وقتی خدا برای بنده ای خیری بخواهد
موضوعات
در این تحقیق عبارت « إِذَا أَرَادَ اللَّهُ بِعَبْدٍ خَیْراً » بررسی شده است.
مبانی: معنی- چگونگی-
اثرات معنوی اراده خیر خدا: تشیع- نورانیت- پاکی- اطاعت خدا- ایمان- تقوی- عاقبت به خیری- بی رغبتی به دنیا- ندادن دنیا- آرامش- عفت و گذشت- مجازات گناه در این دنیا- دوری از بدیها- ممانعت از شهوت- سخاوت- قناعت- شکرگزاری- پذیرش موعظه- واعظ نفس- بهشت به عمل اندک- هوشیاری برای کار نیک- عمل صحیح- غفلت از خوبیها و توجه به بدیهای نفس- انس به تنهایی- اندوه- ابتلا- سرزنش در خواب-
اثرات علمی و فهمی اراده خیر خدا: علم دین- شناخت حق- آگاهی به عیوب خود- یقین- تدبیر نیکو- عقل- چشم باطن بین-
اثرات مادی اراده خیر خدا: طول عمر- اعتدال در معیشت- ریختن موی جلوی سر- باران شب و روزهای آفتابی-
اثرات اجتماعی اراده خیر خدا: ارتباط با خوبان- مدارا- خوش اخلاقی- دوری از اهل غفلت- رفع حاجتهاى مردم- وزیر خوب- زیاد شدن دانایان و کم شدن نادانان- فرمانروایی دانایان- فرمانروای مهربان- قاضی شدن دانشمندان- ثروتمند شدن نیکان- آمدن میهمان- همسر خوب- احترام به بزرگترها-
اراده بدی: بی حیایی- زیاده روی- کارها به دست ثروتمندان- گناه- ارتباط با بدان- احساس فقر- مغلوب بودن دانایان - فرمانروایی بی‌خردان- واگذاردن مردم به خودشان- بی عقلی- از بین رفتن مال- دوستی مال- مجازات در آخرت- رسوایی با زبان
(منظور این است که فرد کارهای شایسته و نیکی انجام داده که شایسته اتفاقات خوب برایش شده است.)
مبانی
معنی
در کتاب الشافی در مورد معنی عبارت إِذَا أَرَادَ اللَّهُ بِعَبْدٍ خَیْراً می گوید: معنى إرادة اللَّه فعل العبد هنا- فعلٌ أو ترکٌ- منه تعالى یفضی إلى اختیار العبد إیّاه بدون جبر.
الشافی فی شرح الکافی (القزوینی) / ج1 / 296
در کتاب « بحار الأنوار (ط - بیروت) باب 3 طینة المؤمن و خروجه من الکافر » در این خصوص می گوید: أی حسن عاقبة و سعادة.
بحار الأنوار (ط - بیروت) / ج64 / 82
چگونگی
قَالَ عَلِیُّ بْنِ الْحُسَیْن (علیه السلام): إِذَا أَرَادَ اللَّهُ أَمْراً أَخَذَ فِیهِ بِعُقُولِ النَّاسِ حَتَّى یُنْفِذَ أَمْرَهُ ثُمَّ یَرُدُّ إِلَیْهِمْ عُقُولَهُمْ أَ لَا تَرَى إِلَى قَوْلِ الرَّجُلِ فَعَلْتُ کَذَا وَ کَذَا وَ کَانَ عَقْلِی لَیْسَ مَعِی.
امام سجاد (علیه السلام) فرمودند: هر گاه خداوند بخواهد کارى را انجام دهد عقلهاى مردم را مى‌گیرد و پس از انجام کارش به آنان باز مى‌گرداند؛ مگر ندیده‌اى مردى را که مى‌گوید فلان کار و فلان کار را کردم در حالى که عقلم همراه من نبود.
مشکاة الأنوار فی غرر الأخبار، ص 249
اثرات معنوی اراده خیر خدا
تشیع
قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع: إِذَا أَرَادَ اللَّهُ بِعَبْدٍ خَیْراً نَکَتَ فِی قَلْبِهِ نُکْتَةً بَیْضَاءَ فَجَالَ الْقَلْبُ یَطْلُبُ الْحَقَّ ثُمَّ هُوَ إِلَى أَمْرِکُمْ أَسْرَعُ مِنَ الطَّیْرِ إِلَى وَکْرِهِ.
امام صادق (علیه السلام) فرمودند: اگر خدا خیر کسی را بخواهد در قلبش نقطه ای سفید می اندازد پس قلب به حرکت و جولان و اضطراب درآمده و حق را طلب می کند سپس سرعت این چنین شخصی در رسیدن به امر شما (ولایت ائمه و شیعه شدن) از سرعت مرغی که رو بخانه اش پرواز می کند بیشتر خواهد بود.
بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج 5، ص 204، ح 33
قَالَ الصَّادِقُ (علیه السلام): إِذَا أَرَادَ اللَّهُ بِعَبْدٍ خَیْراً أَخَذَ بِعُنُقِهِ فَأَدْخَلَهُ فِی هَذَا الْأَمْرِ قَالَ وَ أَوْمَأَ بِیَدِهِ إِلَى رَأْسِهِ.
امام صادق (علیه السلام) فرمودند: هرگاه خداوند خیر بنده ای را بخواهد گردنش را می گیرد و در این امر (تشیع و گرایش به ائمه ع) داخل می کند و اشاره می فرمود با دستش به سرش.
بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج 5، ص 205، ح 39
نورانیت
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ إِذَا أَرَادَ بِعَبْدٍ خَیْراً- نَکَتَ فِی قَلْبِهِ نُکْتَةً مِنْ نُورٍ وَ فَتَحَ مَسَامِعَ قَلْبِهِ وَ وَکَّلَ بِهِ مَلَکاً یُسَدِّدُهُ وَ إِذَا أَرَادَ بِعَبْدٍ سُوءاً نَکَتَ فِی قَلْبِهِ نُکْتَةً سَوْدَاءَ وَ سَدَّ مَسَامِعَ قَلْبِهِ وَ وَکَّلَ بِهِ شَیْطَاناً یُضِلُّهُ ثُمَّ تَلَا هَذِهِ الْآیَةَ فَمَنْ یُرِدِ اللَّهُ أَنْ یَهْدِیَهُ یَشْرَحْ صَدْرَهُ لِلْإِسْلامِ وَ مَنْ یُرِدْ أَنْ یُضِلَّهُ یَجْعَلْ صَدْرَهُ ضَیِّقاً حَرَجاً کَأَنَّما یَصَّعَّدُ فِی السَّماءِ.
امام صادق (علیه السلام) فرمودند: چون خدا خیر بنده ای را خواهد، اثری از نور در دلش گذارد و گوشهای دلش را باز کند و فرشته ای بر او گمارد که نگهدارش باشد و چون برای بنده ای بدخواهد، اثری از سیاهی در دلش افکند و گوشهای دلش را به بندد و شیطانی بر او گمارد که گمراهش کند، سپس این آیه را قرائت فرمود: «هر که را خدا خواهد هدایت کند، سینه او را برای اسلام آوردن بگشاید و هر که را خواهد گمراه کند سینه اش را تنگ و سخت کند که گویی بآسمان خواهد رفت.» (126 سوره 6)
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج 1، ص 166، ح 2
قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع: إِذَا أَرَادَ اللَّهُ بِعَبْدٍ خَیْراً نَکَتَ فِی قَلْبِهِ نُکْتَةً بَیْضَاءَ فَجَالَ الْقَلْبُ یَطْلُبُ الْحَقَّ ثُمَّ هُوَ إِلَى أَمْرِکُمْ أَسْرَعُ مِنَ الطَّیْرِ إِلَى وَکْرِهِ.
امام صادق (علیه السلام) فرمودند: اگر خدا خیر کسی را بخواهد در قلبش نقطه ای سفید می اندازد پس قلب به حرکت و جولان و اضطراب درآمده و حق را طلب می کند سپس سرعت این چنین شخصی در رسیدن به امر شما (ولایت ائمه و شیعه شدن) از سرعت مرغی که رو بخانه اش پرواز می کند بیشتر خواهد بود.
بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج 5، ص 204، ح 33
قَالَ رَسُولُ اللَّه (ص): إذا أراد اللَّه بعبد خیرا جعل غناه فی نفسه و تقاه فی قلبه و إذا أراد بعبد شرّا جعل فقره بین عینیه.
رسول خدا (ص) فرمودند: وقتى خدا براى کسى نیکى خواهد ثروتش را در جانش و تقوایش را در قلبش قرار میدهد و وقتى براى کسى بدى خواهد فقر را پیش چشم او جاى میدهد.
(ثروت در جان یعنی حقیقت او را از نیکی و پاکی و نورانیت پر می کند.)
نهج الفصاحة، ص 185، ح 162
پاکی
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ خَلَقَ الْمُؤْمِنَ مِنْ طِینَةِ الْجَنَّةِ وَ خَلَقَ الْکَافِرَ مِنْ طِینَةِ النَّارِ وَ قَالَ إِذَا أَرَادَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِعَبْدٍ خَیْراً طَیَّبَ رُوحَهُ وَ جَسَدَهُ فَلَا یَسْمَعُ شَیْئاً مِنَ الْخَیْرِ إِلَّا عَرَفَهُ وَ لَا یَسْمَعُ شَیْئاً مِنَ الْمُنْکَرِ إِلَّا أَنْکَرَهُ.
امام صادق (علیه السلام) فرمودند: همانا خدای عزوجل مؤمن را از طینت بهشتی آفرید و کافر را از طینت دوزخی و فرمودند: ﭼﻮﻥ ﺧﺪﺍﻯ ﻋﺰﻭﺟﻞ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﻨﺪﻩ ای ﺧﻴﺮﻯ ﺧﻮﺍﻫﺪ، ﺭﻭﺡ ﻭ ﭘﻴﻜﺮﺵ ﺭﺍ ﭘﺎﻙ ﺳﺎﺯﺩ (ﻫﺪﺍﻳﺖ ﻭ ﺍﻟﻄﺎﻓﺶ ﺭﺍ ﺷﺎﻣﻞ ﺣﺎﻝ ﺍﻭ ﻧﻤﺎﻳﺪ). ﺍﺯ این رو ﻫﺮ ﺧﻴﺮﻯ ﺷﻨﻮﺩ، ﺁﻧﺮﺍ ﺑﺸﻨﺎﺳﺪ ﻭ ﺑﻔﻬﻤﺪ ﻭ ﻫﺮ ﺑﺪ ﻭ ﺯﺷﺘﻰ ﺷﻨﻮﺩ، ﺁﻧﺮﺍ ﺯﺷﺖ ﺑﻴﻨﺪ.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج 2، ص 3، ح 2
قَالَ رَسُولُ اللَّه (ص): إذا أراد اللَّه بعبد خیرا فتح له قفل قلبه و جعل فیه الیقین و الصّدق و جعل قلبه واعیا لما سلک فیه و جعل قلبه سلیما و لسانه صادقا و خلیقته مستقیمة و جعل أذنه سمیعة و عینه بصیرة.
