همسر- ٣
وظایف زن: وظایف مختلف- اطاعت از شوهر- تمکین- محبت به شوهر- شوهرداری- رضایت شوهر- آزار نرساندن- مراقبت از اموال شوهر- یاری شوهر در امر دنیا و آخرت- غیرت نورزیدن به شوهر- آرایش برای شوهر- محافظت و پوشیده بودن
زنان بد: سپاه شیطان- خصوصیات مختلف- دشمن ائمه (ع) - بد اخلاق- آزار و اذیت- غیرت زنان- زن در سن بالا- خیانت
عبارت «زوجة» در کتابهای الکافی (ط - الإسلامیة)، تحف العقول، من لا یحضره الفقیه، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، عیون أخبار الرضا علیه السلام، نهج البلاغة (للصبحی صالح)، تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، وسائل الشیعة، بحار الانوار، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل بررسی شد.
١- عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: جَاءَتِ امْرَأَةٌ إِلَى النَّبِیِّ ص فَقَالَتْ یَا رَسُولَ اللَّهِ مَا حَقُّ الزَّوْجِ عَلَى الْمَرْأَةِ فَقَالَ لَهَا أَنْ تُطِیعَهُ وَ لَا تَعْصِیَهُ وَ لَا تَصَدَّقَ مِنْ بَیْتِهِ إِلَّا بِإِذْنِهِ وَ لَا تَصُومَ تَطَوُّعاً إِلَّا بِإِذْنِهِ وَ لَا تَمْنَعَهُ نَفْسَهَا وَ إِنْ کَانَتْ عَلَى ظَهْرِ قَتَبٍ وَ لَا تَخْرُجَ مِنْ بَیْتِهَا إِلَّا بِإِذْنِهِ وَ إِنْ خَرَجَتْ مِنْ بَیْتِهَا بِغَیْرِ إِذْنِهِ لَعَنَتْهَا مَلَائِکَةُ السَّمَاءِ وَ مَلَائِکَةُ الْأَرْضِ وَ مَلَائِکَةُ الْغَضَبِ وَ مَلَائِکَةُ الرَّحْمَةِ حَتَّى تَرْجِعَ إِلَى بَیْتِهَا فَقَالَتْ یَا رَسُولَ اللَّهِ مَنْ أَعْظَمُ النَّاسِ حَقّاً عَلَى الرَّجُلِ قَالَ وَالِدُهُ فَقَالَتْ یَا رَسُولَ اللَّهِ مَنْ أَعْظَمُ النَّاسِ حَقّاً عَلَى الْمَرْأَةِ قَالَ زَوْجُهَا قَالَتْ فَمَا لِی عَلَیْهِ مِنَ الْحَقِّ مِثْلُ مَا لَهُ عَلَیَّ قَالَ لَا وَ لَا مِنْ کُلِّ مِائَةٍ وَاحِدَةٌ قَالَ فَقَالَتْ وَ الَّذِی بَعَثَکَ بِالْحَقِّ نَبِیّاً لَا یَمْلِکُ رَقَبَتِی رَجُلٌ أَبَداً.
امام باقر علیه السّلام فرمود: زنى نزد رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله آمد و عرض کرد: اى پیامبر! حق شوهر بر همسرش چیست؟ فرمود: این‌که اطاعتش کند، از او نافرمانى ننماید، از اموال شوهرش صدقه ندهد مگر با اجازه شوهر، روزه مستحبى نگیرد مگر با اجازه شوهر و شوهرش را از خود منع نکند گرچه بر پشت کوهان شتر باشد و از خانه خارج نشود مگر با اجازه شوهر و اگر بدون اجازه‌اش از خانه خارج شود، فرشتگان آسمان و زمین و فرشتگان غضب و رحمت او را لعن مى‌کنند تا هنگامى که به منزل بازگردد. زن عرض کرد: اى رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله! چه کسى بزرگترین حق را بر مرد دارد؟ فرمود: پدرش. عرض کرد: اى پیامبر خدا! چه کسى بزرگترین حق را بر گردن زن دارد؟ فرمود: شوهرش. عرض کرد: پس من چه حقّى بر شوهرم - مانند حقّى که او بر من دارد - دارم؟ فرمود: نه (حقوق تو مانند حقوق شوهرت نیست) و از هر صد (حقّى که او دارد، تو) یکى هم ندارى. زن عرض کرد: به خدایى که تو را به حق برانگیخت! هرگز هیچ مردى مرا تصاحب نخواهد نمود و با هیچ‌کس ازدواج نخواهم کرد!
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٥٠٦، ح ١
٨- عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: أَتَتِ امْرَأَةٌ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ ص فَقَالَتْ مَا حَقُّ الزَّوْجِ عَلَى الْمَرْأَةِ فَقَالَ أَنْ تُجِیبَهُ إِلَى حَاجَتِهِ وَ إِنْ کَانَتْ عَلَى قَتَبٍ وَ لَا تُعْطِیَ شَیْئاً إِلَّا بِإِذْنِهِ فَإِنْ فَعَلَتْ فَعَلَیْهَا الْوِزْرُ وَ لَهُ الْأَجْرُ وَ لَا تَبِیتَ لَیْلَةً وَ هُوَ عَلَیْهَا سَاخِطٌ قَالَتْ یَا رَسُولَ اللَّهِ وَ إِنْ کَانَ ظَالِماً قَالَ نَعَمْ قَالَتْ وَ الَّذِی بَعَثَکَ بِالْحَقِّ لَا تَزَوَّجْتُ زَوْجاً أَبَداً.
امام صادق علیه السّلام فرمود: زنى نزد رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله آمد و گفت: حق مرد بر همسرش چیست؟ فرمود: به هنگام نیازش پاسخ تمکین دهد، گرچه بر پشت کوهان شتر باشد و چیزى از اموال او را نبخشد مگر با اجازه شوهرش. پس اگر چنین کرد براى زن گناه ثبت مى‌شود و براى مرد پاداش؛ و نباید زن شب هنگام بخوابد در حالى که شوهرش بر او خشمگین است. زن گفت: اى رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله! اگر چه شوهر ستمکار باشد؟ فرمود: آرى. زن گفت: به خداوندى که تو را به حق برانگیخت! هرگز با هیچ شوهرى ازدواج نخواهم کرد.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٥٠٨، ح ٨
٧- عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: جَاءَتِ امْرَأَةٌ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ ص فَقَالَتْ یَا رَسُولَ اللَّهِ مَا حَقُّ الزَّوْجِ عَلَى الْمَرْأَةِ قَالَ أَکْثَرُ مِنْ ذَلِکَ فَقَالَتْ فَخَبِّرْنِی عَنْ شَیْءٍ مِنْهُ فَقَالَ لَیْسَ لَهَا أَنْ تَصُومَ إِلَّا بِإِذْنِهِ یَعْنِی تَطَوُّعاً وَ لَا تَخْرُجَ مِنْ بَیْتِهَا إِلَّا بِإِذْنِهِ وَ عَلَیْهَا أَنْ تَطَیَّبَ بِأَطْیَبِ طِیبِهَا وَ تَلْبَسَ أَحْسَنَ ثِیَابِهَا وَ تَزَیَّنَ بِأَحْسَنِ زِینَتِهَا وَ تَعْرِضَ نَفْسَهَا عَلَیْهِ غُدْوَةً وَ عَشِیَّةً وَ أَکْثَرُ مِنْ ذَلِکَ حُقُوقُهُ عَلَیْهَا.
امام صادق علیه السّلام فرمود: زنى خدمت رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله آمد و عرض کرد: اى رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله! حق شوهر بر همسرش چیست؟ فرمود: بیشتر از آن است (که بخواهم آن را بیان کنم). عرض کرد: مقدارى از آن را برایم بازگو فرمایید. فرمود: زن حق ندارد روزه مستحبى بگیرد مگر با اجازه شوهر. حق ندارد از منزلش بیرون برود مگر با اجازه شوهر. زن باید با بهترین عطرها خود را عطرآگین نماید، بهترین لباسش را بپوشد و با بهترین زیورآلاتش خود را زینت کند و صبح و شام خود را بر شوهرش عرضه کند؛ و حقوق مرد بر همسرش بیشتر از این‌هاست.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٥٠٨، ح ٧
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (ع) قَالَ: لَا غِنَى بِالزَّوْجَةِ فِیمَا بَیْنَهَا وَ بَیْنَ زَوْجِهَا الْمُوَافِقِ لَهَا عَنْ ثَلَاثِ خِصَالٍ وَ هُنَّ صِیَانَةُ نَفْسِهَا عَنْ کُلِّ دَنَسٍ حَتَّى یَطْمَئِنَّ قَلْبُهُ إِلَى الثِّقَةِ بِهَا فِی حَالِ الْمَحْبُوبِ وَ الْمَکْرُوهِ وَ حِیَاطَتُهُ لِیَکُونَ ذَلِکَ عَاطِفاً عَلَیْهَا عِنْدَ زَلَّةٍ تَکُونُ مِنْهَا وَ إِظْهَارُ الْعِشْقِ لَهُ بِالْخِلَابَةِ وَ الْهَیْئَةِ الْحَسَنَةِ لَهَا فِی عَیْنِهِ.
امام صادق علیه السلام: زن نسبت به شوهرِ سازگار خود سه نکته را باید رعایت کند: حفظ کردن خود از هر گناه (آلودگى) تا شوهرش در هر حال، خوشایند یا ناخوشایند، در دل به او اطمینان داشته باشد و [دیگر] مراقبت از او و زندگى اش تا شوهرش در صورتى که لغزشى از وى سر زند، نسبت به وى عطوف و مهربان باشد و [سوم] اظهار عشق به او، با خوش زبانى و دلبرى و سر و وضع مناسب و خوشایند در نظر او.
تحف العقول، ص ٣٢٣
١- عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَنْ آبَائِهِ ع قَالَ قَالَ النَّبِیُّ ص مَا اسْتَفَادَ امْرُؤٌ مُسْلِمٌ فَائِدَةً بَعْدَ الْإِسْلَامِ أَفْضَلَ مِنْ زَوْجَةٍ مُسْلِمَةٍ تَسُرُّهُ إِذَا نَظَرَ إِلَیْهَا وَ تُطِیعُهُ إِذَا أَمَرَهَا وَ تَحْفَظُهُ إِذَا غَابَ عَنْهَا فِی نَفْسِهَا وَ مَالِهِ.
امام صادق علیه السّلام از پدران بزرگوارش علیهم السّلام نقل مى‌نماید که پیامبر صلّى اللّه علیه و آله فرمود: هیچ مرد مسلمانى پس از اسلام، از چیزى همانند زن شایسته استفاده نبرده است که هرگاه به او مى‌نگرد، باعث شادى و سرورش مى‌شود، هرگاه از او چیزى درخواست کند فرمانبردارى مى‌نماید و در هنگام عدم حضور او از خود و اموال شوهرش به خوبى مراقبت مى‌کند.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٣٢٧، ح ١
٢- عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ حَرِیزٍ عَنْ وَلِیدٍ قَالَ: جَاءَتِ امْرَأَةٌ سَائِلَةٌ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ ص فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص وَالِدَاتٌ وَالِهَاتٌ رَحِیمَاتٌ بِأَوْلَادِهِنَّ لَوْ لَا مَا یَأْتِینَ إِلَى أَزْوَاجِهِنَّ لَقِیلَ لَهُنَّ ادْخُلْنَ الْجَنَّةَ بِغَیْرِ حِسَابٍ.
ولید گوید: زنى که سؤالى داشت نزد پیامبر خدا صلّى اللّه علیه و آله آمد. پیامبر خدا صلّى اللّه علیه و آله فرمود: مادران شیفته و دلسوز به فرزندانشان؛ اگر نبود آن آزارهایى که به شوهرانشان مى‌رسانند، به آنان گفته مى‌شد: «بدون حساب و کتاب وارد بهشت شوید.»
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٥٥٤، ح ٢
٣- عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ سَیْفِ بْنِ عَمِیرَةَ عَنْ أَبِی الصَّبَّاحِ الْکِنَانِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِذَا صَلَّتِ الْمَرْأَةُ خَمْساً وَ صَامَتْ شَهْراً وَ أَطَاعَتْ زَوْجَهَا وَ عَرَفَتْ حَقَّ عَلِیٍّ ع فَلْتَدْخُلْ مِنْ أَیِّ أَبْوَابِ الْجَنَّةِ شَاءَتْ.
