِی وَ وَلِیِّی فِی جَنَّتِی مَا یَتَمَنَّى یَا مَلَائِکَتِی وَ عِزَّتِی وَ جَلَالِی لَأَنَا أَرْحَمُ بِوَلِیِّی وَ أَنَا خَیْرٌ لَهُ مِنَ الْمَالِ لِلتَّاجِرِ وَ الْکَسْبِ لِلْکَاسِبِ وَ فِی الْآخِرَةِ لَا یُعَذَّبُ وَلِیِّی وَ لَا خَوْفٌ عَلَیْهِ ثُمَّ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ طُوبَى لَهُمْ یَا أَبَا ذَرٍّ لَوْ أَنَّ أَحَداً مِنْهُمْ یُصَلِّی رَکْعَتَیْنِ فِی أَصْحَابِهِ أَفْضَلُ عِنْدَ اللَّهِ مِنْ رَجُلٍ یَعْبُدُ اللَّهَ فِی جَبَلِ لُبْنَانٍ عُمُرَ نُوحٍ وَ إِنْ شِئْتَ حَتَّى أَزِیدَکَ یَا أَبَا ذَرٍّ قَالَ نَعَمْ یَا رَسُولَ اللَّهِ قَالَ‏ لَوْ أَنَّ أَحَداً مِنْهُمْ یُسَبِّحُ تَسْبِیحَةً خَیْرٌ لَهُ مِنْ أَنْ یَصِیرَ لَهُ جِبَالُ الدُّنْیَا ذَهَباً وَ نَظْرَةٌ إِلَى وَاحِدٍ مِنْهُمْ أَحَبُّ إِلَیَّ مِنْ نَظْرَةٍ إِلَى بَیْتِ اللَّهِ الْحَرَامِ وَ لَوْ أَنَّ أَحَداً مِنْهُمْ یَمُوتُ فِی شِدَّةٍ بَیْنَ أَصْحَابِهِ لَهُ أَجْرُ مَقْتُولٍ‏ بَیْنَ الرُّکْنِ وَ الْمَقَامِ وَ لَهُ أَجْرُ مَنْ یَمُوتُ فِی حَرَمِ اللَّهِ وَ مَنْ مَاتَ فِی حَرَمِ اللَّهِ آمَنَهُ اللَّهُ مِنَ الْفَزَعِ الْأَکْبَرِ وَ أَدْخَلَهُ الْجَنَّةَ وَ إِنْ شِئْتَ حَتَّى أَزِیدَکَ یَا أَبَا ذَرٍّ قَالَ‏ نَعَمْ یَا رَسُولَ اللَّهِ قَالَ یَجْلِسُ إِلَیْهِمْ قَوْمٌ مُقَصِّرُونَ مُثْقَلُونَ مِنَ الذُّنُوبِ فَلَا یَقُومُونَ مِنْ عِنْدِهِمْ حَتَّى یَنْظُرَ إِلَیْهِمْ فَیَرْحَمَهُمْ وَ یَغْفِرَ لَهُمْ ذُنُوبَهُمْ لِکَرَامَتِهِمْ عَلَى اللَّهِ ثُمَّ قَالَ النَّبِیُّ ص الْمُقَصِّرُ مِنْهُمْ أَفْضَلُ عِنْدَ اللَّهِ مِنْ أَلْفِ مُجْتَهِدٍ مِنْ غَیْرِهِمْ‏ یَا أَبَا ذَرٍّ ضِحْکُهُمْ عِبَادَةٌ وَ فَرَحُهُمْ تَسْبِیحٌ وَ نَوْمُهُمْ صَدَقَةٌ وَ أَنْفَاسُهُمْ جِهَادٌ وَ یَنْظُرُ اللَّهُ إِلَیْهِمْ فِی کُلِّ یَوْمٍ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ یَا أَبَا ذَرٍّ إِنِّی إِلَیْهِمْ لَمُشْتَاقٌ ثُمَّ غَمَّضَ عَیْنَیْهِ وَ بَکَى شَوْقاً ثُمَّ قَالَ اللَّهُمَّ احْفَظْهُمْ وَ انْصُرْهُمْ عَلَى مَنْ خَالَفَ عَلَیْهِمْ وَ لَا تَخْذُلْهُمْ وَ أَقِرَّ عَیْنِی بِهِمْ یَوْمَ الْقِیَامَةِ أَلا إِنَّ أَوْلِیاءَ اللَّهِ لا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَ لا هُمْ یَحْزَنُونَ‏ (یونس/ ٦٢) وَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَنْ عَرَفَ اللَّهَ مَنَعَ فَاهُ مِنَ الْکَلَامِ وَ بَطْنَهُ مِنَ الطَّعَامِ وَ عَنَّى نَفْسَهُ بِالصِّیَامِ وَ الْقِیَامِ قَالُوا بِآبَائِنَا وَ أُمَّهَاتِنَا یَا رَسُولَ اللَّهِ هَؤُلَاءِ أَوْلِیَاءُ اللَّهِ قَالَ إِنَّ أَوْلِیَاءَ اللَّهِ سَکَتُوا فَکَانَ سُکُوتُهُمْ ذِکْراً وَ نَظَرُوا فَکَانَ نَظَرُهُمْ عِبْرَةً وَ نَطَقُوا فَکَانَ نُطْقُهُمْ حِکْمَةً وَ مَشَوْا فَکَانَ مَشْیُهُمْ بَیْنَ النَّاسِ بَرَکَةً لَوْ لَا الْآجَالُ الَّتِی کُتِبَتْ عَلَیْهِمْ لَمْ تَقِرَّ أَرْوَاحُهُمْ فِی أَجْسَادِهِمْ خَوْفاً مِنَ الْعَذَابِ وَ شَوْقاً إِلَى الثَّوَابِ وَ قَالَ أَحَبُّ عِبَادِ اللَّهِ إِلَیَّ الْأَتْقِیَاءُ الْأَخْفِیَاءُ الَّذِینَ إِذَا غَابُوا لَمْ یُفْتَقَدُوا وَ إِذَا شَهِدُوا لَمْ یُعْرَفُوا أُولَئِکَ أَئِمَّةُ الْهُدَى وَ مَصَابِیحُ الْعِلْمِ وَ قَالَ إِنَّ الْمُؤْمِنَ قَیَّدَهُ الْقُرْآنُ عَنْ کَثِیرٍ مِنْ هَوَاءِ نَفْسِهِ وَ شَهْوَتِهِ فَالصَّلَاةُ کَهْفُهُ وَ الصِّیَامُ جُنَّتُهُ وَ الصَّدَقَةُ فَکَاکُهُ.

در حدیثی که به پیامبر (صلی الله علیه و آله) رسانده شده آمده است: «آیا می‌دانید اندوه من از چیست و به چه می‌اندیشم و به چه چیزی اشتیاق دارم»؟ اصحاب عرض کردند: نه ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله)! به هیچ‌کدام از این‌ها آگاهی نداریم. خود، ما را از اندوه و اندیشه و اشتیاقتان آگاه فرمایید. پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: به خواست خدا به شما خواهم گفت. آنگاه نفس عمیقی کشیده و فرمود: آه! چقدر مشتاق [دیدنِ] برادرانِ بعد از خودم هستم!

ابوذر (رحمة الله علیه) عرض کرد: ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله)! آیا ما برادران شما نیستیم؟ فرمود: نه! شما اصحاب من هستید و برادرانم بعد از من خواهند آمد. منزلت آن‌ها همچون منزلت انبیاست. آن‌ها مردمانی هستند که به خاطر جلب رضایت الهی از پدران، مادران، برادران، خواهران و بستگانشان دوری می‌گزینند. ترک می کنند مال را برای خدا؛ و با تواضع برای خدا نفسشان را خوار می کنند. رغبتی در شهوات و زیادی دنیا ندارند. در خانه ای از خانه های خدا جمع می شوند مانند آن است که آنها غریبان اندوهناک از خوف خدا و محبت به بهشت هستند.

پس چه کسی ارزش آنها را نزد خدا می داند؟ بین آنها خویشاوندی نیست و مالی به آنها داده نمی شود (با این وجود) بعضی از آنها برای بعضی دیگر مهربانتر است از پسر بر پدر و از پدر بر فرزند و از برادر بر برادر.

آه! چقدر مشتاق آنها هستم! فارغ کردند نفسهایشان را از رنج دنیا و نعمت آن با نجات دادن نفسهایشان از عذاب همیشگی و ورود به بهشت برای رضای خدا؛ و بدان ای ابوذر (ره)! همانا برای هر یک از آنها پاداش هفتاد بدری است (کسانی که در جنگ بدر حضور داشتند.) ای ابوذر (ره)! هر یک از آنها برای خدا برترند از هر چیزی که خدا در زمین آفریده است. ای ابوذر (ره)! قلبهایشان به سوی خدا و عملشان برای خداست. اگر یکی از آنها بیمار شود برای او برای او برتر است از عبادت هزار ساله که روزهایش را روزه باشد و شبهایش را [برای عبادت] ایستاده باشد؛ و اگر بخواهی بر تو زیاد می کنم (بیشتر می گویم) ای ابوذر (ره)! گفت: بله ای رسول خدا (ص) زیاد نما.

فرمود: همانا اگر یکی از آنها بمیرد مانند آن است که کسی در آسمان دنیا مرده به خاطر برتری که برای خدا دارند؛ و اگر بخواهی بر تو زیاد می کنم (بیشتر می گویم). گفت: بله ای رسول خدا (ص) زیاد نما. فرمود: ای ابوذر (ره)! همانا اگر یکی از آنها به خاطر شپشی که در لباسش است اذیت شود پس برای او نزد خدا پاداش چهل حج و چهل عمره و چهل جنگ و آزادی چهل نفر از فرزندان [حضرت] اسماعیل (ع)؛ و یکی از آنها دوازده هزار نفر را شفاعت کند.

گوید: پس گفتم سبحان الله و گفتند مانند گفتار من سبحان الله چقدر رحمت کرده به خلقش و لطف کرده و بزرگداشته بر خلقش. پس پیامبر (صلوات الله علیه) فرمود: آیا تعجب می کنید از گفتارم و اگر بخواهید بر شما زیاد می کنم (بیشتر می گویم). ابوذر (ره)! گفت: بله ای رسول خدا (ص) زیاد نما برای ما.

پس پیامبر (صلوات الله علیه) فرمود: ای ابوذر (ره)! اگر یکی از آنان به یکی از شهوات و خواهش‏های دنیا میل کند ولی صبر کند و به دنبال آن نرود، به خاطر آن که اهلش از او درخواست کند پاداش برد و چون غمگین شود و آهی کشد خداوند به هر نفسی که می‏کشد برای او با هر نفسی دو هزار هزار حسنه مقدر کرده و از او دو هزار هزار گناه محو می کند و او را دو هزار هزار درجه بالا می برد.

و اگر بخواهی بر تو زیاد می کنم (بیشتر می گویم) ای ابوذر (ره)! گفت: بله ای محبوب من رسول خدا (ص) زیاد نما. فرمود: اگر یکی از آنان در رفاقت با یاران خود صبر پیشه کند و از آنان کناره نگیرد و در گرسنگی و اندوه با آنان شریک شده و صبر ورزد پاداش هفتاد نفر از کسانی که در جنگ تبوک همراه من بوده‏اند خواهد داشت.