رسول خدا (ص) فرمودند: وقتى خداوند براى بنده‌اى خوبى خواهد قفل دل او را میگشاید و در آن ایمان و راستى قرار میدهد و قلب وى را نسبت برفتار او هوشیار میسازد دل وى را سلیم و زبانش را راستگو و اخلاقش را مستقیم و گوش وی را شنوا و چشمش را بینا میسازد.
نهج الفصاحة، ص 181، ح 146
اطاعت خدا
قَالَ عَلِیّ (علیه السلام): إِذَا أَرَادَ اللَّهُ بِعَبْدٍ خَیْراً أَلْهَمَهُ الطَّاعَةَ وَ اکْتَفَى بِالْکَفَافِ وَ اکْتَسَى الْعَفَافَ.
امام علی (علیه السلام) فرمودند: هرگاه خدا خیر بنده ای را بخواهد اطاعت (از خدا) را به او الهام می کند پس به کفاف زندگیش بسنده کند و جامه عفت بپوشد.
عیون الحکم و المواعظ (للیثی)، ص 132، ح 2979
قَالَ الصَّادِقُ (علیه السلام): إِذَا أَحَبَّ اللَّهُ عَبْداً أَلْهَمَهُ الطَّاعَةَ وَ أَلْزَمَهُ الْقَنَاعَةَ وَ فَقَّهَهُ فِی الدِّینِ وَ قَوَّاهُ بِالْیَقِینِ وَ اکْتَفَى بِالْکَفَافِ وَ اکْتَنَى بِالْعَفَافِ وَ إِذَا أَبْغَضَ اللَّهُ عَبْداً حَبَّبَ إِلَیْهِ الْمَالَ وَ بَسَطَ لَهُ وَ أَلْهَمَهُ دُنْیَاهُ وَ وَکَلَهُ إِلَى هَوَاهُ فَرَکِبَ الْعِنَادَ وَ بَسَطَ الْفَسَادَ وَ ظَلَمَ الْعِبَادَ.
امام صادق (علیه السلام) فرمودند: هرگاه خداوند متعال بنده ای را دوست بدارد، طاعت خود را به او الهام فرماید، قناعت را پیشه او کند، در دین فقیه و آگاهش گرداند، جانش را با یقین نیرو بخشد، پس به کفاف زندگیش، بسنده کند و جامه عفت بپوشد. و هر گاه خداوند بنده ای را دشمن دارد، مال را محبوب او گرداند، پس او بر مرکب ستیز بنشیند و بساط فساد را بگسترد و بر بندگان ستم کند.
مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج 13، ص 36، ح 14671
قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام): أَنَّ اللَّهَ إِذَا أَرَادَ بِعَبْدٍ خَیْراً حَالَ بَیْنَهُ وَ بَیْنَ مَا یَکْرَهُ وَ وَفَّقَهُ لِطَاعَتِهِ وَ إِذَا أَرَادَ بِعَبْدٍ شَرّاً أَغْرَاهُ بِالدُّنْیَا وَ أَنْسَاهُ الْآخِرَةَ وَ بَسَطَ لَهُ أَمَلَهُ وَ عَاقَهُ عَمَّا فِیهِ صَلَاحُهُ.
امام علی (علیه السلام) فرمودند: هرگاه خداوند متعال خیر بنده ای را بخواهد بین او و آنچه از آن بیزار است حائل و فاصله می شود و او را به اطاعت از خودش موفق می گرداند و هرگاه خداوند متعال شر برای بنده ای را بخواهد توسط دنیا او را فریب می دهد و آخرت را از خاطرش می برد و آرزویش را برایش بزرگ جلوه می نماید و از آنچه که صلاح او در آن است دورش می کند.
بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج 33، ص 97، ح 403
ایمان
قَالَ رَسُولُ اللَّه (ص): إذا أراد اللَّه بعبد خیرا فتح له قفل قلبه و جعل فیه الیقین و الصّدق و جعل قلبه واعیا لما سلک فیه و جعل قلبه سلیما و لسانه صادقا و خلیقته مستقیمة و جعل أذنه سمیعة و عینه بصیرة.
رسول خدا (ص) فرمودند: وقتى خداوند براى بنده‌اى خوبى خواهد قفل دل او را میگشاید و در آن ایمان و راستى قرار میدهد و قلب وى را نسبت برفتار او هوشیار میسازد دل وى را سلیم و زبانش را راستگو و اخلاقش را مستقیم و گوش وی را شنوا و چشمش را بینا میسازد.
نهج الفصاحة، ص 181، ح 146
عَنْ أَبِی أُسَامَةَ قَالَ: زَامَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ فَقَالَ لِیَ اقْرَأْ قَالَ فَافْتَتَحْتُ سُورَةً مِنَ الْقُرْآنِ فَقَرَأْتُهَا فَرَقَّ وَ بَکَى ثُمَّ قَالَ یَا أَبَا أُسَامَةَ ارْعَوْا قُلُوبَکُمْ بِذِکْرِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَ وَ احْذَرُوا النَّکْتَ فَإِنَّهُ یَأْتِی عَلَى الْقَلْبِ تَارَاتٌ أَوْ سَاعَاتٌ الشَّکُّ مِنْ صَبَّاحٍ لَیْسَ فِیهِ إِیمَانٌ وَ لَا کُفْرٌ شِبْهَ الْخِرْقَةِ الْبَالِیَةِ أَوِ الْعَظْمِ النَّخِر. یَا أَبَا أُسَامَةَ أَ لَیْسَ رُبَّمَا تَفَقَّدْتَ قَلْبَکَ فَلَا تَذْکُرُ بِهِ خَیْراً وَ لَا شَرّاً وَ لَا تَدْرِی أَیْنَ هُوَ قَالَ قُلْتُ لَهُ بَلَى إِنَّهُ لَیُصِیبُنِی وَ أَرَاهُ یُصِیبُ النَّاسَ قَالَ أَجَلْ لَیْسَ یَعْرَى مِنْهُ أَحَدٌ قَالَ فَإِذَا کَانَ ذَلِکَ فَاذْکُرُوا اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ وَ احْذَرُوا النَّکْتَ فَإِنَّهُ إِذَا أَرَادَ بِعَبْدٍ خَیْراً نَکَتَ إِیمَاناً وَ إِذَا أَرَادَ بِهِ غَیْرَ ذَلِکَ نَکَتَ غَیْرَ ذَلِکَ قَالَ قُلْتُ مَا غَیْرُ ذَلِکَ جُعِلْتُ فِدَاکَ [مَا هُوَ] قَالَ إِذَا أَرَادَ کُفْراً نَکَتَ کُفْراً.
ابواسامة گوید من هم کجاوه امام صادق (علیه السلام) بودم حضرت به من فرمود (قرآن) بخوان، من سوره اى را آغاز کردم و آن را خواندم دیدم حال رقت به حضرت دست داد و گریست سپس فرمود: اى ابا اسامة دلهاى خود را به یاد خداى عزوجل و ذکر او نگهدارى کنید و از نقطه هاى (تاریک و وسوسه هائى که شیطان در) دل (مى اندازد) بپرهیزید، زیرا آن نقاط یا ساعتهاى شک و تردید از بامداد بر دل مى گذرد که در آن حال نه ایمان در دل است و نه کفر (در وضعى مبهم قرار گیرد) همانند پارچه کهنه و یا استخوان پوسیده اى. اى ابا اسامة آیا اینطور نیست که بسا دلت را وارسى مى کنى و خیر و شرى در آن نمى بینى و نمى دانى که دلت کجاست؟ گوید عرض کردم آرى من به این وضع دچار مى شوم و مردم را هم مى بینم که به این وضع دچار مى شوند. فرمود: آرى این وضعى است که هیچکس از آن برکنار نیست. فرمود: هرگاه این جریان پیش آمد خداى عزوجل را یاد کنید و از نقطه ها (وساوس شیطانى) بپرهیزید زیرا هر گاه خداوند خیر و خوبى بنده اى را بخواهد نقطه ایمان بدلش اندازد، و هر گاه غیر از این خواهد چیزى بدلش افتد، گوید: عرض کردم : قربانت ! آن چیز دیگر چیست؟ فرمود: اگر کفر او را خواهد کفر بدلش اندازد.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج 8، ص 167، ح 188
تقوی
قَالَ رَسُولُ اللَّه (ص): إذا أراد اللَّه بعبد خیرا جعل غناه فی نفسه و تقاه فی قلبه و إذا أراد بعبد شرّا جعل فقره بین عینیه.
رسول خدا (ص) فرمودند: وقتى خدا براى کسى نیکى خواهد ثروتش را در جانش و تقوایش را در قلبش قرار میدهد و وقتى براى کسى بدى خواهد فقر را پیش چشم او جاى میدهد.
(ثروت در جان یعنی حقیقت او را از نیکی و پاکی و نورانیت پر می کند.)
نهج الفصاحة، ص 185، ح 162
قَالَ عَلِیّ (علیه السلام): إِذَا أَرَادَ اللَّهُ بِعَبْدٍ خَیْراً أَعَفَّ بَطْنَهُ عَنِ الطَّعَامِ وَ فَرْجَهُ عَنِ الْحَرَامِ.
امام علی (علیه السلام) فرمودند: هر گاه خداوند براى بنده‌اى خوبى را اراده کند شکم او را از طعام و عورت او را از حرام پاک نگهدارد.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص 399، ح 9264
قَالَ عَلِیّ (علیه السلام): إِذَا أَرَادَ اللَّهُ سُبْحَانَهُ صَلَاحَ عَبْدٍ أَلْهَمَهُ قِلَّةَ الْکَلَامِ وَ قِلَّةَ الطَّعَامِ وَ قِلَّةَ الْمَنَامِ.