امام صادق علیه السّلام فرمود: هرگاه زن پنج مرتبه (در روز) نماز بخواند، یک ماه (رمضان) را روزه بگیرد، از شوهرش اطاعت کند و حق على علیه السّلام را بشناسد (و به آن ایمان آورد) در نتیجه از هر درب بهشت که بخواهد وارد مى‌شود.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٥٥٥، ح ٣
١- عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِنَّ رَجُلًا مِنَ الْأَنْصَارِ عَلَى عَهْدِ رَسُولِ اللَّهِ ص خَرَجَ فِی بَعْضِ حَوَائِجِهِ فَعَهِدَ إِلَى امْرَأَتِهِ عَهْداً أَلَّا تَخْرُجَ مِنْ بَیْتِهَا حَتَّى یَقْدَمَ قَالَ وَ إِنَّ أَبَاهَا مَرِضَ فَبَعَثَتِ الْمَرْأَةُ إِلَى النَّبِیِّ ص فَقَالَتْ إِنَّ زَوْجِی خَرَجَ وَ عَهِدَ إِلَیَّ أَنْ لَا أَخْرُجَ مِنْ بَیْتِی حَتَّى یَقْدَمَ وَ إِنَّ أَبِی قَدْ مَرِضَ فَتَأْمُرُنِی أَنْ أَعُودَهُ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص لَا اجْلِسِی فِی بَیْتِکِ وَ أَطِیعِی زَوْجَکِ قَالَ فَثَقُلَ فَأَرْسَلَتْ إِلَیْهِ ثَانِیاً بِذَلِکَ فَقَالَتْ فَتَأْمُرُنِی أَنْ أَعُودَهُ فَقَالَ اجْلِسِی فِی بَیْتِکِ وَ أَطِیعِی زَوْجَکِ قَالَ فَمَاتَ أَبُوهَا فَبَعَثَتْ إِلَیْهِ إِنَّ أَبِی قَدْ مَاتَ فَتَأْمُرُنِی أَنْ أُصَلِّیَ عَلَیْهِ فَقَالَ لَا اجْلِسِی فِی بَیْتِکِ وَ أَطِیعِی زَوْجَکِ قَالَ فَدُفِنَ الرَّجُلُ فَبَعَثَ إِلَیْهَا رَسُولُ اللَّهِ ص أَنَّ اللَّهَ قَدْ غَفَرَ لَکِ وَ لِأَبِیکِ بِطَاعَتِکِ لِزَوْجِکِ.
امام صادق علیه السّلام فرمود: در زمان رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله مردى از انصار به جهت انجام کارى به مسافرت رفت. هنگام خروج با همسرش پیمان بست که از خانه بیرون نرود تا او بازگردد. در این حال پدر همسرش بیمار شد، بنابراین زن مذکور شخصى را نزد پیامبر صلّى اللّه علیه و آله فرستاد و گفت: شوهرم بیرون رفته و از من پیمان گرفته است که تا زمان بازگشتش از خانه خارج نشوم. از طرفى پدرم بیمار است. آیا به من اجازه مى‌دهید به عیادت پدرم بروم؟ رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله فرمود: نه در خانه‌ات بنشین و از شوهرت اطاعت کن. پس بیمارى پدرش سخت شد و زن دوباره شخصى را براى اجازه نزد حضرتش فرستاد و گفت: آیا اجازه مى‌دهید از پدرم عیادت کنم؟ فرمود: در خانه‌ات بنشین و از شوهرت اطاعت کن. ناگاه پدر زن از دنیا رفت، او به پیامبر صلّى اللّه علیه و آله پیام فرستاد که پدرم فوت نمود آیا به من اجازه مى‌دهید بر او نماز بخوانم؟ فرمود: نه در خانه‌ات بنشین و شوهرت را اطاعت کن. حضرتش فرمود: پدر زن دفن شد (و آن زن به تشییع و نمازش نرفت) در این هنگام رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله براى آن زن چنین پیام فرستاد: خداوند تو و پدرت را به جهت اطاعت تو از شوهرت آمرزید.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٥١٣، ح ١
٣- عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: خَرَجَ رَسُولُ اللَّهِ ص- یَوْمَ النَّحْرِ إِلَى ظَهْرِ الْمَدِینَةِ عَلَى جَمَلٍ عَارِی الْجِسْمِ فَمَرَّ بِالنِّسَاءِ فَوَقَفَ عَلَیْهِنَّ ثُمَّ قَالَ یَا مَعَاشِرَ النِّسَاءِ تَصَدَّقْنَ وَ أَطِعْنَ أَزْوَاجَکُنَّ فَإِنَّ أَکْثَرَکُنَّ فِی النَّارِ فَلَمَّا سَمِعْنَ ذَلِکَ بَکَیْنَ ثُمَّ قَامَتْ إِلَیْهِ امْرَأَةٌ مِنْهُنَّ فَقَالَتْ یَا رَسُولَ اللَّهِ ص فِی النَّارِ مَعَ الْکُفَّارِ وَ اللَّهِ مَا نَحْنُ بِکُفَّارٍ فَنَکُونَ مِنْ أَهْلِ النَّارِ فَقَالَ لَهَا رَسُولُ اللَّهِ ص إِنَّکُنَّ کَافِرَاتٌ بِحَقِّ أَزْوَاجِکُنَّ.
امام باقر علیه السّلام فرمود: رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله در روز عید قربان سوار بر شتر بى‌پا شد و به بیرون مدینه تشریف مى‌برد در این اثنا گروهى از زنان را دید. حضرتش توقف کرد سپس فرمود: اى گروه زنان! صدقه دهید و از شوهرانتان اطاعت کنید؛ چرا که بیشتر شما در آتش دوزخ هستید. هنگامى که زنان این گفتار حضرتش شنیدند، گریستند. آن‌گاه زنى از آنان برخاست و گفت: اى پیامبر خدا! آیا در آتش، همراه کافران؟! به خدا سوگند! ما کافر نیستیم تا در آتش باشیم! رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله به او فرمود: به راستى که شما به حقوق شوهران خود کفر مى‌ورزید.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٥١٤، ح ٣
٥- عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص أَیُّمَا امْرَأَةٍ خَرَجَتْ مِنْ بَیْتِهَا بِغَیْرِ إِذْنِ زَوْجِهَا فَلَا نَفَقَةَ لَهَا حَتَّى تَرْجِعَ.
رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله فرمود: هر زنى که بدون اجازه شوهرش از خانه بیرون رود، نفقه‌اى ندارد تا هنگامى که بازگردد.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٥١٤، ح ٥
١- عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص لِلنِّسَاءِ لَا تُطَوِّلْنَ صَلَاتَکُنَّ لِتَمْنَعْنَ أَزْوَاجَکُنَّ.
امام صادق علیه السّلام فرمود: رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله به زنان فرمود: نمازتان را به جهت عدم تمکین شوهرانتان طولانى نکنید.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٥٠٨، ح ١
٢- عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِنَّ امْرَأَةً أَتَتْ رَسُولَ اللَّهِ ص لِبَعْضِ الْحَاجَةِ فَقَالَ لَهَا لَعَلَّکِ مِنَ الْمُسَوِّفَاتِ قَالَتْ وَ مَا الْمُسَوِّفَاتُ یَا رَسُولَ اللَّهِ قَالَ الْمَرْأَةُ الَّتِی یَدْعُوهَا زَوْجُهَا لِبَعْضِ الْحَاجَةِ فَلَا تَزَالُ تُسَوِّفُهُ حَتَّى یَنْعُسَ زَوْجُهَا وَ یَنَامَ فَتِلْکَ لَا تَزَالُ الْمَلَائِکَةُ تَلْعَنُهَا حَتَّى یَسْتَیْقِظَ زَوْجُهَا.
امام صادق علیه السّلام فرمود: زنى به خاطر انجام کارى خدمت رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله آمد. حضرتش به او فرمود: شاید تو از «مسوّفات» باشى! عرض کرد: اى پیامبر خدا! مسوّفات چیست؟ فرمود: زنى که شوهرش به جهت انجام کارى (آمیزش) او را فرامى‌خواند، امّا او مدام مى‌گوید: «الآن، الآن»(و معطّل مى‌کند) تا این‌که شوهرش مى‌خوابد. در این هنگام پیوسته فرشتگان او را لعنت مى‌کنند تا هنگامى که شوهرش بیدار شود.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٥٠٨، ح ٢
٦- عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع الْمَرْأَةُ تَغَارُ عَلَى الرَّجُلِ تُؤْذِیهِ قَالَ ذَلِکَ مِنَ الْحُبِّ.
اسحاق بن عمّار گوید: به امام صادق علیه السّلام عرض کردم: زنى نسبت به شوهرش غیرت به خرج مى‌دهد و آزارش مى‌دهد. فرمود: این از روى مهر و علاقه است.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٥٠٦، ح ٦
١- مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَکَمِ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ وَهْبٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُولُ انْصَرَفَ رَسُولُ اللَّهِ ص مِنْ سَرِیَّةٍ قَدْ کَانَ أُصِیبَ فِیهَا نَاسٌ کَثِیرٌ مِنَ الْمُسْلِمِینَ فَاسْتَقْبَلَتْهُ النِّسَاءُ یَسْأَلْنَهُ عَنْ قَتْلَاهُنَّ فَدَنَتْ مِنْهُ امْرَأَةٌ فَقَالَتْ یَا رَسُولَ اللَّهِ مَا فَعَلَ فُلَانٌ قَالَ وَ مَا هُوَ مِنْکِ قَالَتْ أَبِی قَالَ احْمَدِی اللَّهَ وَ اسْتَرْجِعِی فَقَدِ اسْتُشْهِدَ فَفَعَلَتْ ذَلِکَ ثُمَّ قَالَتْ یَا رَسُولَ اللَّهِ مَا فَعَلَ فُلَانٌ فَقَالَ وَ مَا هُوَ مِنْکِ فَقَالَتْ أَخِی فَقَالَ احْمَدِی اللَّهَ وَ اسْتَرْجِعِی فَقَدِ اسْتُشْهِدَ فَفَعَلَتْ ذَلِکَ ثُمَّ قَالَتْ یَا رَسُولَ اللَّهِ مَا فَعَلَ فُلَانٌ فَقَالَ وَ مَا هُوَ مِنْکِ فَقَالَتْ زَوْجِی قَالَ احْمَدِی اللَّهَ وَ اسْتَرْجِعِی فَقَدِ اسْتُشْهِدَ فَقَالَتْ وَا وَیْلَا فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَا کُنْتُ أَظُنُّ أَنَّ الْمَرْأَةَ تَجِدُ بِزَوْجِهَا هَذَا کُلَّهُ حَتَّى رَأَیْتُ هَذِهِ الْمَرْأَةَ.
معاویة بن وهب گوید: از امام صادق علیه السّلام شنیدم که مى‌فرمود: رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله از جنگى بازمى‌گشت که در آن جنگ جمع کثیرى از مسلمانان به شهادت رسیده بودند. در این هنگام، زنان به استقبال حضرتش آمدند و از رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله جویاى کشتگان خود شدند. خانمى نزدیک آمد و گفت: اى رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله فلانى چه شد؟ رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله پرسید: او با تو چه نسبتى دارد؟ گفت: پدر من است. رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله فرمود: خدا را حمد کن و استرجاع؛ «إنّا للّه و إنّا إلیه راجعون» گوى که پدرت شهید شد. آن خانم نیز چنین نمود. آن‌گاه پرسید: اى رسول خدا! فلانى چه شد؟ رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله پرسید: او با تو چه نسبتى دارد؟ گفت: او برادر من است. رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله فرمود: خدا را حمد کن و استرجاع؛ «إنّا للّه و إنّا إلیه راجعون» گوى که برادرت شهید شد. آن خانم نیز چنین کرد. باز پرسید: اى رسول خدا! فلانى چه شد؟ رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله پرسید: او با تو چه نسبتى دارد؟ گفت: او شوهر من است. رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله فرمود: خدا را حمد کن و استرجاع «إنّا للّه و إنّا إلیه راجعون» گوى که شوهرت شهید شد. آن خانم گفت: واویلاه! رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله فرمود: من گمان نمى‌کردم که زنى به خاطر شوهرش این‌گونه سوگوارى کند تا این‌که این خانم را دیدم.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٥٠٦، ح ١
٢- أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَمَّرِ بْنِ خَلَّادٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا الْحَسَنِ ع یَقُولُ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص لِابْنَةِ جَحْشٍ قُتِلَ خَالُکِ حَمْزَةُ قَالَ فَاسْتَرْجَعَتْ وَ قَالَتْ أَحْتَسِبُهُ عِنْدَ اللَّهِ ثُمَّ قَالَ لَهَا قُتِلَ أَخُوکِ فَاسْتَرْجَعَتْ وَ قَالَتْ أَحْتَسِبُهُ عِنْدَ اللَّهِ ثُمَّ قَالَ لَهَا قُتِلَ زَوْجُکِ فَوَضَعَتْ یَدَهَا عَلَى رَأْسِهَا وَ صَرَخَتْ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَا یَعْدِلُ الزَّوْجَ عِنْدَ الْمَرْأَةِ شَیْءٌ.
