حرص - بخش ١
موضوعات
مبانی: اهمیت- خصوصیت ذاتی انسان- حرص فقر است- ریشه نافرمانی خدا-
چیستی حرص: طلب کردن کم با از بین بردن بسیار- رفتن به دنبال چیزی که به آن احتیاج نیست-
آنچه در مقابل حرص است: توکل- قناعت- عفت-
آنچه باعث حرص است: دنیا- طمع- میل شدید- جهل- سوء ظن- ضعف دین- بدی اخلاق- پیر شدن-
کلمات «حرص» و «حریص» در کتابهای زیر بررسی شد.
الکافی (ط - الإسلامیة)، تحف العقول، من لا یحضره الفقیه، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، عیون أخبار الرضا علیه السلام، نهج البلاغة (للصبحی صالح)، تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، وسائل الشیعة، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل.
مبانی
اهمیت
قَالَ عَلِیّ علیه السّلام: إِنَّ أَکْرَمَ [أَکْیَسَ] النَّاسِ مَنِ اقْتَنَى الْیَأْسَ وَ لَزِمَ الْقُنُوعَ وَ الْوَرَعَ وَ بَرِئَ مِنَ الْحِرْصِ وَ الطَّمَعِ فَإِنَّ الطَّمَعَ وَ الْحِرْصَ الْفَقْرُ الْحَاضِرُ وَ إِنَّ الْیَأْسَ وَ الْقَنَاعَةَ الْغِنَى الظَّاهِرُ.
امام على علیه السّلام فرمودند: همانا گرامیترین [زیرکترین] مردم کسى است که نومیدى از مردم را فراگیرد و پایبند به قناعت و پارسایى باشد و از حرص و طمع کناره گیرد؛ زیرا طمع و حرص فقر حاضر است و همانا نومیدى و قناعت، بى نیازى آشکار.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ٣٩٢، ح ٩٠٤١
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: خَیْرُ النَّاسِ مَنْ أَخْرَجَ الْحِرْصَ مِنْ قَلْبِهِ وَ عَصَى هَوَاهُ فِی طَاعَةِ رَبِّهِ.
امام على علیه السّلام فرمودند: بهترین مردم کسى است که حرص را از دل خود بیرون کند و با خواهش نفس خود براى اطاعت پروردگار خود مخالفت کند.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ٢٤١، ح ٤٨٧٣
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: بِئْسَ الرَّفِیقُ الْحِرْصُ.
امام على علیه السّلام فرمودند: حرص چه بد دوستی است.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ٢٩٤، ح ٦٦٠٧
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: الْحِرْصُ ذَمِیمُ الْمَغَبَّةِ.
امام على علیه السّلام فرمودند: حرص، بد عاقبت است.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ٢٩٥، ح ٦٦٠٨
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (ع) أَنَّهُ قَالَ: ... ثَلَاثَةٌ مُرَکَّبَةٌ فِی بَنِی آدَمَ الْحَسَدُ وَ الْحِرْصُ وَ الشَّهْوَةُ ...
امام صادق علیه السّلام فرمودند: سه چیز با بنی آدم ترکیب شده (همراه اوست) حسد، حرص و شهوت.
تحف العقول، ص ٣٢٠
١٢٧٧١- أَبُو یَعْلَى الْجَعْفَرِیُّ فِی کِتَابِ نُزْهَةِ النَّاظِرِ، عَنْ أَبِی جَعْفَر ع قَالَ: إِنَّ طَبَائِعَ النَّاسِ کُلَّهَا مُرَکَّبَةٌ عَلَى الشَّهْوَةِ وَ الرَّغْبَةِ وَ الْحِرْصِ وَ الرَّهْبَةِ وَ الْغَضَبِ وَ اللَّذَّةِ إِلَّا أَنَّ فِی النَّاسِ مَنْ زَمَّ هَذِهِ الْخِلَالَ بِالتَّقْوَى وَ الْحَیَاءِ وَ الْأَنَفِ فَإِذَا دَعَتْکَ نَفْسُکَ إِلَى کَبِیرَةٍ مِنَ الْأَمْرِ فَارْمِ بِبَصَرِکَ إِلَى السَّمَاءِ فَإِنْ لَمْ تَخَفْ مَنْ فِیهَا فَانْظُرْ إِلَى مَنْ فِی الْأَرْضِ لَعَلَّکَ أَنْ تَسْتَحْیِیَ مِمَّنْ فِیهَا فَإِنْ کُنْتَ لَا مِمَّنْ فِی السَّمَاءِ تَخَافُ وَ لَا مِمَّنْ فِی الْأَرْضِ تَسْتَحِی فَعُدَّ نَفْسَکَ فِی الْبَهَائِمِ.
امام باقر علیه السّلام فرمودند: طبیعت بشر با شهوت و میل و حرص و ترس و خشم و لذت آمیخته شده است جز آن که در بین مردم کسانی هستند که این پیوند و کشش طبیعی را با نیروی تقوی و حیاء و دوری کردن مهار کرده اند. موقعی که نفست تو را به گناه می خواند، به آسمان (با عظمت) نگاه کن (و از خداوند بترس و از گناه خودداری کن) پس اگر از آنچه در آن است نترسیدی، به زمین نظر افکن شاید از آنچه در آن است شرم کنی پس اگر نه از آنچه در آسمان است نترسیدی و نه از آنچه در زمین است حیا نکردی پس نفست جزو حیوانات به حساب آور.
مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج ١١، ص ٢١٢، ح ١٢٧٧١
خطبة لأمیر المؤمنین علیه السّلام و هی خطبة الوسیلة: ... وَ الْحِرْصُ عَلَامَةُ الْفَقْرِ ...
امام علی علیه السّلام (در خطبه وسیله) فرمودند: ... و حرص زدن نشانه فقر است ...
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٨، ص ٢٣، ح ٤
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: الْحِرْصُ عَلَامَةُ الْفَقْرِ.