و اگر بخواهی بر تو زیاد می کنم (بیشتر می گویم). گفت: بله ای رسول خدا (ص) زیاد نما. فرمود: اگر یکی از آنان پیشانی خود را بر زمین نهد و آه بکشد، فرشتگان هفت آسمان از روی مهربانی بر او به گریه آیند، پس خدای متعال فرماید: ای فرشتگان من! چرا می‏گریید؟ گویند: ای معبود و سرور ما! چگونه نگرییم و حال آن که دوست تو در زمین از روی درد آه می‏کشد. پس خدای متعال فرماید: ای فرشتگان من! شاهد باشید که من از بنده خودم به سبب آن که بر رنج و سختی صبر نموده و راحتی نمی‏جوید راضیم. فرشتگان گویند: ای معبود و سرور ما! پس از این سخنی که فرمودی هرگز شدت و سختی به بنده و دوست تو زیانی نتواند رساند.

خدای متعال فرماید: ای فرشتگان من! دوست من در نزدم مانند یکی از پیامبران من است و اگر دوستم مرا بخواند و برای آفریدگانم شفاعت کند شفاعت او را برای بیش از هفتاد هزار نفر شفاعتش را می‏پذیرم؛ و برای بنده و دوست من در بهشتِ من هر چه آرزو کند فراهم است. ای فرشتگان من! به عزت و جلالم سوگند، من از هر که به دوست خودم مهربانترم و من برای او از مال برای تاجر و کسب برای کاسب بهترم و دوست من در آخرت عذاب نبیند و بیمی بر او نیست.

سپس رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: خوشا به حال آنان. ای اباذر! اگر یکی از آنان در میان یاران خود دو رکعت نماز گزارد برتر است از مردی که به اندازه عمر نوح علیه‏السلام خداوند را در کوه لبنان عبادت کند.

و اگر بخواهی بر تو بیفزایم ای ابوذر (ره)! گفت: بله ای رسول خدا (ص) زیاد نما. فرمود: اگر یکی از آنان تسبیحی گوید برای او بهتر است از این که همه کوه‏های دنیا برای او طلا گردد؛ و یک نگاه به یکی از آنان نزد من از نگاه به خانه کعبه محبوبتر است؛ و اگر یکی از آنان در میان یاران خود در حال سختی جان دهد پاداش کسی را دارد که در میان رکن و مقام کشته شود و نیز پاداش کسی را که در حرم خدا مرده باشد و هر که در حرم خداوند بمیرد خداوند او را از ترس و وحشت روز قیامت در امان داشته و او را به بهشت برد.

و اگر بخواهی بر تو بیفزایم ای ابوذر (ره)! گفت: بله ای رسول خدا (ص) زیاد نما. فرمود: گروهی که در پیشگاه الهی مقصرند و پشتشان از بار گناهان سنگین شده است در حضور آنان می‏نشینند پس از نزد آنان بر نخیزند جز این که خداوند بر آنان نظر رحمت اندازد پس به ایشان رحم آورد و گناهانشان را بیامرزد، به خاطر کرامتی که آنان نزد خداوند دارند.

سپس فرمود: مقصر از آنان نزد خداوند از هزار کوشای غیر آنان برتر است. ای ابوذر (ره)! خنده‏شان عبادت و شادیشان تسبیح و خوابشان صدقه و نفس‏هایشان جهاد است و خداوند روزی سه مرتبه به آنان نظر افکند. ای ای ابوذر (ره)! من بسیار به آن‌ها مشتاقم.

آنگاه پیامبر (صلی الله علیه و آله) چشمان مبارک خود را فرو بست و گریه‌ شوقی نمود. سپس عرضه داشت: خداوندا! آن‌ها را حفظ فرما و بر مخالفینشان، یاریشان نما! آن‌ها را خوار مگردان و چشمان مرا در روز قیامت به [دیدنِ] آن‌ها روشن فرما «آگاه باشید! [دوستان و] اولیاى خدا، نه ترسى بر آن‌هاست و نه اندوهگین مى‌شوند.» (سوره یونس، آیه ٦٢)

و رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: هرکه خدا را بشناسد، دهانش را از سخن [حرام] و شکمش را از غذا [ی حرام] باز دارد و نفْس خود را به روزه و نماز ریاضت دهد. اصحاب گفتند: ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله)! پدران و مادرانمان به فدایت! اینان اولیای خدا هستند؟ حضرت فرمود: اولیای خدا سکوت می‌کنند و سکوتشان ذکر است؛ نگاه می‌کنند و نگاهشان عبرت است؛ سخن می‌گویند و کلامشان حکمت است؛ راه می‌روند و رفت‌وآمدشان بین مردم [موجب] برکت است. اگر نبود که مرگشان [در روز معیّنی] تعیین شده است از ترسِ عذاب و اشتیاق به ثواب، روحشان در پیکر آرام نمی‌گرفت.

و فرمود: دوست داشتنی ترین بندگان خدا برای من متقین ترسان هستند کسانی که چون غایب شوند نبودشان را کسی نمی فهمد و چون حضور یابند شناخته نشوند اینان پیشوایان هدایت و چراغهای علم هستند.

و فرمود: همانا قرآن مؤمن را از بسیاری از هوای نفسش و شهوتش باز می دارد پس نمازش پناهگاه اوست و روزه سپر اوست و صدقه موجب آزادی اوست.

التحصین فی صفات العارفین؛ ص٢٣

 

قیام کنندگان در راه خدا

قَالَ أَمِیر الْمُؤْمِنِینَ عَلِیّ (ع): وَ مِنْ کَلَامٍ لَهُ ع لِکُمَیْلِ بْنِ زِیَادٍ النَّخَعِیِّ قَالَ کُمَیْلُ بْنُ زِیَادٍ أَخَذَ بِیَدِی أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ ع فَأَخْرَجَنِی إِلَى الْجَبَّانِ‏ فَلَمَّا أَصْحَرَ تَنَفَّسَ الصُّعَدَاءَ ثُمَّ قَالَ یَا کُمَیْلَ بْنَ زِیَادٍ إِنَّ هَذِهِ الْقُلُوبَ أَوْعِیَةٌ فَخَیْرُهَا أَوْعَاهَا فَاحْفَظْ عَنِّی مَا أَقُولُ لَکَ النَّاسُ ثَلَاثَةٌ فَعَالِمٌ رَبَّانِیٌّ وَ مُتَعَلِّمٌ عَلَى سَبِیلِ نَجَاةٍ وَ هَمَجٌ رَعَاعٌ أَتْبَاعُ کُلِّ نَاعِقٍ یَمِیلُونَ مَعَ کُلِّ رِیحٍ لَمْ یَسْتَضِیئُوا بِنُورِ الْعِلْمِ وَ لَمْ یَلْجَئُوا إِلَى رُکْنٍ وَثِیقٍ یَا کُمَیْلُ الْعِلْمُ خَیْرٌ مِنَ الْمَالِ الْعِلْمُ یَحْرُسُکَ وَ أَنْتَ تَحْرُسُ الْمَالَ وَ الْمَالُ تَنْقُصُهُ النَّفَقَةُ وَ الْعِلْمُ یَزْکُوا عَلَى الْإِنْفَاقِ وَ صَنِیعُ الْمَالِ یَزُولُ بِزَوَالِهِ یَا کُمَیْلَ بْنَ زِیَادٍ مَعْرِفَةُ الْعِلْمِ دِینٌ یُدَانُ بِهِ ، بِهِ یَکْسِبُ الْإِنْسَانُ الطَّاعَةَ فِی حَیَاتِهِ وَ جَمِیلَ الْأُحْدُوثَةِ بَعْدَ وَفَاتِهِ وَ الْعِلْمُ حَاکِمٌ وَ الْمَالُ مَحْکُومٌ عَلَیْهِ یَا کُمَیْلُ هَلَکَ خُزَّانُ الْأَمْوَالِ وَ هُمْ أَحْیَاءٌ وَ الْعُلَمَاءُ بَاقُونَ مَا بَقِیَ الدَّهْرُ أَعْیَانُهُمْ مَفْقُودَةٌ وَ أَمْثَالُهُمْ فِی الْقُلُوبِ مَوْجُودَةٌ هَا إِنَّ هَاهُنَا لَعِلْماً جَمّاً وَ أَشَارَ بِیَدِهِ إِلَى صَدْرِهِ لَوْ أَصَبْتُ لَهُ حَمَلَةً بَلَى أَصَبْتُ لَقِناً غَیْرَ مَأْمُونٍ عَلَیْهِ مُسْتَعْمِلًا آلَةَ الدِّینِ لِلدُّنْیَا وَ مُسْتَظْهِراً بِنِعَمِ اللَّهِ عَلَى عِبَادِهِ وَ بِحُجَجِهِ عَلَى أَوْلِیَائِهِ أَوْ مُنْقَاداً لِحَمَلَةِ الْحَقِّ لَا بَصِیرَةَ لَهُ فِی أَحْنَائِهِ یَنْقَدِحُ الشَّکُّ فِی قَلْبِهِ لِأَوَّلِ عَارِضٍ مِنْ شُبْهَةٍ أَلَا لَا ذَا وَ لَا ذَاکَ أَوْ مَنْهُوماً بِاللَّذَّةِ سَلِسَ الْقِیَادِ لِلشَّهْوَةِ أَوْ مُغْرَماً بِالْجَمْعِ وَ الِادِّخَارِ لَیْسَا مِنْ رُعَاةِ الدِّینِ فِی شَیْ‌ءٍ أَقْرَبُ شَیْ‌ءٍ شَبَهاً بِهِمَا الْأَنْعَامُ السَّائِمَةُ کَذَلِکَ یَمُوتُ الْعِلْمُ بِمَوْتِ حَامِلِیهِ اللَّهُمَّ بَلَى لَا تَخْلُو الْأَرْضُ مِنْ قَائِمٍ لِلَّهِ بِحُجَّةٍ إِمَّا ظَاهِراً مَشْهُوراً وَ إِمَّا خَائِفاً مَغْمُوراً لِئَلَّا تَبْطُلَ حُجَجُ اللَّهِ وَ بَیِّنَاتُهُ وَ کَمْ ذَا وَ أَیْنَ أُولَئِکَ ، أُولَئِکَ وَ اللَّهِ الْأَقَلُّونَ عَدَداً وَ الْأَعْظَمُونَ عِنْدَ اللَّهِ قَدْراً یَحْفَظُ اللَّهُ بِهِمْ حُجَجَهُ وَ بَیِّنَاتِهِ حَتَّى یُودِعُوهَا نُظَرَاءَهُمْ وَ یَزْرَعُوهَا فِی قُلُوبِ أَشْبَاهِهِمْ هَجَمَ بِهِمُ الْعِلْمُ عَلَى حَقِیقَةِ الْبَصِیرَةِ وَ بَاشَرُوا رُوحَ الْیَقِینِ وَ اسْتَلَانُوا مَا اسْتَوْعَرَهُ الْمُتْرَفُونَ وَ أَنِسُوا بِمَا اسْتَوْحَشَ مِنْهُ الْجَاهِلُونَ وَ صَحِبُوا الدُّنْیَا بِأَبْدَانٍ أَرْوَاحُهَا مُعَلَّقَةٌ بِالْمَحَلِّ الْأَعْلَى أُولَئِکَ خُلَفَاءُ اللَّهِ فِی أَرْضِهِ وَ الدُّعَاةُ إِلَى دِینِهِ آهِ آهِ شَوْقاً إِلَى رُؤْیَتِهِمْ انْصَرِفْ یَا کُمَیْلُ إِذَا شِئْتَ.