معمّر بن خلاّد گوید: از امام کاظم علیه السّلام شنیدم که مى‌فرمود: رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله (بعد از جنگ احد) به دختر جحش فرمود: دایى‌ات حمزه، کشته شد. دختر جحش کلمه استرجاع بر زبان جارى نمود و گفت: من او را نزد خدا محسوب مى‌دارم. رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله به او فرمود: برادرت نیز کشته شد. دختر جحش کلمه استرجاع بر زبان جارى نمود و گفت: من او را نزد خدا محسوب مى‌دارم. رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله به او فرمود: شوهرت هم کشته شد. در این هنگام دختر جحش دست‌ها را بر روى سر نهاد و فریاد کشید. رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله فرمود: هیچ چیز در نزد زن، با شوهر برابرى نمى‌کند.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٥٠٦، ح ٢
٤٣٦٩- رُوِیَ: جَاءَ رَجُلٌ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ ص فَقَالَ إِنَّ لِی زَوْجَةً إِذَا دَخَلْتُ تَلَقَّتْنِی وَ إِذَا خَرَجْتُ شَیَّعَتْنِی وَ إِذَا رَأَتْنِی مَهْمُوماً قَالَتْ مَا یُهِمُّکَ إِنْ کُنْتَ تَهْتَمُّ لِرِزْقِکَ فَقَدْ تَکَفَّلَ لَکَ بِهِ غَیْرُکَ وَ إِنْ کُنْتَ تَهْتَمُّ بِأَمْرِ آخِرَتِکَ فَزَادَکَ اللَّهُ هَمّاً فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِنَّ لِلَّهِ عُمَّالًا وَ هَذِهِ مِنْ عُمَّالِهِ لَهَا نِصْفُ أَجْرِ الشَّهِیدِ.
مردی نزد رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله آمد و گفت: زنی دارم که هرگاه وارد [خانه] می شوم، به استقبالم می آید و هر گاه [از خانه] خارج می شوم، بدرقه ام می کند و هر گاه مرا اندوهگین می بیند، می گوید: چرا اندوهگینی؟ اگر غمِ روزی ات را می خوری غیر تو (خداوند) آن را برایت ضمانت کرده است و اگر غم آخرتت را داری پس خداوند بر اندوهت بیفزاید. پیامبر خدا (ص) فرمود: خداوند کارگزارانی دارد و این زن یکی از کارگزاران اوست. برای او نصف پاداش شهید است.
من لا یحضره الفقیه، ج ٣، ص ٣٨٩، ح ٤٣٦٩
٤- عَنْ أَبِی إِبْرَاهِیمَ ع قَالَ: جِهَادُ الْمَرْأَةِ حُسْنُ التَّبَعُّلِ.
امام کاظم علیه السّلام فرمود: جهاد زن، نیکو شوهردارى است.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٥٠٧، ح ٤
٣- عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: ثَلَاثَةٌ لَا یُرْفَعُ لَهُمْ عَمَلٌ عَبْدٌ آبِقٌ وَ امْرَأَةٌ زَوْجُهَا عَلَیْهَا سَاخِطٌ وَ الْمُسْبِلُ إِزَارَهُ خُیَلَاءَ.
امام صادق علیه السّلام فرمود: از سه نفر هیچ عملى بالا نمى‌رود: برده فرارى، زنى که شوهرش بر او خشمگین است و کسى که لباسش (از روى تکبّر) بر زمین کشیده مى‌شود.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٥٠٧، ح ٣
٥- عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: ثَلَاثَةٌ لَا تُقْبَلُ لَهُمْ صَلَاةٌ عَبْدٌ آبِقٌ مِنْ مَوَالِیهِ حَتَّى یَضَعَ یَدَهُ فِی أَیْدِیهِمْ وَ امْرَأَةٌ بَاتَتْ وَ زَوْجُهَا عَلَیْهَا سَاخِطٌ وَ رَجُلٌ أَمَّ قَوْماً وَ هُمْ لَهُ کَارِهُونَ.
امام صادق علیه السّلام فرمود: از سه نفر هیچ نمازى قبول نمى‌شود: برده‌اى که از صاحبان خود فرارى است تا هنگامى که دست خود را در دستان صاحبانش قرار دهد، زنى که بخوابد و شوهرش از او غضبناک باشد و مردى که پیش نماز گروهى شود که آنان راضى نیستند.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٥٠٧، ح ٥
٢- بْنِ أَبِی حَمْزَةَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُولُ خَطَبَ رَسُولُ اللَّهِ ص النِّسَاءَ فَقَالَ یَا مَعَاشِرَ النِّسَاءِ تَصَدَّقْنَ وَ لَوْ مِنْ حُلِیِّکُنَّ وَ لَوْ بِتَمْرَةٍ وَ لَوْ بِشِقِّ تَمْرَةٍ فَإِنَّ أَکْثَرَکُنَّ حَطَبُ جَهَنَّمَ إِنَّکُنَّ تُکْثِرْنَ اللَّعْنَ وَ تَکْفُرْنَ الْعَشِیرَةَ فَقَالَتِ امْرَأَةٌ مِنْ بَنِی سُلَیْمٍ لَهَا عَقْلٌ یَا رَسُولَ اللَّهِ أَ لَیْسَ نَحْنُ الْأُمَّهَاتُ الْحَامِلَاتُ الْمُرْضِعَاتُ أَ لَیْسَ مِنَّا الْبَنَاتُ الْمُقِیمَاتُ وَ الْأَخَوَاتُ الْمُشْفِقَاتُ فَرَقَّ لَهَا رَسُولُ اللَّهِ ص فَقَالَ حَامِلَاتٌ وَالِدَاتٌ مُرْضِعَاتٌ رَحِیمَاتٌ لَوْ لَا مَا یَأْتِینَ إِلَى بُعُولَتِهِنَّ مَا دَخَلَتْ مُصَلِّیَةٌ مِنْهُنَّ النَّارَ.
امام صادق علیه السّلام فرمودند: رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله براى زنان خطبه‌اى خواند و فرمود: اى گروه زنان! صدقه دهید! گرچه از زیورآلاتتان باشد، گرچه با یک خرما یا قسمتى از یک خرما باشد، چرا که بیشتر شما هیزم‌هاى دوزخ هستید؛ که شما فراوان لعن مى‌کنید (و عادت به لعن و نفرین) و از خاندان خود بدگویى مى‌نمایید. در این هنگام زنى از بنى سلیم که زن خردمندى بود گفت: اى پیامبر خدا! مگر ما، مادران باردار و شیرده نیستیم؟! آیا دختران باوفا و خواهران دلسوز از ما نیستند؟! رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله به حال آن زن ترحّم نمود و فرمود: بارداران، شیردهان، دلسوزان. اگر نبود آن آزارهایى که به شوهرانشان وارد مى‌کنند، هیچ نمازگزارى از آنان وارد دوزخ نمى‌شد.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٥١٣، ح ٢
٢- عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَ إِذَا أَرَدْتُ أَنْ أَجْمَعَ لِلْمُسْلِمِ خَیْرَ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ جَعَلْتُ لَهُ قَلْباً خَاشِعاً وَ لِسَاناً ذَاکِراً وَ جَسَداً عَلَى الْبَلَاءِ صَابِراً وَ زَوْجَةً مُؤْمِنَةً تَسُرُّهُ إِذَا نَظَرَ إِلَیْهَا وَ تَحْفَظُهُ إِذَا غَابَ عَنْهَا فِی نَفْسِهَا وَ مَالِهِ.
رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله فرمود: خداى عز و جلّ فرمود: هرگاه اراده کنم براى مسلمانى خیر و برکت دنیا و جهان آخرت را گرد آورم؛ قلبى فروتن، زبانى گویاى به ذکر الهى، بدنى که در برابر بلا و مصیبت شکیبا باشد؛ و همسر مؤمنى برایش قرار مى‌دهم که هرگاه به او مى‌نگرد شاد و مسرورش گرداند و هرگاه حضور نداشته باشد از خود و اموال شوهرش به خوبى مراقبت کند.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٣٢٧، ح ٢
٤- عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: لَیْسَ لِلْمَرْأَةِ أَمْرٌ مَعَ زَوْجِهَا فِی عِتْقٍ وَ لَا صَدَقَةٍ وَ لَا تَدْبِیرٍ وَ لَا هِبَةٍ وَ لَا نَذْرٍ فِی مَالِهَا إِلَّا بِإِذْنِ زَوْجِهَا إِلَّا فِی زَکَاةٍ أَوْ بِرِّ وَالِدَیْهَا أَوْ صِلَةِ قَرَابَتِهَا.
امام صادق علیه السّلام فرمود: زن در کنار همسرش اختیارى در خصوص آزاد کردن برده، صدقه دادن، قرارداد مدابره برده، بخشش و نذر را از اموال خود ندارد مگر با اجازه شوهر؛ جز در مورد زکات (واجب)، نیکى به پدر و مادر و صله رحم خویشان خود.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٥١٤، ح ٤
٦- عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: ثَلَاثَةٌ لِلْمُؤْمِنِ فِیهَا رَاحَةٌ دَارٌ وَاسِعَةٌ تُوَارِی عَوْرَتَهُ وَ سُوءَ حَالِهِ مِنَ النَّاسِ وَ امْرَأَةٌ صَالِحَةٌ تُعِینُهُ عَلَى أَمْرِ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ وَ ابْنَةٌ یُخْرِجُهَا إِمَّا بِمَوْتٍ أَوْ بِتَزْوِیجٍ.
امام صادق علیه السّلام فرمود: سه چیز مایه راحتى مؤمن است: خانه بزرگ و وسیعى که عیب او را بپوشاند و تنگدستى‌اش را از دید مردم پنهان دارد؛ زن شایسته‌اى که او را در امور دنیا و آخرتش یارى دهد و دخترى که او را - یا با مرگش و یا با شوهر دادنش - از خانه بیرون کند.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٣٢٧، ح ٦
١٦٤٠٩- قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص): وَ لَمَّا نَزَلَتْ هَذِهِ الْآیَةُ یَعْنِی قَوْلَهُ تَعَالَى وَ الَّذِینَ یَکْنِزُونَ الذَّهَبَ وَ الْفِضَّةَ الْآیَةَ قَالُوا فَأَیَّ الْمَالِ نَتَّخِذُ قَالَ لِسَاناً ذَاکِراً وَ قَلْباً شَاکِراً وَ زَوْجَةً تُعِینُکَ عَلَى دِینِکَ.
رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله فرمودند: هنگامی‌که این آیه یعنی این کلام خدای تعالی: «و کسانى که طلا و نقره را گنجینه [و ذخیره و پنهان] مى‌سازند» (سوره توبه آیه ۳۴) نازل شد مردم گفتند: پس کدام مال را برگزینیم؟ فرمود: زبانی که ذکر خدا را می‌گوید و قلبی که شکرگزار است و همسری که تو را در مسیر دین‌داری یاری کند.
مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج ١٤، ص ١٧٠، ح ١٦٤٠٩
٥- عَنْ خَالِدٍ الْقَلَانِسِیِّ قَالَ: ذَکَرَ رَجُلٌ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع امْرَأَتَهُ فَأَحْسَنَ عَلَیْهَا الثَّنَاءَ فَقَالَ لَهُ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع أَغَرْتَهَا قَالَ لَا قَالَ فَأَغِرْهَا فَأَغَارَهَا فَثَبَتَتْ فَقَالَ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع إِنِّی قَدْ أَغَرْتُهَا فَثَبَتَتْ فَقَالَ هِیَ کَمَا تَقُولُ.
