ازدواج- ١
مبانی: اهمیت- کلیات- زمان ازدواج- میل زنان به مردان- کلیات طلاق
اثرات ازدواج: رزق و روزی- شرافت و کرامت- آرامش- پاکی و طهارت- به فتنه و فساد نیافتادن- در اختیار گرفتن اموال مرد- همراه بودن زن و شوهر در آخرت
بخش « کِتَابُ النِّکَاحِ » در جلد ٥ (صفحات ٣٢٠ تا آخر) کتاب الکافی بررسی شد.
این تحقیق در موضوع کلی ازدواج و اهمیت و اثرات آن می باشد بنابراین بیشتر روایات که درباره احکام ازدواج بود در این تحقیق آورده نشده است.
مبانی
٦- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ بْنِ شَمُّونٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ عَنْ مِسْمَعٍ أَبِی سَیَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَنْ أَحَبَّ أَنْ یَکُونَ عَلَى فِطْرَتِی فَلْیَسْتَنَّ بِسُنَّتِی وَ إِنَّ مِنْ سُنَّتِیَ النِّکَاحَ.
امام صادق علیه السّلام فرمود: پیامبر خدا صلّى اللّه علیه و آله فرمود: هرکس دوست دارد که بر دین من باشد، پس به سنّت و روش من عمل نماید؛ و از سنّت‌ها و روش‌هاى من ازدواج است.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٤٩٦، ح ٦
١- مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَکَمِ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ مِهْرَانَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص تَزَوَّجُوا وَ زَوِّجُوا أَلَا فَمِنْ حَظِّ امْرِئٍ مُسْلِمٍ إِنْفَاقُ قِیمَةِ أَیِّمَةٍ وَ مَا مِنْ شَیْءٍ أَحَبَّ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ بَیْتٍ یُعْمَرُ فِی الْإِسْلَامِ بِالنِّکَاحِ وَ مَا مِنْ شَیْءٍ أَبْغَضَ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ بَیْتٍ یُخْرَبُ فِی الْإِسْلَامِ بِالْفُرْقَةِ یَعْنِی الطَّلَاقَ ثُمَّ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ إِنَّمَا وَکَّدَ فِی الطَّلَاقِ وَ کَرَّرَ فِیهِ الْقَوْلَ مِنْ بُغْضِهِ الْفُرْقَةَ.
امام صادق علیه السّلام فرمود: پیامبر خدا صلّى اللّه علیه و آله فرمود: ازدواج کنید و براى فرزندانتان همسر بگیرید همان‌که از بهره‌مندى‌هاى مرد مسلمان شوهر دادن زنان و دختران بى‌شوهر است. در پیشگاه الهى چیزى دوست‌داشتنى‌تر از خانه‌اى نیست که براساس آیین اسلام با ازدواج آباد شود و در پیشگاه الهى چیزى مبغوض‌تر از خانه‌اى نیست که اهل مسلمان آن با جدایى و طلاق ویران گردد. آن‌گاه امام صادق علیه السّلام فرمود: به راستى خداى عز و جلّ به جهت دشمنى با جدایى در مورد طلاق سخت‌گیرى کرده و دستور تکرار درخواست طلاق را داده است.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٣٢٨، ح ١
١- قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع رَکْعَتَانِ یُصَلِّیهِمَا الْمُتَزَوِّجُ أَفْضَلُ مِنْ سَبْعِینَ رَکْعَةً یُصَلِّیهَا أَعْزَبُ.
امام صادق علیه السّلام فرمود: دو رکعت نمازى که شخص متأهل به‌جا مى‌آورد، برتر از هفتاد رکعتى است که فرد بى‌همسر به‌جا مى‌آورد.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٣٢٨، ح ١
٢- عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَنْ تَزَوَّجَ أَحْرَزَ نِصْفَ دِینِهِ وَ فِی حَدِیثٍ آخَرَ فَلْیَتَّقِ اللَّهَ فِی النِّصْفِ الْآخَرِ أَوِ الْبَاقِی.
امام صادق علیه السّلام فرمود: پیامبر خدا صلّى اللّه علیه و آله فرمود: کسى که ازدواج کند نیمى از دینش را حفظ کرده است. حضرتش در حدیث دیگر مى‌افزاید: پس در مورد نصف دیگر یا بقیه دینش تقواى الهى پیشه کند.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٣٢٨، ح ٢
٣ - عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص رُذَالُ مَوْتَاکُمُ الْعُزَّابُ.
امام صادق علیه السّلام فرمود: پیامبر خدا صلّى اللّه علیه و آله فرمود: پست‌ترین مردگان شما، بى‌همسران هستند.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٣٢٩، ح ٣
٤- عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: لَمَّا لَقِیَ یُوسُفُ ع أَخَاهُ قَالَ یَا أَخِی کَیْفَ اسْتَطَعْتَ أَنْ تَزَوَّجَ النِّسَاءَ بَعْدِی فَقَالَ إِنَّ أَبِی أَمَرَنِی قَالَ إِنِ اسْتَطَعْتَ أَنْ تَکُونَ لَکَ ذُرِّیَّةٌ تُثْقِلُ الْأَرْضَ بِالتَّسْبِیحِ فَافْعَلْ.
امام صادق علیه السّلام فرمود: آن‌گاه که یوسف علیه السّلام برادرش را ملاقات کرد، به او فرمود: برادر جان! چگونه توانستى پس از گم شدن من با زنان ازدواج کنى؟ عرض کرد: پدرم به من فرمان داد و فرمود: اگر مى‌توانى فرزندانى داشته باشى که با تسبیح الهى بر زمین سنگینى کنند این‌کار را بکن.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٣٢٩، ح ٤
٥- عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع تَزَوَّجُوا فَإِنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص قَالَ مَنْ أَحَبَّ أَنْ یَتَّبِعَ سُنَّتِی فَإِنَّ مِنْ سُنَّتِیَ التَّزْوِیجَ.
امام صادق علیه السّلام فرمود: امیر المؤمنین علیه السّلام فرمود: ازدواج کنید! چون رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله فرمود: هرکس دوست دارد از سنّت من پیروى کند، چراکه از جمله سنّت من ازدواج است.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٣٢٩، ح ٥
٦- عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ بُنْدَارَ وَ غَیْرُهُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ الْبَرْقِیِّ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ وَ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ الْقَدَّاحِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: جَاءَ رَجُلٌ إِلَى أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فَقَالَ لَهُ هَلْ لَکَ مِنْ زَوْجَةٍ فَقَالَ لَا فَقَالَ أَبِی وَ مَا أُحِبُّ أَنَّ لِیَ الدُّنْیَا وَ مَا فِیهَا وَ أَنِّی بِتُّ لَیْلَةً وَ لَیْسَتْ لِی زَوْجَةٌ ثُمَّ قَالَ الرَّکْعَتَانِ یُصَلِّیهِمَا رَجُلٌ مُتَزَوِّجٌ أَفْضَلُ مِنْ رَجُلٍ أَعْزَبَ یَقُومُ لَیْلَهُ وَ یَصُومُ نَهَارَهُ ثُمَّ أَعْطَاهُ أَبِی سَبْعَةَ دَنَانِیرَ ثُمَّ قَالَ لَهُ تَزَوَّجْ بِهَذِهِ ثُمَّ قَالَ أَبِی قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص اتَّخِذُوا الْأَهْلَ فَإِنَّهُ أَرْزَقُ لَکُمْ.
امام کاظم علیه السّلام مى‌فرماید: مردى نزد پدر بزرگوارم امام صادق علیه السّلام آمد و آن حضرت به او فرمود: آیا زن دارى؟ عرض کرد: نه. پدرم فرمود: دوست ندارم دنیا و آن‌چه در آن است مال من باشد ولى شبى را در حالى بگذرانم که همسرى نداشته باشم. آن‌گاه فرمود: دو رکعت نمازى که مرد همسردار به‌جاى آورد بهتر از مرد بى‌همسرى است که شب تا صبح نماز بخواند و روزش را روزه بگیرد. سپس پدرم هفتاد دینار به او پرداخت و فرمود: با این پول ازدواج کن. آن‌گاه پدرم فرمود: رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله فرمود: همسر اختیار کنید؛ چون براى جلب روزى شما بهتر است.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٣٢٩، ح ٦
١- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَى عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُسْکَانَ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُولُ إِنَّمَا الْمَرْأَةُ قِلَادَةٌ فَانْظُرْ إِلَى مَا تَقَلَّدُهُ قَالَ وَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ لَیْسَ لِلْمَرْأَةِ خَطَرٌ لَا لِصَالِحَتِهِنَّ وَ لَا لِطَالِحَتِهِنَّ أَمَّا صَالِحَتُهُنَّ فَلَیْسَ خَطَرُهَا الذَّهَبَ وَ الْفِضَّةَ بَلْ هِیَ خَیْرٌ مِنَ الذَّهَبِ وَ الْفِضَّةِ وَ أَمَّا طَالِحَتُهُنَّ فَلَیْسَ التُّرَابُ خَطَرَهَا بَلِ التُّرَابُ خَیْرٌ مِنْهَا.