امام علی (علیه السلام) فرمودند: هر گاه خدای سبحان صلاح بنده ای را بخواهد کمی کلام و کمی طعام و کمی خواب را به او الهام می کند.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص 211، ح 4084
عاقبت به خیری
قَالَ رَسُولُ اللَّه (ص): إِذَا أَرَادَ اللَّهُ بِعَبْدٍ خَیْراً عَسَلَهُ. قِیلَ وَ مَا عَسَلُهُ؟ قَالَ: یَفْتَحُ لَهُ عَمَلًا صَالِحاً قبل مَوْتِهِ ثمّ یقبضه علیه.
رسول خدا (ص) فرمودند: وقتى خداوند براى بنده‌اى نیکى خواهد او را شیرین کند. گفته شد شیرینى او چگونه است؟ فرمودند: پیش از مرگش کار نیکى را پیش پاى او میگذارد و در اثناى انجام آن جانش را میگیرد.
نهج الفصاحة، ص 184، ح 157
قَالَ رَسُولُ اللَّه (ص): إذا أراد اللَّه بعبد خیرا طهّره قبل موته قالوا و ما طهور العبد قال عمل صالح یلهمه إیاه حتّى یقبضه علیه.
رسول خدا (ص) فرمودند: وقتى خدا براى بنده‌اى نیکى خواهد او را پیش از مرگش پاک میکند گفتند پاکى بنده چگونه است گفت کار نیکى بدو الهام مى کند تا جان وى را در اثناى انجام آن بگیرد.
نهج الفصاحة، ص 183، ح 155
قَالَ رَسُولُ اللَّه (ص): إذا أراد اللَّه بعبد خیرا استعمله قیل و ما استعماله؟ قال یفتح له عملا صالحا بین یدی موته حتّى یرضى عنه من حوله.
رسول خدا (ص) فرمودند: وقتى خداوند براى بنده‌اى نیکى خواهد او را بکار گیرد. گفتند بکار گرفتن او چگونه است گفت نزدیک مرگ وى کار نیکى را پیش پایش میگذارد تا اطرافیانش را از او خشنود کند.
نهج الفصاحة، ص 184، ح 158
بی رغبتی به دنیا
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِذَا أَرَادَ اللَّهُ بِعَبْدٍ خَیْراً زَهَّدَهُ فِی الدُّنْیَا وَ فَقَّهَهُ فِی الدِّینِ وَ بَصَّرَهُ عُیُوبَهَا وَ مَنْ أُوتِیَهُنَّ فَقَدْ أُوتِیَ خَیْرَ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ.
امام صادق (علیه السلام) فرمودند: چون خدا خیر بنده ای را خواهد او را نسبت به دنیا بی رغبت و نسبت به دین فقیه (عمیق نگر) کند و به عیبهای دنیا بینایش سازد و به هر که این خصلتها داده شود خیر دنیا و آخرت داده شده.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج 2، ص 130، ح 10
قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص): یَا أَبَا ذَرٍّ إِذَا أَرَادَ اللَّهُ بِعَبْدٍ خَیْراً فَقَّهَهُ فِی الدِّینِ وَ زَهَّدَهُ فِی الدُّنْیَا وَ بَصَّرَهُ بِعُیُوبِ نَفْسِهِ
رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله فرمودند: ای ابوذر! چون خداوند خواهد به بنده ای نیکی کند و خیر و سعادت را نصیب او گرداند به وی بصیرت در دین و زهد در دنیا و آگاهی به عیوب خویش عطا کند.
مجموعه ورام، جلد 2، صفحه 51
ندادن دنیا
قَالَ الْحَسَن ع: إِذَا أَرَادَ اللَّهُ بِعَبْدٍ خَیْراً أَعْطَاهُ مِنَ الدُّنْیَا عَطِیَّةً ثُمَّ یُمْسِکُ فَإِذَا نَفِدَ أَعَادَ عَلَیْهِ وَ إِذَا هَانَ عَلَیْهِ عَبْدٌ بَسَطَ لَهُ الدُّنْیَا بَسْطاً.
امام حسن (علیه السلام) فرمودند: هرگاه خداوند متعال خیر بنده ای را بخواهد از دنیا چیزی به او اعطا می کند سپس از او منع می کند تا وقتی که عطای قبلی تمام شود و بعد دوباره اعطا میکند ولی اگر بنده ای نزد او خوار باشد دنیا را برای او می گستراند.
مجموعة ورام (تنبیه الخواطر و نزهة النواظر)، ج 1، ص 140
آرامش
قَالَ رَسُولُ اللَّه (ص): إِذَا أَرَادَ اللَّهُ بِأَهْلِ بَیْتٍ خَیْراً أَرْشَدَهُمْ لِلرِّفْقِ وَ التَّأَنِّی وَ مَنْ حُرِمَ الرِّفْقَ فَقَدْ حُرِمَ الْخَیْرَ.
رسول خدا (ص) فرمودند: هرگاه خداوند متعال خیر خانواده ای را بخواهد آنها را به مدارا و آرامش راهنمایی کند و کسی که مدارا نداشته باشد خیر و نیکی ندارد.
مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج 11، ص 294، ح 13069
عفت و گذشت
قَالَ رَسُولُ اللَّه (ص): إذا أراد اللَّه بقوم نماء رزقهم السّماحة و العفاف و إذا أراد بقوم انقطاعا فتح علیهم باب الخیانة.
رسول خدا (ص) فرمودند: وقتى خدا بخواهد قومى را بزرگ کند آنها را صاحب عفت و گذشت میکند و وقتى بخواهد قومی را منقرض سازد در خیانت را برویشان میگشاید.
نهج الفصاحة، ص 182، ح 149
مجازات گناه در این دنیا
قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع إِنَّ اللَّهَ إِذَا أَرَادَ بِعَبْدٍ خَیْراً فَأَذْنَبَ ذَنْباً أَتْبَعَهُ بِنَقِمَةٍ وَ یُذَکِّرُهُ الِاسْتِغْفَارَ وَ إِذَا أَرَادَ بِعَبْدٍ شَرّاً فَأَذْنَبَ ذَنْباً أَتْبَعَهُ بِنِعْمَةٍ لِیُنْسِیَهُ الِاسْتِغْفَارَ وَ یَتَمَادَى بِهَا وَ هُوَ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ- سَنَسْتَدْرِجُهُمْ مِنْ حَیْثُ لا یَعْلَمُونَ (الأعراف: 182) بِالنِّعَمِ عِنْدَ الْمَعَاصِی.
امام صادق (علیه السلام) فرمودند: همانا چون خداوند خوبى بنده‌اى را خواهد آن بنده گناهى مرتکب شود خدا دنبالش او را کیفرى دهد و استغفار را بیاد او اندازد، و چون براى بنده‌اى بدى خواهد و او گناهى کند خدا دنبالش نعمتى باو دهد تا استغفار را از یاد او ببرد و بآن حال ادامه دهد، و این است گفتار خداى عز و جل «بتدریج و آهستگى آنها را غافلگیر کنیم از راهیکه ندانند» (سوره اعراف آیه 182) یعنى بسبب (دادن) نعمت هنگام (ارتکاب) گناهان.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج 2، ص 452، ح 1
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِذَا أَرَادَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِعَبْدٍ خَیْراً عَجَّلَ لَهُ عُقُوبَتَهُ فِی الدُّنْیَا وَ إِذَا أَرَادَ بِعَبْدٍ سُوءاً أَمْسَکَ عَلَیْهِ ذُنُوبَهُ حَتَّى یُوَافِیَ بِهَا یَوْمَ الْقِیَامَةِ.
امام صادق (علیه السلام) فرمودند: هرگاه خدا خیر بنده ای را بخواهد عقوبت گناهان او را در همین دنیا قرار دهد و اگر شر بنده ای را بخواهد گناهان او را نگه دارد تا در قیامت کیفر دهد.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج 2، ص 445، ح 5
دوری از بدیها
قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام): أَنَّ اللَّهَ إِذَا أَرَادَ بِعَبْدٍ خَیْراً حَالَ بَیْنَهُ وَ بَیْنَ مَا یَکْرَهُ وَ وَفَّقَهُ لِطَاعَتِهِ وَ إِذَا أَرَادَ بِعَبْدٍ شَرّاً أَغْرَاهُ بِالدُّنْیَا وَ أَنْسَاهُ الْآخِرَةَ وَ بَسَطَ لَهُ أَمَلَهُ وَ عَاقَهُ عَمَّا فِیهِ صَلَاحُهُ.
امام علی (علیه السلام) فرمودند: هرگاه خداوند متعال خیر بنده ای را بخواهد بین او و آنچه از آن بیزار است حائل و فاصله می شود و او را به اطاعت از خودش موفق می گرداند و هرگاه خداوند متعال شر برای بنده ای را بخواهد توسط دنیا او را فریب می دهد و آخرت را از خاطرش می برد و آرزویش را برایش بزرگ جلوه می نماید و از آنچه که صلاح او در آن است دورش می کند.
بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج 33، ص 97، ح 403
ممانعت از شهوت
قَالَ عَلِیّ (علیه السلام): إذا أراد الله بعبد خیرا حال بینه و بین شهوته و حجز بینه و بین قلبه و إذا أراد به شرا وکله إلى نفسه.
امام علی (علیه السلام) فرمودند: هر گاه خداوند خیر بنده ای را بخواهد بین او و شهوت او حائل شود و بین او و قلبش قرار گیرد و وقتی بدی بنده ای را بخواهد او را به خودش واگذارد .
شرح نهج البلاغة لابن أبی الحدید، ج 20، ص 256، ح 11
سخاوت
قَالَ رَسُولُ اللَّه (ص): إِذَا أَرَادَ اللَّهُ بِعَبْدٍ خَیْراً بَعَثَ إِلَیْهِ مَلَکاً مِنْ خُزَّانِ الْجَنَّةِ فَیَمْسَحُ صَدْرَهُ فَتَسْخَى نَفْسُهُ بِالزَّکَاةِ.
رسول خدا (ص) فرمودند: هرگاه خدا خیر بنده ای را بخواهد دو ملک از ملائکه بهشتی برای او می فرستد تا سینه او را مسح کنند در این حال سخاوت او زیاد شده و زکات پرداخت می کند.
مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج 7، ص 13، ح 7508
قناعت
قَالَ عَلِیّ (علیه السلام): إِذَا أَرَادَ اللَّهُ بِعَبْدٍ خَیْراً أَلْهَمَهُ الْقَنَاعَةَ فَاکْتَفَى بِالْکَفَافِ وَ اکْتَسَى بِالْعَفَافِ.
امام علی (علیه السلام) فرمودند: هرگاه خدا خیر بنده ای را بخواهد قناعت را به او الهام می کند پس به کفاف زندگیش بسنده کند و جامه عفت بپوشد.
مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج 15، ص 232، ح 18095
قَالَ الصَّادِقُ (علیه السلام): إِذَا أَحَبَّ اللَّهُ عَبْداً أَلْهَمَهُ الطَّاعَةَ وَ أَلْزَمَهُ الْقَنَاعَةَ وَ فَقَّهَهُ فِی الدِّینِ وَ قَوَّاهُ بِالْیَقِینِ وَ اکْتَفَى بِالْکَفَافِ وَ اکْتَنَى بِالْعَفَافِ وَ إِذَا أَبْغَضَ اللَّهُ عَبْداً حَبَّبَ إِلَیْهِ الْمَالَ وَ بَسَطَ لَهُ وَ أَلْهَمَهُ دُنْیَاهُ وَ وَکَلَهُ إِلَى هَوَاهُ فَرَکِبَ الْعِنَادَ وَ بَسَطَ الْفَسَادَ وَ ظَلَمَ الْعِبَادَ.
امام صادق (علیه السلام) فرمودند: هرگاه خداوند متعال بنده ای را دوست بدارد، طاعت خود را به او الهام فرماید، قناعت را پیشه او کند، در دین فقیه و آگاهش گرداند، جانش را با یقین نیرو بخشد، پس به کفاف زندگیش، بسنده کند و جامه عفت بپوشد. و هر گاه خداوند بنده ای را دشمن دارد، مال را محبوب او گرداند، پس او بر مرکب ستیز بنشیند و بساط فساد را بگسترد و بر بندگان ستم کند.
مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج 13، ص 36، ح 14671
شکرگزاری
قَالَ رَسُولُ اللَّه (ص): إذا أراد اللَّه بقوم خیرا أمدّ لهم فی العمر و ألهمهم الشّکر.
رسول خدا (ص) فرمودند: وقتى خداوند براى قومى نیکى خواهد عمرشان را دراز و شکرگزاری را به آنها الهام می کند.
نهج الفصاحة، ص 182، ح 148
پذیرش موعظه
عَنْ أَیُّوبَ بْنِ نُوحٍ قَالَ: کَتَبَ یَعْنِی عَلِیَّ بْنَ مُحَمَّدٍ ع إِلَى بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَاتِبْ فُلَاناً وَ قُلْ لَهُ إِذَا أَرَادَ اللَّهُ بِعَبْدٍ خَیْراً إِذَا عُوتِبَ قَبِلَ.
امام هادی (علیه السلام) به بعضی از شیعیان نوشت: فلانی را معاتبه و سرزنش کن و به او بگو هرگاه خداوند متعال خیر بنده ای را بخواهد (او را طوری قرار می دهد که) اگر عتاب شد بپذیرد.
وسائل الشیعة، ج 12، ص 18، ح 15529
واعظ نفس
قَالَ رَسُولُ اللَّه (ص): إِذَا أَرَادَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِعَبْدٍ خَیْراً جَعَلَ لَهُ وَاعِظاً مِنْ نَفْسِهِ یَأْمُرُهُ وَ یَنْهَاهُ.
رسول خدا (ص) فرمودند: وقتى خدا براى بنده‌اى نیکى خواهد واعظى از نفس وى بر او گمارد که او را (به کار نیک) امر کند و (از کار بد) نهی کند.
مجموعة ورام (تنبیه الخواطر و نزهة النواظر)، ج 2، ص 77
قَالَ الصَّادِقُ (علیه السلام): إِذَا أَرَادَ اللَّهُ بِعَبْدٍ خَیْراً جَعَلَ لَهُ وَاعِظاً مِنْ قَلْبِهِ.
امام صادق (علیه السلام) فرمودند: وقتى خدا براى بنده‌اى نیکى خواهد واعظى از قلب او برایش گمارد.
بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج 70، ص 327، ح 10
بهشت به عمل اندک
4- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ الْجَهْمِ عَنْ مَنْصُورٍ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: مَرَّ بِی أَبِی وَ أَنَا بِالطَّوَافِ وَ أَنَا حَدَثٌ وَ قَدِ اجْتَهَدْتُ فِی الْعِبَادَةِ فَرَآنِی وَ أَنَا أَتَصَابُّ عَرَقاً فَقَالَ لِی یَا جَعْفَرُ یَا بُنَیَّ إِنَّ اللَّهَ إِذَا أَحَبَّ عَبْداً أَدْخَلَهُ الْجَنَّةَ وَ رَضِیَ عَنْهُ بِالْیَسِیرِ.
امام صادق علیه السّلام فرمود: من در طواف بودم که پدرم بر من گذشت، من جوان بودم و در عبادت کوشا. پدرم مرا دید که عرق از من سرازیر است، بمن فرمود اى جعفر اى پسر جان! همانا چون خدا بنده‌اى را دوست دارد، او را به بهشت در آورد و با عمل اندک از او راضى شود.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج 2، ص 86، ح 4
هوشیاری برای کار نیک
قَالَ رَسُولُ اللَّه (ص): إذا أراد اللَّه بعبد خیرا فتح له قفل قلبه و جعل فیه الیقین و الصّدق و جعل قلبه واعیا لما سلک فیه و جعل قلبه سلیما و لسانه صادقا و خلیقته مستقیمة و جعل أذنه سمیعة و عینه بصیرة.
رسول خدا (ص) فرمودند: وقتى خداوند براى بنده‌اى خوبى خواهد قفل دل او را میگشاید و در آن ایمان و راستى قرار میدهد و قلب وى را نسبت برفتار او هوشیار میسازد دل وى را سلیم و زبانش را راستگو و اخلاقش را مستقیم و گوش وی را شنوا و چشمش را بینا میسازد.
نهج الفصاحة، ص 181، ح 146
عمل صحیح
قَالَ عَلِیّ (علیه السلام): إِذَا أَرَادَ اللَّهُ بِعَبْدٍ خَیْراً مَنَحَهُ عَقْلًا قَوِیماً وَ عَمَلًا مُسْتَقِیماً.
امام علی (علیه السلام) فرمودند: هر گاه خداوند نیکى براى بنده اى خواهد، عقلی قوی و عمل معتدل به او دهد.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص 50، ح 309
غفلت از خوبیها و توجه به بدیهای نفس
قَالَ رَسُولُ اللَّه (ص): إِذَا أَرَادَ اللَّهُ بِعَبْدٍ خَیْراً أَلْهَاهُ عَنْ مَحَاسِنِهِ وَ جَعَلَ مَسَاوِیهِ بَیْنَ عَیْنَیْهِ وَ کَرَّهَهُ مُجَالَسَةَ الْمُعْرِضِینَ عَنْ ذِکْرِ اللَّهِ.
رسول خدا (ص) فرمودند: چون خداوند متعال خیر و نیکى کسى را بخواهد او را از خوبیهاى خود غافل کرده و بدیها و نقاط ضعف او را در مقابلش مجسم نموده و مجالست کسانى را که از ذکر خداوند متعال اعراض کردهاند در نظر او مکروه مىدارد.
مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج 8، ص 464، ح 10021
انس به تنهایی
قَالَ بَعْضُهُمْ: إِذَا أَرَادَ اللَّهُ بِعَبْدٍ خَیْراً آنَسَهُ بِالْوَحْدَةِ.
یکی از معصومین (ع) فرمودند: هرگاه خداوند متعال خیر بنده ای را بخواهد او را به تنهایی انس میدهد.
مجموعة ورام (تنبیه الخواطر و نزهة النواظر)، ج 2، ص 15
اندوه
قَالَ رَسُولُ اللَّه (ص): عَلَیْکُمْ بِالْبُکَاءِ مِنْ خَشْیَةِ اللَّهِ یُبْنَى لَکَ بِکُلِّ دَمْعَةٍ أَلْفُ بَیْتٍ فِی الْجَنَّةِ وَ مَا مِنْ شَیْءٍ أَحَبُّ إِلَى اللَّهِ مِنْ قَطْرَةِ دَمْعٍ مِنْ خَشْیَةِ اللَّهِ وَ قَطْرَةِ دَمٍ جَرَتْ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَ إِذَا أَرَادَ اللَّهُ بِعَبْدٍ خَیْراً نَصَبَ فِی قَلْبِهِ نَائِحَةً مِنَ الْحُزْنِ وَ إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ کُلَّ قَلْبٍ حَزِینٍ وَ خَیْرُ الدُّعَاءِ الْخَفِیُّ قَالَ تَعَالَى ادْعُوا رَبَّکُمْ تَضَرُّعاً وَ خُفْیَةً.
رسول خدا (ص) فرمودند: از خوف خدا بگریید که در مقابل هر قطره اشک، هزار خانه در بهشت برایتان بنا مىشود و چیزی نزد خدا محبوبتر از اشکى که از ترس او ریخته شود و خونى که در راه او بر زمین ریخته گردد نیست و هر گاه خداوند خیر بنده ای را بخواهد در دلش پرده اندوهى ایجاد کند (زیرا) خداوند دل غمگین را دوست دارد. بهترین دعا، پنهانى آن است (چنان که) خداى بزرگ مىفرماید «خدا را با زارى و در خفا بخوانید.»
إرشاد القلوب إلى الصواب (للدیلمی)، ج 1، ص 154
ابتلا
قَالَ رَسُولُ اللَّه (ص): إِذَا أَرَادَ اللَّهُ بِقَوْمٍ خَیْراً ابْتَلَاهُمْ.
رسول خدا (ص) فرمودند: هر گاه خدا خیر مردمی را بخواهد آنها را مبتلا می کند.
مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج 2، ص 438، ح 2401
سرزنش در خواب
قَالَ رَسُولُ اللَّه (ص): إذا أراد اللَّه بعبد خیرا عاتبه فی منامه.