خالد قلانسى گوید: مردى خدمت امام صادق علیه السّلام از همسرش تعریف نمود و او را به نیکى یاد کرد. حضرتش به او فرمود: آیا او را به غیرت آورده‌اى؟ عرض کرد: نه. فرمود: (با اختیار زن دیگر، یا نزدیکى با کنیزان) او را به غیرت آور. آن شخص همین کار را کرد اما رفتار همسرش تغییرى نکرد همان گونه ماند. پس به امام صادق علیه السّلام عرض کرد: من او را به غیرت آوردم، امّا رفتار او تغییرى نکرد. فرمود: او همان‌طور است که مى‌گویى (و به نیکى یاد مى‌کنى).
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٥٠٥، ح ٥
١- مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ رِئَابٍ عَنِ ابْنِ أَبِی یَعْفُورٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: نَهَى رَسُولُ اللَّهِ ص النِّسَاءَ أَنْ یَتَبَتَّلْنَ وَ یُعَطِّلْنَ أَنْفُسَهُنَّ مِنَ الْأَزْوَاجِ.
امام صادق علیه السّلام فرمود: رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله زنان را نهى فرمود که براى شوهران خود آرایش نکنند و شوهران خود را نسبت به خود بى‌رغبت سازند.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٥٠٩، ح ١
٢- ابْنُ مَحْبُوبٍ عَنِ الْعَلَاءِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: لَا یَنْبَغِی لِلْمَرْأَةِ أَنْ تُعَطِّلَ نَفْسَهَا وَ لَوْ تُعَلِّقُ فِی عُنُقِهَا قِلَادَةً وَ لَا یَنْبَغِی أَنْ تَدَعَ یَدَهَا مِنَ الْخِضَابِ وَ لَوْ تَمْسَحُهَا مَسْحاً بِالْحِنَّاءِ وَ إِنْ کَانَتْ مُسِنَّةً.
امام باقر علیه السّلام فرمود: شایسته نیست که یک زن براى خود نرسد و آرایش نکند گرچه با آویختن یک گردنبند باشد و شایسته نیست که زن دست خود را بدون خضاب گذارد؛ دست کم به دست خود حنا بمالد، گرچه زن سالمند باشد.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٥٠٩، ح ٢
٤- عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: سُئِلَ عَنِ الْقَرَامِلِ الَّتِی تَصْنَعُهَا النِّسَاءُ فِی رُءُوسِهِنَّ یَصِلْنَهُ بِشُعُورِهِنَّ فَقَالَ لَا بَأْسَ عَلَى الْمَرْأَةِ بِمَا تَزَیَّنَتْ بِهِ لِزَوْجِهَا قَالَ فَقُلْتُ بَلَغَنَا أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص لَعَنَ الْوَاصِلَةَ وَ الْمَوْصُولَةَ فَقَالَ لَیْسَ هُنَاکَ إِنَّمَا لَعَنَ رَسُولُ اللَّهِ ص الْوَاصِلَةَ وَ الْمَوْصُولَةَ الَّتِی تَزْنِی فِی شَبَابِهَا فَلَمَّا کَبِرَتْ قَادَتِ النِّسَاءَ إِلَى الرِّجَالِ فَتِلْکَ الْوَاصِلَةُ وَ الْمَوْصُولَةُ.
سعد إسکاف گوید: از امام باقر علیه السّلام درباره گیسوى مصنوعى که زنان بر سر خود مى‌گذارند و به موهایشان مى‌آویزند، سؤال کردند. فرمود: زن با هرچیزى که خود را براى شوهر خودش بیاراید، ایرادى ندارد. راوى گوید: گفتم: به ما روایت رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله «واصله»(کسى که موها را به هم وصل مى‌کند) و «موصوله»(کسى که موى بافته شده به او وصل مى‌شود) را لعن نموده است. فرمود: معناى سخن پیامبر صلّى اللّه علیه و آله چنین نیست. بلکه رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله زن «واصله» و «موصوله» اى را که در دوران جوانى زنا مى‌دهد و در دوران پیرى زنان را به مردان راهنمایى مى‌کند لعن کرده است. پس معناى «واصله» و «موصوله» چنین است.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٥٢٠، ح ٤
٣٨- عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ النَّوْفَلِیِّ عَنِ السَّکُونِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِذَا جَلَسَتِ الْمَرْأَةُ مَجْلِساً فَقَامَتْ عَنْهُ فَلَا یَجْلِسُ فِی مَجْلِسِهَا رَجُلٌ حَتَّى یَبْرُدَ قَالَ وَ سُئِلَ النَّبِیُّ ص مَا زِینَةُ الْمَرْأَةِ لِلْأَعْمَى قَالَ الطِّیبُ وَ الْخِضَابُ فَإِنَّهُ مِنْ طِیبِ النَّسَمَةِ.
امام صادق علیه السّلام فرمود: پیامبر خدا صلّى اللّه علیه و آله فرمود: هرگاه زنى در جایى بنشیند سپس برخیزد، هیچ مردى نباید در جاى او بنشیند تا آن‌که آن مکان سرد شود (یعنى گرمایى که از نشستن آن زن حاصل شده بود، فروکش کند). هم‌چنین از پیامبر صلّى اللّه علیه و آله پرسیدند: آرایش زن براى شوهر نابینایش چیست؟ فرمود: عطر و خضاب؛ زیرا خضاب از عطرهاى انسان است.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٥٦٤، ح ٣٨
٥٧- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ النُّعْمَانِ عَنْ أَرْطَاةَ بْنِ حَبِیبٍ عَنْ أَبِی مَرْیَمَ الْأَنْصَارِیِّ قَالَ سَمِعْتُ جَعْفَرَ بْنَ مُحَمَّدٍ ع یَقُولُ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص یَا عَلِیُّ مُرْ نِسَاءَکَ لَا یُصَلِّینَ عُطُلًا وَ لَوْ یُعَلِّقْنَ فِی أَعْنَاقِهِنَّ سَیْراً.
ابو مریم انصارى گوید: از امام باقر علیه السّلام شنیدم که مى‌فرمود: پیامبر خدا صلّى اللّه علیه و آله فرمود: اى على! به زنان خود دستور ده که بدون زیورآلات حتى نماز هم نخوانند؛ گرچه در گردن خود نخ پوستى (به عنوان زینت) بیاویزند.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٥٦٩، ح ٥٧
٢- قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع أَیُّمَا امْرَأَةٍ بَاتَتْ وَ زَوْجُهَا عَلَیْهَا سَاخِطٌ فِی حَقٍّ لَمْ تُقْبَلْ مِنْهَا صَلَاةٌ حَتَّى یَرْضَى عَنْهَا وَ أَیُّمَا امْرَأَةٍ تَطَیَّبَتْ لِغَیْرِ زَوْجِهَا لَمْ تُقْبَلْ مِنْهَا صَلَاةٌ حَتَّى تَغْتَسِلَ مِنْ طِیبِهَا کَغُسْلِهَا مِنْ جَنَابَتِهَا.
امام صادق علیه السّلام فرمود: هر زنى بخوابد و شوهرش در مورد حقّى (از حقوق خود) بر او خشمگین باشد، هیچ نمازى از او قبول نمى‌شود تا این‌که شوهرش از او راضى گردد؛ و هر زنى که براى غیر شوهرش عطر بزند هیچ نمازى از او قبول نخواهد شد تا هنگامى که خود را از این عطر بشوید همان‌طور که غسل جنابت مى‌کند.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٥٠٧، ح ٢
٣- عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: اتَّقُوا اللَّهَ فِی الضَّعِیفَیْنِ یَعْنِی بِذَلِکَ الْیَتِیمَ وَ النِّسَاءَ وَ إِنَّمَا هُنَّ عَوْرَةٌ.
امام صادق علیه السّلام فرمود: در مورد دو ضعیف - یعنى یتیم و زنان - از خداوند بترسید! و به راستى که زنان عورت (و قابل پوشش) اند.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٥١١، ح ٣
١- عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص لَا تُنْزِلُوا النِّسَاءَ بِالْغُرَفِ وَ لَا تُعَلِّمُوهُنَّ الْکِتَابَةَ وَ عَلِّمُوهُنَّ الْمِغْزَلَ وَ سُورَةَ النُّورِ.
امام صادق علیه السّلام فرمود: رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله فرمود: زنان را در طبقه‌هاى فوقانى منزل ندهید و به آنان نوشتن نیاموزید؛ بلکه ریسندگى و سوره نور آموزش دهید.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٥١٦، ح ١
١- عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص لَیْسَ لِلنِّسَاءِ مِنْ سَرَوَاتِ الطَّرِیقِ شَیْءٌ وَ لَکِنَّهَا تَمْشِی فِی جَانِبِ الْحَائِطِ وَ الطَّرِیقِ.
رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله فرمود: زنان حق ندارند از وسط مسیر عبور کنند بلکه باید در پناه دیوار و حاشیه مسیر حرکت نمایند.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٥١٨، ح ١
٢- عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص أَیُّ امْرَأَةٍ تَطَیَّبَتْ ثُمَّ خَرَجَتْ مِنْ بَیْتِهَا فَهِیَ تُلْعَنُ حَتَّى تَرْجِعَ إِلَى بَیْتِهَا مَتَى مَا رَجَعَتْ.
رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله فرمود: هر زنى که خود را معطّر و خوشبو سازد، سپس از خانه خارج شود، همواره مورد لعنت خواهد بود تا موقعى که به خانه بازگردد؛ هرگاه که بازگردد (زود بازگردد یا دیر).
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٥١٨، ح ٢
٣- عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: لَا یَنْبَغِی لِلْمَرْأَةِ أَنْ تُجَمِّرَ ثَوْبَهَا إِذَا خَرَجَتْ مِنْ بَیْتِهَا.
امام صادق علیه السّلام فرمود: براى زن جایز نیست هنگامى که مى‌خواهد از منزل خارج شود، لباس خود را بخور دهد و معطّر سازد.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٥١٩، ح ٣
٥- عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: لَا یَنْبَغِی لِلْمَرْأَةِ أَنْ تَنْکَشِفَ بَیْنَ یَدَیِ الْیَهُودِیَّةِ وَ النَّصْرَانِیَّةِ فَإِنَّهُنَّ یَصِفْنَ ذَلِکَ لِأَزْوَاجِهِنَّ.
امام صادق علیه السّلام فرمود: براى زن جایز نیست که نزد زن یهودى و نصرانى بدون حجاب باشد، زیرا آنان، زیبایى او را براى شوهران خود توصیف مى‌کنند.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٥١٩، ح ٥
٦- عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: فِیمَا أَخَذَ رَسُولُ اللَّهِ ص مِنَ الْبَیْعَةِ عَلَى النِّسَاءِ أَنْ لَا یَحْتَبِینَ وَ لَا یَقْعُدْنَ مَعَ الرِّجَالِ فِی الْخَلَاءِ.
امام صادق علیه السّلام فرمود: از بیعت‌هایى که رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله از زنان گرفت این بود که به صورت «احتباء» نشینند. (ظاهرا منظور چمباتمه نشستن است.) و این‌که با مردان براى تخلّى ننشینند.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٥١٩، ح ٦
١- عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِنَّ أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ ع نَهَى عَنِ الْقَنَازِعِ وَ الْقُصَصِ وَ نَقْشِ الْخِضَابِ عَلَى الرَّاحَةِ وَ قَالَ إِنَّمَا هَلَکَتْ نِسَاءُ بَنِی إِسْرَائِیلَ مِنْ قِبَلِ الْقُصَصِ وَ نَقْشِ الْخِضَابِ.
امام صادق علیه السّلام فرمود: امیر مؤمنان على علیه السّلام زن‌ها را از کاکل گذاشتن در وسط سر، جمع کردن موى پیشانى و از نقش خضاب بر کف دست نهى نمود؛ و فرمود: همانا زن‌هاى بنى اسرائیل به جهت جمع کردن موى پیشانى و نقش خضاب هلاک شدند.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٥١٩، ح ١
٢- عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص لَا تَحِلُّ لِامْرَأَةٍ حَاضَتْ أَنْ تَتَّخِذَ قُصَّةً أَوْ جُمَّةً.
رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله فرمود: براى زن حایض جایز نیست که موى پیشانى را جمع کند، یا موهاى سرش را ببندد.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٥٢٠، ح ٢
٣- عَنْ ثَابِتِ بْنِ أَبِی سَعِیدٍ قَالَ: سُئِلَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع- عَنِ النِّسَاءِ یَجْعَلْنَ فِی رُءُوسِهِنَّ الْقَرَامِلَ قَالَ یَصْلُحُ الصُّوفُ وَ مَا کَانَ مِنْ شَعْرِ امْرَأَةٍ نَفْسِهَا وَ کَرِهَ لِلْمَرْأَةِ أَنْ تَجْعَلَ الْقَرَامِلَ مِنْ شَعْرِ غَیْرِهَا فَإِنْ وَصَلَتْ شَعْرَهَا بِصُوْفٍ أَوْ بِشَعْرِ نَفْسِهَا فَلَا یَضُرُّهَا.
ثابت بن ابو سعید گوید: از امام صادق علیه السّلام درباره زنانى که گیسوى مصنوعى براى خود مى‌گذارند پرسیدند. فرمود: پشم و موهایى که از موى خود زن بافته شده، جایز است و براى زن مکروه است که موى بافته شده از موى زن دیگر را بر خود بنهد. ولى اگر موهاى خود را به پشم یا به موهاى خود (که بافته شده است) وصل کند، اشکالى ندارد.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٥٢٠، ح ٣
١- عَنِ الْفُضَیْلِ بْنِ یَسَارٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنِ الذِّرَاعَیْنِ مِنَ الْمَرْأَةِ أَ هُمَا مِنَ الزِّینَةِ الَّتِی قَالَ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى- وَ لا یُبْدِینَ زِینَتَهُنَّ إِلَّا لِبُعُولَتِهِنَ (النور: ٣٢) قَالَ نَعَمْ وَ مَا دُونَ الْخِمَارِ مِنَ الزِّینَةِ وَ مَا دُونَ السِّوَارَیْنِ.
فضیل بن یسار گوید: از امام صادق علیه السّلام پرسیدم: آیا دست‌هاى زن جزو زینتى است که خداوند در آیه مى‌فرماید: «و زینت خود را جز براى شوهرانشان آشکار نسازند». فرمود: آرى؛ و جز پوشیه (که صورت را فرامى‌گیرد) و کف دست جزو زینت است.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٥٢٠، ح ١
٢- عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: قُلْتُ لَهُ مَا یَحِلُّ لِلرَّجُلِ أَنْ یَرَى مِنَ الْمَرْأَةِ إِذَا لَمْ یَکُنْ مَحْرَماً قَالَ الْوَجْهُ وَ الْکَفَّانِ وَ الْقَدَمَانِ.
راوى گوید: به امام صادق علیه السّلام عرض کردم: نگاه کردن به کدام اعضاى بدن زن، بر مرد نامحرم حلال است؟ فرمود: صورت، کف دو دست و پاها (تا مچ یا همان قوزک).
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٥٢١، ح ٢
٣- عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی قَوْلِ اللَّهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى إِلَّا ما ظَهَرَ مِنْها (النور: ٣٢) قَالَ الزِّینَةُ الظَّاهِرَةُ الْکُحْلُ وَ الْخَاتَمُ.
زراره گوید: امام صادق علیه السّلام درباره این آیه که مى‌فرماید: «مگر جز آن مقدار که آشکار است» فرمود: زینت آشکار همان، سرمه و انگشتر است.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٥٢١، ح ٣
٤- عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ تَعَالَى- وَ لا یُبْدِینَ زِینَتَهُنَ إِلَّا ما ظَهَرَ مِنْها قَالَ الْخَاتَمُ وَ الْمَسَکَةُ وَ هِیَ الْقُلْبُ.
ابو بصیر گوید: امام صادق علیه السّلام درباره این آیه پرسیدم که مى‌فرماید: «و زینت خود را - جز آن مقدار که آشکار است - نمایان نسازند.» فرمود: منظور زینت آشکار انگشتر و النگو است.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٥٢١، ح ٤
٤- عَنْ حَرِیزِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع أَنَّهُ قَرَأَ أَنْ یَضَعْنَ ثِیابَهُنَ قَالَ الْجِلْبَابَ وَ الْخِمَارَ إِذَا کَانَتِ الْمَرْأَةُ مُسِنَّةً.
حریز گوید: امام صادق علیه السّلام این آیه را «[زنان از کار افتاده‌اى که امید به ازدواج ندارند، گناهى بر آنان نیست که] لباس را بردارند» (سوره نور آیه ۶۰) تلاوت کرد و فرمود: منظور جلباب (چادر) و خمار (روسرى) است، در صورتى که زن مسنّ باشد.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٥٢٢، ح ٤
١- عَنْ سَمَاعَةَ بْنِ مِهْرَانَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ مُصَافَحَةِ الرَّجُلِ الْمَرْأَةَ قَالَ لَا یَحِلُّ لِلرَّجُلِ أَنْ یُصَافِحَ الْمَرْأَةَ إِلَّا امْرَأَةً یَحْرُمُ عَلَیْهِ أَنْ یَتَزَوَّجَهَا أُخْتٌ أَوْ بِنْتٌ أَوْ عَمَّةٌ أَوْ خَالَةٌ أَوِ ابْنَةُ أُخْتٍ أَوْ نَحْوُهَا فَأَمَّا الْمَرْأَةُ الَّتِی یَحِلُّ لَهُ أَنْ یَتَزَوَّجَهَا فَلَا یُصَافِحْهَا إِلَّا مِنْ وَرَاءِ الثَّوْبِ وَ لَا یَغْمِزْ کَفَّهَا.
سماعة بن مهران گوید: از امام صادق علیه السّلام پرسیدم: دست دادن مرد و زن حلال است؟ فرمود: براى هیچ مردى روا نیست که با زنى دست بدهد، مگر آن زن محرمى که ازدواجش با او حرام باشد، (مانند:) خواهر، دختر، عمّه، خاله، خواهرزاده و امثال آنان؛ اما آن خانمى که (نامحرم) و ازدواجش با او حلال است، نباید با او دست دهد مگر از روى لباس به شرطى که دستش را نفشارد.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٥٢٥، ح ١
٢- عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع هَلْ یُصَافِحُ الرَّجُلُ الْمَرْأَةَ لَیْسَتْ بِذِی مَحْرَمٍ فَقَالَ لَا إِلَّا مِنْ وَرَاءِ الثَّوْبِ.
ابو بصیر گوید: به امام صادق علیه السّلام گفتم: آیا انسان مى‌تواند با زن نامحرم دست بدهد؟ فرمود: نه؛ مگر از روى لباس.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٥٢٥، ح ٢
٣- عَنِ الْحَکَمِ بْنِ مِسْکِینٍ قَالَ حَدَّثَتْنِی سَعِیدَةُ وَ مِنَّةُ أُخْتَا مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی عُمَیْرٍ بَیَّاعِ السَّابِرِیِّ قَالَتَا دَخَلْنَا عَلَى أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فَقُلْنَا تَعُودُ الْمَرْأَةُ أَخَاهَا قَالَ نَعَمْ قُلْنَا تُصَافِحُهُ قَالَ مِنْ وَرَاءِ الثَّوْبِ قَالَتْ إِحْدَاهُمَا إِنَّ أُخْتِی هَذِهِ تَعُودُ إِخْوَتَهَا قَالَ إِذَا عُدْتِ إِخْوَتَکِ فَلَا تَلْبَسِی الْمُصَبَّغَةَ.
سعیده و منّه خواهران محمّد بن ابى عمیر بیّاع سابرى گویند: روزى خدمت امام صادق علیه السّلام شرف‌یاب شدیم و عرض کردیم: آیا زن مى‌تواند به عیادت برادر ایمانى خود برود؟ فرمود: آرى. عرض کردیم: مى‌تواند با او دست بدهد؟ فرمود: از روى لباس (مى‌تواند). یکى از ما گفت: این خواهرم به عیادت برادران ایمانى خود مى‌رود؟ فرمود: هرگاه به عیادت برادران ایمانى‌ات رفتى، لباس رنگین مپوش.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٥٢٦، ح ٣
٢- قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع أَ تَدْرِی کَیْفَ بَایَعَ رَسُولُ اللَّهِ ص النِّسَاءَ قُلْتُ اللَّهُ أَعْلَمُ وَ ابْنُ رَسُولِهِ أَعْلَمُ قَالَ جَمَعَهُنَّ حَوْلَهُ ثُمَّ دَعَا بِتَوْرِ بِرَامٍ فَصَبَّ فِیهِ نَضُوحاً ثُمَّ غَمَسَ یَدَهُ فِیهِ ثُمَّ قَالَ اسْمَعْنَ یَا هَؤُلَاءِ أُبَایِعُکُنَّ عَلَى أَنْ لَا تُشْرِکْنَ بِاللَّهِ شَیْئاً وَ لَا تَسْرِقْنَ وَ لَا تَزْنِینَ وَ لَا تَقْتُلْنَ أَوْلَادَکُنَّ وَ لَا تَأْتِینَ بِبُهْتَانٍ تَفْتَرِینَهُ بَیْنَ أَیْدِیکُنَّ وَ أَرْجُلِکُنَّ وَ لَا تَعْصِینَ بُعُولَتَکُنَّ فِی مَعْرُوفٍ أَقْرَرْتُنَّ قُلْنَ نَعَمْ فَأَخْرَجَ یَدَهُ مِنَ التَّوْرِ ثُمَّ قَالَ لَهُنَّ اغْمِسْنَ أَیْدِیَکُنَّ فَفَعَلْنَ فَکَانَتْ یَدُ رَسُولِ اللَّهِ ص الطَّاهِرَةُ أَطْیَبَ مِنْ أَنْ یَمَسَّ بِهَا کَفَّ أُنْثَى لَیْسَتْ لَهُ بِمَحْرَمٍ.
امام صادق علیه السّلام فرمود: آیا مى‌دانى رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله چگونه با زنان بیعت کرد؟ گفتم: خدا و پسر پیامبرش بهتر مى‌دانند. فرمود: زنان را دور خود جمع نمود. سپس ظرف سنگى برامى خواست و در آن (علاوه بر آب) مقدارى عطر ریخت. سپس دست مبارک را در آن نهاد. آن‌گاه فرمود: اى حاضران! گوش فرادهید من با شما بیعت مى‌کنم این‌که: چیزى را شریک خدا قرار ندهید، دزدى و زنا نکنید، فرزندانتان را نکشید، تهمت و افتراى از پیش و پشت سر خود نیاورید و از شوهران خود در کارهاى نیک نافرمانى نکنید؛ آیا مى‌پذیرید؟ زنان گفتند: آرى. پس رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله دست مبارک خود را از ظرف بیرون آورد و فرمود: «دستتان را در ظرف فروببرید» و آنان نیز انجام دادند. پس دست پاکیزه رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله پاکیزه‌تر از آن بود که دست زن نامحرم آن را لمس کند.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٥٢٦، ح ٢
٣- عَنْ رَجُلٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَ وَ لا یَعْصِینَکَ فِی مَعْرُوفٍ (الممتحنة: ١٣) قَالَ الْمَعْرُوفُ أَنْ لَا یَشْقُقْنَ جَیْباً وَ لَا یَلْطِمْنَ خَدّاً وَ لَا یَدْعُونَ وَیْلًا وَ لَا یَتَخَلَّفْنَ عِنْدَ قَبْرٍ وَ لَا یُسَوِّدْنَ ثَوْباً وَ لَا یَنْشُرْنَ شَعْراً.
راوى گوید: از امام صادق علیه السّلام درباره آیه‌اى که مى‌فرماید: «و در هیچ کار نیکى از تو نافرمانى نکنند» پرسیدم: فرمود: منظور از کار نیک این بود (که رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله از زنان پیمان گرفت) که گریبان ندرند، به صورت خود لطمه نزنند، «واویلا» نگویند، کنار قبر نمانند، لباس سیاه نپوشند و موى پریشان نکنند.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٥٢٦، ح ٣
٤- عن أَبی جَعْفَرٍ ع یَقُولُ تَدْرُونَ مَا قَوْلُهُ تَعَالَى- وَ لا یَعْصِینَکَ فِی مَعْرُوفٍ قُلْتُ لَا قَالَ إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص قَالَ لِفَاطِمَةَ ع إِذَا أَنَا مِتُّ فَلَا تَخْمِشِی عَلَیَّ وَجْهاً وَ لَا تَنْشُرِی عَلَیَّ شَعْراً وَ لَا تُنَادِی بِالْوَیْلِ وَ لَا تُقِیمِی عَلَیَّ نَائِحَةً قَالَ ثُمَّ قَالَ هَذَا الْمَعْرُوفُ الَّذِی قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ.