راوى گوید: از امام صادق علیه السّلام شنیدم که مى‌فرمود: همانا زن، گردنبندى است؛ پس به کسى که مى‌خواهى به گریبان خود بیاوزیزى به خوبى بنگر. راوى گوید: هم‌چنین شنیدم که حضرتش مى‌فرمود: زن، قیمت ندارد، نه صالح‌اش قیمت دارد و نه بدش؛ قیمت زنان صالح، قیمت طلا و نقره نیست، بلکه بهتر از طلا و نقره هستند؛ و درباره زنان بد حتّى خاک را نمى‌توان به عنوان بهاى آنها داد، بلکه خاک از زنان بد بهترست.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٣٣٢، ح ١
٢- عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ النَّوْفَلِیِّ عَنِ السَّکُونِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ النَّبِیُّ ص اخْتَارُوا لِنُطَفِکُمْ فَإِنَّ الْخَالَ أَحَدُ الضَّجِیعَیْنِ.
امام صادق علیه السّلام فرمود: پیامبر صلّى اللّه علیه و آله فرمود: براى نطفه‌هاى خودتان (زن خوب) انتخاب کنید؛ چرا که دایى یکى از دو ملازم است.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٣٣٢، ح ٢
٤٣٥٤- قَالَ النَّبِیُّ ص مَنْ سَرَّهُ أَنْ یَلْقَى اللَّهَ طَاهِراً مُطَهَّراً فَلْیَلْقَهُ بِزَوْجَةٍ وَ مَنْ تَرَکَ التَّزْوِیجَ مَخَافَةَ الْعَیْلَةِ فَقَدْ أَسَاءَ الظَّنَّ بِاللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ.
رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله فرمودند: هرکه شادمان مى‌شود به اینکه خداوند را در حال پاکى و طهارت ملاقات کند پس او را به همراه همسرش ملاقات کند؛ و کسى که ازدواج را به خاطر ترس از خرجى زندگى رها کند در حقیقت به خداى عز و جل بدگمان شده است.
من لا یحضره الفقیه، ج ٣، ص ٣٨٥، ح ٤٣٥٤
٣- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَنْ عَبْدِ الصَّمَدِ بْنِ بَشِیرٍ قَالَ: دَخَلَتِ امْرَأَةٌ عَلَى أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فَقَالَتْ أَصْلَحَکَ اللَّهُ إِنِّی امْرَأَةٌ مُتَبَتِّلَةٌ فَقَالَ وَ مَا التَّبَتُّلُ عِنْدَکِ قَالَتْ لَا أَتَزَوَّجُ قَالَ وَ لِمَ قَالَتْ أَلْتَمِسُ بِذَلِکَ الْفَضْلَ فَقَالَ انْصَرِفِی فَلَوْ کَانَ ذَلِکِ فَضْلًا لَکَانَتْ فَاطِمَةُ ع أَحَقَّ بِهِ مِنْکِ إِنَّهُ لَیْسَ أَحَدٌ یَسْبِقُهَا إِلَى الْفَضْلِ.
عبد الصمد بن بشیر گوید: زنى به خدمت امام صادق علیه السّلام شرف‌یاب شد و گفت: خداوند کارهاى شما را اصلاح کند! من زنى تارک دنیا هستم. امام صادق علیه السّلام فرمود: ترک دنیا را در چه مى‌دانى؟ گفت: ازدواج نمى‌کنم. فرمود: چرا؟ گفت: مى‌خواهم به این وسیله فضیلتى کسب کنم. حضرتش فرمود: از این کار صرف نظر کن؛ اگر ترک شوهر فضیلت بود، حضرت فاطمه زهرا علیها السّلام از تو به آن فضیلت سزاوارتر بود. زیرا در کسب فضایل و مناقب، هیچ کس نمى‌تواند بر آن بانوى بزرگوار پیشى بگیرد.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٥٠٩، ح ٣
٣- عَنْ إِبْرَاهِیمَ الْکَرْخِیِّ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع إِنَّ صَاحِبَتِی هَلَکَتْ وَ کَانَتْ لِی مُوَافِقَةً وَ قَدْ هَمَمْتُ أَنْ أَتَزَوَّجَ فَقَالَ لِیَ انْظُرْ أَیْنَ تَضَعُ نَفْسَکَ وَ مَنْ تُشْرِکُهُ فِی مَالِکَ وَ تُطْلِعُهُ عَلَى دِینِکَ وَ سِرِّکَ فَإِنْ کُنْتَ لَا بُدَّ فَاعِلًا فَبِکْراً تُنْسَبُ إِلَى الْخَیْرِ وَ إِلَى حُسْنِ الْخُلُقِ وَ اعْلَمْ أَنَّهُنَّ کَمَا قَالَ
أَلَا إِنَّ النِّسَاءَ خُلِقْنَ شَتَّى - فَمِنْهُنَّ الْغَنِیمَةُ وَ الْغَرَامُ
وَ مِنْهُنَّ الْهِلَالُ إِذَا تَجَلَّى - لِصَاحِبِهِ وَ مِنْهُنَّ الظَّلَامُ
فَمَنْ یَظْفَرْ بِصَالِحِهِنَّ یَسْعَدْ - وَ مَنْ یُغْبَنْ فَلَیْسَ لَهُ انْتِقَامُ
وَ هُنَّ ثَلَاثٌ فَامْرَأَةٌ وَلُودٌ وَدُودٌ تُعِینُ زَوْجَهَا عَلَى دَهْرِهِ لِدُنْیَاهُ وَ آخِرَتِهِ وَ لَا تُعِینُ الدَّهْرَ عَلَیْهِ وَ امْرَأَةٌ عَقِیمَةٌ لَا ذَاتُ جَمَالٍ وَ لَا خُلُقٍ وَ لَا تُعِینُ زَوْجَهَا عَلَى خَیْرٍ وَ امْرَأَةٌ صَخَّابَةٌ وَلَّاجَةٌ هَمَّازَةٌ تَسْتَقِلُّ الْکَثِیرَ وَ لَا تَقْبَلُ الْیَسِیرَ.
ابراهیم کرخى گوید: به امام صادق علیه السّلام عرض کردم: همسرم از دنیا رفت و او با من خوشرفتار بود و تصمیم گرفته‌ام که ازدواج کنم. فرمود: بنگر که خود را کجا قرار مى‌دهى، چه‌کسى را در ثروتت شریک مى‌گردانى و از دین خود آگاه مى‌کنى و راز خود را به او مى‌نمایانى. اگر ناگزیرى که این‌کار را انجام دهى، پس همسرى بگیر که باکره باشد و از او به خوبى یاد کنند (یا شیعه باشد) و خوش اخلاقى او معروف باشد و بدان‌که زنان آن گونه‌اند که (شاعر) گفته است: همان‌که زنان با ویژگى‌هاى متفاوتى آفریده شده‌اند: برخى از آنها باید سودمند و زیان بارند و برخى از آنها هنگام نورافشانى براى شوهرش مانند ماهند و بعضى چون تاریکى‌اند. پس هرکسى به زن شایسته‌اى دست یابد، خوشبخت است؛ و کسى که ضرر کند و فریب بخورد، زندگى او گسیخته و دیگر نمى‌تواند جبران کند. زنان سه دسته‌اند: زنى که بسیار بچه‌زا، مهربان که شوهرش را در کارهاى دنیایى و آخرتى‌اش یارى مى‌دهد و روزگار را بر او نمى‌شوراند. زنى که نازاست نه زیبایى دارد نه خوش اخلاق است و شوهرش را در انجام کارهاى شایسته یارى نمى‌دهد. زنى که صدایش بلند است و بسیار از خانه بیرون مى‌رود و برمى‌گردد، بسیار عیب جوست، فراوان را اندک مى‌شمارد و اندک را نمى‌پذیرد.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٣٢٣، ح ٣
١٦٣٥٩- عَنْ عَکَّافِ بْنِ وَدَاعَةَ الْهِلَالِیِّ قَالَ: أَتَیْتُ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ ص فَقَالَ لِی یَا عَکَّافُ أَ لَکَ زَوْجَةٌ قُلْتُ لَا قَالَ أَ لَکَ جَارِیَةٌ قُلْتُ لَا قَالَ وَ أَنْتَ صَحِیحٌ مُوسِرٌ قُلْتُ نَعَمْ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ قَالَ فَإِنَّکَ إِذاً مِنْ إِخْوَانِ الشَّیَاطِینِ إِمَّا أَنْ تَکُونَ مِنْ رُهْبَانِ النَّصَارَى وَ إِمَّا أَنْ تَصْنَعَ کَمَا یَصْنَعُ الْمُسْلِمُونَ وَ إِنَّ مِنْ سُنَّتِنَا النِّکَاحَ شِرَارُکُمْ عُزَّابُکُمْ وَ أَرَاذِلُ مَوْتَاکُمْ عُزُّابُکُمْ إِلَى أَنْ قَالَ وَیْحَکَ یَا عَکَّافُ تَزَوَّجْ تَزَوَّجْ فَإِنَّکَ مِنَ الْخَاطِئِینَ.