امام على علیه السّلام فرمودند: حرص نشانه فقر است.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ٢٩٥، ح ٦٦٢٧
قَالَ عَلِیّ علیه السّلام: إِنَّ أَکْرَمَ [أَکْیَسَ] النَّاسِ مَنِ اقْتَنَى الْیَأْسَ وَ لَزِمَ الْقُنُوعَ وَ الْوَرَعَ وَ بَرِئَ مِنَ الْحِرْصِ وَ الطَّمَعِ فَإِنَّ الطَّمَعَ وَ الْحِرْصَ الْفَقْرُ الْحَاضِرُ وَ إِنَّ الْیَأْسَ وَ الْقَنَاعَةَ الْغِنَى الظَّاهِرُ.
امام على علیه السّلام فرمودند: همانا گرامیترین [زیرکترین] مردم کسى است که نومیدى از مردم را فراگیرد و پایبند به قناعت و پارسایى باشد و از حرص و طمع کناره گیرد؛ زیرا طمع و حرص فقر حاضر است و همانا نومیدى و قناعت، بى نیازى آشکار.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ٣٩٢، ح ٩٠٤١
قَالَ أَمِیر الْمُؤْمِنِینَ عَلِیّ (ع): ... أَشْرَفُ الْغِنَى تَرْکُ الْمُنَى الْحِرْصُ فَقْرٌ حَاضِرٌ ...
امام على علیه السّلام فرمودند: برترین بى نیازى، ترک آرزوهاست. حرص فقری حاضر است.
من لا یحضره الفقیه، ج ٤، ص ٣٨٩، ح ٥٨٣٣
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: الْحِرْصُ رَأْسُ الْفَقْرِ وَ أُسُّ الشَّرِّ.
امام على علیه السّلام فرمودند: حرص سر فقر است و اساس بدی.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ٢٩٥، ح ٦٦٢٩
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: الْحَرِیصُ فَقِیرٌ وَ لَوْ مَلَکَ الدُّنْیَا بِحَذَافِیرِهَا.
امام على علیه السّلام فرمودند: حریص تهیدست است گر چه تمامى دنیا را صاحب شود.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ٢٩٥، ح ٦٦٣٠
١٣٥٠٥- عَنِ الْأَصْبَغِ بْنِ نُبَاتَةَ عَنِ الْحَارِثِ الْأَعْوَرِ قَالَ: کَانَ فِیمَا سَأَلَ أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ ابْنُهُ الْحَسَنُ ع أَنَّهُ قَالَ مَا الْفَقْرُ قَالَ الْحِرْصُ وَ الشَّرَهُ.
امام حسن علیه السلام از امام علی علیه اسلام پرسید که فقر چیست؟ فرمودند: حرص و میل شدید.
مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج ١٢، ص ٥٨، ح ١٣٥٠٥
١١- عَلِیٌّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ الْقَاسَانِیِّ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ دَاوُدَ الْمِنْقَرِیِّ عَنْ عَبْدِ الرَّزَّاقِ بْنِ هَمَّامٍ عَنْ مَعْمَرِ بْنِ رَاشِدٍ عَنِ الزُّهْرِیِّ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمِ بْنِ شِهَابٍ قَالَ: سُئِلَ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ ع أَیُّ الْأَعْمَالِ أَفْضَلُ عِنْدَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَقَالَ مَا مِنْ عَمَلٍ بَعْدَ مَعْرِفَةِ اللَّهِ جَلَّ وَ عَزَّ وَ مَعْرِفَةِ رَسُولِهِ ص أَفْضَلَ مِنْ بُغْضِ الدُّنْیَا وَ إِنَّ لِذَلِکَ لَشُعَباً کَثِیرَةً وَ لِلْمَعَاصِی شُعَباً فَأَوَّلُ مَا عُصِیَ اللَّهُ بِهِ الْکِبْرُ وَ هِیَ مَعْصِیَةُ إِبْلِیسَ حِینَ أَبى وَ اسْتَکْبَرَ وَ کانَ مِنَ الْکافِرِینَ وَ الْحِرْصُ وَ هِیَ مَعْصِیَةُ آدَمَ وَ حَوَّاءَ حِینَ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَهُمَا- فَکُلا مِنْ حَیْثُ شِئْتُما وَ لا تَقْرَبا هذِهِ الشَّجَرَةَ فَتَکُونا مِنَ الظَّالِمِینَ (البقرة: ٣٥) فَأَخَذَا مَا لَا حَاجَةَ بِهِمَا إِلَیْهِ فَدَخَلَ ذَلِکَ عَلَى ذُرِّیَّتِهِمَا إِلَى یَوْمِ الْقِیَامَةِ وَ ذَلِکَ أَنَّ أَکْثَرَ مَا یَطْلُبُ ابْنُ آدَمَ مَا لَا حَاجَةَ بِهِ إِلَیْهِ ثُمَّ الْحَسَدُ وَ هِیَ مَعْصِیَةُ ابْنِ آدَمَ حَیْثُ حَسَدَ أَخَاهُ فَقَتَلَهُ فَتَشَعَّبَ مِنْ ذَلِکَ حُبُّ النِّسَاءِ وَ حُبُّ الدُّنْیَا وَ حُبُّ الرِّئَاسَةِ وَ حُبُّ الرَّاحَةِ وَ حُبُّ الْکَلَامِ وَ حُبُّ الْعُلُوِّ وَ الثَّرْوَةِ فَصِرْنَ سَبْعَ خِصَالٍ فَاجْتَمَعْنَ کُلُّهُنَّ فِی حُبِّ الدُّنْیَا فَقَالَ الْأَنْبِیَاءُ وَ الْعُلَمَاءُ بَعْدَ مَعْرِفَةِ ذَلِکَ حُبُّ الدُّنْیَا رَأْسُ کُلِّ خَطِیئَةٍ وَ الدُّنْیَا دُنْیَاءَانِ دُنْیَا بَلَاغٌ وَ دُنْیَا مَلْعُونَةٌ.