کمیل بن زیاد مى گوید: امام دست مرا گرفت، و به سوى قبرستان کوفه برد، آنگاه آه پردردى کشید و فرمود: اى کمیل بن زیاد این قلب ها بسان ظرفهایى هستند، که بهترین آنها، فراگیرترین آنهاست، پس آنچه را مى گویم نگاه دار. مردم سه دسته اند، دانشمند الهى، و آموزنده اى بر راه رستگارى، و پشّه هاى دست خوش باد و طوفان و همیشه سرگردان، که به دنبال هر سر و صدایى مى روند، و با وزش هر بادى حرکت مى کنند، نه از روشنایى دانش نور گرفتند، و نه به پناهگاه استوارى پناه گرفتند.

اى کمیل: دانش بهتر از مال است، زیرا علم، نگهبان تو است، و مال را تو باید نگهبان باشى مال با بخشش کاستى پذیرد امّا علم با بخشش فزونى گیرد، و مقام و شخصیّتى که با مال به دست آمده با نابودى مال، نابود مى گردد. اى کمیل بن زیاد شناخت علم راستین (علم الهى) آیینى است که با آن پاداش داده مى شود، و انسان در دوران زندگى با آن خدا را اطاعت مى کند، و پس از مرگ، نام نیکو به یادگار گذارد. دانش فرمانروا، و مال فرمانبر است.

اى کمیل ثروت اندوزان بى تقوا مرده گرچه به ظاهر زنده اند، امّا دانشمندان، تا دنیا برقرار است زنده اند، بدن هایشان گرچه در زمین پنهان امّا یاد آنان در دل ها همیشه زنده است.

بدان که در اینجا (اشاره به سینه مبارک کرد) دانش فراوانى انباشته است، اى کاش کسانى را مى یافتم که مى توانستند آن را بیاموزند آرى تیز هوشانى مى یابم امّا مورد اعتماد نمى باشند، دین را وسیله دنیا قرار داده، و با نعمت هاى خدا بر بندگان، و با برهان هاى الهى بر دوستان خدا فخر مى فروشند. یا گروهى که تسلیم حاملان حق مى باشند امّا ژرف اندیشى لازم را در شناخت حقیقت ندارند، که با اوّلین شبهه اى، شک و تردید در دلشان ریشه مى زند پس نه آنها، و نه اینها، سزاوار آموختن دانش هاى فراوان من نمى باشند. یا فرد دیگرى که سخت در پى لذّت بوده، و اختیار خود را به شهوت داده است، یا آن که در ثروت اندوزى حرص مى ورزد، هیچ کدام از آنان نمى توانند از دین پاسدارى کنند، و بیشتر به چهارپایان چرنده شباهت دارند، و چنین است که دانش با مرگ دارندگان دانش مى میرد.

آرى خداوند زمین هیچ گاه از حجّت الهى خالى نیست، که براى خدا با برهان روشن قیام کند، یا آشکار و شناخته شده، یا بیمناک و پنهان، تا حجّت خدا باطل نشود، و نشانه هایشان از میان نرود. تعدادشان چقدر و در کجا هستند به خدا سوگند که تعدادشان اندک ولى نزد خدا بزرگ مقدارند، که خدا به وسیله آنان حجّت ها و نشانه هاى خود را نگاه مى دارد، تا به کسانى که همانندشان هستند بسپارد، و در دل هاى آنان بکارد، آنان که دانش، نور حقیقت بینى را بر قلبشان تابیده، و روح یقین را دریافته اند، که آنچه را خوشگذاران ها دشوار مى شمارند، آسان گرفتند، و با آنچه که ناآگاهان از آن هراس داشتند أنس گرفتند. در دنیا با بدن هایى زندگى مى کنند، که ارواحشان به جهان بالا پیوند خورده است، آنان جانشینان خدا در زمین، و دعوت کنندگان مردم به دین خدایند. آه، آه، چه سخت اشتیاق دیدارشان را دارم.

کمیل هر گاه خواستى باز گرد.

نهج البلاغة (للصبحی صالح)، ص ٤٥٩، سخنان حکمت ١٤٧

قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص):‏ أَ لَا أُحَدِّثُکُمْ عَنْ أَقْوَامٍ لَیْسُوا بِأَنْبِیَاءَ وَ لَا شُهَدَاءَ یَغْبِطُهُمْ یَوْمَ الْقِیَامَةِ الْأَنْبِیَاءُ وَ الشُّهَدَاءُ بِمَنَازِلِهِمْ مِنَ اللَّهِ عَلَى مَنَابِرَ مِنْ نُورٍ فَقِیلَ مَنْ هُمْ یَا رَسُولَ اللَّهِ قَالَ هُمُ الَّذِینَ یُحَبِّبُونَ عِبَادَ اللَّهِ إِلَى اللَّهِ وَ یُحَبِّبُونَ عِبَادَ اللَّهِ إِلَیَّ قَالَ یَأْمُرُونَهُمْ بِمَا یُحِبُّ اللَّهُ وَ یَنْهَوْنَهُمْ عَمَّا یَکْرَهُ اللَّهُ فَإِذَا أَطَاعُوهُمْ أَحَبَّهُمُ اللَّهُ.

رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله فرمودند: آیا مایلید شما را از گروهى آگاه سازم که پیامبر و شهید نیستند ولى پیامبران و شهیدان به آنها غبطه می خورند به جایگاه آنها، که در نزد خدا منبرهایى از نور است. پرسیدند: ای رسول خدا آنها چه کسانی هستند؟ رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله فرمودند: کسانى که بندگان خدا را در پیشگاه خداوند و در نزد من محبوب مى سازند. فرمودند: بندگان خدا را به کارهایى که خداوند دوست دارد، فرمان مى دهند و آنها را از آن چه ناخوشایند اوست باز مى دارند و هنگامى که آنها مطیع این بندگان دلسوز باشند، خداوند آنها را دوست مى دارد.

(در این حدیث شریف، بیان شده که انبیاء(ع) به جایگاه برخی از بندگان خاصّ خدا، که نبی هم نیستند، غبطه می خورند.)

بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج ‏٢، ص ٢٤

 

شیعیان

٧٢- تفسیر العیاشی عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ سَالِمٍ الْأَشَلِّ عَنْ بَعْضِ الْفُقَهَاءِ قَالَ قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ‏ إِنَّ أَوْلِیاءَ اللَّهِ لا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَ لا هُمْ یَحْزَنُونَ‏ (یونس: ٦٢) ثُمَّ قَالَ تَدْرُونَ مَنْ أَوْلِیَاءُ اللَّهِ قَالُوا مَنْ هُمْ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ فَقَالَ هُمْ نَحْنُ وَ أَتْبَاعُنَا فَمَنْ‏ تَبِعَنَا مِنْ‏ بَعْدِنَا طُوبَى‏ لَنَا وَ طُوبَى لَهُمْ أَفْضَلُ مِنْ طُوبَى لَنَا قَالَ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ مَا شَأْنُ طُوبَى لَهُمْ أَفْضَلُ مِنْ طُوبَى لَنَا أَ لَسْنَا نَحْنُ وَ هُمْ عَلَى أَمْرٍ قَالَ لَا لِأَنَّهُمْ حَمَلُوا مَا لَمْ تَحَمَّلُوا عَلَیْهِ وَ أَطَاقُوا مَا لَمْ تُطِیقُوا.

عبدالرّحمن‌بن‌سالم اشل از عدّه‌ای از فقها نقل می‌کند که امام علی (علیه السلام)، آیه‌ «آگاه باشید! [دوستان و] اولیاى خدا، نه ترسى بر آن‌هاست و نه اندوهگین مى‌شوند.» (سوره یونس، آیه ٦٢) را تلاوت کردند؛ سپس پرسیدند: آیا می‌دانید اولیاء خدا چه کسانی هستند؟ گفتند: ای امیرمؤمنان! چه کسانی هستند؟ فرمود: آنان، ما هستیم و کسانی که پس از ما از ما تبعیّت و پیروی کنند. خوشا به حال ما و خوشا به سعادت آنان؛ البتّه بیشتر برای آنان مایه‌ خشنودی و سعادت است. یکی از آنان پرسید: ای امیرمؤمنان (علیه السلام)! منظور شما از اینکه بیشتر برای آنان مایه‌ خشنودی و سعادت است چیست مگر ما و آنان هم عقیده نیستیم؟ فرمود: نه! آن‌ها چیزهایی را تحمّل می‌کنند که شما تحمّل نکردید و چندان بردباری می‌نمایند که شما نداشتید.

بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج ‏٦٥، ص ٣٤، ح ٧٢

قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص):‏ إِنَّ عَنْ یَمِینِ الْعَرْشِ قَوْماً عَلَى مَنَابِرَ مِنْ نُورٍ وُجُوهُهُمْ مِنْ نُورٍ یَغْبِطُهُمُ الْأَنْبِیَاءُ وَ الشُّهَدَاءُ لَیْسُوا بِأَنْبِیَاءَ وَ لَا شُهَدَاءَ، فَقَالَ أَبُو بَکْرٍ: یَا رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ! مَنْ هُمْ؟ فَسَکَتَ عَنْهُ، فَقَالَ عُمَرُ: مَنْ هُمْ یَا رَسُولَ اللَّهِ؟ فَسَکَتَ عَنْهُ، فَقَالَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلَامُ: مَنْ هُمْ یَا رَسُولَ اللَّهِ؟ قَالَ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: هُمْ شِیعَتُکَ وَ أَنْتَ إِمَامُهُمْ.

رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله فرمودند: از رکن یمین عرش قومی هستند بر منبرهایی از نور که صورتهایشان هم از نور است؛ و انبیاء و شهداء به جایگاهشان غبطه می خورند؛ در حالی که آنها نه از انبیاء هستند نه از شهداء. ابوبکر گفت: ای رسول خدا آنها چه کسانی هستند؟ رسول خدا(ص) ساکت شدند و پاسخش را ندادند. پس عمر گفت: ای رسول خدا آنها چه کسانی هستند؟ رسول خدا(ص) ساکت شدند و پاسخش را ندادند. علی(ع) گفتند: ای رسول خدا آنها چه کسانی هستند؟ رسول خدا(ص) فرمودند: آنها شیعیان تو هستند و تو امام آنهایی.

(این گونه احادیث نشان می دهند که شیعه می تواند به درجاتی برسد که انبیاء به جایگاه او غبطه بخورند.)