پیامبر خدا صلى الله علیه و آله به مردى به نام عکّاف فرمود : آیا همسرى دارى؟ عرض کرد : خیر اى رسول خدا . پرسید : آیا کنیزى دارى؟ عرض کرد : نه ، یا رسول اللّه . پرسید : آیا توان مالى دارى؟ عرض کرد : آرى . پیامبر فرمود : ازدواج کن، و گر نه از برادران شیطان هستى! یا از راهبان مسیحی هستی و یا همان کاری را انجام می دهی که مسلمانان انجام می دهند (ازدواج). و همانا یکی از سنّت های ما ازدواج است. بدترین شما عزب هایتان (مجرّدها) هستند و پست ترین مرده های شما عزب هایتان هستند، تا این که فرمودند: وای بر تو ای عکّاف! ازدواج کن، ازدواج کن که همانا تو از خطاکارانی.
مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج ١٤، ص ١٥٦، ح ١٦٣٥٩
٦- عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص أَوْصَانِی جَبْرَئِیلُ ع بِالْمَرْأَةِ حَتَّى ظَنَنْتُ أَنَّهُ لَا یَنْبَغِی طَلَاقُهَا إِلَّا مِنْ فَاحِشَةٍ مُبَیِّنَةٍ.
رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله فرمود: جبرئیل امین، همواره مرا به رعایت همسر سفارش مى‌نمود تا آن حد که تصوّر کردم که هرگز طلاق زن روا نخواهد بود، مگر آن‌که فحشاى آشکار مرتکب شود.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٥١٢، ح ٦
٦- مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنِ ابْنِ بُکَیْرٍ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: أَوْصَتْ فَاطِمَةُ ع إِلَى عَلِیٍّ ع أَنْ یَتَزَوَّجَ ابْنَةَ أُخْتِهَا مِنْ بَعْدِهَا فَفَعَلَ.
امام باقر علیه السّلام فرمود: فاطمه علیها السّلام به على علیه السّلام سفارش کرد که بعد از رحلت او با دختر خواهرش ازدواج کند و على علیه السّلام به سفارش آن بانوى بزرگوار عمل کرد.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٥٥٥، ح ٦
٣٣- مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ ابْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: مَا مِنْ مُؤْمِنَیْنِ یَجْتَمِعَانِ بِنِکَاحٍ حَلَالٍ حَتَّى یُنَادِیَ مُنَادٍ مِنَ السَّمَاءِ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ قَدْ زَوَّجَ فُلَاناً فُلَانَةَ وَ قَالَ وَ لَا یَفْتَرِقُ زَوْجَانِ حَلَالًا حَتَّى یُنَادِیَ مُنَادٍ مِنَ السَّمَاءِ إِنَّ اللَّهَ قَدْ أَذِنَ فِی فِرَاقِ فُلَانٍ وَ فُلَانَةَ.
امام صادق علیه السّلام فرمود: هر زن و شوهرى که با ازدواج حلال، دست در دست هم مى‌گذارند پیش از ازدواج، هاتفى از آسمان ندا مى‌زند: خداوند متعال فلانى را با فلانى تزویج کرد. حضرتش افزود: و هر زن و شوهرى که با سنّت شرعى و حلال، از هم جدا مى‌شوند، پیش از جدایى هاتفى از آسمان ندا مى‌زند: خداوند اجازه فرمود که فلانى و فلانى از هم جدا شوند.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٥٦٤، ح ٣٣
٢- عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى عَنْ یُونُسَ عَنْ هِشَامِ بْنِ الْحَکَمِ قَالَ: إِنَّ اللَّهَ تَعَالَى أَحَلَّ الْفَرْجَ لِعِلَلِ مَقْدُرَةِ الْعِبَادِ فِی الْقُوَّةِ عَلَى الْمَهْرِ وَ الْقُدْرَةِ عَلَى الْإِمْسَاکِ فَقَالَ فَانْکِحُوا ما طابَ لَکُمْ مِنَ النِّساءِ مَثْنى وَ ثُلاثَ وَ رُباعَ فَإِنْ خِفْتُمْ أَلَّا تَعْدِلُوا فَواحِدَةً أَوْ ما مَلَکَتْ أَیْمانُکُمْ (النساء: ٤) وَ قَالَ وَ مَنْ لَمْ یَسْتَطِعْ مِنْکُمْ طَوْلًا أَنْ یَنْکِحَ الْمُحْصَناتِ الْمُؤْمِناتِ فَمِنْ ما مَلَکَتْ أَیْمانُکُمْ مِنْ فَتَیاتِکُمُ الْمُؤْمِناتِ وَ قَالَ فَمَا اسْتَمْتَعْتُمْ بِهِ مِنْهُنَّ فَآتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ فَرِیضَةً وَ لا جُناحَ عَلَیْکُمْ فِیما تَراضَیْتُمْ بِهِ مِنْ بَعْدِ الْفَرِیضَةِ (النساء: ٢٤) فَأَحَلَّ اللَّهُ الْفَرْجَ لِأَهْلِ الْقُوَّةِ عَلَى قَدْرِ قُوَّتِهِمْ عَلَى إِعْطَاءِ الْمَهْرِ وَ الْقُدْرَةِ عَلَى الْإِمْسَاکِ أَرْبَعَةً لِمَنْ قَدَرَ عَلَى ذَلِکَ وَ لِمَنْ دُونَهُ بِثَلَاثٍ وَ اثْنَتَیْنِ وَ وَاحِدَةٍ وَ مَنْ لَمْ یَقْدِرْ عَلَى وَاحِدَةٍ تَزَوَّجَ مِلْکَ الْیَمِینِ وَ إِذَا لَمْ یَقْدِرْ عَلَى إِمْسَاکِهَا وَ لَمْ یَقْدِرْ عَلَى تَزْوِیجِ الْحُرَّةِ وَ لَا عَلَى شِرَاءِ الْمَمْلُوکَةِ فَقَدْ أَحَلَّ اللَّهُ تَزْوِیجَ الْمُتْعَةِ بِأَیْسَرِ مَا یَقْدِرُ عَلَیْهِ مِنَ الْمَهْرِ وَ لَا لُزُومِ نَفَقَةٍ وَ أَغْنَى اللَّهُ کُلَّ فَرِیقٍ مِنْهُمْ بِمَا أَعْطَاهُمْ مِنَ الْقُوَّةِ عَلَى إِعْطَاءِ الْمَهْرِ وَ الْجِدَةِ فِی النَّفَقَةِ عَنِ الْإِمْسَاکِ وَ عَنِ الْإِمْسَاکِ عَنِ الْفُجُورِ وَ إِلَّا یُؤْتَوْا مِنْ قِبَلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فِی حُسْنِ الْمَعُونَةِ وَ إِعْطَاءِ الْقُوَّةِ وَ الدَّلَالَةِ عَلَى وَجْهِ الْحَلَالِ لَمَا أَعْطَاهُمْ مَا یَسْتَعِفُّونَ بِهِ عَنِ الْحَرَامِ فِیمَا أَعْطَاهُمْ وَ أَغْنَاهُمْ عَنِ الْحَرَامِ وَ بِمَا أَعْطَاهُمْ وَ بَیَّنَ لَهُمْ فَعِنْدَ ذَلِکَ وَضَعَ عَلَیْهِمُ الْحُدُودَ مِنَ الضَّرْبِ وَ الرَّجْمِ وَ اللِّعَانِ وَ الْفُرْقَةِ وَ لَوْ لَمْ یُغْنِ اللَّهُ کُلَّ فِرْقَةٍ مِنْهُمْ بِمَا جَعَلَ لَهُمُ السَّبِیلَ إِلَى وُجُوهِ الْحَلَالِ لَمَا وَضَعَ عَلَیْهِمْ حَدّاً مِنْ هَذِهِ الْحُدُودِ فَأَمَّا وَجْهُ التَّزْوِیجِ الدَّائِمِ وَ وَجْهُ مِلْکِ الْیَمِینِ فَهُوَ بَیِّنٌ وَاضِحٌ فِی أَیْدِی النَّاسِ لِکَثْرَةِ مُعَامَلَتِهِمْ بِهِ فِیمَا بَیْنَهُمْ وَ أَمَّا أَمْرُ الْمُتْعَةِ فَأَمْرٌ غَمَضَ عَلَى کَثِیرٍ لِعِلَّةِ نَهْیِ مَنْ نَهَى عَنْهُ وَ تَحْرِیمِهِ لَهَا وَ إِنْ کَانَتْ مَوْجُودَةً فِی التَّنْزِیلِ وَ مَأْثُورَةً فِی السُّنَّةِ الْجَامِعَةِ لِمَنْ طَلَبَ عِلَّتَهَا وَ أَرَادَ ذَلِکَ فَصَارَ تَزْوِیجُ الْمُتْعَةِ حَلَالًا لِلْغَنِیِّ وَ الْفَقِیرِ لِیَسْتَوِیَا فِی تَحْلِیلِ الْفَرْجِ کَمَا اسْتَوَیَا فِی قَضَاءِ نُسُکِ الْحَجِّ مُتْعَةِ الْحَجِ فَمَا اسْتَیْسَرَ مِنَ الْهَدْیِ لِلْغَنِیِّ وَ الْفَقِیرِ فَدَخَلَ فِی هَذَا التَّفْسِیرِ الْغَنِیُّ لِعِلَّةِ الْفَقِیرِ وَ ذَلِکَ أَنَّ الْفَرَائِضَ إِنَّمَا وُضِعَتْ عَلَى أَدْنَى الْقَوْمِ قُوَّةً لِیَسَعَ الْغَنِیَّ وَ الْفَقِیرَ وَ ذَلِکَ لِأَنَّهُ غَیْرُ جَائِزٍ أَنْ یُفْرَضَ الْفَرَائِضُ عَلَى قَدْرِ مَقَادِیرِ الْقَوْمِ فَلَا یُعْرَفُ قُوَّةُ الْقَوِیِّ مِنْ ضَعْفِ الضَّعِیفِ وَ لَکِنْ وُضِعَتْ عَلَى قُوَّةِ أَضْعَفِ الضُّعَفَاءِ ثُمَّ رَغِبَ الْأَقْوِیَاءُ فَسَارَعُوا فِی الْخَیْرَاتِ بِالنَّوَافِلِ بِفَضْلِ الْقُوَّةِ فِی الْأَنْفُسِ وَ الْأَمْوَالِ وَ الْمُتْعَةُ حَلَالٌ لِلْغَنِیِّ وَ الْفَقِیرِ لِأَهْلِ الْجِدَةِ مِمَّنْ لَهُ أَرْبَعٌ وَ مِمَّنْ لَهُ مِلْکُ الْیَمِینِ مَا شَاءَ کَمَا هِیَ حَلَالٌ لِمَنْ یَجِدُ إِلَّا بِقَدْرِ مَهْرِ الْمُتْعَةِ وَ الْمَهْرُ مَا تَرَاضَیَا عَلَیْهِ فِی حُدُودِ التَّزْوِیجِ لِلْغَنِیِّ وَ الْفَقِیرِ قَلَّ أَوْ کَثُرَ.
