نوجوانان و ارتباط با قرآن
موضوعات
نوجوانی: اهمیت- آموزش قرآن به کودکان- آموزش قرآن به فرزند
اهمیت
قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص): مَن قَرَأ القرآنَ قَبلَ أن یَحتَلِمَ فَقَد اُوتِیَ الحُکمَ صَبّیا.
رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله فرمودند: هر که پیش از بلوغ قرآن بخواند در کودکی به او حکمت داده شده است.
میزان الحکمه جلد ١٠ حدیث ١٦٤٧١
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (ع) قَالَ: مَنْ قَرَأَ الْقُرْآنَ وَ هُوَ شَابٌّ مُؤْمِنٌ اخْتَلَطَ الْقُرْآنُ بِلَحْمِهِ وَ دَمِهِ وَ جَعَلَهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مَعَ السَّفَرَةِ الْکِرَامِ الْبَرَرَةِ وَ کَانَ الْقُرْآنُ حَجِیزاً عَنْهُ یَوْمَ الْقِیَامَةِ یَقُولُ یَا رَبِّ إِنَّ کُلَّ عَامِلٍ قَدْ أَصَابَ أَجْرَ عَمَلِهِ غَیْرَ عَامِلِی فَبَلِّغْ بِهِ أَکْرَمَ عَطَایَاکَ قَالَ فَیَکْسُوهُ اللَّهُ الْعَزِیزُ الْجَبَّارُ حُلَّتَیْنِ مِنْ حُلَلِ الْجَنَّةِ وَ یُوضَعُ عَلَى رَأْسِهِ تَاجُ الْکَرَامَةِ ثُمَّ یُقَالُ لَهُ هَلْ أَرْضَیْنَاکَ فِیهِ فَیَقُولُ الْقُرْآنُ یَا رَبِّ قَدْ کُنْتُ أَرْغَبُ لَهُ فِیمَا هُوَ أَفْضَلُ مِنْ هَذَا فَیُعْطَى الْأَمْنَ بِیَمِینِهِ وَ الْخُلْدَ بِیَسَارِهِ ثُمَّ یَدْخُلُ الْجَنَّةَ فَیُقَالُ لَهُ اقْرَأْ وَ اصْعَدْ دَرَجَةً ثُمَّ یُقَالُ لَهُ هَلْ بَلَّغْنَا بِهِ وَ أَرْضَیْنَاکَ فَیَقُولُ نَعَمْ قَالَ وَ مَنْ قَرَأَهُ کَثِیراً وَ تَعَاهَدَهُ بِمَشَقَّةٍ مِنْ شِدَّةِ حِفْظِهِ أَعْطَاهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ أَجْرَ هَذَا مَرَّتَیْنِ.
امام صادق علیه السّلام فرمودند: هر که در حال جوانى قرآن بخواند و با ایمان هم باشد قرآن با گوشت و خونش بیامیزد و خداى عز و جل او را با فرشتگان پیغام برنده و نیک‌رفتارش رفیق کند و قرآن براى او در روز قیامت پرده و مانعى از آتش باشد و گوید: بار پروردگارا هر کارگرى به مزد کار خویشتن رسیده جز کارگر من، پس گرامىترین عطاهاى خود را به او برسان، فرمود: پس خداى عزیز و جبار دو جامه از جامههاى بهشتى به او بپوشاند و بر سرش تاج کرامت نهاده شود، سپس به قرآن گفته شود: آیا ما تو را درباره این شخص خشنود کردیم؟ قرآن گوید: بار پروردگارا من برتر از این درباره او میل داشتم، پس نامه امان (از دوزخ را) بدست راستش دهند و فرمان جاویدان ماندن در بهشت را در دست چپش گذارند و وارد بهشت گردد، پس به او گفته شود: بخوان (قرآن را) و یکدرجه بالا برو. سپس به قرآن گویند: آیا آنچه تو خواستى به او رساندیم و تو را خشنود کردیم؟ گوید: آرى، حضرت فرمود: هر کس قرآن را بسیار بخواند و با اینکه حفظ آن (بر او) دشوار است آن را بذهن خویش بسپارد خداى عز و جل دو بار پاداش آن را به او بدهد.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٢، ص ٦٠٣، ح ٤- وسائل الشیعة، ج ٦، ص ١٧٧، ح ٧٦٧٠
آموزش قرآن به کودکان
قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص): مَن عَلَّمَ وَلَدا لَهُ القرآنَ قَلَّدَهُ اللّه ُ قِلادَةً یُعجَبُ مِنها الأوَّلونَ و الآخِرونَ یَومَ القِیامَةِ.
رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله فرمودند: هـر کـس بـه فرزند خود قرآن را آموزش دهد، خداوند گردنبندی به گردن او آویزد که در روز قیامت همگان از آن شگفت‌زده شوند.
میزان الحکمه جلد ١٠ حدیث ١٦٤٦٩
قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ (ع): إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ لَیَهُمُّ بِعَذَابِ أَهْلِ الْأَرْضِ جَمِیعاً حَتَّى لَا یُحَاشِیَ مِنْهُمْ أَحَداً إِذَا عَمِلُوا بِالْمَعَاصِی وَ اجْتَرَحُوا السَّیِّئَاتِ فَإِذَا نَظَرَ إِلَى الشِّیبِ نَاقِلِی أَقْدَامِهِمْ إِلَى الصَّلَاةِ وَ الْوِلْدَانِ یَتَعَلَّمُونَ الْقُرْآنَ رَحِمَهُمْ فَأَخَّرَ ذَلِکَ عَنْهُمْ.
امام على علیه السّلام فرمودند: چون ساکنان زمین، خود را به گناه آلوده کنند مشیّت حضرت حق بر این تعلّق مىگیرد که تمام اهل زمین را عذاب کند، ولى هنگامى که سالخوردگان آنها را مىبیند که به سوى نماز گام برمىدارند و کودکان آنها را سرگرم فراگیرى قرآن مشاهده می‌فرماید، ساکنان زمین را مشمول رحمت قرار مىدهد و عذاب (آنان) را به تأخیر مىاندازد.
ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، ص ٣٩- وسائل الشیعة، ج ٦، ص ١٨٠، ح ٧٦٧٥
عَنِ النَّبِیِّ (ص) قَالَ: إِذَا قَالَ الْمُعَلِّمُ لِلصَّبِیِّ قُلْ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ فَقَالَ الصَّبِیُ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ کَتَبَ اللَّهُ بَرَاءَةً لِلصَّبِیِّ وَ بَرَاءَةً لِأَبَوَیْهِ وَ بَرَاءَةً لِلْمُعَلِّمِ.
وقتی معلمی به کودکی بگوید بگو «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ» پس کودک بگوید «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ» خداوند رهایی (از آتش) را برای کودک و رهایی والدین او و رهایی معلم او را بنویسد.
وسائل الشیعة، ج ٦، ص ١٦٩، ح ٧٦٥١
آموزش قرآن به فرزند
قَالَ أَمِیر الْمُؤْمِنِینَ علی (ع): حَقُّ الْوَلَدِ عَلَى الْوَالِدِ أَنْ یُحَسِّنَ اسْمَهُ وَ یُحَسِّنَ أَدَبَهُ وَ یُعَلِّمَهُ الْقُرْآن.
امام على علیه السّلام فرمودند: از جمله حقوق فرزند بر پدر این است که نامی نیک بر او قرار دهد و به خوبی او را تربیت کند و قرآن را به او بیاموزد.
نهج البلاغة (للصبحی صالح)، ص ٥٤٦، حکمت ٣٩٩
قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص): مَا مِنْ رَجُلٍ عَلَّمَ وَلَدَهُ الْقُرْآنَ إِلَّا تَوَّجَ اللَّهُ أَبَوَیْهِ یَوْمَ الْقِیَامَةِ تَاجَ الْمُلْکِ وَ کُسِیَا حُلَّتَیْنِ لَمْ یَرَ النَّاسُ مِثْلَهُمَا.
رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله فرمودند: مرد به فرزندش قرآن یاد نمی‌دهد مگر اینکه خداوند متعال در قیامت آن والدین را به تاج پادشاهی تاجدار می‌کند و بر آن دو جامه‌ای می‌پوشاند که هیچ کسی مثل آنها را ندیده است.
وسائل الشیعة، ج ٦، ص ١٦٨، ح ٧٦٤٣
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (ع) قَالَ: الْغُلَامُ یَلْعَبُ سَبْعَ سِنِینَ وَ یَتَعَلَّمُ الْکِتَابَ سَبْعَ سِنِینَ وَ یَتَعَلَّمُ الْحَلَالَ وَ الْحَرَامَ سَبْعَ سِنِینَ.
امام صادق علیه السّلام فرمودند: کودک هفت سال بازی می‌کند و هفت سال قرآن یاد می‌گیرد و هفت سال حلال و حرام یاد می‌گیرد. (وظیفه مردم این است که چنین کنند.)