رسول خدا (ص) فرمودند: وقتى خداوند براى بنده‌اى نیکى خواهد او را در خواب عتاب کند.
نهج الفصاحة، ص 183، ح 156
اثرات علمی و فهمی اراده خیر خدا
علم دین
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِذَا أَرَادَ اللَّهُ بِعَبْدٍ خَیْراً زَهَّدَهُ فِی الدُّنْیَا وَ فَقَّهَهُ فِی الدِّینِ وَ بَصَّرَهُ عُیُوبَهَا وَ مَنْ أُوتِیَهُنَّ فَقَدْ أُوتِیَ خَیْرَ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ.
امام صادق (علیه السلام) فرمودند: چون خدا خیر بنده ای را خواهد او را نسبت به دنیا بی رغبت و نسبت به دین فقیه (عمیق نگر) کند و به عیبهای دنیا بینایش سازد و به هر که این خصلتها داده شود خیر دنیا و آخرت داده شده.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج 2، ص 130، ح 10
قَالَ رَسُولُ اللَّه (ص): إِذَا أَرَادَ اللَّهُ بِأَهْلِ بَیْتٍ خَیْراً فَقَّهَهُمْ فِی الدِّینِ وَ رَزَقَهُمُ الرِّفْقَ فِی مَعَایِشِهِمْ وَ الْقَصْدَ فِی شَأْنِهِمْ وَ وَقَّرَ صَغِیرُهُمْ کَبِیرَهُمْ وَ إِذَا أَرَادَ بِهِمْ غَیْرَ ذَلِکَ تَرَکَهُمْ هَمَلًا.
رسول خدا (ص) فرمودند: وقتى خداوند براى مردم خانه اى نیکى خواهد آنان را در کار دین دانا سازد و مدارا در معیشت و اعتدال در خرج را نصیب آنها سازد و کوچکترها بزرگترهایشان را احترام می نمایند و اگر براى آنها جز این خواهد بخودشان واگذارشان کند.
مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج 8، ص 392، ح 9770
شناخت حق
قَالَ الصَّادِقُ (علیه السلام): إِذَا أَرَادَ اللَّهُ بِعَبْدٍ خَیْراً طَیَّبَ رُوحَهُ فَلَا یَسْمَعُ لِمَعْرُوفٍ إِلَّا عَرَفَهُ وَ لَا مُنْکَراً إِلَّا أَنْکَرَهُ ثُمَّ یَقْذِفُ اللَّهُ فِی قَلْبِهِ کَلِمَةً یَجْتَمِعُ بِهَا أَمْرُهُ.
امام صادق (علیه السلام) فرمودند: ﭼﻮﻥ ﺧﺪﺍوند ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﻨﺪﻩ ای ﺧﻴﺮﻯ ﺧﻮﺍﻫﺪ، ﺭﻭحش ﺭﺍ ﭘﺎﻙ ﺳﺎﺯﺩ پس ﺧﻴﺮﻯ را نشنوﺩ مگر آنکه ﺁﻧﺮﺍ ﺑﺸﻨﺎﺳﺪ ﻭ منکری را نشنود مگر آنکه آن را انکار کند ﭘﺲ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺧﺪﺍ ﺩﺭ ﺩﻟﺶ ﻣﻄﻠﺒﻰ ﺍﻧﺪﺍﺯﺩ ﻛﻪ ﻛﺎﺭﺵ ﺭﺍ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﺁﻭﺭﺩ.
مجموعة ورام (تنبیه الخواطر و نزهة النواظر)، ج 2، ص 202
قَالَ الْبَاقِرُ (علیه السلام): إِنَّ مِنْ عِلْمِ مَا أُوتِینَا تَفْسِیرَ الْقُرْآنِ وَ أَحْکَامَهُ وَ عِلْمَ تَغْیِیرِ الزَّمَانِ وَ حَدَثَانِهِ إِذَا أَرَادَ اللَّهُ بِقَوْمٍ خَیْراً أَسْمَعَهُمْ وَ لَوْ أَسْمَعَ مَنْ لَمْ یَسْمَعْ لَوَلَّى مُعْرِضاً کَأَنْ لَمْ یَسْمَعْ ثُمَّ أَمْسَکَ هُنَیْئَةً ثُمَّ قَالَ وَ لَوْ وَجَدْنَا أَوْعِیَةً أَوْ مُسْتَرَاحاً لَقُلْنَا وَ اللَّهُ الْمُسْتَعانُ.
امام صادق (علیه السلام) فرمودند: از جمله علومی که به ما داده شده تفسیر قرآن و احکام قرآن و علم تغییر زمان و اتفاقات آن است و هرگاه خدا به مردمی ارادهی خیر کند به او می شنواند (ظرفیت شنیدن آن مطالب را به او می دهد) و اگر کسی که قرار نبود بشنود این کلام را بشنود پشت کرده و فرار می کند انگار به هیچ وجه نشنیده است. سپس امام مقداری سکوت کرده و فرمود: اگر جایی و دل پر ظرفیتی می یافتیم به او تعلیم می دادیم و خداوند مستعان است.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج 1، ص 229، ح 3
آگاهی به عیوب خود
قَالَ رَسُولُ اللَّه (ص): إِذَا أَرَادَ اللَّهُ بِعَبْدٍ خَیْراً فَقَّهَهُ فِی الدِّینِ وَ زَهَّدَهُ فِی الدُّنْیَا وَ بَصَّرَهُ عُیُوبَ نَفْسِه.
رسول خدا (ص) فرمودند: چون خدا خیر بنده ای را خواهد او را نسبت به دنیا بی رغبت و نسبت به دین فقیه (عمیق نگر) کند و به عیبهای نفسش بینایش سازد.
أعلام الدین فی صفات المؤمنین، ص 194
قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص): یَا أَبَا ذَرٍّ إِذَا أَرَادَ اللَّهُ بِعَبْدٍ خَیْراً فَقَّهَهُ فِی الدِّینِ وَ زَهَّدَهُ فِی الدُّنْیَا وَ بَصَّرَهُ بِعُیُوبِ نَفْسِهِ.
رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله فرمودند: ای ابوذر! چون خداوند خواهد به بنده ای نیکی کند و خیر و سعادت را نصیب او گرداند به وی بصیرت در دین و زهد در دنیا و آگاهی به عیوب خویش عطا کند.
مجموعه ورام، جلد 2، صفحه 51
یقین
قَالَ عَلِیّ (علیه السلام): إِذَا أَرَادَ اللَّهُ بِعَبْدٍ خَیْراً فَقَّهَهُ فِی الدِّینِ وَ أَلْهَمَهُ الْیَقِینَ.
امام علی (علیه السلام) فرمودند: چون خدا خیر بنده ای را خواهد او را نسبت به دین فقیه (عمیق نگر) کند و یقین را به او الهام کند.
مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج 11، ص 199، ح 12738
قَالَ الصَّادِقُ (علیه السلام): إِذَا أَحَبَّ اللَّهُ عَبْداً أَلْهَمَهُ الطَّاعَةَ وَ أَلْزَمَهُ الْقَنَاعَةَ وَ فَقَّهَهُ فِی الدِّینِ وَ قَوَّاهُ بِالْیَقِینِ وَ اکْتَفَى بِالْکَفَافِ وَ اکْتَنَى بِالْعَفَافِ وَ إِذَا أَبْغَضَ اللَّهُ عَبْداً حَبَّبَ إِلَیْهِ الْمَالَ وَ بَسَطَ لَهُ وَ أَلْهَمَهُ دُنْیَاهُ وَ وَکَلَهُ إِلَى هَوَاهُ فَرَکِبَ الْعِنَادَ وَ بَسَطَ الْفَسَادَ وَ ظَلَمَ الْعِبَادَ.
امام صادق (علیه السلام) فرمودند: هرگاه خداوند متعال بنده ای را دوست بدارد، طاعت خود را به او الهام فرماید، قناعت را پیشه او کند، در دین فقیه و آگاهش گرداند، جانش را با یقین نیرو بخشد، پس به کفاف زندگیش، بسنده کند و جامه عفت بپوشد. و هر گاه خداوند بنده ای را دشمن دارد، مال را محبوب او گرداند، پس او بر مرکب ستیز بنشیند و بساط فساد را بگسترد و بر بندگان ستم کند.
مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج 13، ص 36، ح 14671
تدبیر نیکو
قَالَ عَلِیّ (علیه السلام): إِذَا أَرَادَ اللَّهُ بِعَبْدٍ خَیْراً أَلْهَمَهُ الِاقْتِصَادَ وَ حُسْنَ التَّدْبِیرِ وَ جَنَّبَهُ سُوءَ التَّدْبِیرِ وَ الْإِسْرَافَ.
امام علی (علیه السلام) فرمودند: هر گاه خدا خیر بنده ای را بخواهد میانه‌روی و تدبیر نیکو را به او الهام می کند و او را از سوء تدبیر و اسراف دور نگه می دارد.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص 353، ح 8057
عقل
قَالَ عَلِیّ (علیه السلام): إِذَا أَرَادَ اللَّهُ بِعَبْدٍ خَیْراً مَنَحَهُ عَقْلًا قَوِیماً وَ عَمَلًا مُسْتَقِیماً.
امام علی (علیه السلام) فرمودند: هر گاه خداوند نیکى براى بنده اى خواهد، عقلی قوی و عمل معتدل به او دهد.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص 50، ح 309
چشم باطن بین
قَالَ رَسُولُ اللَّه (ص):إِذَا أَرَادَ اللَّهُ بِعَبْدٍ خَیْراً فَتَحَ عَیْنَیْ قَلْبِهِ فَیُشَاهِدُ بِهَا مَا کَانَ غَائِباً عَنْهُ.
رسول خدا (ص) فرمودند: هرگاه خداوند خیر بنده ای را بخواهد دوچشم قلب او را باز می کند پس مشاهده می کند آنچه را که از او غائب است.
مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج 5، ص 297، ح 5909
قَالَ عَلِیُّ بْنِ الْحُسَیْن (علیه السلام): أَلَا إِنَّ لِلْعَبْدِ أَرْبَعَ أَعْیُنٍ عَیْنَانِ یُبْصِرُ بِهِمَا أَمْرَ دِینِهِ وَ دُنْیَاهُ وَ عَیْنَانِ یُبْصِرُ بِهِمَا أَمْرَ آخِرَتِهِ فَإِذَا أَرَادَ اللَّهُ بِعَبْدٍ خَیْراً فَتَحَ لَهُ الْعَیْنَیْنِ اللَّتَیْنِ فِی قَلْبِهِ فَأَبْصَرَ بِهِمَا الْغَیْبَ فِی أَمْرِ آخِرَتِهِ وَ إِذَا أَرَادَ بِهِ غَیْرَ ذَلِکَ تَرَکَ الْقَلْبَ بِمَا فِیه.
