گریه
موضوعات
مبانی: هرکه برای هرچه بگرید همان است- خشکی چشم نشانه بدبختی- خدا قلب حزین را دوست دارد- اولین کسی که باعث گریه شد- گریه در قیامت- روش گریه برای خدا- تباکی-
گریه برای ائمه (ع)؛ گریه برای امام حسین (ع)؛ گریه بر خود؛ گریه بر خطا و گناه؛ گریه برای خدا
گریه از خوف خدا: حقیقت خوف از خدا
کلمه «من بکی» در کتابهای الکافی (ط - الإسلامیة)، تحف العقول، من لا یحضره الفقیه، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، عیون أخبار الرضا علیه السلام، نهج البلاغة (للصبحی صالح)، تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، وسائل الشیعة، بحار الانوار، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل بررسی شد.
در بحار الانوار فقط، جلد ٩٠، باب ١٩ «فضل البکاء و ذم جمود العین» به طور کامل بررسی شد.
مبانی
٢٣- نَوَادِرُ الرَّاوَنْدِیِّ، بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُوسَى بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ آبَائِهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَنْ بَکَى عَلَى الْجَنَّةِ دَخَلَ الْجَنَّةَ وَ مَنْ بَکَى عَلَى الدُّنْیَا دَخَلَ النَّارَ.
رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله فرمودند: کسی که برای بهشت گریه کند وارد بهشت می شود و کسی که برای دنیا گریه کند وارد آتش می شود.
بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج ٩٠، ص ٣٣٣، ح ٢٣
١٢٨٩٠- قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص): مَنْ بَکَى مِنْ ذَنْبٍ غُفِرَ لَهُ وَ مَنْ بَکَى مِنْ خَوْفِ النَّارِ أَعَاذَهُ اللَّهُ مِنْهَا وَ مَنْ بَکَى شَوْقاً إِلَى الْجَنَّةِ أَسْکَنَهُ اللَّهُ فِیهَا وَ کُتِبَ لَهُ أَمَانٌ مِنَ الْفَزَعِ الْأَکْبَرِ وَ مَنْ بَکَى مِنْ خَشْیَةِ اللَّهِ حَشَرَهُ اللَّهُ مَعَ النَّبِیِّینَ وَ الصِّدِّیقِینَ وَ الشُّهَدَاءِ وَ الصَّالِحِینَ وَ حَسُنَ أُولَئِکَ رَفِیقاً.
رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله فرمودند: هر که بر گناهى اشک ریزد برای او بخشیده می شود و هر کس از ترس آتش بگرید خدا او را از آتش نگهدارد و هر کس به شوق بهشت گریه کند خدا او را در بهشت جاى دهد و او را از سختى بزرگ (روز قیامت) ایمن کند و هر کس از خوف خدا گریه کند خدا او را با پیامبران و راستگویان و شهیدان و مردمان شایسته محشور کند و نیکو همراهانید ایشان.
مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج ١١، ص ٢٤٧، ح ١٢٨٩٠
وَ قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع بُکَاءُ الْعُیُونِ وَ خَشْیَةُ الْقُلُوبِ مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ تَعَالَى ذِکْرُهُ فَإِذَا وَجَدْتُمُوهَا فَاغْتَنِمُوا الدُّعَاءَ وَ لَوْ أَنَّ عَبْداً بَکَى فِی أُمَّةٍ لَرَحِمَ اللَّهُ تَعَالَى ذِکْرُهُ تِلْکَ الْأُمَّةَ لِبُکَاءِ ذَلِکَ الْعَبْدِ.
امام على علیه السلام: گریه چشمها و ترس دلها نشانه رحمت خداى بلند نام است. هرگاه این دو را در خود یافتید دعا کردن را غنیمت شمرید.
بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج ٩٠، ص ٣٣٦
١٠- ل، الخصال ابْنُ الْمُتَوَکِّلِ عَنِ السَّعْدَآبَادِیِّ عَنِ الْبَرْقِیِّ عَنِ النَّوْفَلِیِّ عَنِ السَّکُونِیِّ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ آبَائِهِ عَنْ عَلِیٍّ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مِنْ عَلَامَاتِ الشَّقَاءِ جُمُودُ الْعَیْنِ وَ قَسْوَةُ الْقَلْبِ وَ شِدَّةُ الْحِرْصِ فِی طَلَبِ الرِّزْقِ وَ الْإِصْرَارُ عَلَى الذَّنْبِ.
رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله فرمودند: از علامتهای بدبختی خشکى چشم، قساوت قلب، حرص بسیار بر طلب روزی و اصرار بر گناه است.
بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج ٩٠، ص ٣٣٠، ح ١٠
٨٧٧١- ٨- أَحْمَدُ بْنُ فَهْدٍ فِی عُدَّةِ الدَّاعِی قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِذَا أَحَبَّ اللَّهُ عَبْداً نَصَبَ فِی قَلْبِهِ نَائِحَةً مِنَ الْحُزْنِ فَإِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ کُلَّ قَلْبٍ حَزِینٍ وَ إِنَّهُ لَا یَدْخُلُ النَّارَ مَنْ بَکَى مِنْ خَشْیَةِ اللَّهِ حَتَّى یَعُودَ اللَّبَنُ إِلَى الضَّرْعِ وَ إِذَا أَبْغَضَ اللَّهُ عَبْداً جَعَلَ فِی قَلْبِهِ مِزْمَاراً مِنَ الضَّحِکِ وَ إِنَّ الضَّحِکَ یُمِیتُ الْقَلْبَ وَ اللَّهُ لَا یُحِبُّ الْفَرِحِینَ.
رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله فرمودند: وقتى خدا بنده‌اى را دوست داشته باشد در قلبش نوحه‌گرى از غم مى‌گذارد، زیرا خداى تعالى هر قلب حزین را دوست دارد، و خداى تعالى کسى را که از ترس خدا گریسته باشد داخل آتش نمى‌سازد مگر آنکه شیر به پستان باز گردد (یعنى به فرض محال) و غبار مجاهد در راه خدا و دود آتش جهنم در دماغ مؤمن با هم جمع نمى‌شود. وقتى خدا از بنده‌اى بدش بیاید نى‌لبکى از خنده در قلبش مى‌گذارد تا آنکه قلب را بمیراند و خداى تعالى خوشحالان را دوست ندارد.
وسائل الشیعة، ج ٧، ص ٧٦، ح ٨٧٧١
روی عن الصادق ع أخبار فی سعادة أیام الشهر و نحوستها جمعت بینها مشیرا إلى مواضعها و مأخذها.
الیوم الخامس
٢٨- الدُّرُوعُ، عَنِ الصَّادِقِ ع أَنَّهُ یَوْمُ نَحْسٍ مُسْتَمِرٍّ فِیهِ وُلِدَ قَابِیلُ الشَّقِیُّ الْمَلْعُونُ وَ فِیهِ قَتَلَ أَخَاهُ وَ فِیهِ دَعَا بِالْوَیْلِ عَلَى نَفْسِهِ وَ هُوَ أَوَّلُ مَنْ بَکَى فِی الْأَرْضِ فَلَا تَعْمَلْ فِیهِ عَمَلًا وَ لَا تَخْرُجْ مِنْ مَنْزِلِکَ وَ مَنْ حَلَفَ فِیهِ کَاذِباً عُجِّلَ لَهُ الْجَزَاءُ وَ مَنْ وُلِدَ فِیهِ صَلَحَتْ حَالُهُ وَ قَالَ سَلْمَانُ رُوزُ إِسْفَنْدَارَ اسْمُ الْمَلَکِ الْمُوَکَّلِ بِالْأَرَضِینَ یَوْمُ نَحْسٍ فَلَا تَطْلُبْ فِیهِ حَاجَةً وَ لَا تَلْقَ فِیهِ سُلْطَاناً.
امام صادق علیه السّلام در مورد روز پنجم ماه فرمودند: همانا آن، روز نحس و بد است، در آن متولد شده قابیل پسر آدم است که ملعون و کافر بود و او کسی است که برادرش را کشت و برای خاندان برادرش طلب نابودی و گرفتاری کرد و غم و گریه بر آنها وارد کرد؛ پس از آن اجتناب کنید که شوم و نحس و مذموم است و در آن حاجت نخواهید، نزد سلطان نروید و در منازل خود بمانید و به خوبی از درندهها و آهن پرهیز کنید.
بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج ٥٦، ص ٥٩، ح ٢٨
٢١- ین، کتاب حسین بن سعید و النوادر ابْنُ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ بُزُرْجَ عَنْ صَالِحِ بْنِ رَزِینٍ وَ غَیْرِهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: کُلُّ عَیْنٍ بَاکِیَةٌ یَوْمَ الْقِیَامَةِ إِلَّا ثَلَاثَةَ أَعْیُنٍ عَیْنٍ غُضَّتْ عَنْ مَحَارِمِ اللَّهِ أَوْ عَیْنٍ سَهِرَتْ فِی طَاعَةِ اللَّهِ أَوْ عَیْنٍ بَکَتْ فِی جَوْفِ اللَّیْلِ مِنْ خَشْیَةِ اللَّهِ.
رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله فرمودند: هر چشمى روز قیامت گریان است بجز سه چشم: چشمى که از محرمات الهى دیده پوشى کرده، چشمى که در راه خدا شب زنده‌دار بوده و چشمى که در دل شب از ترس خدا گریسته است.
بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج ٩٠، ص ٣٣٢، ح ٢١
٥- ن، عیون أخبار الرضا علیه السلام بِهَذَا الْإِسْنَادِ قَالَ قَالَ الصَّادِقُ ع کَمْ مِمَّنْ کَثُرَ ضَحِکُهُ لَاعِباً یَکْثُرُ یَوْمَ الْقِیَامَةِ بُکَاؤُهُ وَ کَمْ مِمَّنْ کَثُرَ بُکَاؤُهُ عَلَى ذَنْبِهِ خَائِفاً یَکْثُرُ یَوْمَ الْقِیَامَةِ فِی الْجَنَّةِ سُرُورُهُ وَ ضَحِکُهُ.
امام صادق علیه السلام فرمودند: چه بسیار کسانى که از روى لهو، بسیار مى خندند و در روز قیامت بسیار گریانند و چه بسیار کسانى که بر گناهان خویش بسیار مى گریند و ترسانند امّا روز قیامت در بهشت، بسیار شادمان و خندانند.
بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج ٩٠، ص ٣٢٩، ح ٥
وَ رَوَى إِسْحَاقُ بْنُ عَمَّارٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع أَکُونُ أَدْعُو وَ أَشْتَهِی الْبُکَاءَ فَلَا یَجِیئُنِی وَ رُبَّمَا ذَکَرْتُ مَنْ مَاتَ مِنْ بَعْضِ أَهْلِی فَأَرِقُّ وَ أَبْکِی فَهَلْ یَجُوزُ ذَلِکَ فَقَالَ نَعَمْ تَذْکُرُهُمْ فَإِذَا رَقَقْتَ فَابْکِ وَ ادْعُ رَبَّکَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى.
«اسحاق بن عمار» گوید: به امام صادق-علیه السّلام-عرض کردم: دعا مى‌کنم و دلم مى‌خواهد گریه بکنم ولى اشکى نمى‌آید، اما وقتى بعضى از نزدیکانم که وفات یافته‌اند را به یاد مى‌آورم، دلم مى‌شکند و اشکم جارى مى‌گردد، آیا چنین کارى جایز است؟ فرمود: بله جایز است، آن اموات را به یاد بیاور و وقتى قلبت شکست، براى خداوند تبارک و تعالى گریه کن.
بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج ٩٠، ص ٣٣٤
وَ عَنْ أَبِی حَمْزَةَ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع لِأَبِی بَصِیرٍ إِنْ خِفْتَ أَمْراً یَکُونُ أَوْ حَاجَةً تُرِیدُهَا فَابْدَأْ بِاللَّهِ فَمَجِّدْهُ وَ أَثْنِ عَلَیْهِ کَمَا هُوَ أَهْلُهُ وَ صَلِّ عَلَى النَّبِیِّ ص وَ تَبَاکَ وَ لَوْ مِثْلَ رَأْسِ الذُّبَابِ إِنَّ أَبِی کَانَ یَقُولُ أَقْرَبُ مَا یَکُونُ الْعَبْدُ مِنَ الرَّبِّ وَ هُوَ سَاجِدٌ یَبْکِی.