عمرو بن ابى مقدام گوید: از امام باقر علیه السّلام شنیدم که فرمود: آیا مى‌دانید معناى فرموده خداوند که مى‌فرماید: «و در هیچ کار نیکى از تو نافرمانى نکنند» چیست؟ عرض کردم: نه. فرمود: رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله به حضرت فاطمه علیها السّلام فرمود: هنگامى که من از دنیا رفتم، صورتت را برایم زخمى نکن، مویت را برایم پریشان نکن، صداى «واویلا» بلند نکن و بر من نوحه‌خوانى نکن. سپس امام علیه السّلام فرمود: این معناى معروفى است که خداوند فرموده است.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٥٢٧، ح ٤
٥- عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: لَمَّا فَتَحَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَکَّةَ بَایَعَ الرِّجَالَ ثُمَّ جَاءَ النِّسَاءُ یُبَایِعْنَهُ فَأَنْزَلَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ- یا أَیُّهَا النَّبِیُّ إِذا جاءَکَ الْمُؤْمِناتُ یُبایِعْنَکَ عَلى أَنْ لا یُشْرِکْنَ بِاللَّهِ شَیْئاً وَ لا یَسْرِقْنَ وَ لا یَزْنِینَ وَ لا یَقْتُلْنَ أَوْلادَهُنَ وَ لا یَأْتِینَ بِبُهْتانٍ یَفْتَرِینَهُ بَیْنَ أَیْدِیهِنَّ وَ أَرْجُلِهِنَ وَ لا یَعْصِینَکَ فِی مَعْرُوفٍ فَبایِعْهُنَّ وَ اسْتَغْفِرْ لَهُنَّ اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِیمٌ (الممتحنة: ١٣) فَقَالَتْ هِنْدٌ أَمَّا الْوَلَدُ فَقَدْ رَبَّیْنَا صِغَاراً وَ قَتَلْتَهُمْ کِبَاراً وَ قَالَتْ أُمُّ حَکِیمٍ بِنْتُ الْحَارِثِ بْنِ هِشَامٍ وَ کَانَتْ عِنْدَ عِکْرِمَةَ بْنِ أَبِی جَهْلٍ یَا رَسُولَ اللَّهِ مَا ذَلِکَ الْمَعْرُوفُ الَّذِی أَمَرَنَا اللَّهُ أَنْ لَا نَعْصِیَنَّکَ فِیهِ قَالَ لَا تَلْطِمْنَ خَدّاً وَ لَا تَخْمِشْنَ وَجْهاً وَ لَا تَنْتِفْنَ شَعْراً وَ لَا تَشْقُقْنَ جَیْباً وَ لَا تُسَوِّدْنَ ثَوْباً وَ لَا تَدْعِینَ بِوَیْلٍ فَبَایَعَهُنَّ رَسُولُ اللَّهِ ص عَلَى هَذَا فَقَالَتْ یَا رَسُولَ اللَّهِ کَیْفَ نُبَایِعُکَ قَالَ إِنَّنِی لَا أُصَافِحُ النِّسَاءَ فَدَعَا بِقَدَحٍ مِنْ مَاءٍ فَأَدْخَلَ یَدَهُ ثُمَّ أَخْرَجَهَا فَقَالَ أَدْخِلْنَ أَیْدِیَکُنَّ فِی هَذَا الْمَاءِ فَهِیَ الْبَیْعَةُ.
امام صادق علیه السّلام فرمود: هنگامى که رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله مکّه را فتح کرد، با مردان بیعت نمود. سپس زنان آمدند تا بیعت کنند. پس خداوند متعال این آیه را نازل نمود: «که اى پیامبر! هنگامى که زنان مؤمن نزد تو آیند تا با تو بیعت کنند که چیزى را شریک خدا قرار ندهند، دزدى و زنا نکنند، فرزندان خود را نکشند، تهمت و افترایى پیش دست و پاى خود نیاورند و در هیچ کار نیکى از تو نافرمانى نکنند؛ پس با آنان بیعت کن و براى آنان از درگاه خدا آمرزش خواه که به راستى خداوند آمرزنده و مهربان است». در این هنگام هند (زن ابو سفیان) گفت: در مورد فرزند، در واقع ما آنها را در دوران کودکى تربیت کردیم و تو در بزرگسالى آنان را کشتى؛ و أمّ حکیم دختر حارث بن هشام که زن عکرمة بن ابى جهل بود گفت: اى پیامبر خدا! این «معروفى» که خداوند به ما دستور داده درباره‌اش از شما نافرمانى نکنیم، چیست؟ فرمود: به صورتتان «لطمه» نزنید، صورت خود را زخمى نکنید، موى پریشان نکنید، گریبان چاک ندهید، لباس سیاه مپوشید و «واویلا» نگویید. پس رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله بر همین شروط با آنان بیعت نمود. أمّ حکیم گفت: اى پیامبر خدا! چگونه با شما بیعت کنیم؟ فرمود: من با زنان دست نمى‌دهم. آن‌گاه حضرتش ظرف آبى طلبید و دست خود را درون آن نهاد. سپس دستش را بیرون آورد و فرمود: دستان خود را داخل این آب نمایید؛ پس همین، بیعت است.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٥٢٧، ح ٥
١- عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: لَا یَصْلُحُ لِلْجَارِیَةِ إِذَا حَاضَتْ إِلَّا أَنْ تَخْتَمِرَ إِلَّا أَنْ لَا تَجِدَهُ.
امام باقر علیه السّلام فرمود: براى هیچ دخترى که به سن حیض رسیده است، جایز نیست (که در انظار ظاهر شود) مگر این‌که روسرى داشته باشد، جز این‌که روسرى پیدا نکند.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٥٣٢، ح ١
٢- مُحَمَّدُ بْنُ إِسْمَاعِیلَ عَنِ الْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ وَ أَبُو عَلِیٍّ الْأَشْعَرِیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَى عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ الْحَجَّاجِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا إِبْرَاهِیمَ ع عَنِ الْجَارِیَةِ الَّتِی لَمْ تُدْرِکْ مَتَى یَنْبَغِی لَهَا أَنْ تُغَطِّیَ رَأْسَهَا مِمَّنْ لَیْسَ بَیْنَهَا وَ بَیْنَهُ مَحْرَمٌ وَ مَتَى یَجِبُ عَلَیْهَا أَنْ تُقَنِّعَ رَأْسَهَا لِلصَّلَاةِ قَالَ لَا تُغَطِّی رَأْسَهَا حَتَّى تَحْرُمَ عَلَیْهَا الصَّلَاةُ.
عبد الرحمان بن حجّاج گوید: از امام کاظم علیه السّلام پرسیدم: دخترى که بالغ نباشد، از چه زمانى باید سر خود را از نامحرم بپوشاند؟ و از چه موقعى باید در هنگام نماز خواندن سر خود را بپوشاند؟ فرمود: لازم نیست که دختر نابالغ سر خود را بپوشاند تا این‌که (حیض شود) و نماز خواندن بر او حرام گردد.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٥٣٣، ح ٢
١- عَنْ أَبِی أَحْمَدَ الْکَاهِلِیِّ وَ أَظُنُّنِی قَدْ حَضَرْتُهُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ جُوَیْرِیَةٍ لَیْسَ بَیْنِی وَ بَیْنَهَا مَحْرَمٌ تَغْشَانِی فَأَحْمِلُهَا فَأُقَبِّلُهَا فَقَالَ إِذَا أَتَى عَلَیْهَا سِتُّ سِنِینَ فَلَا تَضَعْهَا عَلَى حَجْرِکَ.
ابو احمد کاهلى گوید: گمان مى‌کنم در حضور امام علیه السّلام بودم که از حضرتش پرسیدم: دختر نابالغى که با من محرم نیست، به من مى‌آویزد و من او را در بغل مى‌گیرم و مى‌بوسم؛ (آیا این کار من حلال است؟) فرمود: بعد از آن‌که شش ساله شود او را بر روى دامن مگذار.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٥٣٣، ح ١
٢- عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: قَالَ إِذَا بَلَغَتِ الْجَارِیَةُ الْحُرَّةُ سِتَّ سِنِینَ فَلَا یَنْبَغِی لَکَ أَنْ تُقَبِّلَهَا.
امام صادق علیه السّلام فرمود: هرگاه دختر نابالغ شش ساله شد، بوسیدن او براى تو (نامحرم) جایز نیست.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٥٣٣، ح ٢
٣- عَنْ بَعْضِ رِجَالِهِ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ الرِّضَا ع أَنَّ بَعْضَ بَنِی هَاشِمٍ دَعَاهُ مَعَ جَمَاعَةٍ مِنْ أَهْلِهِ فَأَتَى بِصَبِیَّةٍ لَهُ فَأَدْنَاهَا أَهْلُ الْمَجْلِسِ جَمِیعاً إِلَیْهِمْ فَلَمَّا دَنَتْ مِنْهُ سَأَلَ عَنْ سِنِّهَا فَقِیلَ خَمْسٌ فَنَحَّاهَا عَنْهُ.
راوى گوید: یکى از بنى هاشم امام رضا علیه السّلام را به همراه جمعى از خانواده (به میهمانى) دعوت نمود. در این هنگام صاحب خانه دخترش را جلو آورد. مهمانان همگى او را نزد خود فراخواندند. هنگامى که آن دختر نزدیک امام علیه السّلام شد، حضرتش از سن دختر سؤال نمود. گفتند: پنج ساله است. پس حضرت او را از خود دور نمود.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٥٣٣، ح ٣
١- عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: سُئِلَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع عَنِ الصَّبِیِّ یَحْجُمُ الْمَرْأَةَ قَالَ إِنْ کَانَ یُحْسِنُ یَصِفُ فَلَا.
امام صادق علیه السّلام فرمود: از امیر مؤمنان على علیه السّلام پرسیدند: کودکى از زنى حجامت مى‌کند (آیا جایز است؟) فرمودند: اگر کودک «ممیّز» باشد بتواند ویژگى‌هاى زن را توصیف کند، جایز نیست.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٥٣٤، ح ١
٢- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ قَالَ: اسْتَأْذَنَ ابْنُ أُمِّ مَکْتُومٍ عَلَى النَّبِیِّ ص وَ عِنْدَهُ عَائِشَةُ وَ حَفْصَةُ فَقَالَ لَهُمَا قُومَا فَادْخُلَا الْبَیْتَ فَقَالَتَا إِنَّهُ أَعْمَى فَقَالَ إِنْ لَمْ یَرَکُمَا فَإِنَّکُمَا تَرَیَانِهِ.
احمد بن ابى عبد اللّه گوید: روزى ابن امّ مکتوب (که نابینا بود) از پیامبر صلّى اللّه علیه و آله اجازه ورود گرفت. در آن هنگام عایشه و حفصه نزد پیامبر صلّى اللّه علیه و آله بودند. ایشان به آن دو فرمود: برخیزید و داخل اتاق روید. عایشه و حفصه گفتند: او نابیناست! فرمود: اگر او شما را نمى‌بیند، شما که او را مى‌بینید!
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٥٣٤، ح ٢
١- مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَکَمِ عَنْ أَبِی حَمْزَةَ الثُّمَالِیِّ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ الْمَرْأَةِ الْمُسْلِمَةِ یُصِیبُهَا الْبَلَاءُ فِی جَسَدِهَا إِمَّا کَسْرٌ أَوْ جِرَاحٌ فِی مَکَانٍ لَا یَصْلُحُ النَّظَرُ إِلَیْهِ وَ یَکُونُ الرِّجَالُ أَرْفَقَ بِعِلَاجِهِ مِنَ النِّسَاءِ أَ یَصْلُحُ لَهُ أَنْ یَنْظُرَ إِلَیْهَا قَالَ إِذَا اضْطُرَّتْ إِلَیْهِ فَیُعَالِجُهَا إِنْ شَاءَتْ.