وسائل الشیعة، ج ٢١، ص ٤٧٤، ح ٢٧٦٢١
قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ (ع): احْمِلْ صَبِیَّکَ حَتَّى یَأْتِیَ عَلَیْهِ سِتُّ سِنِینَ ثُمَّ أَدِّبْهُ فِی الْکِتَابِ سِتَّ سِنِینَ ثُمَّ ضُمَّهُ إِلَیْکَ سَبْعَ سِنِینَ فَأَدِّبْهُ بِأَدَبِکَ فَإِنْ قَبِلَ وَ صَلَحَ وَ إِلَّا فَخَلِّ عَنْهُ.
امام على علیه السّلام فرمودند: فرزندت را برای شش سال آزاد بگذار، سپس شش سال او را تربیت قرآنی بیاموز، سپس هفت سال او را همراه و ملازم خود قرار ده تا تادیب شود به ادبت. پس (در صورتی که تربیت را بپذیرد) صالح شود و در غیر این صورت دست از او بکش و او را رها کن.
وسائل الشیعة، ج ٢١، ص ٤٧٥، ح ٢٧٦٢٦
قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص): مَنْ قَبَّلَ وَلَدَهُ کَتَبَ اللَّهُ لَهُ حَسَنَةً وَ مَنْ فَرَّحَهُ فَرَّحَهُ اللَّهُ یَوْمَ الْقِیَامَةِ وَ مَنْ عَلَّمَهُ الْقُرْآنَ دُعِیَ بِالْأَبَوَیْنِ فَکُسِیَا حُلَّتَیْنِ تُضِیءُ مِنْ نُورِهِمَا وُجُوهُ أَهْلِ الْجَنَّةِ.
رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله فرمودند: هر که فرزندش را ببوسد خداوند براى او ثواب مىنویسد و هر که او را شاد کند خداوند روز قیامت او را شاد خواهد کرد و هر که قرآن به او بیاموزد پدر و مادرش دعوت مىشوند و دو لباس بر آنان پوشیده مىشود که از نور آنها چهرههاى بهشتیان نورانى مىگردد.
وسائل الشیعة، ج ٢١، ص ٤٧٥، ح ٢٧٦٢٣
قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص): مَنْ عَلَّمَ وَلَدَهُ الْقُرْآنَ فَکَأَنَّمَا حَجَّ الْبَیْتَ عَشَرَةَ آلَافِ حَجَّةٍ وَ اعْتَمَرَ عَشَرَةَ آلَافِ عُمْرَةٍ وَ أَعْتَقَ عَشَرَةَ آلَافِ رَقَبَةٍ مِنْ وُلْدِ إِسْمَاعِیلَ وَ غَزَا عَشَرَةَ آلَافِ غَزْوَةٍ وَ أَطْعَمَ عَشَرَةَ آلَافِ مِسْکِینٍ مُسْلِمٍ جَائِعٍ وَ کَأَنَّمَا کَسَا عَشَرَةَ آلَافِ عَارٍ مُسْلِمٍ وَ یُکْتَبُ لَهُ بِکُلِّ حَرْفٍ عَشْرُ حَسَنَاتٍ وَ یَمْحُو اللَّهُ عَنْهُ عَشْرَ سَیِّئَاتٍ وَ یَکُونُ مَعَهُ فِی قَبْرِهِ حَتَّى یُبْعَثَ وَ یَثْقُلُ مِیزَانُهُ وَ یُجَاوَزُ بِهِ عَلَى الصِّرَاطِ کَالْبَرْقِ الْخَاطِفِ وَ لَمْ یُفَارِقْهُ الْقُرْآنُ حَتَّى یَنْزِلَ بِهِ مِنَ الْکَرَامَةِ أَفْضَلَ مَا یَتَمَنَّى.
رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله فرمودند: هر که به فرزند خود قرآن بیاموزد مثل آن است که ده هزار حجّ و ده هزار عمره گذارده و ده هزار بنده از فرزندان اسماعیل پیغمبر (علیه السّلام) را آزاد کرده و ده هزار جهاد انجام داده باشد و ده هزار مسلمان گرسنه را سیر کرده باشد و ده هزار مسلمان برهنه را پوشانده باشد و به ازای هر حرفى ده حسنه نوشته می‌شود و ده گناه او از بین می‌رود و (قرآن) با او خواهد بود در قبرش تا در قیامت مبعوث شود و ترازوی عملش سنگین خواهد بود و چون برق جهنده از صراط عبورش خواهند داد و قرآن از او جدا نمی‌شود تا اینکه به کرامتى برتر از آنچه می‌خواسته برسد.
مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج ٤، ص ٢٤٧، ح ٤٦١٤
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (ع) قَالَ: مَنْ قَرَأَ الْقُرْآنَ فِی الْمُصْحَفِ مُتِّعَ بِبَصَرِهِ وَ خُفِّفَ عَنْ وَالِدَیْهِ وَ إِنْ کَانَا کَافِرَیْنِ.