امام سجاد (علیه السلام) فرمودند: همانا بنده چهار چشم دارد دو چشم که با آن کارهای دین و دنیایش را می بیند و دو چشم که با آنها امور آخرتش را می بیند هرگاه خدا خیر بنده ای را بخواهد باز می کند برای او دو چشم او را که در قلب او هستند پس بوسیله ی آن دو غیب و امور اخرویش را می بیند و اگر اراده ای غیر آن کند قلب و دو چشمش را رها می کند .
الخصال (شیخ صدوق)، ج 1، ص 240، ح 90
اثرات مادی اراده خیر خدا
طول عمر
قَالَ رَسُولُ اللَّه (ص): إذا أراد اللَّه بقوم خیرا أمدّ لهم فی العمر و ألهمهم الشّکر.
رسول خدا (ص) فرمودند: وقتى خداوند براى قومى نیکى خواهد عمرشان را دراز و شکرگزاری را به آنها الهام می کند.
نهج الفصاحة، ص 182، ح 148
اعتدال در معیشت
قَالَ رَسُولُ اللَّه (ص): إِذَا أَرَادَ اللَّهُ بِأَهْلِ بَیْتٍ خَیْراً فَقَّهَهُمْ فِی الدِّینِ وَ رَزَقَهُمُ الرِّفْقَ فِی مَعَایِشِهِمْ وَ الْقَصْدَ فِی شَأْنِهِمْ وَ وَقَّرَ صَغِیرُهُمْ کَبِیرَهُمْ وَ إِذَا أَرَادَ بِهِمْ غَیْرَ ذَلِکَ تَرَکَهُمْ هَمَلًا.
رسول خدا (ص) فرمودند: وقتى خداوند براى مردم خانه اى نیکى خواهد آنان را در کار دین دانا سازد و مدارا در معیشت و اعتدال در خرج را نصیب آنها سازد و کوچکترها بزرگترهایشان را احترام می نمایند و اگر براى آنها جز این خواهد بخودشان واگذارشان کند.
مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج 8، ص 392، ح 9770
قَالَ عَلِیّ (علیه السلام): إِذَا أَرَادَ اللَّهُ بِعَبْدٍ خَیْراً أَلْهَمَهُ الِاقْتِصَادَ وَ حُسْنَ التَّدْبِیرِ وَ جَنَّبَهُ سُوءَ التَّدْبِیرِ وَ الْإِسْرَافَ.
امام علی (علیه السلام) فرمودند: هر گاه خدا خیر بنده ای را بخواهد میانه‌روی و تدبیر نیکو را به او الهام می کند و او را از سوء تدبیر و اسراف دور نگه می دارد.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص 353، ح 8057
ریختن موی جلوی سر
قَالَ عَلِیّ (علیه السلام): إِذَا أَرَادَ اللَّهُ بِعَبْدٍ خَیْراً رَمَاهُ بِالصَّلَعِ فَتَحَاتُّ الشَّعْرُ عَنْ رَأْسِهِ وَ هَا أَنَا ذَا.
امام علی (علیه السلام) فرمودند: هرگاه خداوند خیر بنده ای را بخواهد او را اصلع می کند پس موهاى جلو سرش مىریزد و من مصداق این معنا هستم.
(اصلع به کسی می گویند که موی جلو سر او ریخته باشد. در میان مردم عرب اصلع بودن خوب بود و آن را دوست می داشتند و به فال نیک می گرفتند. امام علی (علیه السلام) در عیون أخبار الرضا علیه السلام، ج 2، ص 45، ح 166 فرمودند: « لَا تَجِدُ فِی أَرْبَعِینَ أَصْلَعَ رَجُلَ سَوْء » یعنی در میان چهل تن مرد اصلع، مرد بدی نمی بینی.)
علل الشرائع، ج 1، ص 159، ح 1
باران شب و روزهای آفتابی
قَالَ رَسُولُ اللَّه (ص): إِذَا أَرَادَ اللَّهُ بِقَوْمٍ خَیْراً أَمْطَرَهُمْ بِاللَّیْلِ وَ شَمَّسَهُمْ بِالنَّهَارِ.
رسول خدا (ص) فرمودند: هر گاه خداوند متعال خیر قومی را بخواهد باران را شب بر آنها نازل کرده و روزهایشان را آفتابی می کند.
بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج 55، ص 334
اثرات اجتماعی اراده خیر خدا
ارتباط با خوبان
قَالَ رَسُولُ اللَّه (ص): إذا أراد اللَّه بعبد خیرا جعل صنائعه و معروفه فی أهل الحفاظ و إذا أراد اللَّه بعبد شرّا جعل صنائعه و معروفه فی غیر أهل الحفاظ.
رسول خدا (ص) فرمودند: وقتى خدا براى کسى نیکى خواهد سر و کار او با مردم حقشناس مىافتد و موقعى که براى کسى بدى خواهد سر و کار او با مردم حق ناشناس مىافتد.
نهج الفصاحة، ص 185، ح 161
مدارا
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِذَا أَرَادَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِأَهْلِ بَیْتٍ خَیْراً رَزَقَهُمُ الرِّفْقَ فِی الْمَعِیشَةِ.
امام صادق (علیه السلام) فرمودند: هرگاه خدا به اهل خانه ای ارادهی خیری کند مدارا در زندگی را به آنان روزی می کند.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج 5، ص 88، ح 5
قَالَ رَسُولُ اللَّه (ص): إذا أراد اللَّه بعبد خیرا رزقهم الرّفق فی معایشهم و إذا أراد بهم شرّا رزقهم الخرق فی معایشهم.
رسول خدا (ص) فرمودند: وقتى خداوند براى بندگان نیکى خواهد آنها را در کارهاى زندگیشان با مدارا قرین سازد و هنگامى که برایشان بدى خواهد آنها را با زیاده روى همراه کند.
نهج الفصاحة، ص 184، ح 159
قَالَ رَسُولُ اللَّه (ص): الرّفق یمن و الخرق شؤم و إذا أراد اللَّه بأهل بیت خیرا أدخل علیهم باب الرّفق فإنّ الرّفق لم یکن فی شیء إلّا زانه و إنّ الخرق لم یکن فی شیء إلّا شانه.
رسول خدا (ص) فرمودند: ملایمت مایه میمنت است و خشونت مایه شئامت و همین که خداوند براى اهل خانهاى نیکى خواهد آنها را با ملایمت قرین کند زیرا ملایمت در هر چه باشد آن را زینت دهد و خشونت در هر چه باشد آن را خوار کند.
نهج الفصاحة، ص 509، ح 1698
خوش اخلاقی
قَالَ رَسُولُ اللَّه (ص): إِذَا أَرَادَ اللَّهُ بِأَهْلِ بَیْتٍ خَیْراً رَزَقَهُمُ الرِّفْقَ فِی الْمَعِیشَةِ وَ حُسْنَ الْخُلُقِ.
رسول خدا (ص) فرمودند: هنگامى خداوند نسبت به خانوادهاى اراده خیر و سعادت نماید، راحتى و مداراى زندگى و اخلاق نیک روزیشان گرداند.
بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج 68، ص 394، ح 67
دوری از اهل غفلت
قَالَ رَسُولُ اللَّه (ص): إِذَا أَرَادَ اللَّهُ بِعَبْدٍ خَیْراً أَلْهَاهُ عَنْ مَحَاسِنِهِ وَ جَعَلَ مَسَاوِیهِ بَیْنَ عَیْنَیْهِ وَ کَرَّهَهُ مُجَالَسَةَ الْمُعْرِضِینَ عَنْ ذِکْرِ اللَّهِ.
رسول خدا (ص) فرمودند: چون خداوند متعال خیر و نیکى کسى را بخواهد او را از خوبیهاى خود غافل کرده و بدیها و نقاط ضعف او را در مقابلش مجسم نموده و مجالست کسانى را که از ذکر خداوند متعال اعراض کردهاند در نظر او مکروه مىدارد.
مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج 8، ص 464، ح 10021
رفع حاجتهاى مردم
قَالَ رَسُولُ اللَّه (ص): إذا أراد اللَّه بعبد خیرا صیّر حوایج النّاس إلیه.
رسول خدا (ص) فرمودند: وقتى خداوند براى بنده‌اى نیکى خواهد حاجتهاى مردم را در دست او قرار دهد.
نهج الفصاحة، ص 180، ح 144
قَالَ رَسُولُ اللَّه (ص): إذا أراد اللَّه بعبد خیرا استعمله على قضاء حوائج النّاس.
رسول خدا (ص) فرمودند: هر گاه خدا براى بنده‌اى نیکى خواهد وى را براى رفع حوائج مردم بکار میبرد.
نهج الفصاحة، ص 459، ح 1454
وزیر خوب
قَالَ رَسُولُ اللَّه (ص): إذا أراد اللَّه بالأمیر خیرا جعل له وزیر صدق إن نسی ذکّره و إن ذکر أعانه و إذا أراد به غیر ذلک جعل له وزیر سوء إن نسی لم یذکّره و إن ذکر لم یعنه.
رسول خدا (ص) فرمودند: وقتى خداوند براى امیری نیکى خواهد براى او وزیرى راست و درست قرار میدهد که اگر چیزى را فراموش کرد یاد آوریش کند و اگر بیاد آورد در انجام آن یاریش کند و اگر براى او جز این خواهد براى او وزیر بدى قرار دهد که اگر چیزى را فراموش کرد یادآوریش نکند و اگر بیاد آورد یاریش نکند.
نهج الفصاحة، ص 184، ح 160
قَالَ رَسُولُ اللَّه (ص): إِذَا أَرَادَ اللَّهُ بِعَبْدٍ خَیْراً جَعَلَ لَهُ وَزِیراً صَالِحاً إِنْ نَسِیَ ذَکَّرَهُ وَ إِنْ ذَکَرَ أَعَانَهُ.