على بن أبى حمزه گوید: حضرت صادق علیه السلام بابى بصیر فرمود: اگر از وقوع چیزى ترس داشتى یا حاجتى خواستى بنام خدا (دعا را) آغاز کن، و او را تمجید کن و ستایشش کن چنانچه شایستۀ آن است، و بر پیغمبر (صلّى الله علیه و آله) صلوات بفرست و حاجت خود را بخواه و خود را بگریه وادار کن اگر چه به اندازۀ سر مگسى باشد، همانا پدرم همیشه میفرمود: نزدیکترین حالى که بنده بپروردگار عز و جل دارد آن زمانى است که در سجده باشد و گریان.
بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج ٩٠، ص ٣٣٤
وَ عَنْهُ ع إِنْ لَمْ یَجِئْکَ الْبُکَاءُ فَتَبَاکَ فَإِنْ خَرَجَ مِنْکَ مِثْلُ رَأْسِ الذُّبَابِ فَبَخْ بَخْ.
امام صادق (علیه السّلام)، فرمود: اگر گریه‌ات نیاید، خود را به گریه بدار و اگر از دیده‌ات به اندازۀ سر مگسى هم اشک در آید به، به چه خوب است.
بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج ٩٠، ص ٣٣٤
وَ عَنْ سَعِیدِ بْنِ یَسَارٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع أَتَبَاکَى فِی الدُّعَاءِ وَ لَیْسَ لِی بُکَاءٌ قَالَ نَعَمْ وَ لَوْ مِثْلَ رَأْسِ الذُّبَابِ.
سعید بن یسار گوید: بحضرت صادق علیه السلام عرضکردم: من در حال دعا خود را بگریه وادار کنم اگر چه گریه ندارم؟ فرمود: آرى گر چه باندازۀ سر مگسى باشد.
بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج ٩٠، ص ٣٣٤
گریه برای ائمه (ع)
قَالَ ابْنُ طَاوُسٍ رُوِیَ عَنْ آلِ الرَّسُولِ ع أَنَّهُمْ قَالُوا مَنْ بَکَى وَ أَبْکَى فِینَا مِائَةً فَلَهُ الْجَنَّةُ وَ مَنْ بَکَى وَ أَبْکَى خَمْسِینَ فَلَهُ الْجَنَّةُ وَ مَنْ بَکَى وَ أَبْکَى ثَلَاثِینَ فَلَهُ الْجَنَّةُ وَ مَنْ بَکَى وَ أَبْکَى عِشْرِینَ فَلَهُ الْجَنَّةُ وَ مَنْ بَکَى وَ أَبْکَى عَشَرَةً فَلَهُ الْجَنَّةُ وَ مَنْ بَکَى وَ أَبْکَى وَاحِداً فَلَهُ الْجَنَّةُ وَ مَنْ تَبَاکَى فَلَهُ الْجَنَّةُ.
از ائمه علیه السلام روایت شده است که: هر که به خاطر ما بگرید و صد نفر را بگریاند، به بهشت رود. هر کس بگرید و پنجاه نفر را بگریاند، به بهشت رود. هر کس بگرید و سی نفر را بگریاند، به بهشت رود. هر کس بگرید و بیست نفر را بگریاند، به بهشت رود. هر کس بگرید و ده نفر را بگریاند، به بهشت رود. هر کس بگرید و یک نفر را بگریاند، به بهشت رود و هر کس وانمود به گریه کردن هم کند، به بهشت رود.
بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج ٤٤، ص ٢٨٨
١٥- أَقُولُ رَأَیْتُ فِی بَعْضِ مُؤَلَّفَاتِ الْمُتَأَخِّرِینَ أَنَّهُ قَالَ حَکَى دِعْبِلٌ الْخُزَاعِیُّ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَى سَیِّدِی وَ مَوْلَایَ عَلِیِّ بْنِ مُوسَى الرِّضَا ع فِی مِثْلِ هَذِهِ الْأَیَّامِ فَرَأَیْتُهُ جَالِساً جِلْسَةَ الْحَزِینِ الْکَئِیبِ وَ أَصْحَابُهُ مِنْ حَوْلِهِ فَلَمَّا رَآنِی مُقْبِلًا قَالَ لِی مَرْحَباً بِکَ یَا دِعْبِلُ مَرْحَباً بِنَاصِرِنَا بِیَدِهِ وَ لِسَانِهِ ثُمَّ إِنَّهُ وَسَّعَ لِی فِی مَجْلِسِهِ وَ أَجْلَسَنِی إِلَى جَانِبِهِ ثُمَّ قَالَ لِی یَا دِعْبِلُ أُحِبُّ أَنْ تُنْشِدَنِی شِعْراً فَإِنَّ هَذِهِ الْأَیَّامَ أَیَّامَ حُزْنٍ کَانَتْ عَلَیْنَا أَهْلَ الْبَیْتِ وَ أَیَّامَ سُرُورٍ کَانَتْ عَلَى أَعْدَائِنَا خُصُوصاً بَنِی أُمَیَّةَ یَا دِعْبِلُ مَنْ بَکَى وَ أَبْکَى عَلَى مُصَابِنَا وَ لَوْ وَاحِداً کَانَ أَجْرُهُ عَلَى اللَّهِ یَا دِعْبِلُ مَنْ ذَرَفَتْ عَیْنَاهُ عَلَى مُصَابِنَا وَ بَکَى لِمَا أَصَابَنَا مِنْ أَعْدَائِنَا حَشَرَهُ اللَّهُ مَعَنَا فِی زُمْرَتِنَا یَا دِعْبِلُ مَنْ بَکَى عَلَى مُصَابِ جَدِّیَ الْحُسَیْنِ غَفَرَ اللَّهُ لَهُ ذُنُوبَهُ الْبَتَّةَ ثُمَّ إِنَّهُ ع نَهَضَ وَ ضَرَبَ سِتْراً بَیْنَنَا وَ بَیْنَ حُرَمِهِ وَ أَجْلَسَ أَهْلَ بَیْتِهِ مِنْ وَرَاءِ السِّتْرِ لِیَبْکُوا عَلَى مُصَابِ جَدِّهِمُ الْحُسَیْنِ ع ثُمَّ الْتَفَتَ إِلَیَّ وَ قَالَ لِی یَا دِعْبِلُ ارْثِ الْحُسَیْنَ فَأَنْتَ نَاصِرُنَا وَ مَادِحُنَا مَا دُمْتَ حَیّاً فَلَا تُقَصِّرْ عَنْ نَصْرِنَا مَا اسْتَطَعْتَ قَالَ دِعْبِلٌ فَاسْتَعْبَرْتُ وَ سَالَتْ عَبْرَتِی وَ أَنْشَأْتُ أَقُول: ...
در مثل چنین روزهایى خدمت مولایم على بن موسی‌الرضا (ع) رسیدم. اندوهگین و ماتم‌زده نشسته بود و اصحابش پیرامون او بودند. چون مرا دید که می‌آیم، فرمود: آفرین بر تو اى دعبل! مرحبا به یاور ما با دست و زبانش! آنگاه در مجلس کنار خودش برایم جا بازنمود و مرا کنار خود نشاند و فرمود: دعبل! دوست دارم برایم شعر بخوانى. این روزها روز اندوه ما اهل‌بیت است و روز شادى دشمنان ما بخصوص بنی‌امیه بوده است. اى دعبل! هر کس بر مصیبت ما بگرید یا حتى یک نفر را بگریاند، اجر او بر خداست. هر کس در مصیبت ما چشمش اشک‌بار شود و بر مصیبتى که از دشمنانمان بر ما رسیده بگرید، خداوند او را با ما محشور می‌کند. ای دعبل! کسی که در مصیبت جدم امام حسین (ع) بگرید، البته خداوند گناهان او را بیامرزد.
سپس ایشان برخاست و پرده‌ای در میان ما و اهل حرم زد و اهل‌بیتش را پشت پرده نشانید تا در مصیبت جد خود امام حسین (ع) بگریند. آنگاه رو به من کرد و فرمود: اى دعبل! براى حسین مرثیه بخوان. تو تا زنده‌ای ستایشگر و یاور مایى. پس تا می‌توانی از یارى ما کوتاهى مکن. دعبل گوید: اشکم جارى شد و این اشعار را خواندم:
اى فاطمه! اگر به خیال تو می‌گذشت که روزى حسین تو کنار شط فرات، لب‌تشنه جان دهد، بر صورت خویش می‌زدی و اشک از دیدگان جارى می‌ساختی. اى فاطمه! اى دختر پیامبر نیکى! برخیز و مویه کن بر اختران آسمان‌ها که بر خاک تیره افتاده‌اند ...
بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج ٤٥، ص ٢٥٧، ح ١٥
گریه برای امام حسین (ع)
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ مُوسَى بْنِ الْمُتَوَکِّلِ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ الْحِمْیَرِیُّ عَنْ أَحْمَدَ وَ عَبْدِ اللَّهِ ابْنَیْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ الْعَلَاءِ بْنِ رَزِینٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ کَانَ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ ع یَقُولُ أَیُّمَا مُؤْمِنٍ دَمَعَتْ عَیْنَاهُ لِقَتْلِ الْحُسَیْنِ ع حَتَّى تَسِیلَ عَلَى خَدِّهِ بَوَّأَهُ اللَّهُ تَعَالَى بِهَا فِی الْجَنَّةِ غُرَفاً یَسْکُنُهَا أَحْقَاباً وَ أَیُّمَا مُؤْمِنٍ دَمَعَتْ عَیْنَاهُ حَتَّى تَسِیلَ عَلَى خَدَّیْهِ فِیمَا مَسَّنَا مِنَ الْأَذَى مِنْ عَدُوِّنَا فِی الدُّنْیَا بَوَّأَهُ اللَّهُ مَنْزِلَ صِدْقٍ وَ أَیُّمَا مُؤْمِنٍ مَسَّهُ أَذًى فِینَا فَدَمَعَتْ عَیْنَاهُ حَتَّى تَسِیلَ عَلَى خَدِّهِ مِنْ مَضَاضَةٍ أَوْ أَذًى فِینَا صَرَفَ اللَّهُ مِنْ وَجْهِهِ الْأَذَى وَ آمَنَهُ یَوْمَ الْقِیَامَةِ مِنْ سَخَطِ النَّارِ.
امام باقر علیه السلام روایت نموده که امام سجاد علیه السلام فرمودند: هر مومنی که برای شهادت امام حسین علیه السلام اشک از دیدگانش فرو ریزد و بر گونه اش جاری شود، خداوند او را در منزلگاه هایی جای دهد که روزگاری دراز در آن سکنی گزیند و هر مومنی که برای آزارهایی که از دشمنان ما در سرای دنیا به ما رسیده، اشک از دیدگانش فرو ریزد و بر گونه اش جاری شود، خداوند او را در بهشت در جایگاهی شایسته جای دهد و هر مومنی که در راه ما آزار بیند و اشک از دیدگانش فرو ریزد و بر گونه اش جاری گردد، به سبب رنجی که در راه ما دیده خداوند حالت آزار و رنج را از رخسارش بر گیرد و او را در روز رستاخیز از خشم خویش و دوزخ آسوده بدارد و امان دهد.
ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، ص ٨٣
٢٧- لی، الأمالی للصدوق ابْنُ إِدْرِیسَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ الْفَزَارِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ بْنِ زَیْدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ أَبِی الْجَارُودِ عَنِ ابْنِ جُبَیْرٍ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ قَالَ: قَالَ عَلِیٌّ لِرَسُولِ اللَّهِ ص یَا رَسُولَ اللَّهِ إِنَّکَ لَتُحِبُّ عَقِیلًا قَالَ إِی وَ اللَّهِ إِنِّی لَأُحِبُّهُ حُبَّیْنِ حُبّاً لَهُ وَ حُبّاً لِحُبِّ أَبِی طَالِبٍ لَهُ وَ إِنَّ وَلَدَهُ لَمَقْتُولٌ فِی مَحَبَّةِ وَلَدِکَ فَتَدْمَعُ عَلَیْهِ عُیُونُ الْمُؤْمِنِینَ وَ تُصَلِّی عَلَیْهِ الْمَلَائِکَةُ الْمُقَرَّبُونَ ثُمَّ بَکَى رَسُولُ اللَّهِ حَتَّى جَرَتْ دُمُوعُهُ عَلَى صَدْرِهِ ثُمَّ قَالَ إِلَى اللَّهِ أَشْکُو مَا تَلْقَى عِتْرَتِی مِنْ بَعْدِی.