الأصول الستة عشر (ط – دار الحدیث)، ص ٣١٥

 

مؤمنین کامل

٥٤- کِتَابُ زَیْدٍ الزَّرَّادِ، قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع نَخْشَى أَنْ‏ لَا نَکُونَ مُؤْمِنِینَ قَالَ وَ لِمَ ذَاکَ فَقُلْتُ وَ ذَلِکَ أَنَّا لَا نَجِدُ فِینَا مَنْ یَکُونُ أَخُوهُ عِنْدَهُ آثَرَ مِنْ دِرْهَمِهِ وَ دِینَارِهِ وَ نَجِدُ الدِّینَارَ وَ الدِّرْهَمَ آثَرَ عِنْدَنَا مِنْ أَخٍ قَدْ جَمَعَ بَیْنَنَا وَ بَیْنَهُ مُوَالاةُ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع قَالَ کَلَّا إِنَّکُمْ مُؤْمِنُونَ وَ لَکِنْ لَا تُکْمِلُونَ إِیمَانَکُمْ حَتَّى یَخْرُجَ قَائِمُنَا فَعِنْدَهَا یَجْمَعُ اللَّهُ أَحْلَامَکُمْ فَتَکُونُونَ مُؤْمِنِینَ کَامِلِینَ وَ لَوْ لَمْ یَکُنْ فِی الْأَرْضِ مُؤْمِنُونَ کَامِلُونَ إِذاً لَرَفَعَنَا اللَّهُ إِلَیْهِ وَ أَنْکَرْتُمُ الْأَرْضَ وَ أَنْکَرْتُمُ السَّمَاءَ بَلْ وَ الَّذِی نَفْسِی بِیَدِهِ إِنَّ فِی الْأَرْضِ فِی أَطْرَافِهَا مُؤْمِنِینَ مَا قَدْرُ الدُّنْیَا کُلِّهَا عِنْدَهُمْ تَعْدِلُ جَنَاحَ بَعُوضَةٍ وَ لَوْ أَنَّ الدُّنْیَا بِجَمِیعِ مَا فِیهَا وَ عَلَیْهَا ذَهَبَةٌ حَمْرَاءُ عَلَى عُنُقِ أَحَدِهِمْ ثُمَّ سَقَطَ عَنْ عُنُقِهِ مَا شَعَرَ بِهَا أَیُّ شَیْ‏ءٍ کَانَ عَلَى عُنُقِهِ وَ لَا أَیُّ شَیْ‏ءٍ سَقَطَ مِنْهَا لِهَوَانِهَا عَلَیْهِمْ فَهُمُ الْخَفِیُّ عَیْشُهُمْ الْمُنْتَقِلَةُ دِیَارُهُمْ مِنْ أَرْضٍ إِلَى أَرْضٍ الْخَمِیصَةُ بُطُونُهُمْ مِنَ الصِّیَامِ الذُّبْلَةُ شِفَاهُهُمْ مِنَ التَّسْبِیحِ الْعُمْشُ الْعُیُونِ مِنَ الْبُکَاءِ الصُّفْرُ الْوُجُوهُ مِنَ السَّهَرِ فَذَلِکَ سِیمَاهُمْ مَثَلًا ضَرَبَهُ اللَّهُ فِی الْإِنْجِیلِ لَهُمْ وَ فِی التَّوْرَاةِ وَ الْفُرْقَانِ وَ الزَّبُورِ وَ الصُّحُفِ الْأُولَى وَصَفَهُمْ فَقَالَ‏ سِیماهُمْ فِی وُجُوهِهِمْ مِنْ أَثَرِ السُّجُودِ ذلِکَ مَثَلُهُمْ فِی التَّوْراةِ وَ مَثَلُهُمْ فِی الْإِنْجِیلِ‏ (الفتح: ٢٩) عَنَى بِذَلِکَ صُفْرَةَ وُجُوهِهِمْ مِنْ سَهَرِ اللَّیْلِ هُمُ الْبَرَرَةُ بِالْإِخْوَانِ فِی حَالِ الْعُسْرِ وَ الْیُسْرِ الْمُؤْثِرُونَ عَلَى أَنْفُسِهِمْ فِی حَالِ الْعُسْرِ کَذَلِکَ وَصَفَهُمُ اللَّهُ فَقَالَ‏ وَ یُؤْثِرُونَ عَلى‏ أَنْفُسِهِمْ وَ لَوْ کانَ بِهِمْ خَصاصَةٌ وَ مَنْ یُوقَ شُحَّ نَفْسِهِ فَأُولئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ‏ (الحشر: ٩) فَازُوا وَ اللَّهِ وَ أَفْلَحُوا إِنْ رَأَوْا مُؤْمِناً أَکْرَمُوهُ وَ إِنْ رَأَوْا مُنَافِقاً هَجَرُوهُ إِذَا جَنَّهُمُ اللَّیْلُ اتَّخَذُوا أَرْضَ اللَّهِ فِرَاشاً وَ التُّرَابَ وِسَاداً وَ اسْتَقْبَلُوا بِجِبَاهِهِمُ الْأَرْضَ یَتَضَرَّعُونَ إِلَى رَبِّهِمْ فِی فَکَاکِ رِقَابِهِمْ مِنَ النَّارِ فَإِذَا أَصْبَحُوا اخْتَلَطُوا بِالنَّاسِ لَا یُشَارُ إِلَیْهِمْ بِالْأَصَابِعِ‏ تَنَکَّبُوا الطُّرُقَ‏ وَ اتَّخَذُوا الْمَاءَ طِیباً وَ طَهُوراً أَنْفُسُهُمْ مَتْعُوبَةٌ وَ أَبْدَانُهُمْ مَکْدُودَةٌ وَ النَّاسُ مِنْهُمْ فِی رَاحَةٍ فَهُمْ عِنْدَ النَّاسِ شِرَارُ الْخَلْقِ وَ عِنْدَ اللَّهِ خِیَارُ الْخَلْقِ إِنْ حَدَّثُوا لَمْ یُصَدَّقُوا وَ إِنْ خَطَبُوا لَمْ یُزَوَّجُوا وَ إِنْ شَهِدُوا لَمْ یُعْرَفُوا وَ إِنْ غَابُوا لَمْ یُفْقَدُوا قُلُوبُهُمْ خَائِفَةٌ وَجِلَةٌ مِنَ اللَّهِ أَلْسِنَتُهُمْ مَسْجُونَةٌ وَ صُدُورُهُمْ وِعَاءٌ لِسِرِّ اللَّهِ إِنْ وَجَدُوا لَهُ أَهْلًا نَبَذُوهُ إِلَیْهِ نَبْذاً وَ إِنْ لَمْ یَجِدُوا لَهُ أَهْلًا أَلْقَوْا عَلَى أَلْسِنَتِهِمْ أَقْفَالًا غَیَّبُوا مَفَاتِیحَهَا وَ جَعَلُوا عَلَى أَفْوَاهِهِمْ أَوْکِیَةً صُلَّبٌ صِلَابٌ أَصْلَبُ مِنَ الْجِبَالِ لَا یُنْحَتُ مِنْهُمْ شَیْ‏ءٌ خُزَّانُ الْعِلْمِ وَ مَعْدِنُ الْحِکْمَةِ وَ تُبَّاعُ‏ النَّبِیِّینَ وَ الصِّدِّیقِینَ وَ الشُّهَداءِ وَ الصَّالِحِینَ‏ أَکْیَاسٌ یَحْسَبُهُمُ الْمُنَافِقُ خُرْساً عُمْیاً بُلْهاً وَ مَا بِالْقَوْمِ مِنْ خَرَسٍ وَ لَا عَمًى وَ لَا بَلَهٍ إِنَّهُمْ لَأَکْیَاسٌ فُصَحَاءُ عُلَمَاءُ حُلَمَاءُ حُکَمَاءُ أَتْقِیَاءُ بَرَرَةٌ صَفْوَةُ اللَّهِ أَسْکَتَهُمُ الْخَشْیَةُ لِلَّهِ وَ أَعْیَتْهُمْ أَلْسِنَتُهُمْ خَوْفاً مِنَ اللَّهِ وَ کِتْمَاناً لِسِرِّهِ وَا شَوْقَاهْ إِلَى مُجَالَسَتِهِمْ وَ مُحَادَثَتِهِمْ یَا کَرْبَاهْ لِفَقْدِهِمْ وَ یَا کَشْفَ کَرْبَاهْ لِمُجَالَسَتِهِمْ اطْلُبُوهُمْ فَإِنْ وَجَدْتُمُوهُمْ وَ اقْتَبَسْتُمْ مِنْ نُورِهِمْ اهْتَدَیْتُمْ وَ فُزْتُمْ بِهِمْ فِی الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ هُمْ أَعَزُّ فِی النَّاسِ مِنَ الْکِبْرِیتِ الْأَحْمَرِ حِلْیَتُهُمْ طُولُ السُّکُوتِ وَ کِتْمَانُ السِّرِّ وَ الصَّلَاةُ وَ الزَّکَاةُ وَ الْحَجُّ وَ الصَّوْمُ وَ الْمُوَاسَاةُ لِلْإِخْوَانِ فِی حَالِ الْیُسْرِ وَ الْعُسْرِ فَذَلِکَ حِلْیَتُهُمْ وَ مَحَبَّتُهُمْ یَا طُوبى‏ لَهُمْ وَ حُسْنُ مَآبٍ‏ (رعد: ٢٩) هُمْ وَارِثُو الْفِرْدَوْسِ خَالِدِینَ فِیهَا وَ مَثَلُهُمْ فِی أَهْلِ الْجِنَانِ مَثَلُ الْفِرْدَوْسِ فِی الْجِنَانِ وَ هُمُ الْمَطْلُوبُونَ فِی النَّارِ الْمَحْبُورُونَ فِی الْجِنَانِ فَذَلِکَ قَوْلُ أَهْلِ النَّارِ ما لَنا لا نَرى‏ رِجالًا کُنَّا نَعُدُّهُمْ مِنَ الْأَشْرارِ (ص: ٦٢) فَهُمْ أَشْرَارُ الْخَلْقِ عِنْدَهُمْ فَیَرْفَعُ اللَّهُ مَنَازِلَهُمْ حَتَّى یَرَوْنَهُمْ فَیَکُونُ ذَلِکَ حَسْرَةً لَهُمْ فِی النَّارِ فَیَقُولُونَ‏ یا لَیْتَنا نُرَدُّ (الأنعام: ٢٧) فَنَکُونَ مِثْلَهُمْ فَلَقَدْ کَانُوا هُمُ الْأَخْیَارَ وَ کُنَّا نَحْنُ الْأَشْرَارَ فَذَلِکَ حَسْرَةٌ لِأَهْلِ النَّارِ.

