حرص - بخش ٣
موضوعات
روش از بین بردن حرص: قناعت- توکل- عاقل بودن- صبر بر آنچه در مقابل حرص است- عفت داشتن- توجه به مرگ- توجه به بی اثری حرص- تقوی- یقین به آخرت- خواندن بعضی از سوره ها-
نتیجه نداشتن حرص: بی نیازی- قناعت- از بین رفتن طمع و میل شدید- حفظ دین- زیاد شدن روزی- رسیدن بی زحمت- عزیز شدن نزد خدا-
متفرقات: حرص خوب - مشورت نکردن با حریص- حرص حکیمان- همسایه حریص- حرارت- غلبه نکردن حرص بر صبر انسان-
کلمات «حرص» و «حریص» در کتابهای زیر بررسی شد.
الکافی (ط - الإسلامیة)، تحف العقول، من لا یحضره الفقیه، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، عیون أخبار الرضا علیه السلام، نهج البلاغة (للصبحی صالح)، تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، وسائل الشیعة، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل.
قَالَ عَلِیّ علیه السّلام: لَنْ تُوجَدَ الْقَنَاعَةُ حَتَّى یُفْقَدَ الْحِرْصُ.
امام على علیه السّلام فرمودند: قناعت یافت نمی شود تا اینکه حرص از بین برود.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ٣٩٣، ح ٩٠٨٢
قَالَ عَلِیّ علیه السّلام: انْتَقِمْ مِنْ حِرْصِکَ بِالْقُنُوعِ کَمَا تَنْتَقِمُ مِنْ عَدُوِّکَ بِالْقِصَاصِ.
امام على علیه السّلام فرمودند: با قناعت از آزمندى خود انتقام گیر چنانکه با قصاص از دشمنت انتقام مى گیرى.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ٣٩١، ح ٨٩٨١
قَالَ عَلِیّ علیه السّلام: ضَادُّوا الْحِرْصَ بِالْقُنُوعِ.
امام على علیه السّلام فرمودند: با قناعت، با حرص مقابله کنید.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ٣٩٣، ح ٩٠٧٩
قَالَ عَلِیّ علیه السّلام: ضَادُّوا الْحِرْصَ بِالْقُنُوعِ.
امام على علیه السّلام فرمودند: با قناعت، با حرص مقابله کنید.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ٣٩٣، ح ٩٠٧٩
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: کَیْفَ یَتَخَلَّصُ مِنْ عَنَاءِ الْحِرْصِ مَنْ لَمْ یَصْدُقْ تَوَکُّلُهُ.
امام على علیه السّلام فرمودند: چگونه از سختى حرص رهایى مى یابد کسى که توکّل او راست نباشد؟
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ١٩٧، ح ٣٨٨٩
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: إِنَّکَ مُدْرِکٌ قِسْمَکَ وَ مَضْمُونٌ رِزْقُکَ مُسْتَوْفٍ مَا کُتِبَ لَکَ فَأَرِحْ نَفْسَکَ مِنْ شَقَاءِ الْحِرْصِ وَ مَذَلَّةِ الطَّلَبِ وَ ثِقْ بِاللَّهِ وَ خَفِّضْ فِی الْمُکْتَسَبِ.
امام على علیه السّلام فرمودند: همانا قسمت خود را دریافت خواهى کرد و روزى تو ضمانت شده است و آنچه مقدّر شده تو را فرا خواهد گرفت، پس نفس خود را آرام بگذار از بدبختى حرص و خوارى خواهش؛ به خدا اعتماد کن و کسب کردن را سبک گیر.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ٢٩٥، ح ٦٦١٩
قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص): ... صِفَةُ الْعَاقِلِ أَنْ یَحْلُمَ عَمَّنْ جَهِلَ عَلَیْهِ وَ یَتَجَاوَزَ عَمَّنْ ظَلَمَهُ وَ یَتَوَاضَعَ لِمَنْ هُوَ دُونَهُ وَ یُسَابِقَ مَنْ فَوْقَهُ فِی طَلَبِ الْبِرِّ وَ إِذَا أَرَادَ أَنْ یَتَکَلَّمَ تَدَبَّرَ فَإِنْ کَانَ خَیْراً تَکَلَّمَ فَغَنِمَ وَ إِنْ کَانَ شَرّاً سَکَتَ فَسَلِمَ وَ إِذَا عَرَضَتْ لَهُ فِتْنَةٌ اسْتَعْصَمَ بِاللَّهِ وَ أَمْسَکَ یَدَهُ وَ لِسَانَهُ وَ إِذَا رَأَى فَضِیلَةً انْتَهَزَ بِهَا لَا یُفَارِقُهُ الْحَیَاءُ وَ لَا یَبْدُو مِنْهُ الْحِرْصُ فَتِلْکَ عَشْرُ خِصَالٍ یُعْرَفُ بِهَا الْعَاقِل ...
رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله فرمودند: ... ویژگى عاقل این است که در برابر رفتار جاهلانه بردبارى کند، از کسى که به او ظلم کرده درگذرد، در برابر زیر دست خود متواضع باشد، با بالا دست خود در طلب نیکى رقابت کند، هرگاه بخواهد سخن بگوید بیندیشد، اگر خوب بود بگوید و سود برد و اگر بد بود سکوت کند و سالم ماند، هرگاه با فتنه اى روبه رو شود به خدا پناه برد، دست و زبان خود را نگاه دارد، هرگاه فضیلتى ببیند آن را غنیمت شمارد، شرم و حیا از او جدا نشود و حریص نباشد، اینها ده خصلت اند که عاقل با آنها شناخته مى شود.
تحف العقول، ص ٢٨
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: لَا یَغْلِبِ الْحِرْصُ صَبْرَکُمْ.
امام على علیه السّلام فرمودند: حرص بر صبر شما چیره نشود.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ٢٨١، ح ٦٢٥٩
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: مَا دُونَ الشَّرَهِ عَفَافٌ.