على علیه السلام به رسول خدا صلی الله علیه و آله عرض کرد: اى رسول خدا، شما عقیل را دوست دارید؟ پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: آرى به خدا، او را به دو سبب دوست دارم، یکى به خاطر خودش و دیگرى به خاطر آن که ابوطالب او را دوست مى داشت. همانا فرزند او، در راه محبّت و دوستى فرزند تو کشته خواهد شد و دیدگان مؤمنان، برایش خواهند گریست و فرشتگان مقرّب، بر او درود مى فرستند. رسول خدا صلی الله علیه و آله سپس چندان گریه کرد که اشکهایش بر سینه اش جارى گشت، آن گاه فرمود: به خدا شِکوه مى کنم از ستمهایى که پس از من به عترتم مى رسد.
بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج ٤٤، ص ٢٨٧، ح ٢٧
٣٧- أَقُولُ رَأَیْتُ فِی بَعْضِ تَأْلِیفَاتِ بَعْضِ الثِّقَاتِ مِنَ الْمُعَاصِرِینَ رُوِیَ أَنَّهُ لَمَّا أَخْبَرَ النَّبِیُّ ص ابْنَتَهُ فَاطِمَةَ بِقَتْلِ وَلَدِهَا الْحُسَیْنِ وَ مَا یَجْرِی عَلَیْهِ مِنَ الْمِحَنِ بَکَتْ فَاطِمَةُ بُکَاءً شَدِیداً وَ قَالَتْ یَا أَبَهْ مَتَى یَکُونُ ذَلِکَ قَالَ فِی زَمَانٍ خَالٍ مِنِّی وَ مِنْکِ وَ مِنْ عَلِیٍّ فَاشْتَدَّ بُکَاؤُهَا وَ قَالَتْ یَا أَبَهْ فَمَنْ یَبْکِی عَلَیْهِ وَ مَنْ یَلْتَزِمُ بِإِقَامَةِ الْعَزَاءِ لَهُ فَقَالَ النَّبِیُّ یَا فَاطِمَةُ إِنَّ نِسَاءَ أُمَّتِی یَبْکُونَ عَلَى نِسَاءِ أَهْلِ بَیْتِی وَ رِجَالَهُمْ یَبْکُونَ عَلَى رِجَالِ أَهْلِ بَیْتِی وَ یُجَدِّدُونَ الْعَزَاءَ جِیلًا بَعْدَ جِیلٍ فِی کُلِّ سَنَةٍ فَإِذَا کَانَ الْقِیَامَةُ تَشْفَعِینَ أَنْتِ لِلنِّسَاءِ وَ أَنَا أَشْفَعُ لِلرِّجَالِ وَ کُلُّ مَنْ بَکَى مِنْهُمْ عَلَى مُصَابِ الْحُسَیْنِ أَخَذْنَا بِیَدِهِ وَ أَدْخَلْنَاهُ الْجَنَّةَ یَا فَاطِمَةُ کُلُّ عَیْنٍ بَاکِیَةٌ یَوْمَ الْقِیَامَةِ إِلَّا عَیْنٌ بَکَتْ عَلَى مُصَابِ الْحُسَیْنِ فَإِنَّهَا ضاحِکَةٌ مُسْتَبْشِرَةٌ بِنَعِیمِ الْجَنَّةِ.
چون رسول خدا صلی الله علیه و آله فاطمه سلام الله علیها را از شهادت حسین علیه السلام و مصائبی که بر او وارد می‌شود خبر داد فاطمه سلام الله علیها سخت گریست و عرض کرد: ای پدر، این حادثه کی واقع می شود؟ فرمود: وقتی که نه من باشم و نه تو و نه علی. فاطمه بیشتر گریست و عرض کرد: ای پدر: پس چه کسی برای فرزندم گریه می‌کند و مجلس عزا و مصیبت او را برپا می‌کند؟
رسول خدا فرمود: ای فاطمه زنان امت من می‌گریند بر زن های اهل بیت من و مردان امت من می‌گریند بر مردان اهل بیت من و عزای فرزند مرا هر سال طایفه ای بعد از طایفه ای تازه می‌کنند. پس چون روز قیامت شود تو شفاعت زنان را می‌کنی و من شفیع می‌شوم مردان را، و هر کس بر حسین گریسته دست او را می‌گیریم و در بهشت در می‌آوریم. ای فاطمه همه چشم ها در قیامت گریان است مگر چشمی که بر حسین گریسته باشد. او خندان و شادمان به نعیم بهشت خواهد بود.
بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج ٤٤، ص ٢٩٢، ح ٣٧
گریه بر خود
٢٥- عُدَّةُ الدَّاعِی، رُوِیَ عَنِ النَّبِیِّ ص أَنَّهُ قَالَ فِیمَا أَوْحَى إِلَى مُوسَى ع: وَ ابْکِ عَلَى نَفْسِکَ مَا دُمْتَ فِی الدُّنْیَا وَ تَخَوَّفِ الْعَطَبَ وَ الْمَهَالِکَ وَ لَا تَغُرَّنَّکَ زِینَةُ الدُّنْیَا وَ زَهْرَتُهَا
وَ إِلَى عِیسَى ع یَا عِیسَى ابْنَ الْبِکْرِ الْبَتُولِ ابْکِ عَلَى نَفْسِکَ بُکَاءَ مَنْ قَدْ وَدَّعَ الْأَهْلَ وَ قَلَى الدُّنْیَا وَ تَرَکَهَا لِأَهْلِهَا وَ صَارَتْ رَغْبَتُهُ فِیمَا عِنْدَ إِلَهِهِ.
رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله فرمودند در وحى هاى خداوند متعال به موسى علیه السلام آمده است: تا در دنیا هستى به حال خود گریه کن و از هلاکت و مهلکه ها بترس و مبادا زرق و برق زندگى دنیا تو را فریب دهد.
خداى تعالى به عیسى (علیه السّلام) وحى فرمود اى عیسى! فرزند باکره بتول! بر خودت گریه کن! بسان گریه کسى که با خانواده‌اش وداع مى‌کند و با دنیا دشمنى مى‌کند و آن را براى اهل دنیا وامى‌گذارد و علاقه‌اش به آن چیزى است که در نزد خدایش باشد.
بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج ٩٠، ص ٣٣٣، ح ٢٥
گریه بر خطا و گناه
٧- ل، الخصال مَاجِیلَوَیْهِ عَنْ عَمِّهِ عَنْ هَارُونَ عَنِ ابْنِ زِیَادٍ عَنِ الصَّادِقِ عَنْ أَبِیهِ ع قَالَ قَالَ النَّبِیُّ ص ثَلَاثٌ مُنْجِیَاتٌ تَکُفُّ لِسَانَکَ وَ تَبْکِی عَلَى خَطِیئَتِکَ وَ تَلْزَمُ بَیْتَکَ.
رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله فرمودند: سه چیز نجات بخش است: زبانت را نگه دارى، بر خطایت بگریى و در خانه ات باشی.
بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج ٩٠، ص ٣٢٩، ح ٧
١١- ل، الخصال ابْنُ الْمُتَوَکِّلِ عَنِ الْحِمْیَرِیِّ عَنِ ابْنِ هَاشِمٍ عَنِ الْقَدَّاحِ عَنِ الصَّادِقِ عَنْ آبَائِهِ عَنْ عَلِیٍّ ع قَالَ: قَالَ عِیسَى بْنُ مَرْیَمَ ع طُوبَى لِمَنْ کَانَ صَمْتُهُ فِکْراً وَ نَظَرُهُ عَبَراً وَ وَسِعَهُ بَیْتُهُ وَ بَکَى عَلَى خَطِیئَتِهِ وَ سَلِمَ النَّاسُ مِنْ یَدِهِ وَ لِسَانِهِ.
امام علی علیه السلام از حضرت عیسی (ع) روایت کرد که فرمود: خوش به حال کسی که سکوتش تفکر و نگاهش عبرت و خانه اش فراخ باشد و بر گناه خود بگرید و مردم از دست و زبان او در امان باشند.
بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج ٩٠، ص ٣٣٠، ح ١١
١٥- ثو، ثواب الأعمال ابْنُ إِدْرِیسَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ الْمُغِیرَةِ عَنِ السَّکُونِیِّ عَنِ الصَّادِقِ عَنْ أَبِیهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص طُوبَى لِصُورَةٍ نَظَرَ اللَّهُ إِلَیْهَا تَبْکِی عَلَى ذَنْبٍ مِنْ خَشْیَةِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ لَمْ یَطَّلِعْ عَلَى ذَلِکَ الذَّنْبِ غَیْرُهُ.
رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله فرمودند: خوشا چهره اى که خداوند به آن مى نگرد در حالى که از ترس خدا بر گناهى که کرده و جز او کسى از آن گناه آگاه نیست مى گرید.
بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج ٩٠، ص ٣٣١، ح ١٥
١٨- سن، المحاسن أَبِی عَمَّنْ ذَکَرَهُ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع الْخَیْرُ کُلُّهُ فِی ثَلَاثِ خِصَالٍ فِی النَّظَرِ وَ السُّکُوتِ وَ الْکَلَامِ فَکُلُّ نَظَرٍ لَیْسَ فِیهِ اعْتِبَارٌ فَهُوَ سَهْوٌ وَ کُلُّ سُکُوتٍ لَیْسَ فِیهِ فِکْرَةٌ فَهُوَ غَفْلَةٌ وَ کُلُّ کَلَامٍ لَیْسَ فِیهِ ذِکْرٌ فَهُوَ لَغْوٌ فَطُوبَى لِمَنْ کَانَ نَظَرُهُ اعْتِبَاراً وَ سُکُوتُهُ فِکْرَةً وَ کَلَامُهُ ذِکْراً وَ بَکَى عَلَى خَطِیئَتِهِ وَ آمَنَ النَّاسَ شَرَّهُ.
امام صادق علیه السّلام فرمودند: همه نیکى‌ها در سه خصلت جمع شده است: نگریستن و سکوت و سخن گفتن، پس هر نگاهى که همراه با عبرت گرفتن نباشد، اشتباه است و هر سکوتى که همراه با اندیشیدن نباشد، غفلت است و هر سخنى که همراه با ذکر خدا نباشد، بیهوده و لغو است. خوشا به حال کسى که نگاهش عبرت و سکوتش تفکر و کلامش ذکر باشد و بر گناهش گریه کند و مردم از شرّ او ایمن باشند.
بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج ٩٠، ص ٣٣٢، ح ١٨
گریه برای خدا
٦- ل، الخصال أَبِی عَنْ سَعْدٍ عَنِ ابْنِ عِیسَى عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ یُونُسَ عَنِ الثُّمَالِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ ع قَالَ: مَا مِنْ قَطْرَةٍ أَحَبَّ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ قَطْرَتَیْنِ قَطْرَةِ دَمٍ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَ قَطْرَةِ دَمْعَةٍ فِی سَوَادِ اللَّیْلِ لَا یُرِیدُ بِهَا عَبْدٌ إِلَّا اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَ.
امام زین العابدین علیه السلام فرمودند: هیچ قطره اى نزد خدا محبوبتر از این دو قطره نیست: قطره خونى که در راه خدا ریخته مى شود و قطره اشکى که فقط براى خداوند عزّ و جلّ در دل شب فرو ریزد.
بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج ٩٠، ص ٣٢٩، ح ٦
١٤- ثو، ثواب الأعمال أَبِی عَنِ الْحِمْیَرِیِّ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ مَهْزِیَارَ عَنْ أَخِیهِ عَلِیٍّ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ یُونُسَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مَرْوَانَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: مَا مِنْ شَیْءٍ إِلَّا وَ لَهُ کَیْلٌ أَوْ وَزْنٌ إِلَّا الدُّمُوعَ فَإِنَّ الْقَطْرَةَ مِنْهَا تُطْفِئُ بِحَاراً مِنْ نَارٍ وَ إِذَا اغْرَوْرَقَتِ الْعَیْنُ بِمَائِهَا لَمْ یَرْهَقْ وَجْهَهُ قَتَرٌ وَ لَا ذِلَّةٌ فَإِذَا فَاضَتْ حَرَّمَهُ اللَّهُ عَلَى النَّارِ وَ لَوْ أَنَّ بَاکِیاً بَکَى فِی أُمَّةٍ لَرُحِمُوا.
امام صادق علیه السلام فرمودند: هر چیزى پیمانه اى یا وزنى دارد مگر اشکها؛ زیرا قطره اى اشک، دریاهایى از آتش را فرو مى نشاند. هرگاه چشم غرق در اشک خود شود، گَرد هیچ فقر و ذلّتى بر چهره آن نمى نشیند؛ و هرگاه اشکها سرازیر شود خداوند آن چهره را بر آتش حرام مى گرداند؛ و اگر گرینده اى در میان امّتى بگرید همه آن امّت مشمول رحمت مى شوند.
بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج ٩٠، ص ٣٣١، ح ١٤
گریه از خوف خدا
وَ قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع بُکَاءُ الْعُیُونِ وَ خَشْیَةُ الْقُلُوبِ مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ تَعَالَى ذِکْرُهُ فَإِذَا وَجَدْتُمُوهَا فَاغْتَنِمُوا الدُّعَاءَ وَ لَوْ أَنَّ عَبْداً بَکَى فِی أُمَّةٍ لَرَحِمَ اللَّهُ تَعَالَى ذِکْرُهُ تِلْکَ الْأُمَّةَ لِبُکَاءِ ذَلِکَ الْعَبْدِ.
امام على علیه السلام: گریه چشمها و ترس دلها نشانه رحمت خداى بلند نام است. هرگاه این دو را در خود یافتید دعا کردن را غنیمت شمرید.
بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج ٩٠، ص ٣٣٦
وَ قَالَ سَیِّدُ الْعَابِدِینَ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ ع لَیْسَ الْخَوْفُ خَوْفَ مَنْ بَکَى وَ جَرَتْ دُمُوعُهُ مَا لَمْ یَکُنْ لَهُ وَرَعٌ یَحْجُزُهُ عَنْ مَعَاصِی اللَّهِ وَ إِنَّمَا ذَلِکَ خَوْفٌ کَاذِبٌ.
سید العابدین على بن الحسین-علیه السّلام-فرمود: خوف این نیست که کسى گریه کند و اشک بریزد، اما ورعى که او را از گناهان دور کند، در وى نباشد، این خوف دروغ است.
بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج ٩٠، ص ٣٣٥
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: الْبُکَاءُ مِنْ خِیفَةِ اللَّهِ لِلْبُعْدِ عَنِ اللَّهِ عِبَادَةُ الْعَارِفِینَ.
امام على علیه السّلام فرمودند: گریستن از ترس دورى از خدا، عبادت دانایان است.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ١٩٢، ح ٣٧٢٩
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: الْبُکَاءُ مِنْ خَشْیَةِ اللَّهِ یُنِیرُ الْقَلْبَ وَ یَعْصِمُ مِنْ مُعَاوَدَةِ الذَّنْبِ.
امام على علیه السّلام فرمودند: گریستن از ترس خدا، دل را روشن و از بازگشت به گناه نگاه مى دارد.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ١٩٢، ح ٣٧٣٠
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: الْبُکَاءُ مِنْ خَشْیَةِ اللَّهِ یُنِیرُ الْقَلْبَ وَ یَعْصِمُ مِنْ مُعَاوَدَةِ الذَّنْبِ.
امام على علیه السّلام فرمودند: گریستن از ترس خدا، دل را روشن و از بازگشت به گناه نگاه مى دارد.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ١٩٢، ح ٣٧٣٠
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: الْبُکَاءُ مِنْ خَشْیَةِ اللَّهِ مِفْتَاحُ الرَّحْمَةِ.
امام على علیه السّلام فرمودند: گریستن از ترس خدا، کلید رحمت است.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ١٩٢، ح ٣٧٣١
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: بِالْبُکَاءِ مِنْ خَشْیَةِ اللَّهِ تُمَحَّصُ الذُّنُوبُ.
امام على علیه السّلام فرمودند: با گریه از ترس خدا، گناهان پاک مى شود.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ١٩٢، ح ٣٧٣٢
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: بُکَاءُ الْعَبْدِ مِنْ خَشْیَةِ اللَّهِ یُمَحِّصُ ذُنُوبَهُ.
امام على علیه السّلام فرمودند: گریه بنده از ترس خدا، گناهان او را پاک گرداند.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ١٩٢، ح ٣٧٣٣
٢٧٧٢٨- ١- مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ فِی الْأَمَالِی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَى عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ سَلَمَةَ بْنِ الْخَطَّابِ عَنْ أَیُّوبَ بْنِ سُلَیْمٍ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ بِشْرٍ عَنْ سَالِمٍ الْأَفْطَسِ عَنْ سَعِیدِ بْنِ جُبَیْرٍ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَنْ دَخَلَ السُّوقَ فَاشْتَرَى تُحْفَةً فَحَمَلَهَا إِلَى عِیَالِهِ کَانَ کَحَامِلِ صَدَقَةٍ إِلَى قَوْمٍ مَحَاوِیجَ وَ لْیَبْدَأْ بِالْإِنَاثِ قَبْلَ الذُّکُورِ فَإِنَّ مَنْ فَرَّحَ ابْنَتَهُ فَکَأَنَّمَا أَعْتَقَ رَقَبَةً مِنْ وُلْدِ إِسْمَاعِیلَ- وَ مَنْ أَقَرَّ بِعَیْنِ ابْنٍ فَکَأَنَّمَا بَکَى مِنْ خَشْیَةِ اللَّهِ وَ مَنْ بَکَى مِنْ خَشْیَةِ اللَّهِ أَدْخَلَهُ اللَّهُ جَنَّاتِ النَّعِیمِ.
رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله فرمودند: هر که ببازار رود و چیز مرغوبى بخرد و بارمغان براى خانواده خویش برد مانند کسى باشد که صدقه براى محتاجان بدوش کشیده باشد و (بهتر است) دختران را بر پسران مقدّم دارد، زیرا هر کس دخترى را خوشحال کند، چنان باشد که یکتن از فرزندان اسماعیل علیه السّلام را از قید بردگى آزاد نموده باشد و هر کس دیده فرزندش را روشن سازد چنان باشد که از خوف خدا گریسته و هر کس از خوف خدا گریان باشد خداوند او را ببهشت پر نعمت خویش داخل خواهد ساخت.
وسائل الشیعة، ج ٢١، ص ٥١٤، ح ٢٧٧٢٨
٨٧٧١- قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص: إِذَا أَحَبَّ اللَّهُ عَبْداً نَصَبَ فِی قَلْبِهِ نَائِحَةً مِنَ الْحُزْنِ فَإِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ کُلَّ قَلْبٍ حَزِینٍ وَ إِنَّهُ لَا یَدْخُلُ النَّارَ مَنْ بَکَى مِنْ خَشْیَةِ اللَّهِ حَتَّى یَعُودَ اللَّبَنُ إِلَى الضَّرْعِ وَ إِذَا أَبْغَضَ اللَّهُ عَبْداً جَعَلَ فِی قَلْبِهِ مِزْمَاراً مِنَ الضَّحِکِ وَ إِنَّ الضَّحِکَ یُمِیتُ الْقَلْبَ وَ اللَّهُ لَا یُحِبُّ الْفَرِحِینَ.
رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله فرمودند: وقتى خدا بنده‌اى را دوست داشته باشد در قلبش نوحه‌گرى از غم مى‌گذارد، زیرا خداى تعالى هر قلب حزین را دوست دارد و خداى تعالى کسى را که از ترس خدا گریسته باشد داخل آتش نمى‌سازد مگر آنکه شیر به پستان باز گردد (یعنى به فرض محال) و غبار مجاهد در راه خدا و دود آتش جهنم در دماغ مؤمن با هم جمع نمى‌شود. وقتى خدا از بنده‌اى بدش بیاید نى‌لبکى از خنده در قلبش مى‌گذارد تا آنکه قلب را بمیراند و خداى تعالى خوشحالان را دوست ندارد.
وسائل الشیعة، ج ٧، ص ٧٦، ح ٨٧٧١
١- الأمالی للصدوق عَنْ عَبْدِ الْعَظِیمِ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ الْعَسْکَرِیِّ ع قَالَ: لَمَّا کَلَّمَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مُوسَى بْنَ عِمْرَانَ ع قَالَ مُوسَى إِلَهِی مَا جَزَاءُ مَنْ دَمَعَتْ عَیْنَاهُ مِنْ خَشْیَتِکَ قَالَ یَا مُوسَى أَقِی وَجْهَهُ مِنْ حَرِّ النَّارِ وَ أُومِنُهُ یَوْمَ الْفَزَعِ الْأَکْبَرِ.
امام هادی علیه السّلام فرمودند: موسى (علیه السّلام) عرضه داشت: پروردگارا! پاداش کسى که از بیم تو بگرید و چشمش اشک بریزد چیست؟ فرمود: اى موسى! چهره‌اش را از سوزش آتش رستاخیز محفوظ و او را از بیم بزرگ در امان مى‌دارم.
بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج ٩٠، ص ٣٢٨، ح ١
٣- لی، الأمالی للصدوق فِی خَبَرِ الْمَنَاهِی قَالَ النَّبِیُّ ص أَلَا وَ مَنْ ذَرَفَتْ عَیْنَاهُ مِنْ خَشْیَةِ اللَّهِ کَانَ لَهُ بِکُلِّ قَطْرَةٍ قَطَرَتْ مِنْ دُمُوعِهِ قَصْرٌ فِی الْجَنَّةِ مُکَلَّلًا بِالدُّرِّ وَ الْجَوْهَرِ فِیهِ مَا لَا عَیْنٌ رَأَتْ وَ لَا أُذُنٌ سَمِعَتْ وَ لَا خَطَرَ عَلَى قَلْبِ بَشَرٍ.
رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله فرمودند: بدانید که هر که چشمانش از ترس خدا اشک ریزد در برابر هر قطره اشک او کاخى آذین بسته به مروارید و گوهر در بهشت به او دهند. در آن کاخ چیزهایى است که هیچ چشمى ندیده هیچ گوشى نشنیده و بر دل هیچ بشرى خطور نکرده است.
بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج ٩٠، ص ٣٢٨، ح ٣
٤- عَنِ الرِّضَا ع عَنْ أَبِیهِ مُوسَى بْنِ جَعْفَرٍ ع قَالَ قَالَ الصَّادِقُ ع إِنَّ الرَّجُلَ لَیَکُونُ بَیْنَهُ وَ بَیْنَ الْجَنَّةِ أَکْثَرُ مِمَّا بَیْنَ الثَّرَى وَ الْعَرْشِ لِکَثْرَةِ ذُنُوبِهِ فَمَا هُوَ إِلَّا أَنْ یَبْکِیَ مِنْ خَشْیَةِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ نَدَماً عَلَیْهَا حَتَّى یَصِیرَ بَیْنَهُ وَ بَیْنَهَا أَقْرَبُ مِنْ جَفْنِهِ إِلَى مُقْلَتِهِ.
امام صادق علیه السّلام فرمودند: همانا میان یک نفر و بهشت فاصله ای به اندازه زمین تا عرش است و آن به خاطر گناهانِ زیاد اوست. پس او از خشیت خدا و بر اثر پشیمانی بر گناهانش می گرید تا اینکه فاصله ای بین او و بهشت جز به اندازه فاصله سفیدی و سیاهی چشم باقی نمی ماند.