از على بن الحسین علیهما السلام پرسیدند، کدام عمل نزد خداى عز و جل بهتر است؟ فرمود: هیچ عملى بعد از معرفت خداى جل و عز و رسولش بهتر از بغض دنیا نیست و براى آن شعبههاى بسیاریست و براى گناهان (نافرمانیهاى خدا) شعبههاى بسیاریست: نخستین نافرمانى که خدا را نمودند تکبر بود و آن نافرمانى شیطان بود، زمانى که سر پیچى و گردنفرازى کرد و از کافران گشت؛ و دیگر حرص است که نافرمانى آدم و حوا بود، زمانى که خداى عز و جل بآنها فرمود: «از هر چه خواهید بخورید ولى باین درخت نزدیک مشوید که از ستمکاران باشید، ٢٥- سوره ٢» پس آدم و حوا چیزى را گرفتند که بدان احتیاج نداشتند و این خصلت تا روز قیامت در ذریه آنها رخنه کرد، از این رو و بیشتر آنچه را آدمیزاد میطلبد بدان احتیاج ندارد؛ و دیگر حسد است که نافرمانى پسر آدم (قابیل) بود، زمانى که به برادرش (هابیل) حسد برد و او را کشت و از این نافرمانیها دوستى زنان و دوستى دنیا و دوستى ریاست و دوستى استراحت و دوستىسخن گفتن و دوستى سرورى و ثروت منشعب گشت و اینها هفت خصلت است که همگى در دوستى دنیا گرد آمدهاند، از این رو پیغمبران و دانشمندان بعد از شناختن این مطلب گفتند: دوستى دنیا سر هر خطا و گناهست و دنیا دو گونه است: دنیاى رساننده و دنیاى ملعون (یعنى دنیائى که انسان را بطاعت و قرب خدا میرساند بقدر کفاف است که آن ممدوح و پسندیده است و دنیائى که بیش از مقدار کفاف و زیادتر از احتیاجست که آن مایه لعنت و دورى از رحمت خداست).
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٢، ص ١٣٠، ح ١١
١- الْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِسْحَاقَ عَنْ بَکْرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع أُصُولُ الْکُفْرِ ثَلَاثَةٌ الْحِرْصُ وَ الِاسْتِکْبَارُ وَ الْحَسَدُ فَأَمَّا الْحِرْصُ فَإِنَّ آدَمَ ع حِینَ نُهِیَ عَنِ الشَّجَرَةِ حَمَلَهُ الْحِرْصُ عَلَى أَنْ أَکَلَ مِنْهَا وَ أَمَّا الِاسْتِکْبَارُ فَإِبْلِیسُ حَیْثُ أُمِرَ بِالسُّجُودِ لآِدَمَ فَأَبَى وَ أَمَّا الْحَسَدُ فَابْنَا آدَمَ حَیْثُ قَتَلَ أَحَدُهُمَا صَاحِبَهُ.
امام صادق علیه السّلام فرمود: ریشههاى کفر سه چیز است: حرص و تکبر و حسد؛ اما حرص در داستان آدم علیه السّلام است زمانى که از خوردن آن درخت نهى شد و حرص او را برانگیخت که از آن بخورد؛ و اما تکبر در داستان شیطانست که چون مأمور بسجده آدم شد سرپیچى کرد؛ و اما حسد در داستان دو پسر آدم (هابیل و قابیل) است، زمانى که یکى دیگرى را کشت.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٢، ص ٢٨٩، ح ١
٢٠٦٨٤- قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع أُصُولُ الْکُفْرِ ثَلَاثَةٌ الْحِرْصُ وَ الِاسْتِکْبَارُ وَ الْحَسَدُ.
امام صادق علیه السّلام فرمود: ریشههاى کفر سه چیز است: حرص و تکبر و حسد.
وسائل الشیعة، ج ١٥، ص ٣٣٩، ح ٢٠٦٨٤
٢٠٧٦٢- عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ آبَائِهِ ع فِی وَصِیَّةِ النَّبِیِّ ص لِعَلِیٍّ ع قَالَ: یَا عَلِیُّ أَنْهَاکَ عَنْ ثَلَاثِ خِصَالٍ الْحَسَدِ وَ الْحِرْصِ وَ الْکِبْرِ.
رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله فرمودند: ای علی (ع)! تو را از سه خصلت نهی می کنم: حسد، حرص و تکبر.