رسول خدا (ص) فرمودند: هرگاه خداوند خیر بنده ای را بخواهد برای او وزیری صالح و نیکوکار قرار می دهد، اگر فراموش کند او را یادآور شود و اگر به یاد داشته باشد او را کمک کند.
بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج 74، ص 164، ح 2
زیاد شدن دانایان و کم شدن نادانان
قَالَ رَسُولُ اللَّه (ص): إذا أراد اللَّه بقوم خیرا کثّر فقهاءهم و أقلّ جهالهم فإذا تکلّم الفقیه وجد أعوانا و إذا تکلّم الجاهل قهر و إذا أراد اللَّه بقوم شرّا کثّر جهّالهم و أقلّ فقهاءهم فإذا تکلّم الجاهل وجد أعوانا و إذا تکلّم الفقیه قهر.
رسول خدا (ص) فرمودند: وقتى خدا براى قومى نیکى خواهد دانایان آنها را زیاد و نادانهایشان را کم کند تا هنگامى که دانا سخن گوید یاریش کنند و موقعى که نادان لب گشاید مغلوب گردد و وقتى براى قومى بد خواهد نادانهایشان را زیاد و دانایان آنها را کم کند تا هنگامى که نادان لب گشاید یاریش کنند و وقتى دانا سخن گوید مغلوب گردد.
نهج الفصاحة، ص 185، ح 163
فرمانروایی دانایان
قَالَ رَسُولُ اللَّه (ص): إذا أراد اللَّه بقوم خیرا ولّى علیهم حلماءهم و قضى بینهم علمائهم و جعل المال فی سمحائهم و إذا أراد بقوم شرّا ولّى علیهم سفهائهم و قضى بینهم جهّالهم و جعل المال فی بخلائهم.
رسول خدا (ص) فرمودند: وقتى خداوند براى قومى نیکى خواهد خردمندانشان را بر آنها فرمانروا سازد و دانشمندانشان میان آنها قضاوت کند و مال را بدست بخشندگان دهد و وقتى براى قومى بدى خواهد سفیهانشان را بر آنها فرمانروا سازد و نادانان میان آنها قضاوت کنند و مال را بدست بخیلانشان دهد.
نهج الفصاحة، ص 182، ح 150
فرمانروای مهربان
قَالَ الصَّادِقُ (علیه السلام): إِذَا أَرَادَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِرَعِیَّةٍ خَیْراً جَعَلَ لَهَا سُلْطَاناً رَحِیماً وَ قَیَّضَ لَهُ وَزِیراً عَادِلًا.
امام صادق (علیه السلام) فرمودند: هر گاه خدا خیر زیردستی را بخواهد سلطانی مهربان برای آنها قرار دهد و وزیری عادل برای او گمارد.
الأمالی (شیخ صدوق)، ص 245، ح 3
قاضی شدن دانشمندان
قَالَ رَسُولُ اللَّه (ص): إذا أراد اللَّه بقوم خیرا ولّى علیهم حلماءهم و قضى بینهم علمائهم و جعل المال فی سمحائهم و إذا أراد بقوم شرّا ولّى علیهم سفهائهم و قضى بینهم جهّالهم و جعل المال فی بخلائهم.
رسول خدا (ص) فرمودند: وقتى خداوند براى قومى نیکى خواهد خردمندانشان را بر آنها فرمانروا سازد و دانشمندانشان میان آنها قضاوت کند و مال را بدست بخشندگان دهد و وقتى براى قومى بدى خواهد سفیهانشان را بر آنها فرمانروا سازد و نادانان میان آنها قضاوت کنند و مال را بدست بخیلانشان دهد.
نهج الفصاحة، ص 182، ح 150
ثروتمند شدن نیکان
قَالَ رَسُولُ اللَّه (ص): إذا أراد اللَّه بقوم خیرا ولّى علیهم حلماءهم و قضى بینهم علمائهم و جعل المال فی سمحائهم و إذا أراد بقوم شرّا ولّى علیهم سفهائهم و قضى بینهم جهّالهم و جعل المال فی بخلائهم.
رسول خدا (ص) فرمودند: وقتى خداوند براى قومى نیکى خواهد خردمندانشان را بر آنها فرمانروا سازد و دانشمندانشان میان آنها قضاوت کند و مال را بدست بخشندگان دهد و وقتى براى قومى بدى خواهد سفیهانشان را بر آنها فرمانروا سازد و نادانان میان آنها قضاوت کنند و مال را بدست بخیلانشان دهد.
نهج الفصاحة، ص 182، ح 150
قَالَ الصَّادِقُ (علیه السلام): إِذَا أَرَادَ اللَّهُ بَقَاءَ الْإِسْلَامِ وَ الْمُسْلِمِینَ جَعَلَ الْمَالَ عِنْدَ مَنْ یُؤَدِّی الْحَقَّ مِنْهُ وَ یَصْنَعُ فِیهِ الْخَیْرَ وَ إِذَا أَرَادَ فَنَاءَ الْإِسْلَامِ وَ الْمُسْلِمِینَ جَعَلَ الْمَالَ عِنْدَ مَنْ لَا یُؤَدِّی الْحَقَّ مِنْهُ وَ لَا یَصْنَعُ فِیهِ الْمَعْرُوفَ.
امام صادق (علیه السلام) فرمودند: چون اراده خداوند به بقاء اسلام و مسلمین تعلق گیرد مال را نزد کسانى قرار مى دهد که حق آن را ادا مى کنند و آن را در راه خیر مصرف مى نمایند و چون اراده اش بر تضعیف اسلام و مسلمین قرار گیرد مال را نزد کسانى قرار مى دهد که حقش را بجا نمى آورند و آن را در راه خیر مصرف نمى کنند.
مشکاة الأنوار فی غرر الأخبار، ص 182
آمدن میهمان
قَالَ رَسُولُ اللَّه (ص): إِذَا أَرَادَ اللَّهُ بِعَبْدٍ خَیْراً أَهْدَى لَهُمْ هَدِیَّةً قَالُوا وَ مَا تِلْکَ الْهَدِیَّةُ قَالَ الضَّیْفُ یَنْزِلُ بِرِزْقِهِ وَ یَرْتَحِلُ بِذُنُوبِ أَهْلِ الْبَیْتِ.
رسول خدا (ص) فرمودند: هرگاه خداوند متعال خیر بنده ای را بخواهد هدیه ای به آنها اعطا کند عرض کردند یا رسول الله آن هدیه چیست حضرت فرمود: مهمانی که رزقش همراهش است، بر آنها وارد می شود و گناهان اهل خانه را با خود می برد.
مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج 16، ص 258، ح 19792
قَالَ رَسُولُ اللَّه (ص): إِذَا أَرَادَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِقَوْمٍ خَیْراً أَهْدَى إِلَیْهِمْ هَدِیَّةً قِیلَ وَ مَا تِلْکَ الْهَدِیَّةُ یَا رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْکَ قَالَ الضَّیْفُ یَنْزِلُ بِرِزْقِهِ وَ یَرْحَلُ وَ قَدْ غُفِرَ لِأَهْلِ الْمَنْزِلِ.
رسول خدا (ص) فرمودند: هرگاه خداوند متعال خیر بنده ای را بخواهد هدیه ای به آنها اعطا کند عرض کردند یا رسول الله آن هدیه چیست حضرت فرمود: مهمانی که رزقش همراهش است، بر آنها وارد می شود و می رود در حالی که اهل خانه بخشیده می شوند.
مجموعة ورام (تنبیه الخواطر و نزهة النواظر)، ج 1، ص 6
همسر خوب
قَالَ عَلِیّ (علیه السلام): إِذَا أَرَادَ اللَّهُ بِعَبْدٍ خَیْراً أَلْهَمَهُ الْقَنَاعَةَ وَ أَصْلَحَ لَهُ زَوْجَهُ.
امام علی (علیه السلام) فرمودند: هرگاه خدا خیر بنده ای را بخواهد قناعت را به او الهام می کند و همسرش را برای او نیکو می گرداند. (یعنی میان آنها نیکی و دوستی برقرار باشد.)
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص 391، ح 8987
احترام به بزرگترها
قَالَ رَسُولُ اللَّه (ص): إِذَا أَرَادَ اللَّهُ بِأَهْلِ بَیْتٍ خَیْراً فَقَّهَهُمْ فِی الدِّینِ وَ رَزَقَهُمُ الرِّفْقَ فِی مَعَایِشِهِمْ وَ الْقَصْدَ فِی شَأْنِهِمْ وَ وَقَّرَ صَغِیرُهُمْ کَبِیرَهُمْ وَ إِذَا أَرَادَ بِهِمْ غَیْرَ ذَلِکَ تَرَکَهُمْ هَمَلًا.
رسول خدا (ص) فرمودند: وقتى خداوند براى مردم خانه اى نیکى خواهد آنان را در کار دین دانا سازد و مدارا در معیشت و اعتدال در خرج را نصیب آنها سازد و کوچکترها بزرگترهایشان را احترام می نمایند و اگر براى آنها جز این خواهد بخودشان واگذارشان کند.
مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج 8، ص 392، ح 9770
اراده بدی
(منظور این است که فرد کارهای بد و گناهانی انجام داده که شایسته اتفاقات بد برایش شده است.)
سَلْمَانَ قَالَ: إِذَا أَرَادَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ هَلَاکَ عَبْدٍ نَزَعَ مِنْهُ الْحَیَاءَ فَإِذَا نَزَعَ مِنْهُ الْحَیَاءَ لَمْ تَلْقَهُ إِلَّا خَائِناً مَخُوناً فَإِذَا کَانَ خَائِناً مَخُوناً نُزِعَتْ مِنْهُ الْأَمَانَةُ فَإِذَا نُزِعَتْ مِنْهُ الْأَمَانَةُ لَمْ تَلْقَهُ إِلَّا فَظّاً غَلِیظاً فَإِذَا کَانَ فَظّاً غَلِیظاً نُزِعَتْ مِنْهُ رِبْقَةُ الْإِیمَانِ فَإِذَا نُزِعَتْ مِنْهُ رِبْقَةُ الْإِیمَانِ لَمْ تَلْقَهُ إِلَّا شَیْطَاناً مَلْعُوناً.