عیون أخبار الرضا علیه السلام، ج ٢، ص ٣، ح ٤
٨- ل، الخصال ابْنُ الْمُغِیرَةِ عَنْ جَدِّهِ عَنْ جَدِّهِ عَنِ السَّکُونِیِّ عَنِ الصَّادِقِ عَنْ أَبِیهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص کُلُّ عَیْنٍ بَاکِیَةٌ یَوْمَ الْقِیَامَةِ إِلَّا ثَلَاثَةَ أَعْیُنٍ عَیْنٍ بَکَتْ مِنْ خَشْیَةِ اللَّهِ وَ عَیْنٍ غُضَّتْ عَنْ مَحَارِمِ اللَّهِ وَ عَیْنٍ بَاتَتْ سَاهِرَةً فِی سَبِیلِ اللَّهِ.
رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله فرمودند: تمامی چشم ها در روز قیامت گریانند، مگر سه دسته: ١ ـ آن چشمی که به جهت ترس از خداوند گریه کرده باشد. ٢ ـ چشمی که از گناهان و موارد خلاف بسته و نگاه نکرده باشد. ٣ ـ چشمی که شبها در عبادت و بندگی خداوند متعال بیدار بوده باشد.
بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج ٩٠، ص ٣٢٩، ح ٨
١٢- ل، الخصال الْمُظَفَّرُ الْعَلَوِیُّ عَنِ ابْنِ الْعَیَّاشِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ إِشْکِیبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ الْکُوفِیِّ عَنْ أَبِی جَمِیلَةَ عَنِ الْحَضْرَمِیِّ عَنْ سَلَمَةَ بْنِ کُهَیْلٍ رَفَعَهُ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص سَبْعَةٌ فِی ظِلِّ عَرْشِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ یَوْمَ لَا ظِلَّ إِلَّا ظِلُّهُ إِمَامٌ عَادِلٌ وَ شَابٌّ نَشَأَ فِی عِبَادَةِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ رَجُلٌ تَصَدَّقَ بِیَمِینِهِ فَأَخْفَاهُ عَنْ شِمَالِهِ وَ رَجُلٌ ذَکَرَ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ خَالِیاً فَفَاضَتْ عَیْنَاهُ مِنْ خَشْیَةِ اللَّهِ وَ رَجُلٌ لَقِیَ أَخَاهُ الْمُؤْمِنَ فَقَالَ إِنِّی لَأُحِبُّکَ فِی اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ رَجُلٌ خَرَجَ مِنَ الْمَسْجِدِ وَ فِی نِیَّتِهِ أَنْ یَرْجِعَ إِلَیْهِ وَ رَجُلٌ دَعَتْهُ امْرَأَةٌ ذَاتُ جَمَالٍ إِلَى نَفْسِهَا فَقَالَ إِنِّی أَخافُ اللَّهَ رَبَّ الْعالَمِینَ.
رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله فرمودند: خدای عز و جل هفت گروه را در سایه عرش خود جای دهد روزی که سایه ای جز آن سایه نیست: ١- پیشوای دادگر. ٢- جوانی که در عبادت و پرستش خدای عز و جل رشد کرده. ٣- مردیکه صدقه ای بدهد و آن را چنان به پنهانی دهد که دست چپش از آنچه بدست راست صدقه میدهد خبردار نشود. ٤- مردیکه در جای خلوت بیاد خدای عز و جل بیفتد و از ترس خدای عز و جل اشک از دیدگانش جاری شود. ٥- مردی که برادر مومنش را ملاقات کند و گوید همانا من تو را برای خدای عزوجل دوست دارم. ٦- مردیکه چون از مسجد بیرون رود و در نیتش باشد که به آن بازگردد (دلش در بند آن است). ٧- مردیکه زنی زیبا او را دعوت کند و [در پاسخ او] بگوید که من از خداوند، پروردگار جهانیان میترسم.
بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج ٩٠، ص ٣٣٠، ح ١٢
٢٠٣٤١- ٩- وَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِی أَیُّوبَ عَنِ الرِّضَا ع قَالَ: کَانَ فِیمَا نَاجَى اللَّهُ بِهِ مُوسَى ع أَنَّهُ مَا تَقَرَّبَ إِلَیَّ الْمُتَقَرِّبُونَ بِمِثْلِ الْبُکَاءِ مِنْ خَشْیَتِی وَ مَا تَعَبَّدَ لِیَ الْمُتَعَبِّدُونَ بِمِثْلِ الْوَرَعِ عَنْ مَحَارِمِی وَ لَا تَزَیَّنَ لِیَ الْمُتَزَیِّنُونَ بِمِثْلِ الزُّهْدِ فِی الدُّنْیَا عَمَّا یُهَمُّ الْغِنَى عَنْهُ فَقَالَ مُوسَى- یَا أَکْرَمَ الْأَکْرَمِینَ فَمَا أَثَبْتَهُمْ عَلَى ذَلِکَ فَقَالَ یَا مُوسَى أَمَّا الْمُتَقَرِّبُونَ لِی بِالْبُکَاءِ مِنْ خَشْیَتِی فَهُمْ فِی الرَّفِیقِ الْأَعْلَى لَا یَشْرَکُهُمْ فِیهِ أَحَدٌ وَ أَمَّا الْمُتَعَبِّدُونَ لِی بِالْوَرَعِ عَنْ مَحَارِمِی فَإِنِّی أُفَتِّشُ النَّاسَ عَنْ أَعْمَالِهِمْ وَ لَا أُفَتِّشُهُمْ حَیَاءً مِنْهُمْ وَ أَمَّا الْمُتَزَیِّنُونَ لِی بِالزُّهْدِ فِی الدُّنْیَا فَإِنِّی أُبِیحُهُمُ الْجَنَّةَ بِحَذَافِیرِهَا یَتَبَوَّءُونَ مِنْهَا حَیْثُ یَشَاءُونَ.
امام باقر علیه السلام فرمودند: از نجواهاى خداوند متعال با موسى علیه السلام در کوه طور این بود که: اى موسى! به قوم خود برسان که تقرّب جویان، با چیزى مانند گریستن از ترس من، به من نزدیک نشدند و متعبدان به چیزى مانند پرهیز از حرامهاى من مرا عبادت نکردند و زینت گران، به چیزى مانند بى اعتنایى به چیزهایى از دنیا که بدان نیاز ندارند، خویشتن را نیاراستند
موسى عرض کرد: اى گرامیترین گرامیان! چه چیز آنان را در این راه، استوار گرداند؟ فرمود: اى موسى! امّا آنان که با گریستن از ترس من جویاى تقرّب به من هستند، در ملأ اعلایند و هیچ کس در این [مرتبه] با آنان شریک نیست؛ اما آنانکه به واسطه باز ایستادن از ارتکاب حرامهاى من مرا بندگى نموده اند من در قیامت از آن شرم دارم که در مورد اعمالشان کنجکاوى و دقت به خرج دهم در حالى که اعمال همه مردم را به دقت وارسى خواهم کرد و اما آنانکه خود را به واسطه بی‌رغبتى به دنیا برایم آراسته اند تمامى بهشت را براى آنان مباح و روا مى سازم که در هر جاى بهشت خواستند جاى گیرند.
وسائل الشیعة، ج ١٥، ص ٢٢٦، ح ٢٠٣٤١
١٩- سن، المحاسن الْوَشَّاءُ عَنْ مُثَنَّى الْحَنَّاطِ عَنِ الثُّمَالِیِّ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع مَا مِنْ قَطْرَةٍ أَحَبَّ إِلَى اللَّهِ مِنْ قَطْرَةِ دَمْعٍ فِی سَوَادِ اللَّیْلِ یُقَطِّرُهَا الْعَبْدُ مَخَافَةً مِنَ اللَّهِ لَا یُرِیدُ بِهَا غَیْرَهُ وَ مَا جُرْعَةٌ یَتَجَرَّعُهَا عَبْدٌ أَحَبَّ إِلَى اللَّهِ مِنْ جُرْعَةِ غَیْظٍ یَتَجَرَّعُهَا عَبْدٌ یُرَدِّدُهَا فِی قَلْبِهِ إِمَّا بِصَبْرٍ وَ إِمَّا بِحِلْمٍ.
امام صادق علیه السلام فرمودند: هیچ قطره اى نزد خدا محبوبتر از قطره اشکى که فقط از ترس خداوند در دل شب فرو ریزد که غیر او را اراده نکرده باشد نیست و هیچ جرعه اى که بنده آن را فرو مى خورد، نزد خداوند، محبوب تر از جرعه خشمى نیست که چون در قلبش به جنبش درآید آن را با شکیبایى و یا با بردبارى فرو خورَد.
بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج ٩٠، ص ٣٣٢، ح ١٩
٢٠- ین، کتاب حسین بن سعید و النوادر فَضَالَةُ عَنْ أَبَانٍ عَنْ غَیْلَانَ یَرْفَعُهُ إِلَى أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: مَا مِنْ عَیْنٍ اغْرَوْرَقَتْ فِی مَائِهَا مِنْ خَشْیَةِ اللَّهِ إِلَّا حَرَّمَهَا اللَّهُ عَلَى النَّارِ فَإِنْ سَالَتْ دُمُوعُهَا عَلَى خَدِّ صَاحِبِهَا لَمْ یَرْهَقْ وَجْهَهُ قَتَرٌ وَ لَا ذِلَّةٌ وَ مَا مِنْ شَیْءٍ إِلَّا وَ لَهُ کَیْلٌ إِلَّا الدُّمُوعَ فَإِنَّ الْقَطْرَةَ مِنْهَا تُطْفِئُ الْبِحَارَ مِنَ النَّارِ وَ لَوْ أَنَّ رَجُلًا بَکَى فِی أُمَّةٍ فَقَطَرَتْ مِنْهُ دَمْعَةٌ لَرُحِمُوا بِبُکَائِهِ وَ عُفِیَ عَنْهُمْ.
امام باقر علیه السلام فرمودند: چشمى نیست که از خشیت و ترس خداوند اشک در آن حلقه زند مگر آن که خداوند متعال بر آتش حرامش گرداند؛ و اگر اشک بر گونه‌هایش جارى شود، (در قیامت) پشیمانى و خوارى نبیند.
و هر چیزى داراى اندازه و مقدار است، مگر اشک چشم. همانا قطره‌اى از آن دریایى از آتش را خاموش مى‌کند.
چنانچه مردى در میان امتی بگرید و قطره اشکى از چشم او جارى شود، همه آن افراد به خاطر گریه او مورد رحمت قرار مى‌گیرند و بخشیده مى‌شوند.
بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج ٩٠، ص ٣٣٢، ح ٢٠
٢٢- ین، کتاب حسین بن سعید و النوادر ابْنُ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ رَجُلٍ مِنْ أَصْحَابِهِ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع أَوْحَى اللَّهُ إِلَى مُوسَى ع إِنَّ عِبَادِی لَمْ یَتَقَرَّبُوا إِلَیَّ بِشَیْءٍ أَحَبَّ إِلَیَّ مِنْ ثَلَاثِ خِصَالٍ الزُّهْدِ فِی الدُّنْیَا وَ الْوَرَعِ عَنِ الْمَعَاصِی وَ الْبُکَاءِ مِنْ خَشْیَتِی فَقَالَ مُوسَى یَا رَبِّ فَمَا لِمَنْ صَنَعَ ذَلِکَ قَالَ اللَّهُ تَعَالَى أَمَّا الزَّاهِدُونَ فِی الدُّنْیَا فَأُحَکِّمُهُمْ فِی الْجَنَّةِ وَ أَمَّا الْمُتَوَرِّعُونَ عَنِ الْمَعَاصِی فَمَا أُحَاسِبُهُمْ وَ أَمَّا الْبَاکُونَ مِنْ خَشْیَتِی فَفِی الرَّفِیقِ الْأَعْلَى.
امام صادق علیه السلام فرمودند: خداوند عزوجل به موسى علیه السلام وحى فرمود: همانا بندگانم به من تقرب نجستند، به چیزى که محبوب تر باشد نزد من از سه خصلت: زهد در دنیا، پارسایى نسبت به گناهان و گریه از خوف من. موسى گفت: پروردگارا! هر که این کارها را به جا آورد، چه پاداشى دارد؟ خداوند فرمود: اى موسى! اما آنان که نسبت به دنیا زهد ورزند پس حکم می کنم که در بهشت باشند و اما کسانی که از نافرمانی هاى من بپرهیزند [در قیامت] محاسبه اشان نکنم و کسانی که از خوف من گریه کنند پس در بلندترین منازلند.
بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج ٩٠، ص ٣٣٣، ح ٢٢
٢٥- عُدَّةُ الدَّاعِی، رُوِیَ عَنِ النَّبِیِّ ص أَنَّهُ قَالَ: إِنَّ رَبِّی تَبَارَکَ وَ تَعَالَى خَبَّرَنِی فَقَالَ وَ عِزَّتِی وَ جَلَالِی مَا أَدْرَکَ الْعَابِدُونَ دَرْکَ الْبُکَاءِ عِنْدِی شَیْئاً وَ إِنِّی لَأَبْنِی لَهُمْ فِی الرَّفِیقِ الْأَعْلَى قَصْراً لَا یُشَارِکُهُمْ فِیهِ غَیْرُهُمْ.
رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله فرمودند: خداوند به من خبر داد و فرمود: به عزت و جلالم سوگند، هیچ کدام از اعمال در نزد من ارزششان بیشتر از گریه کردن از خوف من نمى‌باشد و من براى چنین اشخاص در رفیع اعلا، قصرى بنا مى‌کنم که هیچ کدام غیر از گریه‌کنندگان به آن قصر راه ندارند.
بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج ٩٠، ص ٣٣٣، ح ٢٥
وَ رَوَى مُعَاوِیَةُ بْنُ عَمَّارٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُولُ کَانَ فِی وَصِیَّةِ رَسُولِ اللَّهِ ص لِعَلِیٍّ ع أَنَّهُ قَالَ یَا عَلِیُّ أُوصِیکَ فِی نَفْسِکَ بِخِصَالٍ فَاحْفَظْهَا ثُمَّ قَالَ اللَّهُمَّ أَعِنْهُ وَ عَدَّ خِصَالًا وَ الرَّابِعَةُ کَثْرَةُ الْبُکَاءِ مِنْ خَشْیَةِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ یُبْنَى لَکَ بِکُلِّ دَمْعَةٍ أَلْفُ بَیْتٍ فِی الْجَنَّةِ.
رسول خدا به امام علی علیه السّلام فرمودند یا على توصیه می کنم تو را به خصلتهایی، پس حفظ کن آنها را سپس فرمود خدایا یاری کن او را و خصلتها را شمردند ... و چهارم بسیاری گریه از ترس خدای عزوجل زیرا ساخته می شود برای تو به شماره هر دانه اشک هزار خانه در بهشت.
بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج ٩٠، ص ٣٣٤
فِی خُطْبَةِ الْوَدَاعِ لِرَسُولِ اللَّهِ ص وَ مَنْ ذَرَفَتْ عَیْنَاهُ مِنْ خَشْیَةِ اللَّهِ کَانَ لَهُ بِکُلِّ قَطْرَةٍ مِنْ دُمُوعِهِ مِثْلُ جَبَلِ أُحُدٍ یَکُونُ فِی مِیزَانِهِ مِنَ الْأَجْرِ وَ کَانَ لَهُ بِکُلِّ قَطْرَةٍ عَیْنٌ فِی الْجَنَّةِ عَلَى حَافَتَیْهَا مِنَ الْمَدَائِنِ وَ الْقُصُورِ مَا لَا عَیْنٌ رَأَتْ وَ لَا أُذُنٌ سَمِعَتْ وَ لَا خَطَرَ عَلَى قَلْبِ بَشَرٍ.
رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله در خطبه وداع فرمودند: و کسى که دیدگانش از ترس خدا اشکش روان شود، براى هر قطره اشکش پاداش مثل کوه احد در میزان عملش خواهد بود؛ و براى هر قطره آن چشمه اى در بهشت عطا مى شود که بر دو طرف آن شهرها و قصرها و چیزهایى است که نه چشمى آنها را دیده و نه گوشى شنیده و نه به قلب احدى خطور کرده است
بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج ٩٠، ص ٣٣٤
عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع أَنَّ إِبْرَاهِیمَ النَّبِیَّ ع قَالَ إِلَهِی مَا لِعَبْدٍ بَلَّ وَجْهَهُ بِالدُّمُوعِ مِنْ مَخَافَتِکَ قَالَ جَزَاؤُهُ مَغْفِرَتِی وَ رِضْوَانِی یَوْمَ الْقِیَامَةِ.
امام باقر علیه السلام فرمودند: همانا حضرت ابراهیم نبى (علیه السلام) عرض کرد: خداوندا، براى بنده اى که رخسارش در اثر ترس از تو، تر شده چه پاداشى است؟ خداوند متعال فرمود: پاداش او، مغفرت من و رضوان من در روز قیامت است.
بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج ٩٠، ص ٣٣٤
٢- عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: کُلُّ عَیْنٍ بَاکِیَةٌ یَوْمَ الْقِیَامَةِ غَیْرَ ثَلَاثٍ عَیْنٍ سَهِرَتْ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَ عَیْنٍ فَاضَتْ مِنْ خَشْیَةِ اللَّهِ وَ عَیْنٍ غُضَّتْ عَنْ مَحَارِمِ اللَّهِ.
امام باقر علیه السّلام فرمود: هر چشمى روز قیامت گریانست، جز سه چشم: چشمى که در راه خدا شب را بیدار باشد و چشمى که از ترس خدا گریان شود و چشمى که از محرمات خدا بسته شود.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٢، ص ٨٠، ح ٢
٤- عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: کُلُّ عَیْنٍ بَاکِیَةٌ یَوْمَ الْقِیَامَةِ إِلَّا ثَلَاثَةً عَیْنٌ غُضَّتْ عَنْ مَحَارِمِ اللَّهِ وَ عَیْنٌ سَهِرَتْ فِی طَاعَةِ اللَّهِ وَ عَیْنٌ بَکَتْ فِی جَوْفِ اللَّیْلِ مِنْ خَشْیَةِ اللَّهِ.
حضرت صادق علیه السلام فرمود: هر چشمى در روز قیامت گریان است جز سه چشم: چشمى که از (دیدن و نظر به) آنچه خداوند حرام کرده بر هم نهاده شده و چشمى که در راه طاعت خداوند بیدارى کشیده و چشمى که در دل شب از ترس خدا گریسته است.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٢، ص ٤٨٢، ح ٤
٣- عَنْهُ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبِی نَجْرَانَ عَنْ مُثَنًّى الْحَنَّاطِ عَنْ أَبِی حَمْزَةَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: مَا مِنْ قَطْرَةٍ أَحَبَّ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ قَطْرَةِ دُمُوعٍ فِی سَوَادِ اللَّیْلِ مَخَافَةً مِنَ اللَّهِ لَا یُرَادُ بِهَا غَیْرُهُ.
حضرت باقر علیه السلام فرمود: هیچ قطره‌اى نزد خدا محبوبتر نیست از آن قطره اشکى که در تاریکى شب از ترس خدا بریزد که فقط خدا را از آن اراده کرده باشد.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٢، ص ٤٨٢، ح ٣
٢٢- قَالَ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ ع: کُلُّ عَیْنٍ سَاهِرَةٌ یَوْمَ الْقِیَامَةِ إِلَّا ثَلَاثَ عُیُونٍ عَیْنٌ سَهِرَتْ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَ عَیْنٌ غُضَّتْ عَنْ مَحَارِمِ اللَّهِ وَ عَیْنٌ فَاضَتْ مِنْ خَشْیَةِ اللَّهِ.
امام سجاد علیه السّلام فرمودند: همه چشم ها در روز قیامت بسته می شوند جز سه چشم: چشم بیدارى کشیده در راه خدا و چشم بسته شده از حرام هاى الهى و چشم اشک بار از ترس خدا.
بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج ٧٥، ص ١٦١، ح ٢٢
٦- ابْنُ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ رَجُلٍ مِنْ أَصْحَابِهِ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع أَوْحَى اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَى مُوسَى ع أَنَّ عِبَادِی لَمْ یَتَقَرَّبُوا إِلَیَّ بِشَیْءٍ أَحَبَّ إِلَیَّ مِنْ ثَلَاثِ خِصَالٍ قَالَ مُوسَى یَا رَبِّ وَ مَا هُنَّ قَالَ یَا مُوسَى الزُّهْدُ فِی الدُّنْیَا وَ الْوَرَعُ عَنِ الْمَعَاصِی وَ الْبُکَاءُ مِنْ خَشْیَتِی قَالَ مُوسَى یَا رَبِّ فَمَا لِمَنْ صَنَعَ ذَا فَأَوْحَى اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَیْهِ یَا مُوسَى أَمَّا الزَّاهِدُونَ فِی الدُّنْیَا فَفِی الْجَنَّةِ وَ أَمَّا الْبَکَّاءُونَ مِنْ خَشْیَتِی فَفِی الرَّفِیعِ الْأَعْلَى لَا یُشَارِکُهُمْ أَحَدٌ وَ أَمَّا الْوَرِعُونَ عَنْ مَعَاصِیَّ فَإِنِّی أُفَتِّشُ النَّاسَ وَ لَا أُفَتِّشُهُمْ.
حضرت صادق علیه السلام فرمود: خداى عز و جل بموسى علیه السلام وحى فرمود: که همانا بندگان من بمن تقرب نجستند بچیزى که محبوبتر باشد نزد من از سه خصلت، موسى عرضکرد: پروردگارا آنها کدام است؟ فرمود: زهد در باره دنیا (و بىاعتنائى بدان) و ورع (و پارسائى) از نافرمانیها و معاصى و گریه از ترس من. موسى عرضکرد: پروردگارا هر که اینها را بجا آورد چه پاداشى دارد؟ خداى عز و جل بموسى وحى کرد: اى موسى اما آنان که در باره دنیا زهد ورزیدند در بهشت باشند و اما آنان که از ترس من گریه کنند در بلندترین منازلند و احدى در آن منازل با آنها شریک نباشد و اما آنها که از نافرمانیهاى من بپرهیزند پس من که همه مردم را (در روز قیامت) بازرسى و تفتیش کنم آنها را بازرسى و تفتیش نکنم.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٢، ص ٤٨٢، ح ٦
٧- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَى عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع أَکُونُ أَدْعُو فَأَشْتَهِی الْبُکَاءَ وَ لَا یَجِیئُنِی وَ رُبَّمَا ذَکَرْتُ بَعْضَ مَنْ مَاتَ مِنْ أَهْلِی فَأَرِقُّ وَ أَبْکِی فَهَلْ یَجُوزُ ذَلِکَ فَقَالَ نَعَمْ فَتَذَکَّرْهُمْ فَإِذَا رَقَقْتَ فَابْکِ وَ ادْعُ رَبَّکَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى.
اسحاق بن عمار گوید: به امام صادق علیه السلام عرضکردم: من دعا میکنم و میل دارم گریه (نیز) بکنم ولى گریهام نمى‌آید و بسا به یاد برخى از مردگان خانواده خودم مىافتم پس رقت مى‌کنم و گریه کنم آیا این کار درست است؟ فرمود: آرى آنها را به یاد آور و چون رقت کردى گریه کن و پروردگار تبارک و تعالى را بخوان (و بدرگاهش دعا کن).