هشام بن حکم گوید: به راستى که خداى تعالى فرج را براى دلایلى حلال کرده است؛ قدرت بر اداى مهریّه و قدرت بر دورى و امساک سپس فرمود: با زنانى که دوست دارید دو، سه و چهار همسر ازدواج کنید و اگر از اجراى عدالت بیم دارید پس یکى را برگزیند و یا از آن‌چه که در تملک شماست بهره برید و فرمود: «و هرکه توانایى ازدواج با زنان پاکدامن مؤمن را ندارد با بردگان جوان مؤمن که در اختیار دارد بهره ببرد» فرمود: «و زنانى را که متعه مى‌کنید واجب است مهر آنها را بپردازید و گناهى بر شما نیست در آن‌چه بعد از تعین مهر با یکدیگر توافق کرده‌اید. بنابراین خداوند فرج را براى کسانى حلال کرده است که اهل قدرت و توانایى هستند که بتوانند مهر و نفقه را بدهند و هم‌چنین قدرت امساک بیشتر از ٤ تا براى کسى که توانائى مالى چهارتا را داشته باشد و هم‌چنین بر کسانى که توانایى مالى و قدرت سه‌تا و دوتا و یکى را داشته باشد و کسى که توانایى یک همسر را هم نداشته باشد با ملک یمین ازدواج مى‌کند و اگر توانایى ازدواج ملک یمین را هم نداشته باشد و نتواند با زن آزاد ازدواج کند و نتواند کنیز بخرد خداوند متعه را قرار داد که از راه صیغه کردن که آسانترین راه در توانایى مهر است و نفقه و هزینه ندارد، ازدواج کند. خداوند هریک از مسلمانان با توان مال غنى به پرداخت مهر ملزم کرده است و نیز تلاش نفقه از امساک است و از امساک کرده که به فساد کشیده نشوند و گرنه تلاش بر اعطاى نفقه قبل از آن است که خداوند در کمک کردن و اعانه و اعطاء و توانائى پرداخت نفقه است و آن‌چه بر حلال بودن دلالت مى‌کند این است که چیزى به آنان عطا کرده که به حرام نیفتد و به آن‌چه بخشیده و بیان کرده از حرام بى‌نیاز کرده است به همین جهت براى آنانى که به راه حرام مى‌روند راه اجراى حدود - از تازیانه، سنگسار کردن و لعان و تبعید - در نظر گرفته است. اگر خداوند هر گروه را با روش و راه حلال بى‌نیاز نمى‌کرد؛ براى آنان حدّ و حدود شرعى را قرار نمى‌داد. امّا راه و روش ازدواج دائم بهترین روش است و راه و روش ملک یمین روش روشن و آشکار است که سنت معمول و رایج در میان مردم است و امّا روش متعه و ازدواج موقّت در نزد بسیارى از مردم راه دشوارى است زیرا بسیارى از مردم آن‌را نهى و عدّه‌اى نیز آن‌را تحریم کرده‌اند، گرچه در آیات قرآن موارد بسیارى نازل شده و در بسیارى از روایات و سنت پیامبر صلّى اللّه علیه و آله آمده است که هرکس در طلب آن است و علّت آن‌را جست‌وجو مى‌کند مى‌تواند راه‌وروش آن‌را پى‌گیرى نماید. بنابراین ازدواج موقّت هم براى ثروتمند و هم براى فقیر حلال است تا به طور مساوى در پى ازدواج حلال باشند، همچنان‌که در اداى وظیفه حج نیز هم ثروتمند و هم فقیر برابرند. پس هرکه توانایى مالى داشته باشد - چه فقیر و چه غنى - مى‌تواند انجام دهد. این تفسیر ثروتمند و نادار را دربر مى‌گیرد. توضیح اینکه واجبات دینى طبق توان پایین‌ترین افراد وضع شده تا ثروتمند فقیر را دربر گیرد، چراکه جایز نیست واجبات دینى به اندازه توان همه اقوام وضع شود و توان قدرتمند از ناتوانى ضعیف شناخته نشود. ولى واجبات دینى براساس توان فقیرترین افراد وضع شده است تا قوى‌ترین افراد علاقمند شوند و به فزونى نیروى انسانى و دارایى از یکدیگر پیشى گیرند در خیرات و خوبى‌ها. متعه نیز براى ثروتمند و فقیر و کسانى که چهار همسر دارند و در این راه تلاش مى‌نمایند و بر افرادى که ملک یمین دارند؛ هر تعداد بخواهند حلال است؛ همچنان‌که متعه براى کسانى فقط به اندازه مهر صیغه امکان دارند حلال است و مهرى که مورد رضایت طرفین است و در حدود و دایره ازدواج است بر غنى و فقیر - کمتر یا بیشتر - لازم است.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٣٦٣، ح ٢
٥٢- عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ الْبَرْقِیِّ رَفَعَهُ قَالَ: لَمَّا زَوَّجَ رَسُولُ اللَّهِ ص فَاطِمَةَ ع قَالُوا بِالرِّفَاءِ وَ الْبَنِینَ فَقَالَ لَا بَلْ عَلَى الْخَیْرِ وَ الْبَرَکَةِ.
ابو عبد اللّه برقى در روایت مرفوعه‌اى گوید: هنگامى که پیامبر خدا صلّى اللّه علیه و آله حضرت فاطمه علیها السّلام را (به امیر مؤمنان علیه السّلام) تزویج نمود، مردم گفتند: «با آرزوى خوشى و زایمان پسران». پیامبر خدا صلّى اللّه علیه و آله فرمود: نه بلکه (بگویید:) «با خیر و برکت».
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٥٦٨، ح ٥٢
١- مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: مِنْ سَعَادَةِ الْمَرْءِ أَنْ لَا تَطْمَثَ ابْنَتُهُ فِی بَیْتِهِ.