امام على علیه السّلام فرمودند: عفّت، مانع میل بسیار است.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ٢٩٦، ح ٦٦٦٧
٢٥٧٤- عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ: قَالَ لِیَ الصَّادِقُ ع أَ مَا تَحْزَنُ أَ مَا تَهْتَمُّ أَ مَا تَأْلَمُ قُلْتُ بَلَى وَ اللَّهِ قَالَ فَإِذَا کَانَ ذَلِکَ مِنْکَ فَاذْکُرِ الْمَوْتَ وَ وَحْدَتَکَ فِی قَبْرِکَ وَ سَیَلَانَ عَیْنَیْکَ عَلَى خَدَّیْکَ وَ تَقَطُّعَ أَوْصَالِکَ وَ أَکْلَ الدُّودِ مِنْ لَحْمِکَ وَ بَلَاءَکَ وَ انْقِطَاعَکَ عَنِ الدُّنْیَا فَإِنَّ ذَلِکَ یَحُثُّکَ عَلَى الْعَمَلِ وَ یَرْدَعُکَ عَنْ کَثِیرٍ مِنَ الْحِرْصِ عَلَى الدُّنْیَا.
امام صادق علیه السلام به من فرمود: آیا اندوهگین نمى شوى؟ آیا غم، دلت را نمى گیرد؟ آیا دردمند نمى شوى؟ عرض کردم: به خدا سوگند، چرا. فرمود: هرگاه چنین حالاتى به تو دست داد، مرگ و تنهایى قبر را به یاد آور و یاد کن آن زمانى را که چشمهایت ذوب گشته بر گونه هایت جارى شود و بندهایت از هم بگسلد و گوشت بدنت خوراک کرمها شود و پیکرت پوسیده گردد و از دنیا جدا شوى. اینهاست که تو را به عمل [براى آخرت] بر مى انگیزند و از حرص زیاد به دنیا بازت مى دارند.
وسائل الشیعة، ج ٢، ص ٤٣٦، ح ٢٥٧٤
١٥٥١- مِصْبَاحُ الشَّرِیعَةِ، قَالَ الصَّادِقُ ع: ذِکْرُ الْمَوْتِ یُمِیتُ الشَّهَوَاتِ فِی النَّفْسِ وَ یَقْطَعُ مَنَابِتَ الْغَفْلَةِ وَ یُقَوِّی النَّفْسَ بِمَوَاعِدِ اللَّهِ وَ یُرِقُّ الطَّبْعَ وَ یَکْسِرُ أَعْلَامَ الْهَوَى وَ یُطْفِئُ نَارَ الْحِرْصِ وَ یُحَقِّرُ الدُّنْیَا وَ هُوَ مَعْنَى مَا قَالَ النَّبِیُّ ص فِکْرُ سَاعَةٍ خَیْرٌ مِنْ عِبَادَةِ سَنَةٍ.
امام صادق علیه السلام: یاد مرگ، خواهش هاى نفس را مى میراند و رویشگاه هاى غفلت را ریشه کن مى کند و دل را با وعده هاى خدا نیرو مى بخشد و طبع را نازک مى سازد و پرچم هاى هوس را درهم مى شکند و آتش حرص را خاموش مى سازد و دنیا را در نظر کوچک مى کند؛ و این معنی آنچیزی است که پیامبر (ص) فرمودند که ساعتی فکر کردن بهتز از عبادت یک سال است.
مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج ٢، ص ١٠٥، ح ١٥٥١
٥٨٣٦- وَ رَوَى مُحَمَّدُ بْنُ زِیَادٍ الْأَزْدِیُّ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ الْأَحْمَرِ عَنِ الصَّادِقِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ ع أَنَّهُ جَاءَ إِلَیْهِ رَجُلٌ فَقَالَ لَهُ بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ عَلِّمْنِی مَوْعِظَةً فَقَالَ لَهُ ع إِنْ کَانَ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى قَدْ تَکَفَّلَ بِالرِّزْقِ فَاهْتِمَامُکَ لِمَا ذَا وَ إِنْ کَانَ الرِّزْقُ مَقْسُوماً فَالْحِرْصُ لِمَا ذَا وَ إِنْ کَانَ الْحِسَابُ حَقّاً فَالْجَمْعُ لِمَا ذَا وَ إِنْ کَانَ الْخَلَفُ مِنَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ حَقّاً فَالْبُخْلُ لِمَا ذَا وَ إِنْ کَانَتِ الْعُقُوبَةُ مِنَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ النَّارَ فَالْمَعْصِیَةُ لِمَا ذَا وَ إِنْ کَانَ الْمَوْتُ حَقّاً فَالْفَرَحُ لِمَا ذَا وَ إِنْ کَانَ الْعَرْضُ عَلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ حَقّاً فَالْمَکْرُ لِمَا ذَا وَ إِنْ کَانَ الشَّیْطَانُ عَدُوّاً فَالْغَفْلَةُ لِمَا ذَا وَ إِنْ کَانَ الْمَمَرُّ عَلَى الصِّرَاطِ حَقّاً فَالْعُجْبُ لِمَا ذَا وَ إِنْ کَانَ کُلُّ شَیْءٍ بِقَضَاءٍ مِنَ اللَّهِ وَ قَدَرِهِ فَالْحُزْنُ لِمَا ذَا وَ إِنْ کَانَتِ الدُّنْیَا فَانِیَةً فَالطُّمَأْنِینَةُ إِلَیْهَا لِمَا ذَا.
ابان بن عثمان گوید: مردی خدمت امام صادق علیه السلام آمد و عرض کرد پدر و مادرم بقربانت مرا پندی ده حضرت فرمودند: اگر خدای تبارک و تعالی عهده دار روزی است پس غم روزی خوردن برای چیست؟ و اگر روزی قسمت شده است پس حرص برای چیست؟ و اگر حساب حق است پس جمع کردن مال برای چیست؟ و اگر عوض آنچه در راه خدا داده شود حق است پس بخل ورزیدن برای چیست؟ و اگر کیفری از آتش هست پس گناه برای چیست؟ و اگر مرگ حق است پس شادی برای چیست؟ و اگر عرضه [اعمال] بر خداوند حق است پس حیله و مکر برای چیست؟ و اگر شیطان دشمن است پس غفلت برای چیست؟ و اگر گذشتن بر صراط حق است پس عُجب برای چیست؟ و اگر همه چیز بقضا و قدر الهی است پس اندوه برای چیست؟ و اگر دنیا فانی است پس اطمینان به آن برای چیست؟
من لا یحضره الفقیه، ج ٤، ص ٣٩٣، ح ٥٨٣٦
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: أَجْمِلُوا فِی الطَّلَبِ فَکَمْ مِنْ حَرِیصٍ خَائِبٌ وَ مُجْمِلٍ لَمْ یَخِبْ.