ابو حمزه ثمالى گوید: از امام باقر علیه السّلام پرسیدم: زن مسلمانى دچار بلایى مانند شکستگى یا زخمى مى‌شود. این شکستگى و زخم در جایى است که نگاه کردن نامحرم به آن جایز نیست و از طرفى مردان نسبت به زنان به مداواى آنان ماهرترند. آیا طبیب مرد مى‌تواند به عضو صدمه دیده این زن بنگرد؟ فرمود: هرگاه اضطرار پیش آید و آن زن تمایل داشته باشد طبیب مرد مى‌تواند او را معالجه کند.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٥٣٤، ح ١
١- عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع لَا تَبْدَءُوا النِّسَاءَ بِالسَّلَامِ وَ لَا تَدْعُوهُنَّ إِلَى الطَّعَامِ فَإِنَّ النَّبِیَّ ص قَالَ النِّسَاءُ عَیٌّ وَ عَوْرَةٌ فَاسْتُرُوا عِیَّهُنَّ بِالسُّکُوتِ وَ اسْتُرُوا عَوْرَاتِهِنَّ بِالْبُیُوتِ.
امام صادق علیه السّلام فرمود: امیر مؤمنان على علیه السّلام فرمود: به زنان ابتدا سلام نکنید و آنها را به غذا (و هم‌سفره شدن) دعوت نکنید. زیرا رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله فرمود: زنان «عىّ»(از سخن شایسته ناتوان) و ناموس هستند. پس ناتوانى آنها را با سکوت و ناموسشان را با نشاندن آنان در خانه‌ها بپوشانید.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٥٣٤، ح ١
٤- عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص النِّسَاءُ عَیٌّ وَ عَوْرَةٌ فَاسْتُرُوا الْعَوْرَاتِ بِالْبُیُوتِ وَ اسْتُرُوا الْعِیَّ بِالسُّکُوتِ.
رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله فرمود: زنان ناتوان از سخن شایسته و ناموسند. پس ناموس‌ها را با نشاندن در خانه‌ها و ناتوانى از سخن شایسته را با سکوت بپوشانید.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٥٣٥، ح ٤
١- عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ شُرَیْحٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع- عَنْ خُرُوجِ النِّسَاءِ فِی الْعِیدَیْنِ فَقَالَ لَا إِلَّا عَجُوزٌ عَلَیْهَا مَنْقَلَاهَا یَعْنِی الْخُفَّیْنِ.
محمّد بن شریح گوید: از امام صادق علیه السّلام درباره شرکت زنان در نماز عید فطر و عید قربان پرسیدم فرمود: نه جایز نیست مگر براى پیرزنى که کفش کهنه به پا کند.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٥٣٨، ح ١
٧- عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع فِی رِسَالَتِهِ إِلَى الْحَسَنِ ع إِیَّاکَ وَ مُشَاوَرَةَ النِّسَاءِ فَإِنَّ رَأْیَهُنَّ إِلَى الْأَفْنِ وَ عَزْمَهُنَّ إِلَى الْوَهْنِ وَ اکْفُفْ عَلَیْهِنَّ مِنْ أَبْصَارِهِنَّ بِحِجَابِکَ إِیَاهُنَّ فَإِنَّ شِدَّةَ الْحِجَابِ خَیْرٌ لَکَ وَ لَهُنَّ مِنَ الِارْتِیَابِ وَ لَیْسَ خُرُوجُهُنَّ بِأَشَدَّ مِنْ دُخُولِ مَنْ لَا تَثِقُ بِهِ عَلَیْهِنَ فَإِنِ اسْتَطَعْتَ أَنْ لَا یَعْرِفْنَ غَیْرَکَ مِنَ الرِّجَالِ فَافْعَلْ.
امام صادق علیه السّلام فرمودند: امیر مؤمنان على علیه السّلام در نامه‌اش براى امام حسن علیه السّلام نوشت: تو را از مشورت با زنان برحذر مى‌دارم؛ زیرا رأى آنان ناقص است و تصمیم‌شان به سستى مى‌گراید، چشم‌هاى آنها را با مانع قرار دادن خودت (از دیدن دیگران) بپوشان، چرا که شدّت پوشش و حجاب هم براى تو و هم براى آنها بهتر از اتّهام است؛ و (بدان‌که) خارج شدن آنها (از خانه) بدتر از آمدن افرادى که مورد اعتماد تو نیستند به نزد آنها نیست، پس اگر تو توانستى کارى کنى که جز تو هیچ مردى را نشناسند این‌کار را انجام بده.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٣٣٧، ح ٧
٥- عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَا لِإِبْلِیسَ جُنْدٌ أَعْظَمُ مِنَ النِّسَاءِ وَ الْغَضَبِ.
امام باقر علیه السّلام فرمود: رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله فرمود: براى ابلیس سپاهى بزرگتر از سپاه زنان و خشم نیست. (یکی از وجوه این موضوع این است که مردان در ارتباط با زنان آسیب پذیرند.)
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٥١٥، ح ٥
١- قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص أَ لَا أُخْبِرُکُمْ بِشِرَارِ نِسَائِکُمْ الذَّلِیلَةُ فِی أَهْلِهَا الْعَزِیزَةُ مَعَ بَعْلِهَا الْعَقِیمُ الْحَقُودُ الَّتِی لَا تَوَرَّعُ مِنْ قَبِیحٍ الْمُتَبَرِّجَةُ إِذَا غَابَ عَنْهَا بَعْلُهَا الْحَصَانُ مَعَهُ إِذَا حَضَرَ لَا تَسْمَعُ قَوْلَهُ وَ لَا تُطِیعُ أَمْرَهُ وَ إِذَا خَلَا بِهَا بَعْلُهَا تَمَنَّعَتْ مِنْهُ کَمَا تَمَنَّعُ الصَّعْبَةُ عَنْ رُکُوبِهَا لَا تَقْبَلُ مِنْهُ عُذْراً وَ لَا تَغْفِرُ لَهُ ذَنْباً.
رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله فرمود: توجه کنید که شما را نسبت به بدترین زنانتان گزارش مى‌دهم: زنى که در خاندانش خاکسار و نسبت به شوهرش (پر جرأت و) عزّت‌مند باشد و نازا و کینه‌توزى که از کار زشت خوددارى نمى‌کند، در غیاب شوهرش خود را آرایش مى‌کند و در معرض دید قرار مى‌دهد و آن‌گاه که او بیاید در برابر او خود را کنار مى‌کشد و پاکدامن مى‌شود، گفتارش را نمى‌شنود و خواسته‌اش را برآورده نمى‌کند و آن‌گاه که شوهرش با او خلوت مى‌کند، همان‌گونه که مرکب وحشى از سوار شدن کسى بر پشتش خوددارى مى‌کند؛ این زن نیز از شوهرش جلوگیرى مى‌کند، هیچ عذر و بهانه‌اى را از شوهرش نمى‌پذیرد و هیچ اشتباه و گناهى را از او نمى‌بخشد.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٣٢٥، ح ١
٢- قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص شِرَارُ نِسَائِکُمُ الْمُعْقَرَةُ الدَّنِسَةُ اللَّجُوجَةُ الْعَاصِیَةُ الذَّلِیلَةُ فِی قَوْمِهَا الْعَزِیزَةُ فِی نَفْسِهَا الْحَصَانُ عَلَى زَوْجِهَا الْهَلُوکُ عَلَى غَیْرِهِ.
رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله فرمود: بدترین زنان شما زن نازا، کثیف، لجباز و نافرمان است که در قوم خود فروتن و در مورد (شوهر) خودش عزّت‌مند و پرجرأت است، خود را از شوهرش نگهدارد و در برابر او پاکدامن ولى با مردان دیگر همراهى کند.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٣٢٦، ح ٢
٤٩٠٠- شَکَا رَجُلٌ مِنْ أَصْحَابِ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع نِسَاءَهُ فَقَامَ ع خَطِیباً فَقَالَ: یَا مَعَاشِرَ النَّاسِ لَا تُطِیعُوا النِّسَاءَ عَلَى حَالٍ وَ لَا تَأْمَنُوهُنَّ عَلَى مَالٍ وَ لَا تَذَرُوهُنَّ یُدَبِّرْنَ أَمْرَ الْعِیَالِ فَإِنَّهُنَّ إِنْ تُرِکْنَ وَ مَا أَرَدْنَ أَوْرَدْنَ الْمَهَالِکَ وَ عَدَوْنَ أَمْرَ الْمَالِکِ فَإِنَّا وَجَدْنَاهُنَّ لَا وَرَعَ لَهُنَّ عِنْدَ حَاجَتِهِنَّ وَ لَا صَبْرَ لَهُنَّ عِنْدَ شَهْوَتِهِنَّ الْبَذَخُ لَهُنَّ لَازِمٌ وَ إِنْ کَبِرْنَ وَ الْعُجْبُ لَهُنَّ لَاحِقٌ وَ إِنْ عَجَزْنَ لَا یَشْکُرْنَ الْکَثِیرَ إِذَا مُنِعْنَ الْقَلِیلَ یَنْسَیْنَ الْخَیْرَ وَ یَحْفَظْنَ الشَّرَّ یَتَهَافَتْنَ بِالْبُهْتَانِ وَ یَتَمَادَیْنَ فِی الطُّغْیَانِ وَ یَتَصَدَّیْنَ لِلشَّیْطَانِ فَدَارُوهُنَّ عَلَى کُلِّ حَالٍ وَ أَحْسِنُوا لَهُنَّ الْمَقَالَ لَعَلَّهُنَّ یُحْسِنَّ الْفِعَالَ.
مردى از یاران امیر المؤمنین علیه السّلام از زنان خود شکایت کرد، امام به خطبه ایستاد و فرمود: اى مردم! در هیچ حالى از زنان اطاعت نکنید و آنها را بر مالى امین مگردانید و نگذارید که تدبیر امور خانواده به دست آنها باشد؛ چراکه اگر به حال خود رها شوند به هلاکت مى‌افتند و از امر صاحب خود سرپیچى مى‌کنند که ما آنها را این‌گونه یافتیم که هنگام خواستن چیزى، تقوا ندارند و هنگام شهوت و میل به چیزى صبر ندارند. کبر و غرور همیشه همراه آن‌هاست حتى اگر بزرگ شوند و خودبینى حتى در زمان پیرى از آنها جدا نمى‌شود. اگر از مقدار کمى از خواسته‌هایشان منع شوند، احسان بسیار را سپاس نمى‌گویند. خوبى را فراموش مى‌کنند و بدى را به خاطر مى‌سپارند. پى‌درپى تهمت مى‌زنند و همواره سرکشى مى‌کنند و به پیشواز شیطان مى‌روند. پس در هرحال به آنها نیکى کنید و به نیکى با آنها سخن بگویید شاید کردار خود را اصلاح کنند.
من لا یحضره الفقیه، ج ٣، ص ٥٥٤، ح ٤٩٠٠
١- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَى عَنْ رَجُلٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع أَنَّهُ کَانَتْ عِنْدَهُ امْرَأَةٌ تُعْجِبُهُ وَ کَانَ لَهَا مُحِبّاً فَأَصْبَحَ یَوْماً وَ قَدْ طَلَّقَهَا وَ اغْتَمَّ لِذَلِکَ فَقَالَ لَهُ بَعْضُ مَوَالِیهِ جُعِلْتُ فِدَاکَ لِمَ طَلَّقْتَهَا فَقَالَ إِنِّی ذَکَرْتُ عَلِیّاً ع فَتَنَقَّصَتْهُ فَکَرِهْتُ أَنْ أُلْصِقَ جَمْرَةً مِنْ جَمْرِ جَهَنَّمَ بِجِلْدِی.