امام صادق علیه السّلام فرمود: از سعادت انسان آن است که دخترش در خانه
او خون حیض نبیند.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٣٣٦، ح ١
٢- بَعْضُ أَصْحَابِنَا سَقَطَ عَنِّی إِسْنَادُهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ لَمْ یَتْرُکْ شَیْئاً مِمَّا یُحْتَاجُ إِلَیْهِ إِلَّا عَلَّمَهُ نَبِیَّهُ ص فَکَانَ مِنْ تَعْلِیمِهِ إِیَّاهُ أَنَّهُ صَعِدَ الْمِنْبَرَ ذَاتَ یَوْمٍ فَحَمِدَ اللَّهَ وَ أَثْنَى عَلَیْهِ ثُمَّ قَالَ أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّ جَبْرَئِیلَ أَتَانِی عَنِ اللَّطِیفِ الْخَبِیرِ فَقَالَ إِنَّ الْأَبْکَارَ بِمَنْزِلَةِ الثَّمَرِ عَلَى الشَّجَرِ إِذَا أَدْرَکَ ثَمَرُهُ فَلَمْ یُجْتَنَى أَفْسَدَتْهُ الشَّمْسُ وَ نَثَرَتْهُ الرِّیَاحُ وَ کَذَلِکَ الْأَبْکَارُ إِذَا أَدْرَکْنَ مَا یُدْرِکُ النِّسَاءُ فَلَیْسَ لَهُنَّ دَوَاءٌ إِلَّا الْبُعُولَةُ وَ إِلَّا لَمْ یُؤْمَنْ عَلَیْهِنَّ الْفَسَادُ لِأَنَّهُنَّ بَشَرٌ قَالَ فَقَامَ إِلَیْهِ رَجُلٌ فَقَالَ یَا رَسُولَ اللَّهِ فَمَنْ نُزَوِّجُ فَقَالَ الْأَکْفَاءَ فَقَالَ یَا رَسُولَ اللَّهِ وَ مَنِ الْأَکْفَاءُ فَقَالَ الْمُؤْمِنُونَ بَعْضُهُمْ أَکْفَاءُ بَعْضٍ الْمُؤْمِنُونَ بَعْضُهُمْ أَکْفَاءُ بَعْضٍ.
امام صادق علیه السّلام فرمود: به راستى خداى عز و جلّ هیچ‌چیزى را که بدان نیاز باشد رها نکرده و آنها را به پیامبرش صلّى اللّه علیه و آله آموخته است. از چیزهایى که آن بزرگوار آموخته این است که روزى بر فراز منبر رفت و حمد و ثناى الهى به‌جاى آورد آن‌گاه فرمود: اى مردم! جبرئیل از جانب پروردگار لطیف و آگاه نزد من آمد و عرض کرد: دوشیزگان همانند میوه بر درخت‌اند که اگر میوه‌اش رسید و چیده نشد، خورشید آن‌را خراب مى‌کند و باد آن‌را بر زمین مى‌افکند؛ دوشیزگان نیز همین‌گونه هستند، هنگامى که از مسائل زنان آگاه شدند، درمانى جز شوهر کردن ندارند و گرنه از تباه و فساد در امان نیستند؛ چرا که اینان بشر هستند. آن‌گاه مردى برخاست و عرض کرد: اى رسول خدا! دخترانمان را به چه کسى شوهر بدهیم؟ فرمود: به افراد هم‌شأن و همانند خودتان. عرض کرد: اى رسول خدا! منظور از هم‌شأن چه کسانى هستند؟ فرمود: مؤمنان، هریک کفو و هم‌شأن دیگرى هستند؛ مؤمنان، هریک کفو و هم‌شأن دیگرى هستند.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٣٣٧، ح ٢
٣- عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِنَّ اللَّهَ خَلَقَ حَوَّاءَ مِنْ آدَمَ فَهِمَّةُ النِّسَاءِ الرِّجَالُ فَحَصِّنُوهُنَّ فِی الْبُیُوتِ.
امام صادق علیه السّلام فرمود: خداوند حوّا را از آدم آفرید؛ بنابراین همّت زنان براى مردان است، پس آنها با نگاه داشتن در خانه‌ها پاکدامن نگه دارید.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٣٣٧، ح ٣
٤- أَبَانٌ عَنِ الْوَاسِطِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِنَّ اللَّهَ خَلَقَ آدَمَ ع مِنَ الْمَاءِ وَ الطِّینِ فَهِمَّةُ ابْنِ آدَمَ فِی الْمَاءِ وَ الطِّینِ وَ خَلَقَ حَوَّاءَ مِنْ آدَمَ فَهِمَّةُ النِّسَاءِ فِی الرِّجَالِ فَحَصِّنُوهُنَّ فِی الْبُیُوتِ.
امام صادق علیه السّلام فرمود: خداوند، آدم علیه السّلام را از آب و خاک آفرید. بنابراین، همّت و تلاش انسان در آب و خاک است و حوّا را از آدم به وجود آورد. از این رو، همّت زنان در مورد مردان است. پس آنان را در خانه‌ها نگهدارید تا پاک بمانند.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٣٣٧، ح ٤
٥- عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ جُمْهُورٍ عَنْ أَبِیهِ رَفَعَهُ قَالَ قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع فِی بَعْضِ کَلَامِهِ إِنَّ السِّبَاعَ هَمُّهَا بُطُونُهَا وَ إِنَّ النِّسَاءَ هَمُّهُنَّ الرِّجَالُ.
امیر المؤمنین علیه السّلام در سخنى فرمود: به راستى که همّت و تلاش درندگان در جهت شکم‌شان مى‌باشد و همّت زنان در جهت مردان.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٣٣٧، ح ٥
٦- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ وَهْبٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع خُلِقَ الرِّجَالُ مِنَ الْأَرْضِ وَ إِنَّمَا هَمُّهُمْ فِی الْأَرْضِ وَ خُلِقَتِ الْمَرْأَةُ مِنَ الرِّجَالِ وَ إِنَّمَا هَمُّهَا فِی الرِّجَالِ احْبِسُوا نِسَاءَکُمْ یَا مَعَاشِرَ الرِّجَالِ.
امام صادق علیه السّلام فرمود: امیر المؤمنین علیه السّلام فرمود: مردان از زمین آفریده شده‌اند و تنها همّ و تلاششان در زمین است؛ و زنان از مردان آفریده شده‌اند و تنها تلاششان در جهت مردان است. پس اى مردان! زنانتان را نزد خود نگهدارید.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٣٣٧، ح ٦
٦- الْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْوَشَّاءِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنِ الْوَلِیدِ بْنِ صَبِیحٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ ثَلَاثَةٌ تُرَدُّ عَلَیْهِمْ دَعْوَتُهُمْ أَحَدُهُمْ رَجُلٌ یَدْعُو عَلَى امْرَأَتِهِ وَ هُوَ لَهَا ظَالِمٌ فَیُقَالُ لَهُ أَ لَمْ نَجْعَلْ أَمْرَهَا بِیَدِکَ.
ولید بن صبیح گوید: از امام صادق علیه السّلام شنیدم که مى‌فرمود: سه گروهند که خداوند به آنان پاسخ نمى‌دهد؛ یکى از آنها مردى است که بر زنش دعا مى‌کند و به او ستم مى‌نماید به او گفته مى‌شود: آیا طلاق او را در اختیار تو قرار نداده‌ایم؟
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٦، ص ٥٦، ح ٦
٢- عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ غَیْرِ وَاحِدٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: مَا مِنْ شَیْءٍ مِمَّا أَحَلَّهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ أَبْغَضَ إِلَیْهِ مِنَ الطَّلَاقِ وَ إِنَّ اللَّهَ یُبْغِضُ الْمِطْلَاقَ الذَّوَّاقَ.
امام صادق علیه السّلام فرمود: هیچ چیز از چیزهایى که خداوند حلال نموده است، نزد خدا مبغوض‌تر از طلاق نیست و به راستى که خداوند شخص بسیار طلاق‌دهنده ذوّاق را دشمن مى‌دارد.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٦، ص ٥٤، ح ٢
٣- مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِی خَدِیجَةَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یُحِبُّ الْبَیْتَ الَّذِی فِیهِ الْعُرْسُ وَ یُبْغِضُ الْبَیْتَ الَّذِی فِیهِ الطَّلَاقُ وَ مَا مِنْ شَیْءٍ أَبْغَضَ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مِنَ الطَّلَاقِ.
امام صادق علیه السّلام فرمود: خداوند عز و جلّ خانه‌اى را که در آن عروسى است دوست مى‌دارد و خانه‌اى را که در آن طلاق است دشمن مى‌دارد و هیچ چیز نزد خداوند مبغوض‌تر از طلاق نیست.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٦، ص ٥٤، ح ٣
٤- مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَى عَنْ طَلْحَةَ بْنِ زَیْدٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ سَمِعْتُ أَبِی ع یَقُولُ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یُبْغِضُ کُلَّ مِطْلَاقٍ ذَوَّاقٍ.
امام صادق علیه السّلام فرمود: از پدرم علیه السّلام شنیدم که مى‌فرمود: خداوند هر فرد بسیار طلاق‌دهنده و ذوّاق را دشمن مى‌دارد.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٦، ص ٥٥، ح ٤
٥- وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: بَلَغَ النَّبِیَّ ص أَنَّ أَبَا أَیُّوبَ یُرِیدُ أَنْ یُطَلِّقَ امْرَأَتَهُ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِنَّ طَلَاقَ أُمِّ أَیُّوبَ لَحُوبٌ.