امام على علیه السّلام فرمودند: درخواست را کوتاه کنید. بسا حریص که ناامید شده و کوتاه کننده اى که ناامید نشده است.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ٢٩٥، ح ٦٦٤٠
١٢٧٧١- أَبُو یَعْلَى الْجَعْفَرِیُّ فِی کِتَابِ نُزْهَةِ النَّاظِرِ، عَنْ أَبِی جَعْفَر ع قَالَ: إِنَّ طَبَائِعَ النَّاسِ کُلَّهَا مُرَکَّبَةٌ عَلَى الشَّهْوَةِ وَ الرَّغْبَةِ وَ الْحِرْصِ وَ الرَّهْبَةِ وَ الْغَضَبِ وَ اللَّذَّةِ إِلَّا أَنَّ فِی النَّاسِ مَنْ زَمَّ هَذِهِ الْخِلَالَ بِالتَّقْوَى وَ الْحَیَاءِ وَ الْأَنَفِ فَإِذَا دَعَتْکَ نَفْسُکَ إِلَى کَبِیرَةٍ مِنَ الْأَمْرِ فَارْمِ بِبَصَرِکَ إِلَى السَّمَاءِ فَإِنْ لَمْ تَخَفْ مَنْ فِیهَا فَانْظُرْ إِلَى مَنْ فِی الْأَرْضِ لَعَلَّکَ أَنْ تَسْتَحْیِیَ مِمَّنْ فِیهَا فَإِنْ کُنْتَ لَا مِمَّنْ فِی السَّمَاءِ تَخَافُ وَ لَا مِمَّنْ فِی الْأَرْضِ تَسْتَحِی فَعُدَّ نَفْسَکَ فِی الْبَهَائِمِ.
امام باقر علیه السّلام فرمودند: طبیعت بشر با شهوت و میل و حرص و ترس و خشم و لذت آمیخته شده است جز آن که در بین مردم کسانی هستند که این پیوند و کشش طبیعی را با نیروی تقوی و حیاء و دوری کردن مهار کرده اند. موقعی که نفست تو را به گناه می خواند، به آسمان (با عظمت) نگاه کن (و از خداوند بترس و از گناه خودداری کن) پس اگر از آنچه در آن است نترسیدی، به زمین نظر افکن شاید از آنچه در آن است شرم کنی پس اگر نه از آنچه در آسمان است نترسیدی و نه از آنچه در زمین است حیا نکردی پس نفست جزو حیوانات به حساب آور.
مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج ١١، ص ٢١٢، ح ١٢٧٧١
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: مَنْ أَیْقَنَ بِالْآخِرَةِ لَمْ یَحْرِصْ عَلَى الدُّنْیَا.
امام على علیه السّلام فرمودند: کسی که به آخرت یقین داشته باشد به دنیا حرص نمی زند.
مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج ١٢، ص ٦٢
٢٠٦٦٧- عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ جَعْفَرِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عُمَرَ قَالَ حَدَّثَنَا نَافِعٌ عَنِ ابْنِ عُمَرَ قَالَ: کُنَّا جُلُوساً إِذْ دَخَلَ عَلَیْنَا رَسُولُ اللَّهِ ص وَ سَلَّمَ عَلَیْنَا فَرَدَدْنَا عَلَیْهِ السَّلَامَ فَقَالَ أَ لَا أُعَلِّمُکُمْ دَوَاءً عَلَّمَنِی جَبْرَئِیلُ ع حَیْثُ لَا أَحْتَاجُ إِلَى دَوَاءِ الْأَطِبَّاءِ وَ قَالَ عَلِیٌّ ع وَ سَلْمَانُ وَ غَیْرُهُمَا رَحْمَةُ اللَّهِ عَلَیْهِمْ وَ مَا ذَاکَ الدَّوَاءُ فَقَالَ النَّبِیُّ ص لِعَلِیٍّ ع تَأْخُذُ مِنْ مَاءِ الْمَطَرِ بِنَیْسَانَ وَ تَقْرَأُ عَلَیْهِ فَاتِحَةَ الْکِتَابِ سَبْعِینَ مَرَّةً وَ آیَةَ الْکُرْسِیِّ سَبْعِینَ مَرَّةً وَ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ سَبْعِینَ مَرَّةً وَ قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ الْفَلَقِ سَبْعِینَ مَرَّةً وَ قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ النَّاسِ سَبْعِینَ مَرَّةً وَ قُلْ یَا أَیُّهَا الْکَافِرُونَ سَبْعِینَ مَرَّةً وَ تَشْرَبُ مِنْ ذَلِکَ الْمَاءِ غُدْوَةً وَ عَشِیَّةً سَبْعَةَ أَیَّامٍ مُتَوَالِیَاتٍ قَالَ النَّبِیُّ ص وَ الَّذِی بَعَثَنِی بِالْحَقِّ نَبِیّاً إِنَّ جَبْرَائِیلَ قَالَ ... مَنْ قَرَأَ هَذِهِ الْآیَاتِ [عَلَى هَذَا الْمَاءِ] مَلَأَ اللَّهُ قَلْبَهُ نُوراً وَ ضِیَاءً وَ یُلْقِی الْإِلْهَامَ فِی قَلْبِهِ وَ یُجْرِی الحِکْمَةَ عَلَى لِسَانِهِ وَ یَحْشُو قَلْبَهُ مِنَ الْفَهْمِ وَ التَّبْصِرَةِ مَا لَمْ یُعْطِ مِثْلَهُ أَحَداً مِنَ الْعَالَمِینَ وَ یُرْسِلُ إِلَیْهِ أَلْفَ مَغْفِرَةٍ وَ أَلْفَ رَحْمَةٍ وَ یُخْرِجُ الْغِشَّ وَ الْخِیَانَةَ وَ الْغِیبَةَ وَ الْحَسَدَ وَ الْبَغْیَ وَ الْکِبْرَ وَ الْبُخْلَ وَ الْحِرْصَ وَ الْغَضَبَ مِنْ قَلْبِهِ وَ الْعَدَاوَةَ وَ الْبَغْضَاءَ وَ النَّمِیمَةَ وَ الْوَقِیعَةَ فِی النَّاسِ وَ هُوَ الشِّفَاءُ مِنْ کُلِّ دَاءٍ.