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٢، ص ٤٨٣، ح ٧
٣٣- مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى عَنْ عَلِیِّ بْنِ النُّعْمَانِ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُولُ کَانَ فِی وَصِیَّةِ النَّبِیِّ ص لِعَلِیٍّ ع أَنْ قَالَ یَا عَلِیُّ أُوصِیکَ فِی نَفْسِکَ بِخِصَالٍ فَاحْفَظْهَا عَنِّی ثُمَّ قَالَ اللَّهُمَّ أَعِنْهُ أَمَّا الْأُولَى فَالصِّدْقُ وَ لَا تَخْرُجَنَّ مِنْ فِیکَ کَذِبَةٌ أَبَداً وَ الثَّانِیَةُ الْوَرَعُ وَ لَا تَجْتَرِئْ عَلَى خِیَانَةٍ أَبَداً وَ الثَّالِثَةُ الْخَوْفُ مِنَ اللَّهِ عَزَّ ذِکْرُهُ کَأَنَّکَ تَرَاهُ وَ الرَّابِعَةُ کَثْرَةُ الْبُکَاءِ مِنْ خَشْیَةِ اللَّهِ یُبْنَى لَکَ بِکُلِّ دَمْعَةٍ أَلْفُ بَیْتٍ فِی الْجَنَّةِ وَ الْخَامِسَةُ بَذْلُکَ مَالَکَ وَ دَمَکَ دُونَ دِینِکَ وَ السَّادِسَةُ الْأَخْذُ بِسُنَّتِی فِی صَلَاتِی وَ صَوْمِی وَ صَدَقَتِی أَمَّا الصَّلَاةُ فَالْخَمْسُونَ رَکْعَةً وَ أَمَّا الصِّیَامُ فَثَلَاثَةُ أَیَّامٍ فِی الشَّهْرِ- الْخَمِیسُ فِی أَوَّلِهِ وَ الْأَرْبِعَاءُ فِی وَسَطِهِ وَ الْخَمِیسُ فِی آخِرِهِ وَ أَمَّا الصَّدَقَةُ فَجُهْدَکَ حَتَّى تَقُولَ قَدْ أَسْرَفْتُ وَ لَمْ تُسْرِفْ وَ عَلَیْکَ بِصَلَاةِ اللَّیْلِ وَ عَلَیْکَ بِصَلَاةِ الزَّوَالِ وَ عَلَیْکَ بِصَلَاةِ الزَّوَالِ وَ عَلَیْکَ بِصَلَاةِ الزَّوَالِ وَ عَلَیْکَ بِتِلَاوَةِ الْقُرْآنِ عَلَى کُلِّ حَالٍ وَ عَلَیْکَ بِرَفْعِ یَدَیْکَ فِی صَلَاتِکَ وَ تَقْلِیبِهِمَا وَ عَلَیْکَ بِالسِّوَاکِ عِنْدَ کُلِّ وُضُوءٍ وَ عَلَیْکَ بِمَحَاسِنِ الْأَخْلَاقِ فَارْکَبْهَا وَ مَسَاوِی الْأَخْلَاقِ فَاجْتَنِبْهَا فَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَلَا تَلُومَنَّ إِلَّا نَفْسَکَ.
امام صادق علیه السّلام فرمود: در وصیّت پیامبر به على علیه السّلام آمده است که فرمود: اى على! تو را درباره خودت به چند خصلت سفارش مى‌کنم که آنها را از من داشته باش، سپس فرمود: خدایا او را یارى کن. نخست: راستى کن و هرگز دروغى از دهانت برون نشود. دوم: پاکدامنى در پیش گیر و هرگز جسارت خیانت میاب. سوم: از خداوند بهراس گویى که او را مىبینى. چهارم: بسیار گریه کن از ترس خدا که براى هر قطره اشک تو هزار خانه در فردوس برپا شود. پنجم: مال و جانت را در راه دینت نثار کن. ششم: در نماز خواندن و روزه گرفتن و پرداخت صدقه و زکات به سنّت من عمل کن.
امّا نماز در شبانه روز پنجاه رکعت است و روزه ماهانه سه روز: پنجشنبه اول ماه و پنجشنبه آخر ماه و چهارشنبه وسط ماه و صدقه به اندازهاى که مىتوانى تا جایى که بگویند اسراف کردى و تو اسراف در صدقه نکنى. بر تو باد نماز شب و نماز زوال ظهر و بر تو باد نماز زوال ظهر و بر تو باد نماز زوال ظهر و بر تو باد تلاوت قرآن در هر حالى که هستى. دو دستت را در نماز بلند کن [در حال اللَّه اکبر گفتن] و بر تو باد مسواک هنگام هر وضو و بر تو باد اخلاق نیکویى که به کار بندى؛ و از اخلاق بد بپرهیز که اگر چنین نکنى جز خویش را نکوهش مکن.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٨، ص ٧٩، ح ٣٣
٨٧٧٣- قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص: أَنَّ بَیْنَ الْجَنَّةِ وَ النَّارِ عَقَبَةً لَا یَجُوزُهَا إِلَّا الْبَکَّاءُونَ مِنْ خَشْیَةِ اللَّهِ.
رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله فرمودند: بین بهشت و جهنم گردنه‌اى است که جز گریه‌کنندگان از ترس خدا، از آن عبور نمى‌کنند.
وسائل الشیعة، ج ٧، ص ٧٦، ح ٨٧٧٣
١- الأمالی للصدوق عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ سَمُرَةَ قَالَ: کُنَّا عِنْدَ رَسُولِ اللَّهِ ص یَوْماً فَقَالَ إِنِّی رَأَیْتُ الْبَارِحَةَ عَجَائِبَ قَالَ فَقُلْنَا یَا رَسُولَ اللَّهِ وَ مَا رَأَیْتَ حَدِّثْنَا بِهِ فِدَاکَ أَنْفُسُنَا وَ أَهْلُونَا وَ أَوْلَادُنَا فَقَالَ ... وَ رَأَیْتُ رَجُلًا مِنْ أُمَّتِی قَدْ هَوَتْ صَحِیفَتُهُ قِبَلَ شِمَالِهِ فَجَاءَهُ خَوْفُهُ مِنَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَأَخَذَ صَحِیفَتَهُ فَجَعَلَهَا فِی یَمِینِهِ وَ رَأَیْتُ رَجُلًا مِنْ أُمَّتِی قَدْ خَفَّتْ مَوَازِینُهُ فَجَاءَهُ أَفْرَاطُهُ فَثَقَّلُوا مَوَازِینَهُ وَ رَأَیْتُ رَجُلًا مِنْ أُمَّتِی قَائِماً عَلَى شَفِیرِ جَهَنَّمَ فَجَاءَهُ رَجَاؤُهُ مِنَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَاسْتَنْقَذَهُ مِنْ ذَلِکَ وَ رَأَیْتُ رَجُلًا مِنْ أُمَّتِی قَدْ هَوَى فِی النَّارِ فَجَاءَتْهُ دُمُوعُهُ الَّتِی بَکَى مِنْ خَشْیَةِ اللَّهِ فَاسْتَخْرَجَتْهُ مِنْ ذَلِکَ ...
عبدالرّحمن‌بن سمره گوید: روزی ما نزد رسول خدا (صلی الله علیه و آله) بودیم. فرمود: «من دیشب عجایبی دیدم» عرضکردم: ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله)! چه دیدی؟ برای ما نقل کن جان ما و اهل و اولاد ما فدای تو باد! فرمود: ... و مردی از امّتم را دیدم که نامه عملش از سمت چپ روان بود خوف او از خدا آمد و نامه عملش را گرفت و به دست راست او داد، مردی از امّتم را دیدم که میزانش سبک بود و بسیاری از نمازها را خوانده بود آمد و میزانش را سنگین کرد، مردی از امّتم را دیدم که بر پرتگاه دوزخ بود و امید او به خدا آمد و او را نجات داد، مردی از امّتم را دیدم در آتش سرازیر بود اشکها که از خوف خدا ریخته بود آمدند و او را در آوردند ...
بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج ٧، ص ٢٩٠، ح ١
٤٠- الخصال عَنِ السَّکُونِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِیهِ ع قَالَ: بَکَى أَبُو ذَرٍّ رَحْمَةُ اللَّهِ عَلَیْهِ مِنْ خَشْیَةِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ حَتَّى اشْتَکَى بَصَرَهُ فَقِیلَ لَهُ یَا أَبَا ذَرٍّ لَوْ دَعَوْتَ اللَّهَ أَنْ یَشْفِیَ بَصَرَکَ فَقَالَ إِنِّی عَنْهُ لَمَشْغُولٌ وَ مَا هُوَ مِنْ أَکْبَرِ هَمِّی قَالُوا وَ مَا یَشْغَلُکَ عَنْهُ قَالَ الْعَظِیمَتَانِ الْجَنَّةُ وَ النَّارُ.
امام باقر علیه السلام: ابوذر رحمه الله از خوف خداوند عزّ و جلّ چندان گریست که به چشم درد مبتلا شد. به او گفته شد: اى ابوذر! خوب است دعا کنى خداوند چشمانت را شفا بخشد. ابوذر گفت: من از این کار غافلم و اهمیت چندانى هم به آن نمى دهم. گفتند: چه چیز تو را از آن غافل ساخته است؟ گفت: دو امر بزرگ: بهشت و دوزخ.
بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج ٢٢، ص ٤٣١، ح ٤٠
١٣- تم، فلاح السائل رَوَى صَاحِبُ کِتَابِ زُهْدِ مَوْلَانَا عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ قَالَ حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ مَهْزِیَارَ عَنْ أَخِیهِ عَلِیٍّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ صَالِحِ بْنِ عُقْبَةَ عَنْ عَمْرِو بْنِ أَبِی الْمِقْدَامِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ حَبَّةَ الْعُرَنِیِّ قَالَ: بَیْنَا أَنَا وَ نَوْفٌ نَائِمَیْنِ فِی رَحَبَةِ الْقَصْرِ إِذْ نَحْنُ بِأَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع فِی بَقِیَّةٍ مِنَ اللَّیْلِ وَاضِعاً یَدَهُ عَلَى الْحَائِطِ شَبِیهَ الْوَالِهِ وَ هُوَ یَقُولُ إِنَّ فِی خَلْقِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ إِلَى آخِرِ الْآیَةِ قَالَ ثُمَّ جَعَلَ یَقْرَأُ هَذِهِ الْآیَاتِ وَ یَمُرُّ شِبْهَ الطَّائِرِ عَقْلُهُ فَقَالَ لِی أَ رَاقِدٌ أَنْتَ یَا حَبَّةُ أَمْ رَامِقٌ قَالَ قُلْتُ رَامِقٌ هَذَا أَنْتَ تَعْمَلُ هَذَا الْعَمَلَ فَکَیْفَ نَحْنُ فَأَرْخَى عَیْنَیْهِ فَبَکَى ثُمَّ قَالَ لِی یَا حَبَّةُ إِنَّ لِلَّهِ مَوْقِفاً وَ لَنَا بَیْنَ یَدَیْهِ مَوْقِفاً لَا یَخْفَى عَلَیْهِ شَیْءٌ مِنْ أَعْمَالِنَا یَا حَبَّةُ إِنَّ اللَّهَ أَقْرَبُ إِلَیَّ وَ إِلَیْکَ مِنْ حَبْلِ الْوَرِیدِ یَا حَبَّةُ إِنَّهُ لَنْ یَحْجُبَنِی وَ لَا إِیَّاکَ عَنِ اللَّهِ شَیْءٌ قَالَ ثُمَّ قَالَ أَ رَاقِدٌ أَنْتَ یَا نَوْفُ قَالَ قَالَ لَا یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ مَا أَنَا بِرَاقِدٍ وَ لَقَدْ أَطَلْتُ بُکَائِی هَذِهِ اللَّیْلَةَ فَقَالَ یَا نَوْفُ إِنْ طَالَ بُکَاؤُکَ فِی هَذَا اللَّیْلِ مَخَافَةً مِنَ اللَّهِ تَعَالَى قَرَّتْ عَیْنَاکَ غَداً بَیْنَ یَدَیِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ یَا نَوْفُ إِنَّهُ لَیْس مِنْ قَطْرَةٍ قَطَرَتْ مِنْ عَیْنِ رَجُلٍ مِنْ خَشْیَةِ اللَّهِ إِلَّا أَطْفَأَتْ بِحَاراً مِنَ النِّیرَانِ یَا نَوْفُ إِنَّهُ لَیْسَ مِنْ رَجُلٍ أَعْظَمَ مَنْزِلَةً عِنْدَ اللَّهِ مِنْ رَجُلٍ بَکَى مِنْ خَشْیَةِ اللَّهِ وَ أَحَبَّ فِی اللَّهِ وَ أَبْغَضَ فِی اللَّهِ یَا نَوْفُ إِنَّهُ مَنْ أَحَبَّ فِی اللَّهِ لَمْ یَسْتَأْثِرْ عَلَى مَحَبَّتِهِ وَ مَنْ أَبْغَضَ فِی اللَّهِ لَمْ یَنَلْ بِبُغْضِهِ خَیْراً عِنْدَ ذَلِکَ اسْتَکْمَلْتُمْ حَقَائِقَ الْإِیمَانِ ثُمَّ وَعَظَهُمَا وَ ذَکَّرَهُمَا وَ قَالَ فِی أَوَاخِرِهِ فَکُونُوا مِنَ اللَّهِ عَلَى حَذَرٍ فَقَدْ أَنْذَرْتُکُمَا ثُمَّ جَعَلَ یَمُرُّ وَ هُوَ یَقُولُ لَیْتَ شِعْرِی فِی غَفَلَاتِی أَ مُعْرِضٌ أَنْتَ عَنِّی أَمْ نَاظِرٌ إِلَیَّ وَ لَیْتَ شِعْرِی فِی طُولِ مَنَامِی وَ قِلَّةِ شُکْرِی فِی نِعَمِکَ عَلَیَّ مَا حَالِی قَالَ فَوَ اللَّهِ مَا زَالَ فِی هَذَا الْحَالِ حَتَّى طَلَعَ الْفَجْرُ.