وسائل الشیعة، ج ١٥، ص ٣٦٧، ح ٢٠٧٦٢
٨- عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ وَ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ جَمِیعاً عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ سُلَیْمَانَ الْمِنْقَرِیِّ عَنْ عَبْدِ الرَّزَّاقِ بْنِ هَمَّامٍ عَنْ مَعْمَرِ بْنِ رَاشِدٍ عَنِ الزُّهْرِیِ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمِ بْنِ عُبَیْدِ اللَّهِ قَالَ: سُئِلَ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ ع أَیُّ الْأَعْمَالِ أَفْضَلُ عِنْدَ اللَّهِ قَالَ مَا مِنْ عَمَلٍ بَعْدَ مَعْرِفَةِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ مَعْرِفَةِ رَسُولِهِ ص أَفْضَلَ مِنْ بُغْضِ الدُّنْیَا فَإِنَّ لِذَلِکَ لَشُعَباً کَثِیرَةً وَ لِلْمَعَاصِی شُعَبٌ فَأَوَّلُ مَا عُصِیَ اللَّهُ بِهِ الْکِبْرُ مَعْصِیَةُ إِبْلِیسَ حِینَ أَبى وَ اسْتَکْبَرَ وَ کانَ مِنَ الْکافِرِینَ ثُمَّ الْحِرْصُ وَ هِیَ مَعْصِیَةُ آدَمَ وَ حَوَّاءَ ع حِینَ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَهُمَا- فَکُلا مِنْ حَیْثُ شِئْتُما وَ لا تَقْرَبا هذِهِ الشَّجَرَةَ فَتَکُونا مِنَ الظَّالِمِینَ (البقرة: ٣٥) فَأَخَذَا مَا لَا حَاجَةَ بِهِمَا إِلَیْهِ فَدَخَلَ ذَلِکَ عَلَى ذُرِّیَّتِهِمَا إِلَى یَوْمِ الْقِیَامَةِ وَ ذَلِکَ أَنَّ أَکْثَرَ مَا یَطْلُبُ ابْنُ آدَمَ مَا لَا حَاجَةَ بِهِ إِلَیْهِ ثُمَّ الْحَسَدُ وَ هِیَ مَعْصِیَةُ ابْنِ آدَمَ حَیْثُ حَسَدَ أَخَاهُ فَقَتَلَهُ فَتَشَعَّبَ مِنْ ذَلِکَ حُبُّ النِّسَاءِ وَ حُبُّ الدُّنْیَا وَ حُبُّ الرِّئَاسَةِ وَ حُبُّ الرَّاحَةِ وَ حُبُّ الْکَلَامِ وَ حُبُّ الْعُلُوِّ وَ الثَّرْوَةِ فَصِرْنَ سَبْعَ خِصَالٍ فَاجْتَمَعْنَ کُلُّهُنَّ فِی حُبِّ الدُّنْیَا فَقَالَ الْأَنْبِیَاءُ وَ الْعُلَمَاءُ بَعْدَ مَعْرِفَةِ ذَلِکَ حُبُّ الدُّنْیَا رَأْسُ کُلِّ خَطِیئَةٍ وَ الدُّنْیَا دُنْیَاءَانِ دُنْیَا بَلَاغٌ وَ دُنْیَا مَلْعُونَةٌ.
زهرى گوید: از حضرت على بن الحسین علیه السّلام پرسیدند: بهترین کردارها در نزد خداوند چیست؟ فرمود: کردارى پس از شناختن خداى عز و جل و شناختن پیمبرش صلى اللَّه علیه و آله بهتر از بغض دنیا نیست، زیرا براى آن شعبههاى بسیارى است و براى گناهان نیز شعبههائى است، پس اول چیزى که بوسیله آن نافرمانى خداوند شد کبر بود و آن گناه شیطان بود آن هنگام که سر باز زد و تکبر ورزید و از کافرین شد، سپس حرص است و آن گناه آدم و حوا علیهما السّلام بود آن هنگام که خداوند عز و جل بآن دو فرمود: «بخورید از هر جا که خواهید و نزدیک نشوید بدین درخت که میشوید از ستمگران» (سوره اعراف آیه ١٩) و آن دو دنبال چیزى رفتند که بدان نیازى نداشتند و این خوى در نژادشان تا روز رستاخیز در آمد و روى همین است که بیشتر آنچه آدمیزاد بجستجوى آن است چیزهائیست که بدان نیاز ندارد، سپس حسد است و آن گناه فرزند آدم (قابیل) است، آن هنگام که ببرادرش (هابیل) حسد ورزید و او را کشت و از این منشعب مىشود: دوستى زنان، دوستى دنیا، دوستى ریاست. دوستى راحتى (و راحتطلبى) دوستى سخنورى و گفتار، دوستى برترى بر دیگران، دوستى ثروت و اینها هفت خصلت است که همه آنها در دوستى دنیا گرد آمده و پیمبران و دانشمندان پس از شناختن آن گفتهاند دوستى دنیا سر هر گناهى است و دنیا دو قسم دنیا است، دنیاى بلاغ (یعنى بمقدار ضرورت زندگى، یا بمعناى وسیله رسیدن بآخرت) و دنیاى ملعون.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٢، ص ٣١٦، ح ٨
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: الْحِرْصُ رَأْسُ الْفَقْرِ وَ أُسُّ الشَّرِّ.
امام على علیه السّلام فرمودند: حرص سر فقر و اساس بدی است.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ٢٩٥، ح ٦٦٢٩
طلب کردن کم با از بین بردن بسیار
١٣٥٠٨- الْکَرَاجُکِیُّ فِی کَنْزِ الْفَوَائِدِ، رُوِیَ: أَنَّهُ سُئِلَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع عَنِ الْحِرْصِ مَا هُوَ قَالَ طَلَبُ الْقَلِیلِ بِإِضَاعَةِ الْکَثِیرِ.
از امیرالمؤمنین (ع) سوال شد که حرص چیست؟ فرمودند: طلب کردن کم با از بین بردن بسیار.
مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج ١٢، ص ٦٠، ح ١٣٥٠٨
رفتن به دنبال چیزی که به آن احتیاج نیست
١١- عَنِ الزُّهْرِیِّ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمِ بْنِ شِهَابٍ قَالَ: سُئِلَ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ ع أَیُّ الْأَعْمَالِ أَفْضَلُ عِنْدَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَقَالَ ... وَ الْحِرْصُ وَ هِیَ مَعْصِیَةُ آدَمَ وَ حَوَّاءَ حِینَ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَهُمَا- فَکُلا مِنْ حَیْثُ شِئْتُما وَ لا تَقْرَبا هذِهِ الشَّجَرَةَ فَتَکُونا مِنَ الظَّالِمِینَ (البقرة: ٣٥) فَأَخَذَا مَا لَا حَاجَةَ بِهِمَا إِلَیْهِ فَدَخَلَ ذَلِکَ عَلَى ذُرِّیَّتِهِمَا إِلَى یَوْمِ الْقِیَامَةِ وَ ذَلِکَ أَنَّ أَکْثَرَ مَا یَطْلُبُ ابْنُ آدَمَ مَا لَا حَاجَةَ بِهِ إِلَیْهِ ...