ابن عمر گوید نشسته بودیم که رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله وارد شدند و بر ما سلام کردند پس جواب سلام دادیم. فرمودند: آیا به شما درمانی یاد دهم که جبرئیل به من یاد داد که درمان پزشکان محتاج نشوید. علی (ع) و سلمان و دیگران (ره) گفتند آن دارو چیست؟ پیامبر (ص) به علی (ع) فرمودند آب نیسان بردار و بخوان بر آن هفتاد مرتبه سوره حمد، هفتاد مرتبه آیة الکرسی، هفتاد مرتبه سوره فلق، هفتاد مرتبه سوره ناس، هفتاد مرتبه سوره کافرون و هفت روز پیاپی صبح و شام از آن آب بنوش، پیامبر (ص) فرمودند: قسم به کسی که مرا به حق پیامبر برانگیخت همانا جبرئیل فرمود: ... کسی که بخواند این آیات را [بر این آب] خدا قلبش را از نور و روشنایی پر کند و به قلبش الهام کند و حکمت را بر زبانش جاری کند و قلبش را از فهم پر کند و آنگونه بینایش کند که مانند آن را به کسی از دو عامل نداده و هزار مغفرت و هزار رحمت به سوی او بفرستد و از قلب او فریب، خیانت، غیبت، حسد، ستم، تکبر، حرص و غضب را خارج کند و دشمنی و سخن چینی و آسیب رساندن به مردم را و آن شفاء از هر دردی است.
مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج ١٧، ص ٣٢، ح ٢٠٦٦٧
٧- عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى عَنْ یَحْیَى بْنِ عُقْبَةَ الْأَزْدِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ ع مَثَلُ الْحَرِیصِ عَلَى الدُّنْیَا مَثَلُ دُودَةِ الْقَزِّ کُلَّمَا ازْدَادَتْ مِنَ الْقَزِّ عَلَى نَفْسِهَا لَفّاً کَانَ أَبْعَدَ لَهَا مِنَ الْخُرُوجِ حَتَّى تَمُوتَ غَمّاً وَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع أَغْنَى الْغِنَى مَنْ لَمْ یَکُنْ لِلْحِرْصِ أَسِیراً وَ قَالَ لَا تُشْعِرُوا قُلُوبَکُمُ الِاشْتِغَالَ بِمَا قَدْ فَاتَ فَتَشْغَلُوا أَذْهَانَکُمْ عَنِ الِاسْتِعْدَادِ لِمَا لَمْ یَأْتِ.
و از حضرت صادق علیه السلام حدیث شده که حضرت باقر علیه السّلام فرمود: شخص حریص بر دنیا مانند کرم ابریشم است که هر چه بیشتر ابریشم بر خود مىپیچد راه بیرونشدنش دورتر و بستهتر میگردد تا اینکه از غم و اندوه بمیرد؛ و حضرت صادق علیه السلام فرمود: بىنیازترین مردمان کسى است که گرفتار حرص نباشد؛ و نیز فرمود: دلهاى خود را بآنچه از دست رفته نبندید، که افکارتان را از آمادگى براى آنچه نیامده باز دارید.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٢، ص ٣١٦، ح ٧
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: أَغْنَى الْأَغْنِیَاءِ مَنْ لَمْ یَکُنْ لِلْحِرْصِ أَسِیراً.
امام على علیه السّلام فرمودند: بی نیازترین بی نیازان کسی است که اسیر حرص نیست.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ٢٩٥، ح ٦٦٣١
١٣٥٠٦- جَعْفَرُ بْنُ أَحْمَدَ فِی کِتَابِ الْغَایَاتِ، عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع حَدَّثَنِی أَبِی عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص: أَغْنَى النَّاسِ مَنْ لَمْ یَکُنْ لِلْحِرْصِ أَسِیراً.
رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله فرمودند: بی نیازترین مردم کسی است که اسیر حرص نباشد.
مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج ١٢، ص ٥٨، ح ١٣٥٠٦
قال مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ الْبَاقِرِ (ع): ... وَ انْزِلْ سَاحَةَ الْقَنَاعَةِ بِاتِّقَاءِ الْحِرْصِ وَ ادْفَعْ عَظِیمَ الْحِرْصِ بِإِیثَارِ الْقَنَاعَةِ وَ اسْتَجْلِبْ حَلَاوَةَ الزَّهَادَةِ بِقَصْرِ الْأَمَلِ ...
امام باقر علیه السّلام فرمودند: ... با پرهیز از حرص، به ساحت قناعت نازل شو و با انتخاب زهد و وارستگی، حرص بزرگ را از خود دور کن و به وسیله کوتاه کردن آرزها، شیرینی زهد را به دست آور ...
تحف العقول، ص ٢٨٥
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: رَدُّ الْحِرْصِ یُحْسِمُ الشَّرَهَ وَ الْمَطَامِعَ.
امام على علیه السّلام فرمودند: واپس زدن حرص، طمعها و میل بسیار را قطع مى کند.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ٢٩٦، ح ٦٦٥٠
قَالَ عَلِیّ علیه السّلام: قَصِّرْ مِنْ حِرْصِکَ وَ قِفْ عِنْدَ الْمَقْدُورِ لَکَ مِنْ رِزْقِکَ تُحْرِزْ دِینَکَ.