زید گوید: به امام صادق (علیه السلام) عرض کردم: از اینکه مؤمن نباشیم می‌ترسیم. امام (علیه السلام) فرمود: برای چه؟ گفتم: برای اینکه در میان ما کسانی نیستند که درهم و دینار را فدای برادران خود کنند، ما مشاهده می‌کنیم که درهم و دینار نزد ما اهمیّت دارد تا برادری و اخوّت و دوستی امیرمؤمنان! امام صادق (علیه السلام) فرمود: نه هرگز! شما مؤمن هستید ولی ایمانتان کامل نیست و هنگامی که قائم ما خروج کند آنگاه خدا شما را صاحب یک آرمان می‌کند و همه مؤمن کامل خواهید شد. اگر در روی زمین مؤمنین کامل نباشند، در آن صورت خدا ما را به سوی خود بالا می‌برد؛ شما، هم زمین را منکر هستید، هم آسمان را. آری به آنکه جانم به دست اوست سوگند! در زمین و اطراف آن مؤمنانی وجود دارند، که با وجود آن‌ها همه‌ی دنیا ارزش بال پشه‌ای را ندارد. و اگر همه دنیا و هرچه در آن هست به‌صورت یک قطعه طلا در آید و آن را در گردن یکی از آن‌ها بیاویزند و بعد آن قطعه طلای سرخ از گردن او سقوط کند توجه نمی‌کند که چیزی از او ساقط شده زیرا دنیا در نظر آن‌ها خوار می‌باشد. آن‌ها مخفی زندگی می‌کنند و از این شهر به آن شهر منتقل می‌گردند، از زمینی به زمین دیگر می‌روند شکم‌های آن‌ها از کثرت روزه‌داشتن به پشت چسبیده و لب‌ها از زیادی ذکر و تسبیح پلاسیده، دیدگان آن‌ها از گریه زیاد ژولیده و چهره‌های آنان از بی‌خوابی رنگ پریده است. «نشانه‌ی آن‌ها در صورتشان از اثر سجده نمایان است این توصیف آنان در تورات و توصیف آنان در انجیل است.» (فتح/۲۹) مقصود از سیما در اینجا زردی چهره‌ی آن‌ها می‌باشد که از بیداری شب‌ها پیدا شده است. آن‌ها در هنگام وسعت و تنگدستی به برادران خود کمک و مساعدت می‌کنند. خداوند آنها را توصیف کرده و می فرماید: « و آن‌ها را بر خود مقدم مى‌دارند هرچند خودشان بسیار نیازمند باشند؛ و کسانى که از بخل و حرص نفس خویش باز‌داشته شده‌اند رستگارانند. » (سوره حَشر آیه ۹) قسم به خدا پیروز و رستگارند. اگر مؤمنى را ببینند گرامیش مى دارند و اگر منافقى را ببینند ترکش مى کنند، وقتى شب آنان را فرا گیرد زمین را بستر و خاک را بالش خود قرار مى دهند و پهلوهاى خود را بر خاک مى نهند، در آن تاریکى براى آزادى و رهایى از آتش به درگاه پروردگارشان تضرع و زارى مى کنند و صبحگاهان بین مردم مى روند در حالى که انگشت نماى خلق نیستند. (از تواضع و فروتنى ) از کناره راه مى گذرند (نه مغرورانه از وسط راه )، خود را با آب معطر و مطهر مى کنند، خویش را به زحمت مى اندازند (و بدین جهت ) بدنهایشان لاغر و رنجور است ولى مردم از آنان در امان و راحت بسر مى برند، مردم آنان را بدترین انسانها مى پندارند در حالى که نزد خداوند بهترین مردم هستند، اگر جایى سخن بگویند از آنان قبول نمى کنند و اگر به خواستگارى بروند به ایشان همسر نمى دهند، اگر در جایى حاضر شوند شناخته نمى شوند و اگر در جایى باشند نبودشان احساس نمى شود، قلبهایشان از عظمت خداوند ترسان و هراسان است زبانهایشان در دهان زندانى و سینه هایشان صندوقچه اسرار الهى است. اگر کسى را بیابند که صلاحیت داشته باشد سِر خدا را براى او بیان مى کنند و اگر کسى را اهل آن نیابند بر زبانهایشان قفلهایى زده و کلیدهاى آن را پنهان ساخته و دهانشان را مهر و موم مى کنند، سخت و محکم اند، استوارتر از کوه ها، چیزى در آنان اثر نمى گذارد، گنجینه هاى علم و معدن بردبارى و حکمت اند، پیروان پیامبران و صدیقین و شهدا و صالحان هستند. زیرکانى هستند که منافقان آنان را گنگ و کور و ابله مى پندارند، در حالى که ایشان گنگ و کور و ابله نیستند بلکه زیرکانى هستند سخندان، دانشمندان، بردبار، حکیم، پرهیزگار، نیکوکار و خالص براى خدا. در ترس از خدا سکوت مى کند و زبانهایشان از ترس خدا و نگهدارى اسرار خسته است. آه، چقدر به همنشینى و گفتگوى با آنان شوق و اشتیاق دارم و چه سخت است نبودشان و چه شادى بخش است همنشینى با آنها؛ آنان را بجویید، و آنها را بیابید و از نورشان استفاده کنید در این صورت در دنیا و آخرت هدایت و پیروز مى شوید، آنان از کیمیا در پیش ‍ مردم عزیزترند، زینت آنان سکوت طولانى در نگهدارى اسرار است و نماز گزاردن و زکات دادن و حج رفتن و روزه گرفتن و برابر دانستن خود با برادران دینى در راحتى و سختى است. اینها زینت آنها و محبت ایشان است « براى آن‌ها پاکیزه‌ترین [زندگى] و سرانجام نیک است.» (سوره رعد آیه ۲۹) آنان وارثان فردوس اند و در آنجا جاویدان اند. مثل آنها در مسان اهل بهشت مانند فردوس در بهشت است. آنها طلب شدگان در آتش و معشوقان در بهشتند به همین خاطر اهل آتش چنین می گویند « چرا مردانى را که ما از اشرار مى‌شمردیم [در آتش دوزخ] نمی یابیم.» پس آنها بدترین مردمند نزد آنها پس خداوند جایگاه آنها را بالا می برد تا آنکه آ«ها را می بینند پس آن حسرتی برای اهل آتش می شود و می گویند: « اى کاش [بار دیگر به دنیا] بازگردانده مى‌شدیم » (سوره انعام آیه ۲۷) تا مانند آنها باشند پس هر آینه از ننیکان بودند و ما از اشرار بودیم پس آن حسرتی برای اخل آتش است.

بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج ‏٦٤، ص ٣٥٠، ح ٥٤

 

پیروان امام مهدی (عج)

٧٦- عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ قَالَ الصَّادِقُ جَعْفَرُ بْنَ مُحَمَّدٍ ع‏ فِی قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَ‏ یَوْمَ یَأْتِی بَعْضُ آیاتِ رَبِّکَ لا یَنْفَعُ نَفْساً إِیمانُها لَمْ تَکُنْ آمَنَتْ مِنْ قَبْلُ أَوْ کَسَبَتْ فِی إِیمانِها خَیْراً (الأنعام: ١٥٨) قَالَ یَعْنِی یَوْمَ خُرُوجِ الْقَائِمِ الْمُنْتَظَرِ مِنَّا ثُمَّ قَالَ ع یَا بَا بَصِیرٍ طُوبَى لِشِیعَةِ قَائِمِنَا الْمُنْتَظِرِینَ‏ لِظُهُورِهِ‏ فِی‏ غَیْبَتِهِ‏ وَ الْمُطِیعِینَ لَهُ فِی ظُهُورِهِ أُولَئِکَ أَوْلِیَاءُ اللَّهِ الَّذِینَ‏ لا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَ لا هُمْ یَحْزَنُونَ‏.

ابوبصیر گوید: امام صادق (علیه السلام) درباره گفتار خدای عزوجل فرمود: «امّا آن روز که بعضى از آیات پروردگارت [نشانه‌هاى مرگ و عذاب] ظاهر شود، ایمان‌آوردن کسى که قبلاً ایمان نیاورده، یا در ایمانش عمل نیکى انجام نداده، سودى به حالش نخواهد داشت.» (آیه ۱۵۸ - سوره انعام) یعنی خروج قائم منتظر (عجل الله تعالی فرجه الشریف) از بین ما است. سپس فرمود: ای ابوبصیر! خوشا به حال پیروان قائم (عجل الله تعالی فرجه الشریف) ما، آنانکه در انتظار ظهور وی در زمان غیبت و پیرو او در زمان ظهورش هستند. آنان اولیای خدایند که هیچ ترسی بر آنان نیست و نه دچار نگرانی و غمگینی می‌شوند.

بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج ‏٥٢، ص ١٤٩، ح ٧٦

١- عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَمَّنْ حَدَّثَهُ عَنِ الْمُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ وَ مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى عَنْ أَبِیهِ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنِ الْمُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: أَقْرَبُ مَا یَکُونُ الْعِبَادُ مِنَ اللَّهِ جَلَّ ذِکْرُهُ وَ أَرْضَى مَا یَکُونُ عَنْهُمْ إِذَا افْتَقَدُوا حُجَّةَ اللَّهِ جَلَّ وَ عَزَّ وَ لَمْ یَظْهَرْ لَهُمْ وَ لَمْ یَعْلَمُوا مَکَانَهُ وَ هُمْ فِی ذَلِکَ یَعْلَمُونَ أَنَّهُ لَمْ تَبْطُلْ حُجَّةُ اللَّهِ جَلَّ ذِکْرُهُ وَ لَا مِیثَاقُهُ فَعِنْدَهَا فَتَوَقَّعُوا الْفَرَجَ صَبَاحاً وَ مَسَاءً فَإِنَّ أَشَدَّ مَا یَکُونُ غَضَبُ اللَّهِ عَلَى أَعْدَائِهِ إِذَا افْتَقَدُوا حُجَّتَهُ وَ لَمْ یَظْهَرْ لَهُمْ وَ قَدْ عَلِمَ أَنَّ أَوْلِیَاءَهُ لَا یَرْتَابُونَ وَ لَوْ عَلِمَ أَنَّهُمْ یَرْتَابُونَ مَا غَیَّبَ حُجَّتَهُ عَنْهُمْ طَرْفَةَ عَیْنٍ وَ لَا یَکُونُ ذَلِکَ إِلَّا عَلَى رَأْسِ شِرَارِ النَّاسِ.

امام صادق علیه السلام فرمود: زمانى که بندگان بخداى- جل ذکره- نزدیکترند و خدا از ایشان بیشتر راضى است، زمانیست که حجت خداى- عز و جل و عز- از میان آنها مفقود شود و آشکار نگردد و جاى او را هم ندانند و از طرفى هم بدانند که حجت و میثاق خداى- جل ذکره- باطل نگشته و از میان نرفته است (فضیلت این زمان براى بندگان از این جهت است که شخص امام و معجزات او را بچشم نمى‏بینند و تنها از روى تفکر و تامل در آثار و براهین بوجود او معتقد میشوند و شبهات و وساوس شیاطین جن و انس هم در آن زمان بسیار است) در آن حال در هر صبح و شام بانتظار فرج باشید (و با این عمل غم و اندوه را از خود بزدائید و چون وقت ظهور معلوم نیست، همیشه احتمال آن میرود، و امید و نشاط شما را زنده نگه مى‏دارد، از رحمت خدا مأیوس نباشید) زیرا سخت‏ترین موقع خشم خدا بر دشمنانش زمانیست که، حجت او از میان بندگانش مفقود باشد و آشکار نشود، و خدا مى‏داند که اولیائش (در زمان غیبت امام هم) شک نمى‏کنند و اگر میدانست شک مى‏کنند، چشم بهم زدنى حجت خود را از ایشان نهان نمى‏داشت، و ظهور امام جز بر سر بدترین مردم‏نباشد (یعنى براى از بین بردن آنها و جایگزینى عدل و داد است. یا آنکه غضب خدا در زمان غیبت مخصوص مردم بد است ولى نسبت بمؤمنین رحمت و ثوابست).