از على بن الحسین علیهما السلام پرسیدند، کدام عمل نزد خداى عز و جل بهتر است؟ فرمودند: ... و دیگر حرص است که نافرمانى آدم و حوا بود، زمانى که خداى عز و جل بآنها فرمود: «از هر چه خواهید بخورید ولى باین درخت نزدیک مشوید که از ستمکاران باشید، ٢٥- سوره ٢» پس آدم و حوا چیزى را گرفتند که بدان احتیاج نداشتند و این خصلت تا روز قیامت در ذریه آنها رخنه کرد، از این رو و بیشتر آنچه را آدمیزاد میطلبد بدان احتیاج ندارد ...
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٢، ص ١٣٠، ح ١١
١٤- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ حَدِیدٍ عَنْ سَمَاعَةَ بْنِ مِهْرَان قَالَ: کُنْتُ عِنْدَ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع وَ عِنْدَهُ جَمَاعَةٌ مِنْ مَوَالِیهِ فَجَرَى ذِکْرُ الْعَقْلِ وَ الْجَهْلِ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع اعْرِفُوا الْعَقْلَ وَ جُنْدَهُ وَ الْجَهْلَ وَ جُنْدَهُ تَهْتَدُوا ... وَ التَّوَکُّلُ وَ ضِدَّهُ الْحِرْصَ ...
امام صادق علیه السّلام در حدیث لشکر عقل و جهل فرمودند: ... توکل [از لشکر عقل است] و ضدش حرص [از لشکر جهل] است ...
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ١، ص ٢١، ح ١٤
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: کَیْفَ یَتَخَلَّصُ مِنْ عَنَاءِ الْحِرْصِ مَنْ لَمْ یَصْدُقْ تَوَکُّلُهُ.
امام على علیه السّلام فرمودند: چگونه از سختى حرص رهایى مى یابد کسى که توکّل او راست نباشد؟
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ١٩٧، ح ٣٨٨٩
١٤- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ حَدِیدٍ عَنْ سَمَاعَةَ بْنِ مِهْرَان قَالَ: کُنْتُ عِنْدَ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع وَ عِنْدَهُ جَمَاعَةٌ مِنْ مَوَالِیهِ فَجَرَى ذِکْرُ الْعَقْلِ وَ الْجَهْلِ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع اعْرِفُوا الْعَقْلَ وَ جُنْدَهُ وَ الْجَهْلَ وَ جُنْدَهُ تَهْتَدُوا ... الْقُنُوعُ وَ ضِدَّهُ الْحِرْصَ ...
امام صادق علیه السّلام در حدیث لشکر عقل و جهل فرمودند: ... قناعت [از لشکر عقل است] و ضدش حرص [از لشکر جهل] است ...
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ١، ص ٢٢، ح ١٤
قال مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ الْبَاقِرِ (ع): ... وَ انْزِلْ سَاحَةَ الْقَنَاعَةِ بِاتِّقَاءِ الْحِرْصِ وَ ادْفَعْ عَظِیمَ الْحِرْصِ بِإِیثَارِ الْقَنَاعَةِ وَ اسْتَجْلِبْ حَلَاوَةَ الزَّهَادَةِ بِقَصْرِ الْأَمَلِ ...
امام باقر علیه السّلام فرمودند: ... با پرهیز از حرص، به ساحت قناعت نازل شو و با انتخاب زهد و وارستگی، حرص بزرگ را از خود دور کن و به وسیله کوتاه کردن آرزها، شیرینی زهد را به دست آور ...
تحف العقول، ص ٢٨٥
قَالَ عَلِیّ علیه السّلام: الْقَنَاعَةُ عِزٌّ وَ غِنًى الْحِرْصُ ذُلٌّ وَ عَنَاءٌ.
امام على علیه السّلام فرمودند: قناعت، عزت و غنی بودن است و حرص ذلت و به سختی افتادن.
مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج ١٢، ص ٦١، ح ١٣٥١٢
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: مَا دُونَ الشَّرَهِ عَفَافٌ.
امام على علیه السّلام فرمودند: عفّت، مانع میل بسیار است.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ٢٩٦، ح ٦٦٦٧
١٢- عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: مَا فَتَحَ اللَّهُ عَلَى عَبْدٍ بَاباً مِنْ أَمْرِ الدُّنْیَا إِلَّا فَتَحَ اللَّهُ عَلَیْهِ مِنَ الْحِرْصِ مِثْلَهُ.
امام صادق علیه السّلام فرمودند: خداوند درى از دنیا بر بنده نگشاید جز اینکه بمانند آن درى از حرص بر او بگشاید.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٢، ص ٣١٩، ح ١٢
قَالَ عَلِیّ علیه السّلام: لَا شَرَفَ أَعْلَى مِنَ الْإِسْلَامِ وَ لَا عِزَّ أَعَزُّ مِنَ التَّقْوَى وَ لَا مَعْقِلَ أَحْسَنُ مِنَ الْوَرَعِ وَ لَا شَفِیعَ أَنْجَحُ مِنَ التَّوْبَةِ وَ لَا کَنْزَ أَغْنَى مِنَ الْقَنَاعَةِ وَ لَا مَالَ أَذْهَبُ لِلْفَاقَةِ مِنَ [الرِّضَا] الرِّضَى بِالْقُوتِ وَ مَنِ اقْتَصَرَ عَلَى بُلْغَةِ الْکَفَافِ فَقَدِ انْتَظَمَ الرَّاحَةَ وَ تَبَوَّأَ خَفْضَ الدَّعَةِ وَ [الدَّعَةُ] الرَّغْبَةُ مِفْتَاحُ النَّصَبِ وَ مَطِیَّةُ التَّعَبِ وَ الْحِرْصُ وَ الْکِبْرُ وَ الْحَسَدُ دَوَاعٍ إِلَى التَّقَحُّمِ فِی الذُّنُوبِ وَ الشَّرُّ [جَامِعٌ لِمَسَاوِئِ] جَامِعُ مَسَاوِئِ الْعُیُوب.