امام صادق علیه السّلام فرمود: به پیامبر خدا صلّى اللّه علیه و آله خبر رسید که ابو ایّوب مى‌خواهد همسرش را طلاق دهند. پیامبر خدا صلّى اللّه علیه و آله فرمود: طلاق دادن امّ ایّوب گناه است.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٦، ص ٥٥، ح ٥
٣- أَحْمَدُ بْنُ مِهْرَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ عُمَرَ بْنِ عَبْدِ الْعَزِیزِ عَنْ خَطَّابِ بْنِ سَلَمَةَ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَیْهِ یَعْنِی أَبَا الْحَسَنِ مُوسَى ع وَ أَنَا أُرِیدُ أَنْ أَشْکُوَ إِلَیْهِ مَا أَلْقَى مِنِ امْرَأَتِی مِنْ سُوءِ خُلُقِهَا فَابْتَدَأَنِی فَقَالَ إِنَّ أَبِی کَانَ زَوَّجَنِی مَرَّةً امْرَأَةً سَیِّئَةَ الْخُلُقِ فَشَکَوْتُ ذَلِکَ إِلَیْهِ فَقَالَ لِی مَا یَمْنَعُکَ مِنْ فِرَاقِهَا قَدْ جَعَلَ اللَّهُ ذَلِکَ إِلَیْکَ فَقُلْتُ فِیمَا بَیْنِی وَ بَیْنَ نَفْسِی قَدْ فَرَّجْتَ عَنِّی.
خطّاب بن سلمه گوید: روزى خدمت امام کاظم علیه السّلام شرف‌یاب شدم مى‌خواستم از بداخلاقى همسرم به آن حضرت شکایت کنم. آن حضرت علیه السّلام پیش از اینکه پرسش کنم فرمود: روزى پدرم زن بداخلاقى را به عقد من درآورد من از بداخلاقى او به پدرم شکایت نمودم. فرمود: چه چیزى تو را از طلاق دادن همسرت بازمى‌داشت؟ به راستى که خداوند اختیار او را به دست تو سپرده است. خطّاب گوید: پیش خودم گفتم: به راستى که مشکل مرا حل فرمودى.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٦، ص ٥٥، ح ٣
٨- عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ جَمِیلِ بْنِ دَرَّاجٍ قَالَ: لَا یُجْبَرُ الرَّجُلُ إِلَّا عَلَى نَفَقَةِ الْأَبَوَیْنِ وَ الْوَلَدِ قَالَ ابْنُ أَبِی عُمَیْرٍ قُلْتُ لِجَمِیلٍ وَ الْمَرْأَةُ قَالَ قَدْ رُوِیَ عَنْ عَنْبَسَةَ- عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِذَا کَسَاهَا مَا یُوَارِی عَوْرَتَهَا وَ یُطْعِمُهَا مَا یُقِیمُ صُلْبَهَا أَقَامَتْ مَعَهُ وَ إِلَّا طَلَّقَهَا.
جمیل بن درّاج گوید: مرد جز به پرداخت هزینه پدر و مادر و فرزند مجبور نمى‌شود. ابن ابى عمیر گوید: به جمیل گفتم: و براى همسر؟ گفت: عنبسه از امام صادق علیه السّلام روایت کرده است که حضرتش فرمود: اگر شوهر با لباسى همسر خود را بپوشاند و غذایى به او بخوراند که پشتش را راست نگه دارد خانم باید در کنار او بماند و گرنه مى‌تواند او را طلاق دهد.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٥١٢، ح ٨
٣٣- مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ ابْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: مَا مِنْ مُؤْمِنَیْنِ یَجْتَمِعَانِ بِنِکَاحٍ حَلَالٍ حَتَّى یُنَادِیَ مُنَادٍ مِنَ السَّمَاءِ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ قَدْ زَوَّجَ فُلَاناً فُلَانَةَ وَ قَالَ وَ لَا یَفْتَرِقُ زَوْجَانِ حَلَالًا حَتَّى یُنَادِیَ مُنَادٍ مِنَ السَّمَاءِ إِنَّ اللَّهَ قَدْ أَذِنَ فِی فِرَاقِ فُلَانٍ وَ فُلَانَةَ.
امام صادق علیه السّلام فرمود: هر زن و شوهرى که با ازدواج حلال، دست در دست هم مى‌گذارند پیش از ازدواج، هاتفى از آسمان ندا مى‌زند: خداوند متعال فلانى را با فلانى تزویج کرد. حضرتش افزود: و هر زن و شوهرى که با سنّت شرعى و حلال، از هم جدا مى‌شوند، پیش از جدایى هاتفى از آسمان ندا مى‌زند: خداوند اجازه فرمود که فلانى و فلانى از هم جدا شوند.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٥٦٤، ح ٣٣
١- عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: مَنْ تَرَکَ التَّزْوِیجَ مَخَافَةَ الْعَیْلَةِ فَقَدْ أَسَاءَ بِاللَّهِ الظَّنَّ.
امام صادق علیه السّلام فرمود: هرکس ازدواج را به جهت ترس از فقر ترک کند، در واقع به خدا بدگمان شده است.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٣٣٠، ح ١
٢- مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ وَ عَبْدِ اللَّهِ ابْنَیْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَکَمِ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: جَاءَ رَجُلٌ إِلَى النَّبِیِّ ص فَشَکَا إِلَیْهِ الْحَاجَةَ فَقَالَ تَزَوَّجْ فَتَزَوَّجَ فَوُسِّعَ عَلَیْهِ.
امام صادق علیه السّلام فرمود: روزى مردى نزد پیامبر صلّى اللّه علیه و آله آمد و از تنگدستى شکایت کرد. حضرت فرمود: ازدواج کن؛ او نیز ازدواج کرد و وضع زندگیش خوب شد.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٣٣٠، ح ٢
٣- عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ [عَنْ أَبِیهِ] عَنْ صَالِحِ بْنِ السِّنْدِیِّ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ بَشِیرٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَةَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: أَتَى رَسُولَ اللَّهِ ص شَابٌّ مِنَ الْأَنْصَارِ فَشَکَا إِلَیْهِ الْحَاجَةَ فَقَالَ لَهُ تَزَوَّجْ فَقَالَ الشَّابُّ إِنِّی لَأَسْتَحْیِی أَنْ أَعُودَ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ ص فَلَحِقَهُ رَجُلٌ مِنَ الْأَنْصَارِ فَقَالَ إِنَّ لِی بِنْتاً وَسِیمَةً فَزَوَّجَهَا إِیَّاهُ قَالَ فَوَسَّعَ اللَّهُ عَلَیْهِ [قَالَ] فَأَتَى الشَّابُّ النَّبِیَّ ص فَأَخْبَرَهُ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص یَا مَعْشَرَ الشَّبَابِ عَلَیْکُمْ بِالْبَاهِ.
امام صادق علیه السّلام فرمود: جوانى از انصار نزد پیامبر خدا صلّى اللّه علیه و آله آمد و از تنگدستى شکایت کرد. حضرت فرمود: ازدواج کن! جوان گفت: من شرم مى‌کنم که بار دیگر نزد رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله بروم. مردى از انصار او را دید و گفت: من دختر زیبایى دارم؛ و آن دختر را به ازدواج آن جوان درآورد؛ و خداوند آن جوان را ثروتمند کرد. جوان دوباره نزد آن حضرت رفت و خبر را بازگفت. رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله فرمود: اى جوانان! شما را به ازدواج سفارش مى‌کنم.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٣٣٠، ح ٣
٤- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ الْجَامُورَانِیِّ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَةَ عَنِ الْمُؤْمِنِ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع الْحَدِیثُ الَّذِی یَرْوِیهِ النَّاسُ حَقٌّ أَنَّ رَجُلًا أَتَى النَّبِیَّ ص فَشَکَا إِلَیْهِ الْحَاجَةَ فَأَمَرَهُ بِالتَّزْوِیجِ فَفَعَلَ ثُمَّ أَتَاهُ فَشَکَا إِلَیْهِ الْحَاجَةَ فَأَمَرَهُ بِالتَّزْوِیجِ حَتَّى أَمَرَهُ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع [نَعَمْ] هُوَ حَقٌّ ثُمَّ قَالَ الرِّزْقُ مَعَ النِّسَاءِ وَ الْعِیَالِ.