سلمان رحمة اللّٰه علیه گوید: هرگاه خداى عزوجل هلاک بنده اى را خواهد (او را مستحق هلاکت بیند) حیا را از او بگیرد و چون حیا را از او گرفت او بمردم خیانت کند و مردم باو، و چون چـنـیـن کند امانت بکلى از او بر کنار شود، و چون امانت از او رخت بر بست همواره خشن و سـخـت دل شـود، و چـون خـشـن و سخت دل شد رشته ایمان از او بریده شود، و چون رشته ایمان از او بریده شد، او را جز شیطانى ملعون نبینى (صفاتش شیطانى شود و مورد لعنت خدا و ملائکه قرار گیرد.)
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج 2، ص 291، ح 10
قَالَ رَسُولُ اللَّه (ص): إذا أراد اللَّه بعبد خیرا رزقهم الرّفق فی معایشهم و إذا أراد بهم شرّا رزقهم الخرق فی معایشهم.
رسول خدا (ص) فرمودند: وقتى خداوند براى بندگان نیکى خواهد آنها را در کارهاى زندگیشان با مدارا قرین سازد و هنگامى که برایشان بدى خواهد آنها را با زیاده روى همراه کند.
نهج الفصاحة، ص 184، ح 159
قَالَ رَسُولُ اللَّه (ص): إذا أراد اللَّه بقوم سوء جعل أمرهم إلى مترفیهم.
رسول خدا (ص) فرمودند: وقتى خداوند براى مردمى بدى خواهد کارشان را بدست ثروتمندان آنها مىسپارد.
نهج الفصاحة، ص 183، ح 152
قَالَ رَسُولُ اللَّه (ص): إذا أراد اللَّه بقریة هلاکا أظهر فیهم الزّنا.
رسول خدا (ص) فرمودند: وقتى خدا بخواهد مردم قریهاى را نابود سازد زنا را در میان آنها پدید مىآورد.
نهج الفصاحة، ص 183، ح 153
قَالَ الصَّادِقُ (علیه السلام): إِذَا أَرَادَ اللَّهُ بِقَوْمٍ هَلَاکاً ظَهَرَ فِیهِمُ الرِّبَا.
امام صادق (علیه السلام) فرمودند: هنگامى که خداوند بخواهد ملتى نابود شود رباخوارى در میان آنان رواج یابد.
وسائل الشیعة، ج 18، ص 123، ح 23286
قَالَ رَسُولُ اللَّه (ص): إِذَا أَرَادَ اللَّهُ بِعَبْدٍ شَرّاً أَنْسَاهُ ذُنُوبَهُ.
رسول خدا (ص) فرمودند: هر گاه خدا بدی بنده ای را بخواهد گناهانش را از یادش می برد.
مجموعة ورام / ج2 / 53
قَالَ رَسُولُ اللَّه (ص): إذا أراد اللَّه بعبد خیرا جعل صنائعه و معروفه فی أهل الحفاظ و إذا أراد اللَّه بعبد شرّا جعل صنائعه و معروفه فی غیر أهل الحفاظ.
رسول خدا (ص) فرمودند: وقتى خدا براى کسى نیکى خواهد سر و کار او با مردم حقشناس مىافتد و موقعى که براى کسى بدى خواهد سر و کار او با مردم حق ناشناس مىافتد.
نهج الفصاحة، ص 185، ح 161
قَالَ رَسُولُ اللَّه (ص): إذا أراد اللَّه بعبد خیرا جعل غناه فی نفسه و تقاه فی قلبه و إذا أراد بعبد شرّا جعل فقره بین عینیه.
رسول خدا (ص) فرمودند: وقتى خدا براى کسى نیکى خواهد ثروتش را در جانش و تقوایش را در قلبش قرار میدهد و وقتى براى کسى بدى خواهد فقر را پیش چشم او جاى میدهد.
نهج الفصاحة، ص 185، ح 162
قَالَ رَسُولُ اللَّه (ص): إذا أراد اللَّه بقوم خیرا کثّر فقهاءهم و أقلّ جهالهم فإذا تکلّم الفقیه وجد أعوانا و إذا تکلّم الجاهل قهر و إذا أراد اللَّه بقوم شرّا کثّر جهّالهم و أقلّ فقهاءهم فإذا تکلّم الجاهل وجد أعوانا و إذا تکلّم الفقیه قهر.
رسول خدا (ص) فرمودند: وقتى خدا براى قومى نیکى خواهد دانایان آنها را زیاد و نادانهایشان را کم کند تا هنگامى که دانا سخن گوید یاریش کنند و موقعى که نادان لب گشاید مغلوب گردد و وقتى براى قومى بد خواهد نادانهایشان را زیاد و دانایان آنها را کم کند تا هنگامى که نادان لب گشاید یاریش کنند و وقتى دانا سخن گوید مغلوب گردد.
نهج الفصاحة، ص 185، ح 163
قَالَ رَسُولُ اللَّه (ص): إذا أراد اللَّه بقوم خیرا ولّى علیهم حلماءهم و قضى بینهم علمائهم و جعل المال فی سمحائهم و إذا أراد بقوم شرّا ولّى علیهم سفهائهم و قضى بینهم جهّالهم و جعل المال فی بخلائهم.
رسول خدا (ص) فرمودند: وقتى خداوند براى قومى نیکى خواهد خردمندانشان را بر آنها فرمانروا سازد و دانشمندانشان میان آنها قضاوت کند و مال را بدست بخشندگان دهد و وقتى براى قومى بدى خواهد سفیهانشان را بر آنها فرمانروا سازد و نادانان میان آنها قضاوت کنند و مال را بدست بخیلانشان دهد.
نهج الفصاحة، ص 182، ح 150
قَالَ رَسُولُ اللَّه (ص): إِذَا أَرَادَ اللَّهُ بِأَهْلِ بَیْتٍ خَیْراً فَقَّهَهُمْ فِی الدِّینِ وَ رَزَقَهُمُ الرِّفْقَ فِی مَعَایِشِهِمْ وَ الْقَصْدَ فِی شَأْنِهِمْ وَ وَقَّرَ صَغِیرُهُمْ کَبِیرَهُمْ وَ إِذَا أَرَادَ بِهِمْ غَیْرَ ذَلِکَ تَرَکَهُمْ هَمَلًا.
رسول خدا (ص) فرمودند: وقتى خداوند براى مردم خانه اى نیکى خواهد آنان را در کار دین دانا سازد و مدارا در معیشت و اعتدال در خرج را نصیب آنها سازد و کوچکترها بزرگترهایشان را احترام می نمایند و اگر براى آنها جز این خواهد بخودشان واگذارشان کند.
مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج 8، ص 392، ح 9770
قَالَ عَلِیّ (علیه السلام): إذا أراد الله بعبد خیرا حال بینه و بین شهوته و حجز بینه و بین قلبه و إذا أراد به شرا وکله إلى نفسه.
امام علی (علیه السلام) فرمودند: هر گاه خداوند خیر بنده ای را بخواهد بین او و شهوت او حائل شود و بین او و قلبش قرار گیرد و وقتی بدی بنده ای را بخواهد او را به خودش واگذارد .
شرح نهج البلاغة لابن أبی الحدید، ج 20، ص 256، ح 11
قَالَ الصَّادِقُ (علیه السلام): إِذَا أَرَادَ اللَّهُ أَنْ یُزِیلَ مِنْ عَبْدٍ نِعْمَةً کَانَ أَوَّلُ مَا یُغَیِّرُ مِنْهُ عَقْلَهُ.
امام علی (علیه السلام) فرمودند: هرگاه خداوند سبحان بخواهد نعمتى را از بنده اى بگیرد، اولین چیزى که از او تغییر مى دهد عقل اوست.
مستدرک الوسائل و مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج 11، ص 208، ح 12757
قَالَ عَلِیّ (علیه السلام): إِذَا أَرَادَ اللَّهُ سُبْحَانَهُ إِزَالَةَ نِعْمَةٍ عَنْ عَبْدٍ کَانَ أَوَّلُ مَا یُغَیِّرُ عَنْهُ عَقْلَهُ وَ أَشَدُّ شَیْءٍ عَلَیْهِ فَقْدَهُ.
امام علی (علیه السلام) فرمودند: هرگاه خداوند سبحان بخواهد نعمتى را از بنده اى بگیرد، اولین چیزى که از او تغییر مى دهد عقل اوست و سخت ترین چیز برایش این است که عقلش را از دست دهد.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص 55، ح 514
قَالَ رَسُولُ اللَّه (ص): إِذَا أَرَادَ اللَّهُ بِعَبْدٍ سُوءاً أَهْلَکَ مَالَهُ فِی الْمَاءِ وَ الطِّینِ.
رسول خدا (ص) فرمودند: هرگاه خداوند شر بنده ای را بخواهد مالش را در میان آب و گل هلاک می کند. (می تواند منظور از بین رفتن مال بر اثر سیل یا زلزله باشد و می تواند ساختن ساختمانی که فایده ای برای او ندارد باشد.)
مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج 3، ص 468، ح 4015
قَالَ عَلِیّ (علیه السلام): إِذَا أَرَادَ بِعَبْدٍ شَرّاً حَبَّبَ إِلَیْهِ الْمَالَ وَ بَسَطَ مِنْهُ الْآمَال.
امام علی (علیه السلام) فرمودند: هر گاه خدا بدی بنده ای را بخواهد او را دوست دار مال کرده و آرزوها را برای او می گستراند.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص 367، ح 8304
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِذَا أَرَادَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِعَبْدٍ خَیْراً عَجَّلَ لَهُ عُقُوبَتَهُ فِی الدُّنْیَا وَ إِذَا أَرَادَ بِعَبْدٍ سُوءاً أَمْسَکَ عَلَیْهِ ذُنُوبَهُ حَتَّى یُوَافِیَ بِهَا یَوْمَ الْقِیَامَةِ.
امام صادق (علیه السلام) فرمودند: هرگاه خدا خیر بنده ای را بخواهد عقوبت گناهان او را در همین دنیا قرار دهد و اگر شر بنده ای را بخواهد گناهان او را نگه دارد تا در قیامت کیفر دهد.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج 2، ص 445، ح 5
قَالَ الصَّادِقُ (علیه السلام): إِذَا أَرَادَ اللَّهُ بِعَبْدٍ خِزْیاً أَجْرَى فَضِیحَتَهُ عَلَى لِسَانِهِ.
امام صادق (علیه السلام) فرمودند: هر گاه خداوند خوارى بنده را بخواهد رسوائیش را بر زبانش جارى میکند.
بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج 75، ص 228، ح 101