امام على علیه السّلام فرمودند: هیچ شرافتى برتر از اسلام نیست؛ و هیچ عزّتى گرامىتر از تقوا؛ و هیچ سنگرى نیکوتر از پارسایى؛ و هیچ شفاعت کنندهاى کارسازتر از توبه؛ و هیچ گنجى بىنیاز کنندهتر از قناعت؛ و هیچ مالى در فقر زدایى، از بین برندهتر از رضایت دادن به روزى؛ و کسى که به اندازه کفایت زندگى از دنیا بردارد به آسایش دست یابد و آسوده خاطر گردد؛ در حالى که دنیا پرستى کلید دشوارى و مرکب رنج و گرفتارى است و حرص ورزى و خود بزرگ بینى و حسادت، عامل بىپروایى در گناهان است و بدى، جامع تمام عیبها است.
نهج البلاغة (للصبحی صالح)، ص ٥٤٠، حدیث ٣٧١
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (ع) أَنَّهُ قَالَ: مَا فَتَحَ اللَّهُ عَلَى عَبْدٍ بَاباً مِنَ الدُّنْیَا إِلَّا فَتَحَ عَلَیْهِ مِنَ الْحِرْصِ مِثْلَیْهِ.
امام صادق علیه السّلام فرمودند: خداوند دری از دنیا بر بنده باز نکرد مگر آنکه مانند آن را از حرص بر او باز کرد.
تحف العقول، ص ٣٧٠
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: مَنْ لَهِجَ قَلْبُهُ بِحُبِّ الدُّنْیَا الْتَاطَ مِنْهَا بِثَلَاثٍ هَمٍّ لَا یُغْنِیهِ [لَا یغبیه] وَ حِرْصٍ لَا یَتْرُکُهُ وَ أَمَلٍ لَا یُدْرِکُهُ.
امام على علیه السّلام فرمودند: کسى که دلش فریفته دوستى دنیاست، سه چیز از دنیا به او مى چسبد: اندوهى بى سرانجام، حرصی که او را رها نکند و امیدى که آن را نیابد.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ١٣٩، ح ٢٤٥٦
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: مَنْ لَهِجَ قَلْبُهُ بِحُبِّ الدُّنْیَا الْتَاطَ مِنْهَا بِثَلَاثٍ هَمٍّ لَا یُغْنِیهِ [لَا یغبیه] وَ حِرْصٍ لَا یَتْرُکُهُ وَ أَمَلٍ لَا یُدْرِکُهُ.
امام على علیه السّلام فرمودند: کسى که دلش فریفته دوستى دنیاست، سه چیز از دنیا به او مى چسبد: اندوهى بى سرانجام، حرصی که او را رها نکند و امیدى که آن را نیابد.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ١٣٩، ح ٢٤٥٦
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: مَنْ لَهِجَ قَلْبُهُ بِحُبِّ الدُّنْیَا الْتَاطَ مِنْهَا بِثَلَاثٍ هَمٍّ لَا یُغْنِیهِ [لَا یغبیه] وَ حِرْصٍ لَا یَتْرُکُهُ وَ أَمَلٍ لَا یُدْرِکُهُ.
امام على علیه السّلام فرمودند: کسى که دلش فریفته دوستى دنیاست، سه چیز از دنیا به او مى چسبد: اندوهى بى سرانجام، حرصی که او را رها نکند و امیدى که آن را نیابد.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ١٣٩، ح ٢٤٥٦
١٣٤٥٠- مِصْبَاحُ الشَّرِیعَةِ، قَالَ الصَّادِقُ ع: الدُّنْیَا بِمَنْزِلَةِ صُورَةٍ رَأْسُهَا الْکِبْرُ وَ عَیْنُهَا الْحِرْصُ وَ أُذُنُهَا الطَّمَعُ وَ لِسَانُهَا الرِّیَاءُ وَ یَدُهَا الشَّهْوَةُ وَ رِجْلُهَا الْعُجْبُ وَ قَلْبُهَا الْغَفْلَةُ وَ کَوْنُهَا الْفَنَاءُ وَ حَاصِلُهَا الزَّوَالُ فَمَنْ أَحَبَّهَا أَوْرَثَتْهُ الْکِبْرَ وَ مَنِ اسْتَحْسَنَهَا أَوْرَثَتْهُ الْحِرْصَ وَ مَنْ طَلَبَهَا (أَوْرَدَتْهُ إِلَى) الطَّمَعِ وَ مَنْ مَدَحَهَا أَلْبَسَتْهُ الرِّیَاءَ وَ مَنْ أَرَادَهَا مَکَّنَتْهُ مِنَ الْعُجْبِ وَ مَنِ اطْمَأَنَّ إِلَیْهَا أَوْلَتْهُ الْغَفْلَةَ وَ مَنْ أَعْجَبَهُ مَتَاعُهَا أَفْنَتْهُ وَ مَنْ جَمَعَهَا وَ بَخِلَ بِهَا رَدَّتْهُ إِلَى مُسْتَقَرِّهَا وَ هِیَ النَّارُ.
امام صادق علیه السلام فرمودند: دنیا به منزله تصویرى است که سرِ آن تکبّر است و چشمش حرص و گوشش طمع و زبانش ریا و دستش شهوت و پایش خودپسندى و قلبش غفلت و رنگش فنا و حاصلش نابودى.
هر که دوست دارد دنیا را، به او کبر مى‌رساند و به هر که نیکویش پندارد به او حرص مى‌رساند و کسی را که طالب او گردد، به طمع اندازد و بر کسی که او را بستاید جامه ریا پوشاند و کسی را که اراده آن کند گرفتار عجب و خود بینی گردد و کسی را که به او اطمینان کند غافل سازد و کسی را که متاعش او را پسند افتد نابود سازد و کسی را که متاع دنیوی جمع کند و بخل بورزد به جایگاهش روانه کند و آن آتش است.
مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج ١٢، ص ٣٧، ح ١٣٤٥٠
خطبة لأمیر المؤمنین علیه السّلام و هی خطبة الوسیلة: ... أَیُّهَا النَّاسُ أَعْجَبُ مَا فِی الْإِنْسَانِ قَلْبُهُ وَ لَهُ مَوَادُّ مِنَ الْحِکْمَةِ وَ أَضْدَادٌ مِنْ خِلَافِهَا فَإِنْ سَنَحَ لَهُ الرَّجَاءُ أَذَلَّهُ الطَّمَعُ وَ إِنْ هَاجَ بِهِ الطَّمَعُ أَهْلَکَهُ الْحِرْصُ ...
امام علی علیه السّلام (در خطبه وسیله) فرمودند: ... اى مردم! شگفتترین عضو انسان قلب اوست که موادّى از حکمت و اضدادى خلاف آن را در خود جاى داده است، اگر امیدى برایش پیش آید طمع خوارش مىسازد و اگر شعله طمعش برافروخته گردد حرصش او را بکشد ...
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٨، ص ٢١، ح ٤
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: الْحَرِیصُ عَبْدُ الْمَطَامِعِ.
امام على علیه السّلام فرمودند: حریص بنده طمعهاست.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ٢٩٥، ح ٦٦٣٦
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: الشَّرَهُ أَوَّلُ الطَّمَعِ.
امام على علیه السّلام فرمودند: میل بسیار اول طمع است.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ٢٩٦، ح ٦٦٥٤
١٣٥٣٩- الْبِحَارُ، عَنِ الدَّیْلَمِیِّ فِی أَعْلَامِ الدِّینِ عَنِ ابْنِ وَدْعَانَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ رَسُولِ اللَّهِ ص أَنَّهُ قَالَ فِی حَدِیثٍ: وَ إِیَّاکُمْ وَ اسْتِشْعَارَ الطَّمَعِ فَإِنَّهُ یَشُوبُ الْقَلْبَ شِدَّةَ الْحِرْصِ وَ یَخْتِمُ عَلَى الْقُلُوبِ بِطَابَعِ حُبِّ الدُّنْیَا وَ هُوَ مِفْتَاحُ کُلِّ سَیِّئَةٍ وَ رَأْسُ کُلِّ خَطِیئَةٍ وَ سَبَبُ إِحْبَاطِ کُلِّ حَسَنَةٍ.
رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله فرمودند: بر شما باد که طمع را شعار خود قرار ندهید که قلب را با حرص شدید آلوده مى‌نماید و دل را با حب دنیا مهر مى‌کند که این خود کلید هر بدی است و سرآمد هر خطا و موجب از بین رفتن هر حسنه‌اى است.
مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج ١٢، ص ٧٠، ح ١٣٥٣٩
خطبة لأمیر المؤمنین علیه السّلام و هی خطبة الوسیلة: ... أَیُّهَا النَّاسُ أَعْجَبُ مَا فِی الْإِنْسَانِ قَلْبُهُ وَ لَهُ مَوَادُّ مِنَ الْحِکْمَةِ وَ أَضْدَادٌ مِنْ خِلَافِهَا فَإِنْ سَنَحَ لَهُ الرَّجَاءُ أَذَلَّهُ الطَّمَعُ وَ إِنْ هَاجَ بِهِ الطَّمَعُ أَهْلَکَهُ الْحِرْصُ وَ إِنْ مَلَکَهُ الْیَأْسُ قَتَلَهُ الْأَسَفُ وَ إِنْ عَرَضَ لَهُ الْغَضَبُ اشْتَدَّ بِهِ الْغَیْظُ وَ إِنْ أُسْعِدَ بِالرِّضَى نَسِیَ التَّحَفُّظَ وَ إِنْ نَالَهُ الْخَوْفُ شَغَلَهُ الْحَذَرُ وَ إِنِ اتَّسَعَ لَهُ الْأَمْنُ اسْتَلَبَتْهُ الْعِزَّةُ [وَ فِی نُسْخَةٍ أَخَذَتْهُ الْعِزَّةُ] وَ إِنْ جُدِّدَتْ لَهُ نِعْمَةٌ أَخَذَتْهُ الْعِزَّةُ وَ إِنْ أَفَادَ مَالًا أَطْغَاهُ الْغِنَى وَ إِنْ عَضَّتْهُ فَاقَةٌ شَغَلَهُ الْبَلَاءُ [وَ فِی نُسْخَةٍ جَهَدَهُ الْبُکَاءُ] وَ إِنْ أَصَابَتْهُ مُصِیبَةٌ فَضَحَهُ الْجَزَعُ وَ إِنْ أَجْهَدَهُ الْجُوعُ قَعَدَ بِهِ الضَّعْفُ وَ إِنْ أَفْرَطَ فِی الشِّبَعِ کَظَّتْهُ الْبِطْنَةُ فَکُلُّ تَقْصِیرٍ بِهِ مُضِرٌّ وَ کُلُّ إِفْرَاطٍ لَهُ مُفْسِدٌ ...
امام علی علیه السّلام (در خطبه وسیله) فرمودند: ... اى مردم! شگفتترین عضو انسان قلب اوست که موادّى از حکمت و اضدادى خلاف آن را در خود جاى داده است، اگر امیدى برایش پیش آید طمع خوارش مىسازد و اگر شعله طمعش برافروخته گردد حرصش او را بکشد و اگر نومیدى گریبانش بگیرد افسوس او را از پاى درآورد و اگر خشمگین شود غیظ او سخت گردد و اگر با رضایت نیکبخت گردد مصلحت بینى را فراموش کند و اگر بیمى بدو رسد پرهیز او را مشغول دارد و اگر بسى آسوده گردد غریب و غرور او را دریابد و اگر نعمتى نو برایش پدید آید عزّت وجود او را در برگیرد و اگر مالى بدو رسد بىنیازى او را به طغیان کشد و اگر به فقر گرفتار آید بلا مشغولش گرداند و اگر مصیبتى بدو رسد ناله او را به رسوایى کشد و اگر گرسنگى او را بفرساید سستى او را در جایش نشاند و اگر در سیرى زیادهروى کند شکم پیچه او را در فشار قرار دهد، پس هر کوتاهى براى او زیانمند و هر افراطى براى او تباهىزاست ...