امام على علیه السّلام فرمودند: حرص خود را کوتاه کن و در اندازه اى که از روزى برایت تقدیر شده بایست تا دینت را حفظ نمایى.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ٣٩٧، ح ٩١٩٨
٢٠٧٠٤- عَنْ سَعِیدِ بْنِ عِلَاقَةَ قَالَ سَمِعْتُ أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ ع یَقُولُ ... ثُمَّ قَالَ ع: أَ لَا أُنَبِّئُکُمْ بَعْدَ ذَلِکَ بِمَا یَزِیدُ فِی الرِّزْقِ قَالُوا بَلَى یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ- فَقَالَ الْجَمْعُ بَیْنَ الصَّلَاتَیْنِ یَزِیدُ فِی الرِّزْقِ وَ التَّعْقِیبُ بَعْدَ الْغَدَاةِ وَ بَعْدَ الْعَصْرِ یَزِیدُ فِی الرِّزْقِ وَ صِلَةُ الرَّحِمِ تَزِیدُ فِی الرِّزْقِ وَ کَسْحُ الْفِنَاءِ یَزِیدُ فِی الرِّزْقِ وَ مُوَاسَاةُ الْأَخِ فِی اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ یَزِیدُ فِی الرِّزْقِ وَ الْبُکُورُ فِی طَلَبِ الرِّزْقِ یَزِیدُ فِی الرِّزْقِ وَ الِاسْتِغْفَارُ یَزِیدُ فِی الرِّزْقِ وَ اسْتِعْمَالُ الْأَمَانَةِ یَزِیدُ فِی الرِّزْقِ وَ قَوْلُ الْحَقِّ یَزِیدُ فِی الرِّزْقِ وَ إِجَابَةُ الْمُؤَذِّنِ تَزِیدُ فِی الرِّزْقِ وَ تَرْکُ الْکَلَامِ عَلَى الْخَلَاءِ یَزِیدُ فِی الرِّزْقِ وَ تَرْکُ الْحِرْصِ یَزِیدُ فِی الرِّزْقِ وَ شُکْرُ الْمُنْعِمِ یَزِیدُ فِی الرِّزْقِ وَ اجْتِنَابُ الْیَمِینِ الْکَاذِبَةِ یَزِیدُ فِی الرِّزْقِ وَ الْوُضُوءُ قَبْلَ الطَّعَامِ یَزِیدُ فِی الرِّزْقِ وَ أَکْلُ مَا یَسْقُطُ مِنَ الْخِوَانِ یَزِیدُ فِی الرِّزْقِ وَ مَنْ سَبَّحَ اللَّهَ کُلَّ یَوْمٍ ثَلَاثِینَ مَرَّةً دَفَعَ اللَّهُ عَنْهُ سَبْعِینَ نَوْعاً مِنَ الْبَلَاءِ أَیْسَرُهَا الْفَقْرُ.
امام على علیه السلام فرمودند: ... پس از این گفتار آیا شما را آگاه نکنم به آنچه روزى را فراوان میکند؟ عرض کردند: آرى یا امیر المؤمنین. فرمود: میان دو نماز جمع کردن روزى را زیاد میکند، پس از نماز صبح و نماز عصر تعقیب خواندن روزى را فراوان سازد و صله رحم روزى را زیاد میکند؛ و جارو کردن خانه روزى را زیاد میکند؛ و مواسات با برادر دینى در راه خدای عزوجل روزى را زیاد میکند؛ اول وقت حرکت نمودن براى طلب روزى روزى را زیاد میکند؛ و از خداوند آمرزش خواستن روزى را زیاد میکند؛ و امانتورزى روزى را زیاد میکند؛ و سخن بحق گفتن روزى را زیاد میکند؛ و بصداى اذان جواب گفتن روزى را زیاد مى‌کند؛ و سخن نگفتن در مستراح روزى را زیاد میکند؛ و حرص نورزیدن روزى را زیاد مى‌کند؛ و سپاسگزارى صاحب نعمت روزى را زیاد مى‌کند؛ و از سوگند دروغ دورى جستن روزى را زیاد مى کند؛ و پیش از غذا دست شستن (یا وضو گرفتن) روزى را زیاد مى‌کند؛ و خوردن آنچه از سفره بیرون مىافتد روزى را زیاد مى‌کند؛ و کسى که هر روز سى بار خدا را تسبیح بگوید خداى عز و جل هفتاد نوع از بلا را از او برگرداند که آسانتریناش تهى دستى است.
وسائل الشیعة، ج ١٥، ص ٣٤٧، ح ٢٠٧٠٤
١٣٥٠٩- مِصْبَاحُ الشَّرِیعَةِ، قَالَ الصَّادِقُ ع: لَا تَحْرِصْ عَلَى شَیْءٍ لَوْ تَرَکْتَهُ لَوَصَلَ إِلَیْکَ وَ کُنْتَ عِنْدَ اللَّهِ مُسْتَرِیحاً مَحْمُوداً بِتَرْکِهِ وَ مَذْمُوماً بِاسْتِعْجَالِکَ فِی طَلَبِهِ وَ تَرْکِ التَّوَکُّلِ عَلَیْهِ وَ الرِّضَى بِالْقِسْمِ فَإِنَّ الدُّنْیَا خَلَقَهَا اللَّهُ بِمَنْزِلَةِ ظِلِّکَ إِنْ طَلَبْتَهُ أَتْبَعَکَ وَ لَا تَلْحَقُهُ أَبَداً وَ إِنْ تَرَکْتَهُ تَبِعَکَ وَ أَنْتَ مُسْتَرِیحٌ وَ قَالَ النَّبِیُّ ص الْحَرِیصُ مَحْرُومٌ وَ هُوَ مَعَ حِرْمَانِهِ مَذْمُومٌ فِی أَیِّ شَیْءٍ کَانَ وَ کَیْفَ لَا یَکُونُ مَحْرُوماً وَ قَدْ فَرَّ مِنْ وَثَاقِ اللَّهِ وَ خَالَفَ قَوْلَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ حَیْثُ یَقُولُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ- الَّذِی خَلَقَکُمْ ثُمَّ رَزَقَکُمْ ثُمَّ یُمِیتُکُمْ ثُمَّ یُحْیِیکُمْ (الروم: ٤٠).
امام صادق علیه السّلام فرمودند: حریص مباش در تحصیل چیزى که اگر ترک آن کنى و در پى آن نروى، بى‌زحمت به تو رسد و نزد خدا هم عزیز باشى؛ و اگر طلب آن کنى و تعجیل نمائى در طلب آن، نزد خداوند مذموم باشى و در سه چیز مخالفت او کرده باشى. [یکى] ترک کردن توکّل، [دوم] تعجیل کردن در طلب چیزى که مأمورى به ترک آن، [سوم] ترک رضابه قسمتت. خداوند عالم، دنیا را مانند سایه آفریده است، چنان که طلب کردن آن و در پى آن رفتن، جز تعب و زحمت حاصل ندارد و هیچگاه به آن نمى‌رسی و در پى آن نرفتن، مستلزم رسیدن به آن است.