اسحاق بن عمّار گوید: به امام صادق علیه السّلام عرض کردم: آیا این حدیث درست است که مردم روایت مى‌کنند که «مردى نزد رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله آمد و از تنگدستى شکایت کرد و آن حضرت او را دستور به ازدواج کرد؛ پس از مدّتى دوباره آمد و از تنگدستى شکایت کرد و دوباره حضرتش او را دستور به ازدواج داد؛ و براى بار سوم نیز این اتّفاق افتاد»؟ امام صادق علیه السّلام فرمود: آرى این درست است. سپس فرمود: رزق و روزى همراه زن و خانواده است.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٣٣٠، ح ٤
٥ وَ- عَنْهُ عَنِ الْجَامُورَانِیِّ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَةَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یُوسُفَ التَّمِیمِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ آبَائِهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَنْ تَرَکَ التَّزْوِیجَ مَخَافَةَ الْعَیْلَةِ فَقَدْ أَسَاءَ ظَنَّهُ بِاللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ- إِنْ یَکُونُوا فُقَراءَ یُغْنِهِمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ. ( النور: ٣٢)
محمّد بن جعفر (فرزند امام صادق علیه السّلام) از پدر بزرگوارش از پدران گرامش علیه السّلام نقل مى‌کند که پیامبر خدا صلّى اللّه علیه و آله فرمود: هرکس ازدواج را از ترس فقر و تنگدستى ترک کند، در واقع به خداى عز و جلّ بدگمان شده است؛ چرا که خداى عز و جلّ مى‌فرماید: «اگر فقیر باشند خداوند از فضل خود آنان را بى‌نیاز مى‌گرداند.»
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٣٣٠، ح ٥
٦ وَ- عَنْهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ حَمْدَوَیْهِ بْنِ عِمْرَانَ عَنِ ابْنِ أَبِی لَیْلَى قَالَ حَدَّثَنِی عَاصِمُ بْنُ حُمَیْدٍ قَالَ: کُنْتُ عِنْدَ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فَأَتَاهُ رَجُلٌ فَشَکَا إِلَیْهِ الْحَاجَةَ فَأَمَرَهُ بِالتَّزْوِیجِ قَالَ فَاشْتَدَّتْ بِهِ الْحَاجَةُ فَأَتَى أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع فَسَأَلَهُ عَنْ حَالِهِ فَقَالَ لَهُ اشْتَدَّتْ بِیَ الْحَاجَةُ فَقَالَ فَفَارِقْ ثُمَّ أَتَاهُ فَسَأَلَهُ عَنْ حَالِهِ فَقَالَ أَثْرَیْتُ وَ حَسُنَ حَالِی فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع إِنِّی أَمَرْتُکَ بِأَمْرَیْنِ أَمَرَ اللَّهُ بِهِمَا قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ- وَ أَنْکِحُوا الْأَیامى مِنْکُمْ إِلَى قَوْلِهِ- وَ اللَّهُ واسِعٌ عَلِیمٌ ( النور: ٣٢) وَ قَالَ إِنْ یَتَفَرَّقا یُغْنِ اللَّهُ کُلًّا مِنْ سَعَتِهِ. (النساء: ١٢٩)
عاصم بن حمید گوید: نزد امام صادق علیه السّلام بودم که مردى آمد و از تنگدستى شکایت کرد؛ آن حضرت دستور داد که ازدواج کند. ولى تنگدستى‌اش بیشتر شد. دوباره خدمت امام علیه السّلام آمد و آن حضرت حال او را پرسیدند. عرض کرد: تنگدستى‌ام بیشتر شده است! حضرت فرمودند: پس جدا شو (یعنى زنت را طلاق بده). (او نیز چنین کرد و) بار دیگر خدمت امام علیه السّلام مشرّف شد و آن حضرت از احوال او پرسید، عرض کرد: ثروتمند شدم و اوضاعم سامان یافت. امام صادق علیه السّلام فرمود: من تو را به دو کارى دستور دادم که خدا به آنها دستور داده است؛ خداى عز و جلّ مى‌فرماید: «و با دختران بى‌همسر، ازدواج کنید... و خدا وسعت دهنده و داناست» و نیز فرموده است: «اگر (آن زن و مرد) از یکدیگر جدا شدند، خداوند هریک را از دارایى خودش ثروتمند مى‌کند.»
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٣٣١، ح ٦
٧- أَبُو عَلِیٍّ الْأَشْعَرِیُّ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَى عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ وَهْبٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ- وَ لْیَسْتَعْفِفِ الَّذِینَ لا یَجِدُونَ نِکاحاً حَتَّى یُغْنِیَهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ قَالَ یَتَزَوَّجُوا حَتَّى یُغْنِیَهُمْ مِنْ فَضْلِهِ.
معاویة بن وهب گوید: از امام صادق علیه السّلام در مورد این آیه: «و باید کسانى که (امکان) ازدواج براى‌شان یافت نمى‌شود استعفاف کنند تا خداوند از فضلش بى‌نیازشان گرداند» پرسیدم. فرمود: یعنى ازدواج (موقّت) کنند تا خداوند از فضلش بى‌نیازشان گرداند.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٣٣١، ح ٧
٣٧- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنِ ابْنِ بُکَیْرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: مِنْ بَرَکَةِ الْمَرْأَةِ خِفَّةُ مَئُونَتِهَا وَ تَیْسِیرُ وِلَادَتِهَا وَ مِنْ شُؤْمِهَا شِدَّةُ مَئُونَتِهَا وَ تَعْسِیرُ وِلَادَتِهَا.
امام صادق علیه السّلام فرمود: از میمنت و مبارکى همسر انسان خوش روزى و خوش زایمان بودن اوست و از شومى و نامبارکى او سخت روزى و سخت زایمان اوست.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٥٦٤، ح ٣٧
٣- عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: مَرَّ رَجُلٌ مِنْ أَهْلِ الْبَصْرَةِ شَیْبَانِیٌّ یُقَالُ لَهُ عَبْدُ الْمَلِکِ بْنُ حَرْمَلَةَ عَلَى عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ ع فَقَالَ لَهُ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ ع أَ لَکَ أُخْتٌ قَالَ نَعَمْ قَالَ فَتُزَوِّجُنِیهَا قَالَ نَعَمْ قَالَ فَمَضَى الرَّجُلُ وَ تَبِعَهُ رَجُلٌ مِنْ أَصْحَابِ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ ع حَتَّى انْتَهَى إِلَى مَنْزِلِهِ فَسَأَلَ عَنْهُ فَقِیلَ لَهُ فُلَانُ بْنُ فُلَانٍ وَ هُوَ سَیِّدُ قَوْمِهِ ثُمَّ رَجَعَ إِلَى عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ ع فَقَالَ لَهُ یَا أَبَا الْحَسَنِ سَأَلْتُ عَنْ صِهْرِکَ هَذَا الشَّیْبَانِیِّ فَزَعَمُوا أَنَّهُ سَیِّدُ قَوْمِهِ فَقَالَ لَهُ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ ع إِنِّی لَأُبْدِیکَ یَا فُلَانُ عَمَّا أَرَى وَ عَمَّا أَسْمَعُ أَ مَا عَلِمْتَ أَنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ رَفَعَ بِالْإِسْلَامِ الْخَسِیسَةَ وَ أَتَمَّ بِهِ النَّاقِصَةَ وَ أَکْرَمَ بِهِ اللُّؤْمَ فَلَا لُؤْمَ عَلَى الْمُسْلِمِ إِنَّمَا اللُّؤْمُ لُؤْمُ الْجَاهِلِیَّةِ.
امام باقر علیه السّلام فرمود: یکى از شیبانیان بصره به نام عبد الملک بن حرمله، از خدمت على بن الحسین علیهما السّلام مى‌گذشت. حضرتش به او فرمود: آیا تو خواهرى دارى؟ عرض کرد: آرى. فرمود: او را به من تزویج مى‌کنى؟ عرض کرد: آرى. آن مرد رفت، یکى از دوستان امام سجّاد علیه السّلام نیز به دنبال او رفت تا به منزلش رسید. آن‌گاه درباره او پرسید. گفته شد: او فلانى فرزند فلانى است و رئیس قوم خود مى‌باشد. صحابى خدمت حضرت بازگشت و گفت: اى ابا الحسن! درباره فامیلتان شیبانى پرسیدم. گفتند: او رئیس قبیله‌اش مى‌باشد. امام سجّاد علیه السّلام فرمود: فلانى! من به تو سخن نوى از آن‌چه دیدى و شنیدى مى‌گویم. هان مگر نمى‌دانى که خداوند متعال به‌وسیله اسلام به افراد پست ارزش داد و ناقص را کامل نمود و فرومایه را گرامى داشت. براى مسلمان فرومایگى نیست، فرومایگى فقط فرومایگى جاهلى است.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٣٤٤، ح ٣
٦- عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنْ ثَعْلَبَةَ بْنِ مَیْمُونٍ عَمَّنْ یَرْوِی عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع أَنَّ عَلِیَّ بْنَ الْحُسَیْنِ ع تَزَوَّجَ سُرِّیَّةً کَانَتْ لِلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ ع فَبَلَغَ ذَلِکَ عَبْدَ الْمَلِکِ بْنَ مَرْوَانَ فَکَتَبَ إِلَیْهِ فِی ذَلِکَ کِتَاباً أَنَّکَ صِرْتَ بَعْلَ الْإِمَاءِ فَکَتَبَ إِلَیْهِ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ ع أَنَّ اللَّهَ رَفَعَ بِالْإِسْلَامِ الْخَسِیسَةَ وَ أَتَمَّ بِهِ النَّاقِصَةَ فَأَکْرَمَ بِهِ مِنَ اللُّؤْمِ فَلَا لُؤْمَ عَلَى مُسْلِمٍ إِنَّمَا اللُّؤْمُ لُؤْمُ الْجَاهِلِیَّةِ إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص أَنْکَحَ عَبْدَهُ وَ نَکَحَ أَمَتَهُ فَلَمَّا انْتَهَى الْکِتَابُ إِلَى عَبْدِ الْمَلِکِ قَالَ لِمَنْ عِنْدَهُ خَبِّرُونِی عَنْ رَجُلٍ إِذَا أَتَى مَا یَضَعُ النَّاسَ لَمْ یَزِدْهُ إِلَّا شَرَفاً قَالُوا ذَاکَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ قَالَ لَا وَ اللَّهِ مَا هُوَ ذَاکَ قَالُوا مَا نَعْرِفُ إِلَّا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ قَالَ فَلَا وَ اللَّهِ مَا هُوَ بِأَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ وَ لَکِنَّهُ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ ع.