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٨، ص ٢١، ح ٤
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: الشَّرُّ [الشَّرَهُ] مَرْکَبُ الْحِرْصِ وَ الْهَوَى مَرْکَبُ الْفِتْنَةِ.
امام على علیه السّلام فرمودند: میل شدید، مرکب حرص و هوى، مرکب آشوب است.
(الشَّرَه: میل شدید، آزمندی، حرص، شکم پرستی، زیاده روی هوسبازانه در چیزی.)
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ١٠٥، ح ١٨٩٣
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: سِلَاحُ الْحِرْصِ الشَّرَهُ.
امام على علیه السّلام فرمودند: سلاح حرص، میل بسیار است.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ٢٩٦، ح ٦٦٥١
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: شِدَّةُ الْحِرْصِ مِنْ قُوَّةِ الشَّرَهِ وَ ضَعْفِ الدِّینِ.
امام على علیه السّلام فرمودند: حرص بسیار، نتیجه نیرومندى میل و ضعف دین است.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ٢٩٦، ح ٦٦٥٢
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: الْحِرْصُ وَ الشَّرَهُ وَ الْبُخْلُ نَتِیجَةُ الْجَهْلِ.
امام على علیه السّلام فرمودند: حرص، میل شدید و بخل، نتیجه نادانى است.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ٢٩٢، ح ٦٥١٣
٥٨٨٩- قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص لِعَلِیٍّ ع یَا عَلِیُّ لَا تُشَاوِرَنَّ جَبَاناً فَإِنَّهُ یُضَیِّقُ عَلَیْکَ الْمَخْرَجَ وَ لَا تُشَاوِرَنَّ بَخِیلًا فَإِنَّهُ یَقْصُرُ بِکَ عَنْ غَایَتِک وَ لَا تُشَاوِرَنَّ حَرِیصاً فَإِنَّهُ یُزَیِّنُ لَکَ شَرَهاً وَ اعْلَمْ أَنَّ الْجُبْنَ وَ الْبُخْلَ وَ الْحِرْصَ غَرِیزَةٌ یَجْمَعُهَا سُوءُ الظَّنِّ.
رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله فرمودند: یا على! با ترسو مشورت مکن که راه رهایى را به تو تنگ مى‌کند و با بخیل مشورت مکن که تو را از هدفت باز مى‌دارد و با حریص مشورت مکن که طمع کارى را براى تو زینت مى‌دهد و بدان یا على که ترس و بخل و حرص یک طبیعت دارند و بدگمانى (به خدا) جامع آنهاست. (یعنی از بدگمانی همه آنها سرچشمه می گیرند.)
من لا یحضره الفقیه، ج ٤، ص ٤٠٩، ح ٥٨٨٩
قَالَ عَلِیّ علیه السّلام: ... لَا تُدْخِلَنَّ فِی مَشُورَتِکَ بَخِیلًا یَعْدِلُ بِکَ عَنِ الْفَضْلِ وَ یَعِدُکَ الْفَقْرَ وَ لَا جَبَاناً یُضْعِفُکَ عَنِ الْأُمُورِ وَ لَا حَرِیصاً یُزَیِّنُ لَکَ الشَّرَهَ بِالْجَوْرِ فَإِنَّ الْبُخْلَ وَ الْجُبْنَ وَ الْحِرْصَ غَرَائِزُ شَتَّى یَجْمَعُهَا سُوءُ الظَّنِّ بِاللَّهِ ...
امام على علیه السّلام (در نامه به مالک اشتر) فرمودند: هرگز بخیل را در مشورت خود دخالت مده، زیرا تو را از احسان و نیکى کردن منصرف مى سازد و از تهى دستى و فقر مى ترساند؛ و نیز با شخص ترسو مشورت مکن که روحیه تو را در انجام امور تضعیف مى کند؛ و از مشورت با افراد حریص برحذر باش که حرص ورزیدن را از طریق ستمگرى در نظرت زینت مى دهند. زیرا «بخل» و «ترس» و «حرص»، تمایلات گوناگونى هستند که جامع آنها «سوء ظن» به خداوند است.
نهج البلاغة (للصبحی صالح)، ص ٤٣٠، نامه ٥٣
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: عَلَى الشَّکِّ وَ قِلَّةِ الثِّقَةِ بِاللَّهِ مَبْنَى الْحِرْصِ وَ الشُّحِّ.
امام على علیه السّلام فرمودند: حرص و بخل، بر شک و کمى اطمینان به خداوند بنا گردیده است.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ٧٢، ح ١٠٧٠
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: شِدَّةُ الْحِرْصِ مِنْ قُوَّةِ الشَّرَهِ وَ ضَعْفِ الدِّینِ.
امام على علیه السّلام فرمودند: حرص بسیار، نتیجه نیرومندى میل و ضعف دین است.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ٢٩٦، ح ٦٦٥٢
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: الشَّرَهُ مِنْ مَسَاوِی الْأَخْلَاقِ.
امام على علیه السّلام فرمودند: میل بسیار، از بدى اخلاق است.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ٢٩٦، ح ٦٦٥٨
قَالَ النَّبِیّ ص: وَ یَهْرَمُ ابْنُ آدَمَ وَ تَشِبُّ مِنْهُ اثْنَتَانِ الْحِرْصُ وَ الْأَمَلُ.
رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله فرمودند: آدمى پیر مى شود و دو چیز در او جوان مى گردد: حرص و آرزو.
تحف العقول، ص ٥٦