پیامبر (ص) فرمودند: حریص محروم است و با وجود محرومیتش مذموم است در هر چیزی که باشد و چگونه محروم نباشد در حالی که از عهد خدا فرار کرده و و مخالفت گفته او کرده، چه خدای عزوجل می فرماید: «[خداوند] کسی است که شما را آفریده سپس به شما روزی داده سپس شما را می میراند سپس شما را زنده می کند.» (سوره روم، آیه ٤٠)
مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج ١٢، ص ٦٠، ح ١٣٥٠٩
١٣٥٠٩- مِصْبَاحُ الشَّرِیعَةِ، قَالَ الصَّادِقُ ع: لَا تَحْرِصْ عَلَى شَیْءٍ لَوْ تَرَکْتَهُ لَوَصَلَ إِلَیْکَ وَ کُنْتَ عِنْدَ اللَّهِ مُسْتَرِیحاً مَحْمُوداً بِتَرْکِهِ وَ مَذْمُوماً بِاسْتِعْجَالِکَ فِی طَلَبِهِ وَ تَرْکِ التَّوَکُّلِ عَلَیْهِ وَ الرِّضَى بِالْقِسْمِ فَإِنَّ الدُّنْیَا خَلَقَهَا اللَّهُ بِمَنْزِلَةِ ظِلِّکَ إِنْ طَلَبْتَهُ أَتْبَعَکَ وَ لَا تَلْحَقُهُ أَبَداً وَ إِنْ تَرَکْتَهُ تَبِعَکَ وَ أَنْتَ مُسْتَرِیحٌ وَ قَالَ النَّبِیُّ ص الْحَرِیصُ مَحْرُومٌ وَ هُوَ مَعَ حِرْمَانِهِ مَذْمُومٌ فِی أَیِّ شَیْءٍ کَانَ وَ کَیْفَ لَا یَکُونُ مَحْرُوماً وَ قَدْ فَرَّ مِنْ وَثَاقِ اللَّهِ وَ خَالَفَ قَوْلَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ حَیْثُ یَقُولُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ- الَّذِی خَلَقَکُمْ ثُمَّ رَزَقَکُمْ ثُمَّ یُمِیتُکُمْ ثُمَّ یُحْیِیکُمْ (الروم: ٤٠).
امام صادق علیه السّلام فرمودند: حریص مباش در تحصیل چیزى که اگر ترک آن کنى و در پى آن نروى، بى‌زحمت به تو رسد و نزد خدا هم عزیز باشى؛ و اگر طلب آن کنى و تعجیل نمائى در طلب آن، نزد خداوند مذموم باشى و در سه چیز مخالفت او کرده باشى. [یکى] ترک کردن توکّل، [دوم] تعجیل کردن در طلب چیزى که مأمورى به ترک آن، [سوم] ترک رضابه قسمتت. خداوند عالم، دنیا را مانند سایه آفریده است، چنان که طلب کردن آن و در پى آن رفتن، جز تعب و زحمت حاصل ندارد و هیچگاه به آن نمى‌رسی و در پى آن نرفتن، مستلزم رسیدن به آن است.
پیامبر (ص) فرمودند: حریص محروم است و با وجود محرومیتش مذموم است در هر چیزی که باشد و چگونه محروم نباشد در حالی که از عهد خدا فرار کرده و و مخالفت گفته او کرده، چه خدای عزوجل می فرماید: «[خداوند] کسی است که شما را آفریده سپس به شما روزی داده سپس شما را می میراند سپس شما را زنده می کند.» (سوره روم، آیه ٤٠)
مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج ١٢، ص ٦٠، ح ١٣٥٠٩
٥٧٠- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ یَحْیَى بْنِ الْمُبَارَکِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ جَبَلَةَ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: هَکَذَا أَنْزَلَ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى لَقَدْ جَاءَنَا رَسُولٌ مِنْ أَنْفُسِنَا عَزِیزٌ عَلَیْهِ مَا عَنِتْنَا حَرِیصٌ عَلَیْنَا بِالْمُؤْمِنِینَ رَءُوفٌ رَحِیمٌ.
[٥٧٠] اسحاق بن عمار از امام صادق علیه السّلام روایت کرده که فرمود: خداى تبارک و تعالى این آیه را چنین نازل فرمود: هر آینه پیامبرى از خود ما بر ما مبعوث شد که هر آنچه ما را رنج مى‌دهد بر او گران مىآید، سخت به شما دلبسته است و با مؤمنان رؤوف و مهربان است (سوره توبه/ آیه ١٢٨).
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٨، ص ٣٧٨، ح ٥٧٠
قال مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ الْبَاقِرِ (ع): ... وَ لَا زُهْدَ کَقَصْرِ الْأَمَلِ وَ لَا حِرْصَ کَالْمُنَافَسَةِ فِی الدَّرَجَاتِ ...
و زهدی مانند کوتاه کردن آرزو نیت و هیچ حرصى چون رقابت براى رسیدن به درجات [عالى] نیست.
تحف العقول، ص ٢٨٦
قَالَ عَلِیّ علیه السّلام: الْمُؤْمِنُ عَلَى الطَّاعَاتِ حَرِیصٌ وَ عَنِ الْمَحَارِمِ عَفٌّ.
امام على علیه السّلام فرمودند: مؤمن بر اطاعت حریص و از حرامها بازدارنده خود است.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ٩٠، ح ١٥٣٧
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: مَنْ حَرَصَ عَلَى الْآخِرَةِ مَلَکَ.