الکافی (ط - الإسلامیة)، ج‏ ١، ص ٣٣٣، ح ١

٢- الْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ الْأَشْعَرِیُّ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مِرْدَاسٍ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَى وَ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ عَمَّارٍ السَّابَاطِیِّ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع أَیُّمَا أَفْضَلُ الْعِبَادَةُ فِی السِّرِّ مَعَ الْإِمَامِ مِنْکُمُ الْمُسْتَتِرِ فِی دَوْلَةِ الْبَاطِلِ أَوِ الْعِبَادَةُ فِی ظُهُورِ الْحَقِّ وَ دَوْلَتِهِ مَعَ الْإِمَامِ مِنْکُمُ الظَّاهِرِ فَقَالَ یَا عَمَّارُ الصَّدَقَةُ فِی السِّرِّ وَ اللَّهِ أَفْضَلُ مِنَ الصَّدَقَةِ فِی الْعَلَانِیَةِ وَ کَذَلِکَ وَ اللَّهِ عِبَادَتُکُمْ فِی السِّرِّ مَعَ إِمَامِکُمُ‏ الْمُسْتَتِرِ فِی دَوْلَةِ الْبَاطِلِ وَ تَخَوُّفُکُمْ مِنْ عَدُوِّکُمْ فِی دَوْلَةِ الْبَاطِلِ وَ حَالِ الْهُدْنَةِ أَفْضَلُ مِمَّنْ یَعْبُدُ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ ذِکْرُهُ فِی ظُهُورِ الْحَقِّ مَعَ إِمَامِ الْحَقِّ الظَّاهِرِ فِی دَوْلَةِ الْحَقِّ وَ لَیْسَتِ الْعِبَادَةُ مَعَ الْخَوْفِ فِی دَوْلَةِ الْبَاطِلِ مِثْلَ الْعِبَادَةِ وَ الْأَمْنِ فِی دَوْلَةِ الْحَقِّ وَ اعْلَمُوا أَنَّ مَنْ صَلَّى مِنْکُمُ الْیَوْمَ صَلَاةً فَرِیضَةً فِی جَمَاعَةٍ مُسْتَتِرٍ بِهَا مِنْ عَدُوِّهِ فِی وَقْتِهَا فَأَتَمَّهَا کَتَبَ اللَّهُ لَهُ خَمْسِینَ صَلَاةً فَرِیضَةً فِی جَمَاعَةٍ وَ مَنْ صَلَّى مِنْکُمْ صَلَاةً فَرِیضَةً وَحْدَهُ مُسْتَتِراً بِهَا مِنْ عَدُوِّهِ فِی وَقْتِهَا فَأَتَمَّهَا کَتَبَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِهَا لَهُ خَمْساً وَ عِشْرِینَ صَلَاةً فَرِیضَةً وَحْدَانِیَّةً وَ مَنْ صَلَّى مِنْکُمْ صَلَاةً نَافِلَةً لِوَقْتِهَا فَأَتَمَّهَا کَتَبَ اللَّهُ لَهُ بِهَا عَشْرَ صَلَوَاتٍ نَوَافِلَ وَ مَنْ عَمِلَ مِنْکُمْ حَسَنَةً کَتَبَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَهُ بِهَا عِشْرِینَ حَسَنَةً وَ یُضَاعِفُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ حَسَنَاتِ الْمُؤْمِنِ مِنْکُمْ إِذَا أَحْسَنَ أَعْمَالَهُ وَ دَانَ بِالتَّقِیَّةِ عَلَى دِینِهِ وَ إِمَامِهِ وَ نَفْسِهِ وَ أَمْسَکَ مِنْ لِسَانِهِ أَضْعَافاً مُضَاعَفَةً إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ کَرِیمٌ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ قَدْ وَ اللَّهِ رَغَّبْتَنِی فِی الْعَمَلِ وَ حَثَثْتَنِی عَلَیْهِ وَ لَکِنْ أُحِبُّ أَنْ أَعْلَمَ کَیْفَ صِرْنَا نَحْنُ الْیَوْمَ أَفْضَلَ أَعْمَالًا مِنْ أَصْحَابِ الْإِمَامِ الظَّاهِرِ مِنْکُمْ فِی دَوْلَةِ الْحَقِّ وَ نَحْنُ عَلَى دِینٍ وَاحِدٍ فَقَالَ إِنَّکُمْ سَبَقْتُمُوهُمْ إِلَى الدُّخُولِ فِی دِینِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ إِلَى الصَّلَاةِ وَ الصَّوْمِ وَ الْحَجِّ وَ إِلَى کُلِّ خَیْرٍ وَ فِقْهٍ وَ إِلَى عِبَادَةِ اللَّهِ عَزَّ ذِکْرُهُ سِرّاً مِنْ عَدُوِّکُمْ مَعَ إِمَامِکُمُ الْمُسْتَتِرِ مُطِیعِینَ لَهُ صَابِرِینَ مَعَهُ مُنْتَظِرِینَ لِدَوْلَةِ الْحَقِّ خَائِفِینَ عَلَى إِمَامِکُمْ وَ أَنْفُسِکُمْ مِنَ الْمُلُوکِ الظَّلَمَةِ تَنْتَظِرُونَ إِلَى حَقِّ إِمَامِکُمْ وَ حُقُوقِکُمْ فِی أَیْدِی الظَّلَمَةِ قَدْ مَنَعُوکُمْ ذَلِکَ وَ اضْطَرُّوکُمْ إِلَى حَرْثِ الدُّنْیَا وَ طَلَبِ الْمَعَاشِ مَعَ الصَّبْرِ عَلَى دِینِکُمْ وَ عِبَادَتِکُمْ وَ طَاعَةِ إِمَامِکُمْ وَ الْخَوْفِ مَعَ عَدُوِّکُمْ فَبِذَلِکَ ضَاعَفَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَکُمُ الْأَعْمَالَ فَهَنِیئاً لَکُمْ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ فَمَا تَرَى إِذاً أَنْ نَکُونَ مِنْ أَصْحَابِ الْقَائِمِ وَ یَظْهَرَ الْحَقُّ وَ نَحْنُ الْیَوْمَ فِی إِمَامَتِکَ وَ طَاعَتِکَ أَفْضَلُ أَعْمَالًا مِنْ أَصْحَابِ دَوْلَةِ الْحَقِّ وَ الْعَدْلِ فَقَالَ سُبْحَانَ اللَّهِ أَ مَا تُحِبُّونَ أَنْ یُظْهِرَ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى الْحَقَّ وَ الْعَدْلَ فِی الْبِلَادِ وَ یَجْمَعَ اللَّهُ الْکَلِمَةَ وَ یُؤَلِّفَ اللَّهُ بَیْنَ قُلُوبٍ مُخْتَلِفَةٍ وَ لَا یَعْصُونَ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ فِی أَرْضِهِ وَ تُقَامَ حُدُودُهُ فِی خَلْقِهِ وَ یَرُدَّ اللَّهُ الْحَقَّ إِلَى أَهْلِهِ فَیَظْهَرَ حَتَّى لَا یَسْتَخْفِیَ بِشَیْ‏ءٍ مِنَ الْحَقِّ مَخَافَةَ أَحَدٍ مِنَ الْخَلْقِ أَمَا وَ اللَّهِ یَا عَمَّارُ لَا یَمُوتُ مِنْکُمْ مَیِّتٌ عَلَى الْحَالِ الَّتِی أَنْتُمْ عَلَیْهَا إِلَّا کَانَ أَفْضَلَ عِنْدَ اللَّهِ مِنْ کَثِیرٍ مِنْ شُهَدَاءِ بَدْرٍ وَ أُحُدٍ فَأَبْشِرُوا.

عمار ساباطى گوید: بامام صادق علیه السلام عرضکردم: کدامیک از این دو بهتر است؟: عبادت پنهانى با امام پنهان از شما خانواده در زمان دولت باطل یا عبادت در زمان ظهور و دولت حق با امام آشکار از شما؟ فرمود: اى عمار! بخدا که صدقه دادن پنهانى از صدقه دادن آشکارا بهتر است، و همچنین بخدا عبادت شما در پنهانى با امام پنهانتان در زمان دولت باطل و ترس شما از دشمن و در حال صلح با دشمن (و تقیه از او مانند دوران ائمه بعد از امام حسین علیهم السلام) بهتر است از کسى که عبادت کند خداى- عز و جل ذکره- را در زمان ظهور حق با امام بر حق آشکار و در زمان دولت حق. عبادت با ترس و در زمان دولت باطل مانند عبادت در زمان امنیت و دولت حق نیست (مانند زمان پیغمبر و زمان ظهور امام عصر صلّى اللَّه علیه و آله زیرا عبادت پنهانى علاوه بر مشقت و صعوبتش از ریا و سمعه دورتر و باخلاص و تقرب نزدیکتر است).و بدانید هر کس از شما که در این زمان نماز واجبش را در وقتش بجماعت گزارد و از دشمنش پنهان کند و آن را تمام و کامل بجا آورد، خدا براى او ثواب پنجاه نماز واجب بجماعت گزارده بنویسد و کسى که از شما نماز واجبش را فرادى و در وقتش بخواند و درست و کامل بجا آورد، و از دشمنش پنهان کند، خداى عز و جل ثواب بیست و پنج نماز واجب فرادى برایش بنویسد، و هر کس از شما که یک نماز نافله را در وقتش بخواند و کامل ادا کند، خدا براى او ثواب ده نماز نافله نویسد. و آنکه از شما کار نیکى انجام دهد،خداى عز و جل براى او بجاى آن بیست حسنه نویسد و حسنات مؤمن از شما را خداى عز و جل چند برابر کند، اگر حسن عمل داشته باشد و نسبت بدین و امام و جان خود بتقیه معتقد باشد و زبان خود را نگه دارد، همانا خداى عز و جل کریمست.من عرضکردم قربانت گردم، بخدا که شما مرا بعمل تشویق فرمودى و برانگیختى، ولى من دوست دارم بدانم دلیلش چیست که اعمال ما از اعمال اصحاب امامى که آشکار باشد، در زمان دولت حى بهتر است، با وجود اینکه همه یک دین داریم؟ فرمود: زیرا شما در وارد شدن بدین خداى عز و جل و انجام دادن نماز و روزه و حج و هر کار خیر و دانشى برایشان سبقت دارید، و نیز نسبت بعبادت خداى- عز ذکره- در پنهانى از دشمن با امام پنهان سبقت دارید، در حالى که مطیع او هستید و مثل او صبر مى‏کنید، و در انتظار دولت حق مى‏باشید، و در باره امام و جان خود از سلاطین ستمگر ترس دارید، حق امام (چون منصب امامت و خمس) و حقوق خود را (مانند زکاة و خراج) در دست ستمگران مى‏بینید که از شما باز مى‏گیرند و شما را بکسب و زراعت در دنیا و طلب روزى ناچار مى‏کنند، علاوه بر موضوع صبر شما نسبت بدین و عبادتتان و اطاعت از امام و ترس از دشمنتان، بدین جهاتست که خداى عز و جل ثواب اعمال شما را چند برابر فرموده است، گوارا باد بر شما.عرضکردم: قربانت گردم، پس در صورتى که ما در زمان امامت شما و فرمانبردارى از شما نیکوکارتر و با ثواب بیشتر از اصحاب دولت حق و عدالت باشیم، شما عقیده ندارید [آرزو نکنیم‏] که‏ما از اصحاب حضرت قائم باشیم و حق ظاهر شود؟ فرمود: سبحان اللَّه!! شما دوست ندارید که خداى- تبارک و تعالى- حق و عدالت را در بلاد ظاهر کند؟ و وحدت کلمه پدید آورد؟ و میان دلهاى پراکنده الفت دهد؟ و مردم خدا را در روى زمینش نافرمانى نکنند؟ و حدود خدا در میان خلقش اجرا شود و خدا حق را به اهلش برگرداند تا حق آشکار شود و از ترس هیچ یک از مردم حق پوشیده نگردد، (اینها نتائجى است بسیار بزرگ و سودمند براى همگان که از ظهور امام زمان و برقرارى دولت حق بدست مى‏آید و چگونه مى‏شود که مسلمان این آرزو را نداشته باشد) هان بخدا، اى عمار! هر کدام از شما (شیعیان) بر این حالى که اکنون دارید (عبادت با خوف و تقیه) بمیرد از بسیارى از شهداء بدر و أحد بهتر و برتر است، پس مژده باد شما را (از بسیارى از شهدا فرمود تا مانند حمزه سید الشهداء را خارج کند)