راوى گوید: امام باقر علیه السّلام همسرى داشت که به او علاقمند بود و او را دوست مى‌داشت. روزى آن حضرت او را طلاق داد و از این جهت اندوهگین شد. یکى از دوستان امام علیه السّلام به حضرتش عرض کرد: قربانت گردم! چرا او را طلاق دادید؟ فرمود: من یادى از على علیه السّلام را نمودم؛ ولى او آن حضرت تنقیص کرد، ازاین‌رو دوست نداشتم که سنگى از سنگ‌هاى دوزخ به پوستم بچسبد.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٦، ص ٥٥، ح ١
٣- أَحْمَدُ بْنُ مِهْرَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ عُمَرَ بْنِ عَبْدِ الْعَزِیزِ عَنْ خَطَّابِ بْنِ سَلَمَةَ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَیْهِ یَعْنِی أَبَا الْحَسَنِ مُوسَى ع وَ أَنَا أُرِیدُ أَنْ أَشْکُوَ إِلَیْهِ مَا أَلْقَى مِنِ امْرَأَتِی مِنْ سُوءِ خُلُقِهَا فَابْتَدَأَنِی فَقَالَ إِنَّ أَبِی کَانَ زَوَّجَنِی مَرَّةً امْرَأَةً سَیِّئَةَ الْخُلُقِ فَشَکَوْتُ ذَلِکَ إِلَیْهِ فَقَالَ لِی مَا یَمْنَعُکَ مِنْ فِرَاقِهَا قَدْ جَعَلَ اللَّهُ ذَلِکَ إِلَیْکَ فَقُلْتُ فِیمَا بَیْنِی وَ بَیْنَ نَفْسِی قَدْ فَرَّجْتَ عَنِّی.
خطّاب بن سلمه گوید: روزى خدمت امام کاظم علیه السّلام شرف‌یاب شدم مى‌خواستم از بداخلاقى همسرم به آن حضرت شکایت کنم. آن حضرت علیه السّلام پیش از این‌که پرسش کنم فرمود: روزى پدرم زن بداخلاقى را به عقد من درآورد من از بداخلاقى او به پدرم شکایت نمودم. فرمود: چه چیزى تو را از طلاق دادن همسرت بازمى‌داشت؟ به راستى که خداوند اختیار او را به دست تو سپرده است. خطّاب گوید: پیش خودم گفتم: به راستى که مشکل مرا حل فرمودى.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٦، ص ٥٥، ح ٣
٣- عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: کَانَ مِنْ دُعَاءِ رَسُولِ اللَّهِ ص أَعُوذُ بِکَ مِنِ امْرَأَةٍ تُشَیِّبُنِی قَبْلَ مَشِیبِی.
امام صادق علیه السّلام فرمود: از دعاى رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله این بود: (بار الها!) از زنى که پیش از زمان پیرى‌ام (از شدت آزار و اندوه) مویم را سپید کند، به تو پناه مى‌آورم.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٣٢٦، ح ٣
٣٨- قرب الإسناد أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص قَالَ: ثَلَاثَةٌ هُنَّ أُمُّ الْفَوَاقِرِ سُلْطَانٌ إِنْ أَحْسَنْتَ إِلَیْهِ لَمْ یَشْکُرْ وَ إِنْ أَسَأْتَ إِلَیْهِ لَمْ یَغْفِرْ وَ جَارٌ عَیْنُهُ تَرْعَاکَ وَ قَلْبُهُ یَنْعَاکَ إِنْ رَأَى حَسَنَةً دَفَنَهَا وَ إِنْ رَأَى سَیِّئَةً أَظْهَرَهَا وَ أَذَاعَهَا وَ زَوْجَةٌ إِنْ شَهِدْتَ لَمْ تَقَرَّ عَیْنُکَ بِهَا وَ إِنْ غِبْتَ لَمْ تَطْمَئِنَّ إِلَیْهَا.
رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله فرمودند: سه چیز است که ریشه بلاهاى کمر شکن است: فرمانروایى که اگر به او نیکى کنى سپاسگزار نباشد و اگر به او بدى کنى نبخشد؛ و همسایه‌ای که با چشمش ترا بپاید و دلش خبر مرگت را رساند اگر خوبى بیند بپوشاند و فاش نسازد و اگر بدى بیند ظاهرش کند و فاش سازد؛ و همسرى که اگرش با او باشى شادت نکند و اگر غایب شوى به او اطمینان ندارى.
بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج ٧٢، ص ٣٤٤، ح ٣٨
١- عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: لَیْسَ الْغَیْرَةُ إِلَّا لِلرِّجَالِ وَ أَمَّا النِّسَاءُ فَإِنَّمَا ذَلِکَ مِنْهُنَّ حَسَدٌ وَ الْغَیْرَةُ لِلرِّجَالِ وَ لِذَلِکَ حَرَّمَ اللَّهُ عَلَى النِّسَاءِ إِلَّا زَوْجَهَا وَ أَحَلَّ لِلرِّجَالِ أَرْبَعاً وَ إِنَّ اللَّهَ أَکْرَمُ أَنْ یَبْتَلِیَهُنَّ بِالْغَیْرَةِ وَ یُحِلَّ لِلرِّجَالِ مَعَهَا ثَلَاثاً.
امام صادق علیه السّلام فرمود: غیرت فقط براى مردان است. ولى غیرت زنان حسد است. غیرت براى مردان است و به همین جهت خداوند براى زنان، جز شوهرشان (باقى مردان) را حرام نموده است و براى مردان چهار زن را حلال کرده است. خداوند بزرگوارتر از آن است که زنان را دچار غیرت کند و از طرفى براى مردان به اضافه این همسر، سه زن دیگر را نیز حلال سازد!
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٥٠٤، ح ١
٢- عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ لَمْ یَجْعَلِ الْغَیْرَةَ لِلنِّسَاءِ وَ إِنَّمَا تَغَارُ الْمُنْکِرَاتُ مِنْهُنَّ فَأَمَّا الْمُؤْمِنَاتُ فَلَا إِنَّمَا جَعَلَ اللَّهُ الْغَیْرَةَ لِلرِّجَالِ لِأَنَّهُ أَحَلَّ لِلرَّجُلِ أَرْبَعاً وَ مَا مَلَکَتْ یَمِینُهُ وَ لَمْ یَجْعَلْ لِلْمَرْأَةِ إِلَّا زَوْجَهَا فَإِذَا أَرَادَتْ مَعَهُ غَیْرَهُ کَانَتْ عِنْدَ اللَّهِ زَانِیَةً. قَالَ وَ عَنْ أَبِی بَکْرٍ الْحَضْرَمِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع إِلَّا أَنَّهُ قَالَ فَإِنْ بَغَتْ مَعَهُ غَیْرَهُ.
امام صادق علیه السّلام فرمود: خداوند متعال غیرت را براى زنان قرار نداده است. تنها زنان غیر مؤمن غیرت و رشک مى‌ورزند اما زنان مؤمن غیرت‌مندى نمى‌کنند. به راستى که خداوند غیرت را براى مردان قرار داده است؛ زیرا براى مردان چهار زن و هر تعداد کنیزى را که بخرند حلال نموده است، امّا براى زن فقط شوهرش را قرار داده است. پس اگر زن به اضافه شوهرش، مرد دیگرى را بخواهد نزد خداوند زناکار است. در روایت ابى بکر حضرمى آمده است که امام صادق علیه السّلام فرمود: هرگاه با وجود شوهرش، مرد دیگرى را آرزو کرد در پیشگاه خداوند زناکار است.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٥٠٥، ح ٢
٣- عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ الْحَجَّاجِ رَفَعَهُ قَالَ: بَیْنَا رَسُولُ اللَّهِ ص قَاعِدٌ إِذْ جَاءَتِ امْرَأَةٌ عُرْیَانَةٌ حَتَّى قَامَتْ بَیْنَ یَدَیْهِ فَقَالَتْ یَا رَسُولَ اللَّهِ إِنِّی فَجَرْتُ فَطَهِّرْنِی قَالَ وَ جَاءَ رَجُلٌ یَعْدُو فِی أَثَرِهَا وَ أَلْقَى عَلَیْهَا ثَوْباً فَقَالَ مَا هِیَ مِنْکَ فَقَالَ صَاحِبَتِی یَا رَسُولَ اللَّهِ خَلَوْتُ بِجَارِیَتِی فَصَنَعَتْ مَا تَرَى فَقَالَ ضُمَّهَا إِلَیْکَ ثُمَّ قَالَ إِنَّ الْغَیْرَاءَ لَا تُبْصِرُ أَعْلَى الْوَادِی مِنْ أَسْفَلِهِ.
عبد الرحمان بن حجّاج در روایت مرفوعه‌اى گوید: روزى رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله نشسته بود که زنى عریان آمد و مقابل رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله ایستاد و گفت: اى رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله! من زنا داده‌ام، مرا (با سنگسار کردن) تطهیر نما. در این هنگام مردى دوان دوان از پى زن آمد و لباس روى او انداخت. رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله فرمود: این زن با تو چه نسبتى دارد؟ گفت: اى رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله این، زن من است. من با کنیزم خلوت نمودم، پس این زن، چنین کرد. فرمود: او را با خودت ببر. سپس فرمود: به راستى زنى که رشک بر او چیره شده، بالاى دره را از پایین آن تشخیص نمى‌دهد!
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٥٠٥، ح ٣
٤- قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ ع غَیْرَةُ النِّسَاءِ الْحَسَدُ وَ الْحَسَدُ هُوَ أَصْلُ الْکُفْرِ إِنَّ النِّسَاءَ إِذَا غِرْنَ غَضِبْنَ وَ إِذَا غَضِبْنَ کَفَرْنَ إِلَّا الْمُسْلِمَاتُ مِنْهُنَّ.
امام باقر علیه السّلام فرمود: غیرت زنان همان حسد است و حسد ریشه کفر است. هنگامى که زنان غیرت مى‌ورزند، خشمگین مى‌شوند و آن‌گاه که خشمگین شدند کفر مى‌ورزند مگر زنان مسلمان (با ایمان).
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٥٠٥، ح ٤
١٢- عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص: النِّسَاءُ لَا یُشَاوَرْنَ فِی النَّجْوَى وَ لَا یُطَعْنَ فِی ذَوِی الْقُرْبَى إِنَّ الْمَرْأَةَ إِذَا أَسَنَّتْ ذَهَبَ خَیْرُ شَطْرَیْهَا وَ بَقِیَ شَرُّهُمَا وَ ذَلِکَ أَنَّهُ یَعْقِمُ رَحِمُهَا وَ یَسُوءُ خُلُقُهَا وَ یَحْتَدُّ لِسَانُهَا وَ إِنَّ الرَّجُلَ إِذَا أَسَنَّ ذَهَبَ شَرُّ شَطْرَیْهِ وَ بَقِیَ خَیْرُهُمَا وَ ذَلِکَ أَنَّهُ یَئُوبُ عَقْلُهُ وَ یَسْتَحْکِمُ رَأْیُهُ وَ یَحْسُنُ خُلُقُهُ.
امام صادق علیه السّلام فرمود: رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله فرمود: زنان در خصوص امور پنهانى مورد مشورت قرار نمى‌گیرند و درباره بستگان اطاعت نمى‌شوند. همانا هنگامى که سنّ زن بالا مى‌رود، نیمه خوبش مى‌رود و نیمه بدش مى‌ماند؛ چرا که رحمش عقیم، اخلاقش بد و زبانش تند مى‌گردد؛ و به راستى هنگامى که سنّ مرد بالا مى‌رود نیمه بدش مى‌رود و نیمه نیکش مى‌ماند؛ چرا که عقلش خالص، رأیش محکم و اخلاقش نیکو مى‌شود.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٥١٨، ح ١٢
١٥٨٥٤- فِی وَصِیَّةِ النَّبِیِّ ص لِعَلِیٍّ ع قَالَ: یَا عَلِیُّ أَرْبَعَةٌ مِنْ قَوَاصِمِ الظَّهْرِ إِمَامٌ یَعْصِی اللَّهَ وَ یُطَاعُ أَمْرُهُ وَ زَوْجَةٌ یَحْفَظُهَا زَوْجُهَا وَ هِیَ تَخُونُهُ وَ فَقْرٌ لَا یَجِدُ صَاحِبُهُ مُدَاوِیاً وَ جَارُ سَوْءٍ فِی دَارِ مُقَامٍ.
رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله در وصیتی به امام علی علیه السلام فرمودند: یا علی (ع)! چهار چیز کمر شکن است: پیشوایی که خود نافرمانی خدا کند و دیگران فرمانش برند؛ زنی که شوهرش او را محافظت نماید ولی او به شوهر خیانت کند؛ و نیازی که نیازمند برای رفع آن راه چاره ای نیابد؛ و همسایه بد در خانه ای که در آن خانه ماندنی باشد.
وسائل الشیعة، ج ١٢، ص ١٣١، ح ١٥٨٥٤