امام على علیه السّلام فرمودند: کسى که بر آخرت حریص باشد، مالک آن شود.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ١٤٤، ح ٢٦٠٦
٤- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ بَعْضِ مَنْ رَوَاهُ رَفَعَهُ إِلَى أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: الْمُؤْمِنُ لَهُ قُوَّةٌ فِی دِینٍ وَ حَزْمٌ فِی لِینٍ وَ إِیمَانٌ فِی یَقِینٍ وَ حِرْصٌ فِی فِقْهٍ وَ نَشَاطٌ فِی هُدًى وَ بِرٌّ فِی اسْتِقَامَةٍ وَ عِلْمٌ فِی حِلْمٍ وَ کَیْسٌ فِی رِفْقٍ وَ سَخَاءٌ فِی حَقٍّ وَ قَصْدٌ فِی غِنًى وَ تَجَمُّلٌ فِی فَاقَةٍ وَ عَفْوٌ فِی قُدْرَةٍ وَ طَاعَةٌ لِلَّهِ فِی نَصِیحَةٍ وَ انْتِهَاءٌ فِی شَهْوَةٍ وَ وَرَعٌ فِی رَغْبَةٍ وَ حِرْصٌ فِی جِهَادٍ وَ صَلَاةٌ فِی شُغُلٍ وَ صَبْرٌ فِی شِدَّةٍ وَ فِی الْهَزَاهِزِ وَقُورٌ وَ فِی الْمَکَارِهِ صَبُورٌ وَ فِی الرَّخَاءِ شَکُورٌ وَ لَا یَغْتَابُ وَ لَا یَتَکَبَّرُ وَ لَا یَقْطَعُ الرَّحِمَ وَ لَیْسَ بِوَاهِنٍ وَ لَا فَظٍّ وَ لَا غَلِیظٍ وَ لَا یَسْبِقُهُ بَصَرُهُ وَ لَا یَفْضَحُهُ بَطْنُهُ وَ لَا یَغْلِبُهُ فَرْجُهُ وَ لَا یَحْسُدُ النَّاسَ یُعَیَّرُ وَ لَا یُعِیِّرُ وَ لَا یُسْرِفُ یَنْصُرُ الْمَظْلُومَ وَ یَرْحَمُ الْمِسْکِینَ نَفْسُهُ مِنْهُ فِی عَنَاءٍ وَ النَّاسُ مِنْهُ فِی رَاحَةٍ لَا یَرْغَبُ فِی عِزِّ الدُّنْیَا وَ لَا یَجْزَعُ مِنْ ذُلِّهَا لِلنَّاسِ هَمٌّ قَدْ أَقْبَلُوا عَلَیْهِ وَ لَهُ هَمٌّ قَدْ شَغَلَهُ لَا یُرَى فِی حُکْمِهِ نَقْصٌ وَ لَا فِی رَأْیِهِ وَهْنٌ وَ لَا فِی دِینِهِ ضَیَاعٌ یُرْشِدُ مَنِ اسْتَشَارَهُ وَ یُسَاعِدُ مَنْ سَاعَدَهُ وَ یَکِیعُ عَنِ الْخَنَا وَ الْجَهْلِ.
امام صادق علیه السّلام فرمود: مؤمن در امر دین نیرومند است و با وجود نرمى دور اندیشى دارد [در نرمیش دوراندیش است] و ایمانش بایقین است و براى تحصیل فقه حریص، در هدایت‌جوئى با نشاط و با وجود ثبات و پایدارى نیکوکار است، خویشتن‌داریش با علم است و با ملایمت زیرکى دارد، سخاوتش در راه حق است و در زمان توانگرى اقتصاد را از دست ندهد و در زمان نادارى خوش ظاهر و با آرایش باشد و در زمان قدرت گذشت دارد و با وجود خیر خواهى مردم اطاعت خدا کند و در حال شهوت باز ایستد و در زمان رغبت پرهیزگارى کند و در امر جهاد حریص است و در گرفتارى نماز خواند و در سختى شکیبا باشد و در پیش‌آمدهاى سنگین باوقار است و در ناگواریها بردبار و در آسایش و نعمت سپاس‌گزار. پشت سر مردم بد نگوید و تکبر نورزد و قطع رحم ننماید، نه سست است و نه خشن و سنگدل دیده‌اش بر او پیشى نگیرد (فکر نکرده بجائى ننگرد) و شکمش او را رسوا نکند و آلت شهوتش بر او چیره نشود (که بزنا و لواط افتد) بر مردم حسد نبرد، سرزنشش کنند و او سرزنش نکند، اسراف نورزد. مظلوم را یارى کند و بر مستمند ترحم نماید، خودش از خویش در رنج است و مردم از او در آسایش، در عزت دنیا رغبت نکند و از ذلتش بیتابى ننماید، مردم مهمى دارند که بآن رو آورده و او را مهمى است که گرفتار کرده (مردم بفکر دنیا و او مشغول آخرتست) در قضاوتش نقصى دیده نشود و در رأیش سستى نباشد و در دینش تباهى و گمشده نیست، مشورت‌کننده را رهبرى کند و کمک‌کننده [کمک خواه] را کمک نماید و از هرزه گوئى و نادانى بگریزد.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٢، ص ٢٣١، ح ٤
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: لِلْمُتَّقِی هُدًى فِی رَشَادٍ وَ تَحَرُّجٌ عَنْ فَسَادٍ وَ حِرْصٌ فِی إِصْلَاحِ مَعَادٍ.
امام على علیه السّلام فرمودند: براى پرهیزگار، راهنمایى است به راه درست و بازداشتى است از تباهى و میل شدیدى است در اصلاح روز بازگشت.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ٢٧٤، ح ٥٩٩٣
٥٨٨٩- قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص لِعَلِیٍّ ع یَا عَلِیُّ لَا تُشَاوِرَنَّ جَبَاناً فَإِنَّهُ یُضَیِّقُ عَلَیْکَ الْمَخْرَجَ وَ لَا تُشَاوِرَنَّ بَخِیلًا فَإِنَّهُ یَقْصُرُ بِکَ عَنْ غَایَتِک وَ لَا تُشَاوِرَنَّ حَرِیصاً فَإِنَّهُ یُزَیِّنُ لَکَ شَرَهاً وَ اعْلَمْ أَنَّ الْجُبْنَ وَ الْبُخْلَ وَ الْحِرْصَ غَرِیزَةٌ یَجْمَعُهَا سُوءُ الظَّنِّ.
رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله فرمودند: یا على! با ترسو مشورت مکن که راه رهایى را به تو تنگ مى‌کند و با بخیل مشورت مکن که تو را از هدفت باز مى‌دارد و با حریص مشورت مکن که طمع کارى را براى تو زینت مى‌دهد و بدان یا على که ترس و بخل و حرص یک طبیعت دارند و بدگمانى (به خدا) جامع آنهاست. (یعنی از بدگمانی همه آنها سرچشمه می گیرند.)
من لا یحضره الفقیه، ج ٤، ص ٤٠٩، ح ٥٨٨٩
قَالَ عَلِیّ علیه السّلام: خَمْسٌ یُسْتَقْبَحْنَ مِنْ خَمْسٍ کَثْرَةُ الْفُجُورِ مِنَ الْعُلَمَاءِ وَ الْحِرْصُ فِی الْحُکَمَاءِ وَ الْبُخْلُ فِی الْأَغْنِیَاءِ وَ الْقِحَةُ فِی النِّسَاءِ وَ مِنَ الْمَشَایِخِ الزِّنَا.
امام على علیه السّلام فرمودند: پنج چیز از پنج کس، زشتى بسیار دارد: گناه بسیار از دانشمندان، حرص از حکیمان، خسیسى از توانگران، بى شرمى از زنان و زنا از پیران.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ٣٧١، ح ٨٣٩٧
٣٣٧- عَنْهُ وَ عَنْ غَیْرِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَى عَنْ خَالِدِ بْنِ نَجِیحٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: قَالَ لِرَجُلٍ اقْنَعْ بِمَا قَسَمَ اللَّهُ لَکَ وَ لَا تَنْظُرْ إِلَى مَا عِنْدَ غَیْرِکَ وَ لَا تَتَمَنَّ مَا لَسْتَ نَائِلَهُ فَإِنَّهُ مَنْ قَنِعَ شَبِعَ وَ مَنْ لَمْ یَقْنَعْ لَمْ یَشْبَعْ وَ خُذْ حَظَّکَ مِنْ آخِرَتِکَ وَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع أَنْفَعُ الْأَشْیَاءِ لِلْمَرْءِ سَبْقُهُ النَّاسَ إِلَى عَیْبِ نَفْسِهِ وَ أَشَدُّ شَیْءٍ مَئُونَةً إِخْفَاءُ الْفَاقَةِ وَ أَقَلُّ الْأَشْیَاءِ غَنَاءً النَّصِیحَةُ لِمَنْ لَا یَقْبَلُهَا وَ مُجَاوَرَةُ الْحَرِیصِ وَ أَرْوَحُ الرَّوْحِ الْیَأْسُ مِنَ النَّاسِ.
امام صادق علیه السّلام فرمودند: بدان چه خدا روزیت کرده خشنود باش و به آنچه نزد دیگران است چشم مدوز و آرزوى آنچه را از دسترس تو بیرون است مکن زیرا هر که قناعت ورزید سیر گشت و هر که قناعت نورزید روى سیرى ندید، پس بهره خویش را از آخرت طلب کن. امام صادق علیه السّلام فرمود: سودمندترین چیزها براى انسان آن است که پیش از دیگران عیب خود را دریابد و سختترین کارها پنهان داشتن فقر و ندارى است و بىحاصلترین چیزها یکى نصیحت کردن به کسى است که آن را نپذیرد و دیگر همسایگى است با انسان حریص و آسایش بخشترین چیزها نومیدى از مردم است.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٨، ص ٢٤٣، ح ٣٣٧
١٣٥٠٧- عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: تَبِعَ حَکِیمٌ حَکِیماً سَبْعَمِائَةِ فَرْسَخٍ فِی سَبْعِ کَلِمَاتٍ فَلَمَّا لَحِقَ بِهِ قَالَ یَا هَذَا مَا أَرْفَعُ مِنَ السَّمَاءِ وَ أَوْسَعُ مِنَ الْأَرْضِ وَ أَغْنَى مِنَ الْبَحْرِ وَ أَقْسَى مِنَ الْحَجَرِ وَ أَشَدُّ حَرَارَةً مِنَ النَّارِ وَ أَشَدُّ بَرْداً مِنَ الزَّمْهَرِیرِ وَ أَثْقَلُ مِنَ الْجِبَالِ الرَّاسِیَاتِ فَقَالَ لَهُ یَا هَذَا الْحَقُّ أَرْفَعُ مِنَ السَّمَاءِ وَ الْعَدْلُ أَوْسَعُ مِنَ الْأَرْضِ وَ غِنَى النَّفْسِ أَغْنَى مِنَ الْبَحْرِ وَ قَلْبُ الْکَافِرِ أَقْسَى مِنَ الْحَجَرِ وَ الْحَرِیصُ الْجَشِعُ أَشَدُّ حَرَارَةً مِنَ النَّارِ وَ الْیَأْسُ مِنْ رَوْحِ اللَّهِ أَشَدُّ بَرْداً مِنَ الزَّمْهَرِیرِ وَ الْبُهْتَانُ عَلَى الْبَرِیءِ أَثْقَلُ مِنَ الْجِبَالِ الرَّاسِیَاتِ.
امام صادق (ع) فرمود: دانشمندی بدنبال دانشمندی دیگر هفتصد فرسخ راه پیمایی نمود تا مگر هفت کلمه از او فرا بگیرد چون باو رسید گفت: دانشمندا چیست که والاتر از آسمان است؟ و پهناورتر از زمین و بی نیازتر از دریا و سخت تر از سنگ و گرمتر از آتش و سردتر از زمهریر و سنگینتر از کوههای با عظمت، دانشمند در پاسخش گفت: ای فلان، مقام حقیقت والاتر از آسمان است و دادگری پهناورتر از زمین است و بی نیازی در جان آدمی از بی نیازی دریا بیشتر است و دل کافر از سنگ سختتر است و حریص از آتش گرمتر است و از رحمت خداوند ناامید شدن از زمهریر سردتر و بر پاکدامن بهتان گفتن از کوههای استوار سنگین تر است.
مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج ١٢، ص ٥٨، ح ١٣٥٠٧
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: لَا یَغْلِبِ الْحِرْصُ صَبْرَکُمْ.
امام على علیه السّلام فرمودند: حرص بر صبر شما چیره نمی شود.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ٢٨١، ح ٦٢٥٩