امام صادق علیه السّلام فرمودند: هر که قرآن را از روى آن بخواند از دیدگان خود بهرهمند شود و سبب کم شدن عذاب پدر و مادرش گردد اگر چه آن دو کافر باشند.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٢، ص ٦١٣، ح ١- وسائل الشیعة، ج ٦، ص ٢٠٤، ح ٧٧٣٤
قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص): أَنَّ الْقُرْآنَ یَأْتِی یَوْمَ الْقِیَامَةِ بِالرَّجُلِ الشَّاحِبِ یَقُولُ لِرَبِّهِ عَزَّ وَ جَلَّ یَا رَبِّ هَذَا أَظْمَأْتُ نَهَارَهُ وَ أَسْهَرْتُ لَیْلَهُ وَ قَوَّیْتُ فِی رَحْمَتِکَ طَمَعَهُ وَ فَسَّحْتُ فِی مَغْفِرَتِکَ أَمَلَهُ فَکُنْ عِنْدَ ظَنِّی فِیکَ وَ ظَنِّهِ. یَقُولُ اللَّهُ تَعَالَى أَعْطُوهُ الْمُلْکَ بِیَمِینِهِ وَ الْخُلْدَ بِشِمَالِهِ وَ اقْرِنُوهُ بِأَزْوَاجِهِ مِنَ الْحُورِ الْعِینِ وَ اکْسَوْا وَالِدَیْهِ حُلَّةً لَا یَقُومُ لَهَا الدُّنْیَا بِمَا فِیهَا فَیَنْظُرُ إِلَیْهِمَا الْخَلَائِقُ فَیُعَظِّمُونَهُمَا وَ یَنْظُرَانِ إِلَى أَنْفُسِهِمَا فَیَعْجَبَانِ مِنْهَا فَیَقُولَانِ یَا رَبَّنَا أَنَّى لَنَا هَذِهِ وَ لَمْ تَبْلُغْهَا أَعْمَالُنَا فَیَقُولُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ وَ مَعَ هَذَا تَاجُ الْکَرَامَةِ لَمْ یَرَ مِثْلَهُ الرَّاءُونَ وَ لَمْ یَسْمَعْ بِمِثْلِهِ السَّامِعُونَ وَ لَا یَتَفَکَّرُ فِی مِثْلِهِ الْمُتَفَکِّرُونَ فَیُقَالُ هَذَا بِتَعْلِیمِکُمَا وَلَدَکُمَا الْقُرْآنَ وَ بِتَصْیِیرِکُمَا إِیَّاهُ بِدِینِ الْإِسْلَامِ وَ بِرِیَاضَتِکُمَا إِیَّاهُ عَلَى حُبِّ مُحَمَّدٍ رَسُولِ اللَّهِ وَ عَلِیٍّ وَلِیِّ اللَّهِ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِمَا وَ تَفْقِیهِکُمَا إِیَّاهُ بِفِقْهِهِمَا لِأَنَّهُمَا اللَّذَانِ لَا یَقْبَلُ اللَّهُ لِأَحَدٍ عَمَلًا إِلَّا بِوَلَایَتِهِمَا وَ مُعَادَاةِ أَعْدَائِهِمَا وَ إِنْ کَانَ مَا بَیْنَ الثَّرَى إِلَى الْعَرْشِ ذَهَباً یَتَصَدَّقُ بِهِ فِی سَبِیلِ اللَّهِ فَتِلْکَ الْبِشَارَاتُ الَّتِی یُبَشِّرُونَ بِهَا وَ ذَلِکَ قَوْلُهُ عَزَّ وَ جَلَّ وَ بُشْرى لِلْمُؤْمِنِینَ شِیعَةِ مُحَمَّدٍ وَ عَلِیٍّ وَ مَنْ تَبِعَهُمَا مِنْ أَخْلَافِهِمْ وَ ذَرَارِیِّهِم
رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله فرمودند: قرآن روز قیامت، مردی لاغر و رنگ پریده را می‌آورد و به پروردگار خویش عزوجل می‌گوید این شخص کسی است که من روزش را با تشنگی و شبش را به بیداری گرفته بودم و طمع او را به رحمت تو قوی کرده بودم و آرزویش را به مغفرت تو گسترده بودم، پس براساس گمان من و گمان او به تو، درباره‌اش عمل کن. خدا می‌فرماید: ملک را به دست راستش و جاودانگی را، به دست چپش قرار دهید و حورالعین را به ازدواج او درآورید و پدر و مادرش را زیوری دهید که تمام دنیا و آن چه در آن است به ارزش آن نباشد. پس همه به پدر و مادر این فرد می‌نگرند و منزلت آن دو را عظیم می‌شمرند. این پدر و مادر به خود نگریسته و از مقام خویش در شگفتی فرو رفته و می‌پرسند: پروردگارا، این عظمتی که ما به آن دست یافته‌ایم از کجاست در حالی که اینها در اعمال ما نرسیده؟ خدای عزوجل می‌فرماید و با این تاج کرامت نمی‌بیند مثل آن را بینندگان و نمی‌شنود مانند آن را شنوندگان و فکر نمی‌کند مثل آن را متفکران. پس گفته می‌شود: این عظمت به سبب آموختن قرآن به فرزندتان و تربیت او برای دین اسلام و به زحمت شما دو در راه محبت محمد رسول خدا و علی ولی خدا صلوات الله علیهما می‌باشد و آموختن علم آن دو برای اینکه خداوند قبول نمی‌کند از کسی عملی را مگر به ولایت آن دو و دشمنی با دشمنان آن دو هرچند آنچه بین خاک تا عرش است طلا صدقه دهد در راه خدا پس به آن بشارت داده در گفتار خدای عز و جل «و بشارت بده به مومنین شیعه محمد و علی و کسی که پیروی می‌کند آن دو را از پیشینیان و فرزندان آنها.»
بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج٨٩، ص ٣١، ح ٣٤
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (ع) قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص): تَعَلَّمُوا الْقُرْآنَ فَإِنَّهُ یَأْتِی یَوْمَ الْقِیَامَةِ صَاحِبَهُ فِی صُورَةِ شَابٍّ جَمِیلٍ شَاحِبِ اللَّوْنِ فَیَقُولُ لَهُ الْقُرْآنُ أَنَا الَّذِی کُنْتُ أَسْهَرْتُ لَیْلَکَ وَ أَظْمَأْتُ هَوَاجِرَکَ وَ أَجْفَفْتُ رِیقَکَ وَ أَسَلْتُ دَمْعَتَکَ أَئُولُ مَعَکَ حَیْثُمَا أُلْتَ وَ کُلُّ تَاجِرٍ مِنْ وَرَاءِ تِجَارَتِهِ وَ أَنَا الْیَوْمَ لَکَ مِنْ وَرَاءِ تِجَارَةِ کُلِّ تَاجِرٍ وَ سَیَأْتِیکَ کَرَامَةٌ مِنَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَأَبْشِرْ فَیُؤْتَى بِتَاجٍ فَیُوضَعُ عَلَى رَأْسِهِ وَ یُعْطَى الْأَمَانَ بِیَمِینِهِ وَ الْخُلْدَ فِی الْجِنَانِ بِیَسَارِهِ وَ یُکْسَى حُلَّتَیْنِ ثُمَّ یُقَالُ لَهُ اقْرَأْ وَ ارْقَهْ فَکُلَّمَا قَرَأَ آیَةً صَعِدَ دَرَجَةً وَ یُکْسَى أَبَوَاهُ حُلَّتَیْنِ إِنْ کَانَا مُؤْمِنَیْنِ ثُمَّ یُقَالُ لَهُمَا هَذَا لِمَا عَلَّمْتُمَاهُ الْقُرْآنَ.
رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله فرمودند: قرآن را بیاموزید زیرا در روز قیامت قرآن به صورت جوانى زیبا که رنگ صورتش گشته باشد نزد خواننده خود آید و به او گوید: منم که شب تو را به بیدارى به پایان بردم و روزهاى داغ تو را به تشنگى به سر آوردم و آب دهانت را خشک کردم و اشکت را روان ساختم؛ (اکنون) هر کجا بروى من هم با تو باشم و هر تاجرى (امروز) به دنبال تجارت خویش است و من امروز به سود تو در پس تجارت هر تاجرى باشم و بزودى کرامتى نیز از جانب خداى عز و جل به تو رسد، پس شادان باش. پس (در این حال) تاجى بیاورند و بر سرش نهند و امان نامه (از آتش دوزخ را) به دست راستش دهند و فرمان جاوید بودن در بهشت را به دست چپش دهند و دو جامه بهشتى به او بپوشانند؛ سپس به او گفته شود: بخوان و بالا برو، پس هر یک آیه که بخواند یک درجه بالا رود و بپدر و مادر او نیز دو جامه بپوشانند در صورتى که مؤمن باشند و به آن دو گویند: این پاداش آن قرآنى است که به فرزندتان آموختید.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٢، ص ٦٠٣، ح ٣