امام صادق علیه السّلام فرمود: امام سجّاد علیه السّلام با کنیزکى از حسن بن على علیهما السّلام ازدواج کرد. این خبر به عبد الملک بن مروان رسید، وى طى نامه‌اى به حضرتش نوشت که تو شوهر کنیزان شده‌اى! امام سجّاد علیه السّلام در پاسخ او نوشت: به راستى که خداوند به وسیله اسلام به افراد پست شخصیت داد و کاستى را کامل نمود و فرومایگى را شخصیّت بخشید، اکنون هیچ فرومایگى براى مسلمان نیست، فرومایگى فقط فرومایگى جاهلى است. همانا رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله به برده خود زن داد و با کنیزش ازدواج کرد. هنگامى که این نامه به عبد الملک رسید، به حاضران در مجلسش گفت: به من بگویید: کدام مرد است که به هنگام نسبت کارهاى بى‌ارزش که مردم را بى‌ارزش مى‌کند، ولى به او شرافت مى‌افزاید؟ گفتند: این امیر مؤمنان (عبد الملک) است. گفت: نه به خدا سوگند! او نیست. گفتند: ما جز امیر مؤمنان (عبد الملک) نمى‌شناسیم. گفت: نه به خدا سوگند! او امیر مؤمنان نیست، بلکه على بن الحسین علیهما السّلام است.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٣٤٥، ح ٦
١- عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ الْوَشَّاءِ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ الرِّضَا ع قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ فِی التَّزْوِیجِ قَالَ مِنَ السُّنَّةِ التَّزْوِیجُ بِاللَّیْلِ لِأَنَّ اللَّهَ جَعَلَ اللَّیْلَ سَکَناً وَ النِّسَاءُ إِنَّمَا هُنَّ سَکَنٌ.
حسن بن على وشّاء گوید: از امام رضا علیه السّلام شنیدم که درباره ازدواج چنین فرمود: از آداب سنّت ازدواج، ازدواج در شب هنگام است، زیرا خداوند شب را براى آرامش قرار داده است و زنان در حقیقت خودشان آرامش دهنده مى‌باشند.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٣٦٦، ح ١
٤٣٥٤- قَالَ النَّبِیُّ ص مَنْ سَرَّهُ أَنْ یَلْقَى اللَّهَ طَاهِراً مُطَهَّراً فَلْیَلْقَهُ بِزَوْجَةٍ وَ مَنْ تَرَکَ التَّزْوِیجَ مَخَافَةَ الْعَیْلَةِ فَقَدْ أَسَاءَ الظَّنَّ بِاللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ.
رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله فرمودند: هرکه شادمان مى‌شود به اینکه خداوند را در حال پاکى و طهارت ملاقات کند پس او را به همراه همسرش ملاقات کند؛ و کسى که ازدواج را به خاطر ترس از خرجى زندگى رها کند در حقیقت به خداى عز و جل بدگمان شده است.
من لا یحضره الفقیه، ج ٣، ص ٣٨٥، ح ٤٣٥٤
١- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ بَشَّارٍ الْوَاسِطِیِّ قَالَ: کَتَبْتُ إِلَى أَبِی جَعْفَرٍ ع أَسْأَلُهُ عَنِ النِّکَاحِ فَکَتَبَ إِلَیَّ مَنْ خَطَبَ إِلَیْکُمْ فَرَضِیتُمْ دِینَهُ وَ أَمَانَتَهُ فَزَوِّجُوهُ- إِلَّا تَفْعَلُوهُ تَکُنْ فِتْنَةٌ فِی الْأَرْضِ وَ فَسادٌ کَبِیرٌ.
حسین بن بشّار واسطى گوید: به امام ابو جعفر علیه السّلام نامه‌اى نوشتم وسایلى در مورد ازدواج پرسیدم. در پاسخ مرقوم فرمود: اگر کسى از شما خواستگارى کرد و دین‌دارى و امانت‌دارى‌اش را پسندیدید، دختر را به او تزویج کنید؛ اگر این‌کار را نکنید، فتنه و فساد بزرگى در زمین پدید خواهد آمد.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٣٤٧، ح ١
٣- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ مُحَمَّدٍ الْهَمَذَانِیِّ قَالَ: کَتَبْتُ إِلَى أَبِی جَعْفَرٍ ع فِی التَّزْوِیجِ فَأَتَانِی کِتَابُهُ بِخَطِّهِ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِذَا جَاءَکُمْ مَنْ تَرْضَوْنَ خُلُقَهُ وَ دِینَهُ فَزَوِّجُوهُ إِلَّا تَفْعَلُوهُ تَکُنْ فِتْنَةٌ فِی الْأَرْضِ وَ فَسادٌ کَبِیرٌ.
ابراهیم بن محمّد همدانى گوید: به امام ابو جعفر علیه السّلام نامه نوشتم و در مورد شوهر دادن (دختر) پرسیدم. نامه آن حضرت که با دست خط شریف خودش به دست من رسید که در آن مرقوم فرموده بود: رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله فرمود: هرگاه کسى که از اخلاق و دین‌دارى‌اش راضى هستید نزدتان آمد، به او (دختر) دهید؛ اگر این‌کار را نکنید، فتنه و فسادى بزرگ در زمین پدید مى‌آید.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٣٤٧، ح ٣
٤- عَنْ یُونُسَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ: زَوَّجَنِی أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع جَارِیَةً کَانَتْ لِإِسْمَاعِیلَ ابْنِهِ فَقَالَ أَحْسِنْ إِلَیْهَا فَقُلْتُ وَ مَا الْإِحْسَانُ إِلَیْهَا فَقَالَ أَشْبِعْ بَطْنَهَا وَ اکْسُ جُثَّتَهَا وَ اغْفِرْ ذَنْبَهَا ثُمَّ قَالَ اذْهَبِی وَسَّطَکِ اللَّهُ مَا لَهُ.
یونس بن عمّار گوید: امام صادق علیه السّلام مرا به ازدواج کنیزى که از آن پسرش اسماعیل علیه السّلام بود درآورد؛ و فرمود: به او خوبى کن. گفتم: نیکى به همسر چیست؟ فرمود: شکمش را سیر کن، بدنش را بپوشان و از گناهانش درگذر. سپس (به همسرم) فرمود: برو، خداوند تو را در میان آن‌چه او دارد قرار داد.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٥١١، ح ٤
١- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَى عَنْ رَجُلٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع أَنَّهُ کَانَتْ عِنْدَهُ امْرَأَةٌ تُعْجِبُهُ وَ کَانَ لَهَا مُحِبّاً فَأَصْبَحَ یَوْماً وَ قَدْ طَلَّقَهَا وَ اغْتَمَّ لِذَلِکَ فَقَالَ لَهُ بَعْضُ مَوَالِیهِ جُعِلْتُ فِدَاکَ لِمَ طَلَّقْتَهَا فَقَالَ إِنِّی ذَکَرْتُ عَلِیّاً ع فَتَنَقَّصَتْهُ فَکَرِهْتُ أَنْ أُلْصِقَ جَمْرَةً مِنْ جَمْرِ جَهَنَّمَ بِجِلْدِی.
راوى گوید: امام باقر علیه السّلام همسرى داشت که به او علاقمند بود و او را دوست مى‌داشت. روزى آن حضرت او را طلاق داد و از این جهت اندوهگین شد. یکى از دوستان امام علیه السّلام به حضرتش عرض کرد: قربانت گردم! چرا او را طلاق دادید؟ فرمود: من یادى از على علیه السّلام را نمودم؛ ولى او آن حضرت تنقیص کرد، ازاین‌رو دوست نداشتم که سنگى از سنگ‌هاى دوزخ به پوستم بچسبد.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٦، ص ٥٥، ح ١