الکافی (ط - الإسلامیة)، ج‏ ١، ص ٣٣٣، ح ٢

٣- عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِی أُسَامَةَ عَنْ هِشَامٍ وَ مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِی حَمْزَةَ عَنْ أَبِی إِسْحَاقَ قَالَ حَدَّثَنِی الثِّقَةُ مِنْ أَصْحَابِ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع أَنَّهُمْ سَمِعُوا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ ع یَقُولُ فِی خُطْبَةٍ لَهُ‏ اللَّهُمَّ وَ إِنِّی لَأَعْلَمُ أَنَّ الْعِلْمَ لَا یَأْرِزُ کُلُّهُ وَ لَا یَنْقَطِعُ مَوَادُّهُ وَ أَنَّکَ لَا تُخْلِی أَرْضَکَ مِنْ حُجَّةٍ لَکَ عَلَى خَلْقِکَ- ظَاهِرٍ لَیْسَ بِالْمُطَاعِ أَوْ خَائِفٍ مَغْمُورٍ کَیْلَا تَبْطُلَ حُجَجُکَ وَ لَا یَضِلَّ أَوْلِیَاؤُکَ بَعْدَ إِذْ هَدَیْتَهُمْ بَلْ أَیْنَ هُمْ وَ کَمْ أُولَئِکَ الْأَقَلُّونَ عَدَداً وَ الْأَعْظَمُونَ عِنْدَ اللَّهِ جَلَّ ذِکْرُهُ قَدْراً الْمُتَّبِعُونَ لِقَادَةِ الدِّینِ- الْأَئِمَّةِ الْهَادِینَ الَّذِینَ یَتَأَدَّبُونَ بِآدَابِهِمْ وَ یَنْهَجُونَ نَهْجَهُمْ فَعِنْدَ ذَلِکَ یَهْجُمُ بِهِمُ الْعِلْمُ عَلَى حَقِیقَةِ الْإِیمَانِ فَتَسْتَجِیبُ أَرْوَاحُهُمْ لِقَادَةِ الْعِلْمِ وَ یَسْتَلِینُونَ مِنْ حَدِیثِهِمْ مَا اسْتَوْعَرَ عَلَى غَیْرِهِمْ وَ یَأْنَسُونَ بِمَا اسْتَوْحَشَ مِنْهُ الْمُکَذِّبُونَ وَ أَبَاهُ الْمُسْرِفُونَ أُولَئِکَ أَتْبَاعُ الْعُلَمَاءِ صَحِبُوا أَهْلَ الدُّنْیَا بِطَاعَةِ اللَّهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى وَ أَوْلِیَائِهِ وَ دَانُوا بِالتَّقِیَّةِ عَنْ دِینِهِمْ وَ الْخَوْفِ مِنْ عَدُوِّهِمْ فَأَرْوَاحُهُمْ مُعَلَّقَةٌ بِالْمَحَلِّ الْأَعْلَى فَعُلَمَاؤُهُمْ وَ أَتْبَاعُهُمْ خُرْسٌ صُمْتٌ‏ فِی دَوْلَةِ الْبَاطِلِ مُنْتَظِرُونَ لِدَوْلَةِ الْحَقِّ وَ سَ یُحِقُّ اللَّهُ الْحَقَ‏ بِکَلِماتِهِ‏ وَ یَمْحَقُ الْبَاطِلَ هَا هَا طُوبَى لَهُمْ عَلَى صَبْرِهِمْ عَلَى دِینِهِمْ فِی حَالِ هُدْنَتِهِمْ وَ یَا شَوْقَاهْ إِلَى رُؤْیَتِهِمْ فِی حَالِ ظُهُورِ دَوْلَتِهِمْ وَ سَیَجْمَعُنَا اللَّهُ وَ إِیَّاهُمْ فِی جَنَّاتِ عَدْنٍ‏ وَ مَنْ صَلَحَ‏ مِنْ آبائِهِمْ وَ أَزْواجِهِمْ وَ ذُرِّیَّاتِهِمْ.

ابى اسحاق گوید: جمعى از موثقین اصحاب امیر المؤمنین علیه السلام نقل کردند که شنیدیم امیر المؤمنین علیه السلام در یکى از خطبه‏هایش چنین میفرمود: بار خدایا من میدانم که بساط علم و دانش برچیده نمیشود و مابه‏هایش از میان نمیرود (یعنى هیچ گاه روى زمین را کفر و ضلالت محض فرا نمیگیرد و همیشه کم و بیش آثارى از توحید و هدایت یافت مى‏شود) و میدانم که تو روى زمینت را از حجتى بر خلق خالى نسازى که او یا آشکار باشد و فرمانش نبرند (مانند امیر المؤمنین و امام حسن علیه السلام در دوران خلافت خود) و یا ترسان و پنهان (مانند امام زمان علیه السلام) تا حجت تو باطل نگردد (و مردم بر تو حجت نداشته باشند) و دوستانت بعد از آنکه هدایتشان فرمودى گمراه نشوند، ولى آنها کجایند و چقدر؟ ایشان از لحاظ شماره بسیار اندک و از لحاظ ارزش نزد خداى- جل ذکره- بسیار بزرگند، ایشان پیرو پیشوایان دین و امامان رهبرند. همان امامانى که بآدابشان پرورش یافته و براه آنها رفته‏اند.اینجاست که علم و دانش ایشان را بحقیقت ایمان آگاه ساخته و روحشان نداى پیشوایان دانش را لبیک گوید و همان احادیثى که بر دیگران مشکل آید براى ایشان دلنشین باشد و بآنچه تکذیب‏کنندگان، از آن وحشت دارند و متجاوزان سرباز میزنند انس و الفت دارند. آنها پیرو دانشمندانند، براى اطاعت خداى تبارک و تعالى و اولیائش با اهل دنیا معاشرت کنند و نسبت بدین و براى ترس از دشمن خویش تقیه را آئین خود سازند، روحهاى ایشان بمقام بالا مربوطست و دانشمندان و پیروانشان در زمان دولت باطل لال و خاموشند و همیشه بانتظار دولت حق نشسته‏اند، خدا هم با کلمات خود (ائمه یا آیات قرآن و یا تقدیر خود) حق را ثابت کند و باطل را از میان ببرد.هاى: هاى، خوشا بحالشان که در زمان صلح و آرامش بر دینشان شکیبائى ورزیدند، هان از اشتیاق بدیدارشان در زمان ظهور دولتشان، خدا ما و ایشان و پدران و همسران و فرزندان نیکو کارشان را در بهشت برین جمع خواهد کرد.

الکافی (ط - الإسلامیة)، ج‏ ١، ص ٣٣٥، ح ٣

١- مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى وَ الْحَسَنُ بْنُ مُحَمَّدٍ جَمِیعاً عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْکُوفِیِّ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مُحَمَّدٍ الصَّیْرَفِیِّ عَنْ صَالِحِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ یَمَانٍ التَّمَّارِ قَالَ: کُنَّا عِنْدَ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع جُلُوساً فَقَالَ لَنَا إِنَّ لِصَاحِبِ هَذَا الْأَمْرِ غَیْبَةً الْمُتَمَسِّکُ فِیهَا بِدِینِهِ کَالْخَارِطِ لِلْقَتَادِ ثُمَّ قَالَ هَکَذَا بِیَدِهِ‏ فَأَیُّکُمْ یُمْسِکُ شَوْکَ الْقَتَادِ بِیَدِهِ ثُمَّ أَطْرَقَ مَلِیّاً ثُمَّ قَالَ إِنَ‏ لِصَاحِبِ هَذَا الْأَمْرِ غَیْبَةً فَلْیَتَّقِ اللَّهَ عَبْدٌ وَ لْیَتَمَسَّکْ بِدِینِهِ.

یمان تمار گوید: خدمت امام صادق علیه السلام نشسته بودیم، به ما فرمود: همانا صاحب الامر را غیبتى است، هر که در آن زمان دینش را نگه دارد مانند کسى است که درخت خار قتاد را با دست بتراشد (قتاد: درختى است که خار بسیار دارد و خارهایش مثل سوزن است و تراشیدن خارش باین طریقست که یک دست را بالاى شاخه محکم گرفته، با دست دیگر تا پائین بکشند و این جمله در عرب مثلى است براى انجام کارهاى دشوار و سخت) سپس فرمود:- این چنین و با اشاره دست مجسم فرمود- کدامیک از شما میتواند خار آن درخت را بدستش نگهدارد، سپس لختى سر بزیر انداخت و باز فرمود: همانا صاحب الامر را غیبتى است، هر بنده‏ئى باید از خدا پروا کند، و بدین خود بچسبد.

الکافی (ط - الإسلامیة)، ج‏ ١، ص ٣٣٥، ح ١

٢- عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عِیسَى بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَخِیهِ مُوسَى بْنِ جَعْفَرٍ ع قَالَ: إِذَا فُقِدَ الْخَامِسُ مِنْ وُلْدِ السَّابِعِ فَاللَّهَ اللَّهَ فِی أَدْیَانِکُمْ‏ لَا یُزِیلُکُمْ عَنْهَا أَحَدٌ یَا بُنَیَّ إِنَّهُ لَا بُدَّ لِصَاحِبِ هَذَا الْأَمْرِ مِنْ غَیْبَةٍ حَتَّى یَرْجِعَ عَنْ هَذَا الْأَمْرِ مَنْ کَانَ یَقُولُ بِهِ إِنَّمَا هِیَ مِحْنَةٌ مِنَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ امْتَحَنَ بِهَا خَلْقَهُ لَوْ عَلِمَ آبَاؤُکُمْ وَ أَجْدَادُکُمْ دِیناً أَصَحَّ مِنْ هَذَا لَاتَّبَعُوهُ قَالَ فَقُلْتُ یَا سَیِّدِی مَنِ الْخَامِسُ مِنْ وُلْدِ السَّابِعِ فَقَالَ یَا بُنَیَّ عُقُولُکُمْ تَصْغُرُ عَنْ هَذَا وَ أَحْلَامُکُمْ تَضِیقُ عَنْ حَمْلِهِ وَ لَکِنْ إِنْ تَعِیشُوا فَسَوْفَ تُدْرِکُونَهُ.