حبّه عرنی می‌گوید: یکبار من و نوف در محوطه قصر [ظاهرا منظورشان مسجد کوفه است که دارالاماره امیرالمومنین ع هم بوده] خوابیده بودیم، ناگهان در اواخر شب امیر المؤمنین علیه السّلام را دیدیم که مانند شخص واله و سرگشته دست خویش را بر دیوار گذاشته و این آیه را تا آخر تلاوت میفرمود: که «إِنَّ فِی خَلْقِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ …» حضرت این آیات را میخواند و بسان شخص عقل پریده می‌گذشت. تا اینکه فرمود: ای حبّه، آیا خوابیدهای یا بیداری؟
عرض کردم: بیدارم. شما که چنین میکنید، پس ما چه کنیم؟
حضرت چشمانش پر از اشک شد و گریست. سپس فرمود: ای حبّه، خداوند را موقفی است و ما در آن موقف در پیشگاه او خواهیم ایستاد و هیچ کدام از اعمال ما بر او پوشیده نماند. ای حبّه، خداوند به تو و من از رگ گردن نزدیکتر است. ای حبّه، هیچ چیز نمیتواند من و تو را از دید خداوند محجوب دارد.
حبه می‌گوید: سپس حضرت فرمود: ای نوف، آیا خوابیدهای؟
عرض کرد: نه یا امیر المؤمنین، نخوابیده‌ام و امشب بسیار گریستم.
حضرت فرمود: ای نوف، اگر در این شب از خوف خداوند عزّ و جلّ بسیار گریستی، فردای قیامت در پیشگاه خداوند عزّ و جلّ چشمانت روشن خواهد شد. ای نوف، هیچ قطرهای از چشم انسان به خاطر ترس از خشیت خدا به زمین نمیریزد، مگر اینکه دریاهایی از آتش را خاموش میسازد. ای نوف، هیچ کس مقام و منزلتش عظیمتر نیست از کسی که از خشیت خدا بگرید و حب فی الله و بغض فی الله داشته باشد. ای نوف، هر کس حب فی الله داشته باشد هیچ کس را بر محبّت او مقدّم نخواهد داشت و هر کس بغض فی الله داشته باشد، خیری به دشمنان خویش نمیرساند. اینجاست که به حقایق ایمان کاملا نایل خواهید شد.
سپس حضرت آن دو را پند و اندرز داد و موعظه نمود و در اواخر گفتارش فرمود: پس از خداوند بیم داشته باشید، که من شما را بیم دادم. سپس در حالی که راهش را در پیش گرفت فرمود: ای کاش میدانستم که در حال غفلتهایم آیا از من روی گردانی، یا به من مینگری؟ و ای کاش میدانستم که در خواب طولانی و شکر و سپاس اندکم در برابر نعمتهایت، حالم چگونه است؟
حبّه می‌گوید: به خدا سوگند، حضرت پیوسته بر این حال بود تا اینکه سپیده دم طلوع کرد.
بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج ٤١، ص ٢٣، ح ١٣
عَنِ النَّبِیِّ ص قَالَ: مَا مِنْ جُرْعَةٍ أَحَبَّ إِلَى اللَّهِ تَعَالَى مِنْ جُرْعَةِ غَیْظٍ کَظَمَهَا رَجُلٌ أَوْ جُرْعَةِ صَبْرٍ عَلَى مُصِیبَةٍ وَ مَا مِنْ قَطْرَةٍ أَحَبَّ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ قَطْرَةِ دَمْعٍ مِنْ خَشْیَةِ اللَّهِ أَوْ قَطْرَةِ دَمٍ أُهَرِیقَتْ فِی سَبِیلِ اللَّهِ.
رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله فرمودند: هیچ جرعه اى نزد خدا محبوب تر از جرعه خشمى که مردى فرو برد یا جرعه صبرى که بر مصیبت نوشد نیست و هیچ قطره اى نزد خدا محبوبتر از قطره اشکى که از ترس خدا ریخته شود یا قطره خونى که در راه خدا ریخته شود نیست.
بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج ٧٩، ص ١٣٨
٣- أَعْلَامُ الدِّینِ، لِلدَّیْلَمِیِّ عَنْ أَبِی سَعِیدٍ الْخُدْرِیِّ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص کُونُوا فِی الدُّنْیَا أَضْیَافاً وَ اتَّخِذُوا الْمَسَاجِدَ بُیُوتاً وَ عَوِّدُوا قُلُوبَکُمُ الرِّقَّةَ وَ أَکْثِرُوا مِنَ التَّفَکُّرِ وَ الْبُکَاءِ مِنْ خَشْیَةِ اللَّهِ وَ اجْعَلُوا الْمَوْتَ نُصْبَ أَعْیُنِکُمْ وَ مَا بَعْدَهُ مِنْ أَهْوَالِ الْقِیَامَةِ تَبْنُونَ مَا لَا تَسْکُنُونَ وَ تَجْمَعُونَ مَا لَا تَأْکُلُونَ فَاتَّقُوا اللَّهَ الَّذِی إِلَیْهِ تُرْجَعُونَ.
رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله فرمودند: در دنیا چون مهمانى بسر برید، مساجد را خانه خود شمارید، در خانمان خود دلى نرم داشته باشید و بسیار اندیشه کنید و از ترس خدا اشک بریزید؛ و مرگ و آنچه بعد از آن در هولهای قیامت اتفاق می افتد را مقابل چشمانتان قرار دهید تا بسازید آنچه در آن ساکن نمی شوید و گرد آورید آنچه خود نخورید، (؟؟؟) پس تقوای الهی پیشه کنید که به سوی او باز می گردید.
بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج ٨٠، ص ٣٥١، ح ٣
٢٩- المجالس للمفید ابْنُ قُولَوَیْهِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: مَا اغْرَوْرَقَتْ عَیْنٌ بِمَائِهَا مِنْ خَشْیَةِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَّا حَرَّمَ اللَّهُ جَسَدَهَا عَلَى النَّارِ وَ لَا فَاضَتْ دَمْعَةٌ عَلَى خَدِّ صَاحِبِهَا فَرَهِقَ وَجْهَهُ قَتَرٌ وَ لَا ذِلَّةٌ یَوْمَ الْقِیَامَةِ وَ مَا مِنْ شَیْءٍ مِنْ أَعْمَالِ الْخَیْرِ إِلَّا وَ لَهُ وَزْنٌ وَ أَجْرٌ إِلَّا الدَّمْعَةَ مِنْ خَشْیَةِ اللَّهِ فَإِنَّ اللَّهَ تَعَالَى یُطْفِئُ بِالْقَطْرَةِ مِنْهَا بِحَاراً مِنْ نَارٍ یَوْمَ الْقِیَامَةِ وَ إِنَّ الْبَاکِیَ لَیَبْکِی مِنْ خَشْیَةِ اللَّهِ فِی أُمَّةٍ فَیَرْحَمُ اللَّهُ تِلْکَ الْأُمَّةَ بِبُکَاءِ ذَلِکَ الْمُؤْمِنِ فِیهَا.
امام باقر علیه السّلام فرمودند: هیچ چشمى نیست که از ترس خدا اشک در آن حلقه زند جز اینکه خداوند تمام آن بدن را بر آتش حرام سازد؛ و قطره اشکى نیست که بر گونه صاحبش بچکد و در عین حال آن چهره را روز قیامت گرد خوارى و پریشانى فرا گیرد؛ و هر کارى از کارها خیر وزن و یا اجرى دارد جز اشکى که از ترس خدا سرازیر شود، که همانا خداوند به قطره‌اى از آن دریاهائى از آتش را در روز قیامت خاموش کند؛ و بسا در میان امّتى یک نفر از ترس خدا مى‌گرید و خداوند بسبب گریه آن یک مؤمن به تمام آن امّت رحم مى‌نماید.
بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج ٩٠، ص ٣٣٥، ح ٢٩
قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص): مَنْ خَرَجَ مِنْ عَیْنَیْهِ مِثْلُ الذُّبَابِ مِنَ الدَّمْعِ مِنْ خَشْیَةِ اللَّهِ آمَنَهُ اللَّهُ بِهِ یَوْمَ الْفَزَعِ الْأَکْبَرِ.
رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله فرمودند: هر کس از ترس خدا به اندازه مگسى اشک از چشمش خارج شود خداوند او را در آن روزِ ترس بزرگ ایمن مى گرداند.
بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج ٩٠، ص ٣٣٥
٢- المناقب لابن شهرآشوب: قَدْ مَدَحَ اللَّهُ اثْنَیْ عَشَرَ مِنَ الْأَنْبِیَاءِ بِاثْنَیْ عَشَرَ نَوْعاً مِنَ الطَّاعَة ... الْمَقَامُ أَرْبَعَةٌ مَقَامُ الشَّوْقِ لِشُعَیْبٍ ع حَیْثُ بَکَى مِنْ خَوْفِ اللَّهِ ...
در کتاب مناقب شهر آشوب آمده: خداوند دوازده پیامبر را به دوازده نوع از طاعت مدح نموده: ... مقام چهارم مقام شوق حضرت شعیب علیه السلام به گونه ای که از ترس خدا گریه کرد ...
بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج ١٦، ص ٤٢٠، ح ٢
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: الْبُکَاءُ سَجِیَّةُ الْمُشْفِقِینَ.
امام على علیه السّلام فرمودند: گریستن، خوى دلسوزان است.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ١٩٢، ح ٣٧٢٨
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: الْبُکَاءُ مِنْ خِیفَةِ اللَّهِ لِلْبُعْدِ عَنِ اللَّهِ عِبَادَةُ الْعَارِفِینَ.
امام على علیه السّلام فرمودند: گریستن از ترس دورى از خدا، عبادت دانایان است.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ١٩٢، ح ٣٧٢٩
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: الْبُکَاءُ مِنْ خَشْیَةِ اللَّهِ یُنِیرُ الْقَلْبَ وَ یَعْصِمُ مِنْ مُعَاوَدَةِ الذَّنْبِ.
امام على علیه السّلام فرمودند: گریستن از ترس خدا، دل را روشن و از بازگشت به گناه نگاه مى دارد.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ١٩٢، ح ٣٧٣٠
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: الْبُکَاءُ مِنْ خَشْیَةِ اللَّهِ مِفْتَاحُ الرَّحْمَةِ.
امام على علیه السّلام فرمودند: گریستن از ترس خدا، کلید رحمت است.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ١٩٢، ح ٣٧٣١
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: بِالْبُکَاءِ مِنْ خَشْیَةِ اللَّهِ تُمَحَّصُ الذُّنُوبُ.
امام على علیه السّلام فرمودند: با گریه از ترس خدا، گناهان پاک مى شود.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ١٩٢، ح ٣٧٣٢
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: بُکَاءُ الْعَبْدِ مِنْ خَشْیَةِ اللَّهِ یُمَحِّصُ ذُنُوبَهُ.
امام على علیه السّلام فرمودند: گریۀ بنده از ترس خدا، گناهان او را پاک گرداند.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ١٩٢، ح ٣٧٣٣