على بن جعفر از برادرش موسى بن جعفر علیه السلام نقل کند که فرمود: هر گاه پنجمین فرزند هفتمین ناپدید شود (مراد بهفتمین خود آن حضرت و مراد بفرزند پنجم، حضرت صاحب الامر علیه السلام است و گویا تعبیر باین جمله بواسطه اشاره و تعریض بطایفه واقفیه است که امام هفتم را صاحب غیبت میدانند و به پنج امام بعد از وى معتقد نیستند)، خدا را، خدا را، نسبت بدینتان مواظب باشید، مبادا کسى شما را از دینتان جدا کند،پسر جان‏ (در عرب رسم است که ببرادر کوچکتر از نظر تلطف و مهربانى بنى(پسر جان) میگویند و ممکن است خطاب بهمه فرزندانش در حضور برادرش بوده باشد) ناچار صاحب الامر غیبتى کند که معتقدین بامامت هم از آن برگردند، همانا امر غیبت یک آزمایشى است از جانب خداى عز و جل که خلقش را بوسیله آن بیازماید، اگر پدران و اجداد شما (امامان و پیغمبران پیشین) دینى درست‏تر از این دین سراغ داشتند، از آن پیروى میکردند (پس اگر دیگران بواسطه طول غیبت امام از دین برگشتند شما ثابت و پا برجا باشید) من عرضکردم: آقاى من! پنجمین فرزند هفتمین کیست؟ فرمود. پسر جان! عقل شما از درک آن کوچکتر و مغز شما از گنجایش آن تنگتر است ولى اگر زنده باشید بدان خواهید رسید.

الکافی (ط - الإسلامیة)، ج‏ ١، ص ٣٣٦، ح ٢

٣- مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ أَبِی نَجْرَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْمُسَاوِرِ عَنِ الْمُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُولُ‏ إِیَّاکُمْ وَ التَّنْوِیهَ‏ أَمَا وَ اللَّهِ لَیَغِیبَنَّ إِمَامُکُمْ سِنِیناً مِنْ دَهْرِکُمْ وَ لَتُمَحَّصُنَّ حَتَّى یُقَالَ مَاتَ قُتِلَ هَلَکَ بِأَیِّ وَادٍ سَلَکَ وَ لَتَدْمَعَنَّ عَلَیْهِ عُیُونُ الْمُؤْمِنِینَ وَ لَتُکْفَؤُنَ‏ کَمَا تُکْفَأُ السُّفُنُ فِی أَمْوَاجِ الْبَحْرِ فَلَا یَنْجُو إِلَّا مَنْ أَخَذَ اللَّهُ مِیثَاقَهُ وَ کَتَبَ فِی قَلْبِهِ الْإِیمَانَ وَ أَیَّدَهُ‏ بِرُوحٍ مِنْهُ‏ وَ لَتُرْفَعَنَّ اثْنَتَا عَشْرَةَ رَایَةً مُشْتَبِهَةً لَا یُدْرَى أَیٌّ مِنْ أَیٍّ قَالَ فَبَکَیْتُ ثُمَّ قُلْتُ فَکَیْفَ نَصْنَعُ قَالَ فَنَظَرَ إِلَى شَمْسٍ دَاخِلَةٍ فِی الصُّفَّةِ فَقَالَ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ تَرَى هَذِهِ الشَّمْسَ قُلْتُ نَعَمْ فَقَالَ وَ اللَّهِ لَأَمْرُنَا أَبْیَنُ مِنْ هَذِهِ الشَّمْسِ.

مفضل بن عمر گوید: شنیدم امام صادق علیه السلام میفرمود: بپرهیزید از شهرت دادن و فاش کردن (خصوصیات امر امام دوازدهم علیه السلام) همانا بخدا که امام شما سالهاى سال از روزگار این جهان غایب شود و هر آینه شما در فشار آزمایش قرار گیرید تا آنجا که بگویند: امام مرد، کشته شد، بکدام دره افتاد ولى دیده اهل ایمان بر او اشک بارد، و شما مانند کشتیهاى گرفتار امواج دریا متزلزل و سرنگون شوید، و نجات و خلاصى نیست، جز براى کسى که خدا از او پیمان گرفته و ایمان را در دلش ثبت کرده و بوسیله روحى از جانب خود تقویتش نموده، همانا دوازده پرچم مشتبه برافراشته گردد که هیچ یک از دیگرى تشخیص داده نشود (حق از باطل شناخته نشود).مفضل گوید: من گریستم و عرضکردم: پس ما چه کنیم؟ حضرت بشعاعى از خورشید که در ایوان تابیده بود اشاره کرد و فرمود: اى ابا عبد اللَّه: این آفتاب را میبینى؟ عرضکردم: آرى، فرمود: بخدا امر ما از این آفتاب روشنتر است (یعنى علوم و معجزات و اخلاق و کمالات امام زمان علیه السلام براى راهنمائى مردم‏بحق از آفتاب روشن‏تر است).

الکافی (ط - الإسلامیة)، ج‏ ١، ص ٣٣٦، ح ٣

٧- عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ قَالَ حَدَّثَنِی مُنْذِرُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ قَابُوسَ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ السِّنْدِیِّ عَنْ أَبِی دَاوُدَ الْمُسْتَرِقِّ عَنْ ثَعْلَبَةَ بْنِ مَیْمُونٍ عَنْ مَالِکٍ الْجُهَنِیِّ عَنِ الْحَارِثِ بْنِ الْمُغِیرَةِ عَنِ الْأَصْبَغِ بْنِ نُبَاتَةَ قَالَ: أَتَیْتُ أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ ع فَوَجَدْتُهُ مُتَفَکِّراً یَنْکُتُ فِی الْأَرْضِ فَقُلْتُ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ مَا لِی أَرَاکَ مُتَفَکِّراً تَنْکُتُ فِی الْأَرْضِ أَ رَغْبَةً مِنْکَ فِیهَا فَقَالَ لَا وَ اللَّهِ مَا رَغِبْتُ فِیهَا وَ لَا فِی الدُّنْیَا یَوْماً قَطُّ وَ لَکِنِّی فَکَّرْتُ فِی مَوْلُودٍ یَکُونُ مِنْ ظَهْرِی الْحَادِیَ عَشَرَ مِنْ وُلْدِی هُوَ الْمَهْدِیُّ الَّذِی یَمْلَأُ الْأَرْضَ عَدْلًا وَ قِسْطاً کَمَا مُلِئَتْ جَوْراً وَ ظُلْماً تَکُونُ لَهُ غَیْبَةٌ وَ حَیْرَةٌ یَضِلُّ فِیهَا أَقْوَامٌ وَ یَهْتَدِی فِیهَا آخَرُونَ فَقُلْتُ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ وَ کَمْ تَکُونُ الْحَیْرَةُ وَ الْغَیْبَةُ قَالَ سِتَّةَ أَیَّامٍ أَوْ سِتَّةَ أَشْهُرٍ أَوْ سِتَّ سِنِینَ فَقُلْتُ وَ إِنَّ هَذَا لَکَائِنٌ فَقَالَ نَعَمْ کَمَا أَنَّهُ مَخْلُوقٌ- وَ أَنَّى لَکَ بِهَذَا الْأَمْرِ یَا أَصْبَغُ أُولَئِکَ خِیَارُ هَذِهِ الْأُمَّةِ مَعَ خِیَارِ أَبْرَارِ هَذِهِ الْعِتْرَةِ فَقُلْتُ ثُمَّ مَا یَکُونُ بَعْدَ ذَلِکَ فَقَالَ ثُمَ‏ یَفْعَلُ اللَّهُ ما یَشاءُ فَإِنَّ لَهُ بَدَاءَاتٍ وَ إِرَادَاتٍ وَ غَایَاتٍ وَ نِهَایَاتٍ.

اصبغ بن نباته گوید: خدمت امیر المؤمنین علیه السلام آمدم و دیدم آن حضرت متفکر است و زمین را خط میکشد، عرضکردم: اى امیر مؤمنان! چرا شما را متفکر میبینم و بزمین خط میکشى، مگر بآن (خلافت در روى زمین) رغبت کرده‏اى؟ فرمود: نه، بخدا، هرگز روزى نبوده که بخلافت یا بدنیا رغبت کنم، ولى فکر مى‏کردم در باره مولودى که فرزند یازدهم من است، او همان مهدى است که زمین را از عدل و داد پر کند، چنان که از جور و ستم پر شده باشد. براى او غیبت و سرگردانى است (هر زمانى در شهرى بسر مى‏برد) که مردمى در آن زمان گمراه گردند و دیگران هدایت شوند، عرضکردم: یا امیر المؤمنین، آن سرگردانى و غیبت تا چه اندازه است؟ فرمود: شش روز یا شش ماه یا شش سال، عرضکردم: این امر (غیبت و سرگردانى) شدنى است؟!! فرمود: آرى چنان که خود او خلق شدنى است (غیبتش هم قطعى و مسلم است) ولى اى اصبغ تو کجا و این امر؟ آنها (که زمان غیبت را درک میکنند) نیکان این امت با نیکان این عترت (خاندان پیغمبر صلّى اللَّه علیه و آله) اند، عرضکردم: پس از آن چه مى‏شود؟ فرمود:پس از آن هر چه خدا خواهد مى‏شود، همانا خدا را بداها و اراده‏ها و غایات و پایانهاست.

الکافی (ط - الإسلامیة)، ج‏ ١، ص ٣٣٨، ح ٧

١٧- وَ بِهَذَا الْإِسْنَادِ عَنِ الْوَشَّاءِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَسَنِ‏ عَنْ أَبَانِ بْنِ تَغْلِبَ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع‏ کَیْفَ أَنْتَ إِذَا وَقَعَتِ الْبَطْشَةُ بَیْنَ الْمَسْجِدَیْنِ- فَیَأْرِزُ الْعِلْمُ کَمَا تَأْرِزُ الْحَیَّةُ فِی جُحْرِهَا وَ اخْتَلَفَتِ الشِّیعَةُ وَ سَمَّى بَعْضُهُمْ بَعْضاً کَذَّابِینَ وَ تَفَلَ بَعْضُهُمْ فِی وُجُوهِ بَعْضٍ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ مَا عِنْدَ ذَلِکَ مِنْ خَیْرٍ فَقَالَ لِی الْخَیْرُ کُلُّهُ عِنْدَ ذَلِکَ ثَلَاثاً.

ابان بن تغلب گوید: امام صادق علیه السلام فرمود: چگونه باشى (عقیده تو چیست نسبت به) زمانى که حمله سختى میان دو مسجد واقع شود (اشاره بجنگ و پیش آمد مهمى دارد که میان مسجد کوفه و سهله یا مکه و مدینه واقع مى‏شود) و علم و دانش مانند مارى که بسوراخ خود میرود، نور دیده شود، و میان شیعیان اختلاف افتد و یک دیگر را دروغگو خوانند و بصورت هم تف اندازند، عرضکردم: قربانت، در چنان وضعى خیرى نیست، حضرت سه مرتبه فرمود: تمام خیر در آن وضع است (زیرا مردم امتحان میشوند و امام زمان علیه السلام ظهور میکند).

الکافی (ط - الإسلامیة)، ج‏ ١، ص ٣٤٠، ح ١٧

 

علماء امت پیامبر (ص)

قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص):‏ عُلَماءُ أُمَّتِی کَأَنْبِیاءِ بَنِی اسْرائِیلَ.

رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله فرمودند: علماى امّت من همانند انبیاى بنى اسرائیل هستند.

مستدرک الوسائل، ج ١٧، ص ٣٢٠؛ بحارالانوار، ج ٢، ص ٢٢

قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص):‏ عُلماءُ امَّتِى أَفْضَلُ مِنْ انْبِیآءِ بَنِى إِسْرائِیلَ.

رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله فرمودند: علماى امّت من افضل از انبیاى بنى اسرائیل هستند

اوائل المقالات، شیخ مفید، ص١٧٨