صالحین - بخش ١
موضوعات
اهمیت: توصیه و درخواست- همنشینی با صالحان- رساندن مؤمنین به مقام صالحان- دوست داشتن صالحین- گریه در مرگ صالحین-
ملحق شدن به صالحین: اطاعت از خدا و رسول موجب ملحق شدن به صالحین است - عمل به شروطی که خدا با او کرده موجب ملحق شدن به صالحین است - درخواست از خدا- مؤذنین- خواننده سوره بروج- خواننده سوره فتح- حج خانه خدا- حافظ چهل حدیث- برگرداننده حق مردم- کسی که از ترس خدا بگرید
خصوصیات صالحین: عقل- معرفت- صالحین از ائمه (ع) هستند- شیعیان حقیقی صالحین هستند- مؤمنین حقیقی- وقار و آرامش- مصافحه فرشتگان- فقر- زهد و دوری از دنیا- زیارت برادران دینی برای خدا- سخاوت- کار برای امرار معاش- ستم نکردن- توجه به نماز- روزه ماه شعبان- تعریف دیگران از صالحان-
کلمه «صالحین» در کتابهای الکافی (ط - الإسلامیة)، تحف العقول، من لا یحضره الفقیه، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، عیون أخبار الرضا علیه السلام، نهج البلاغة (للصبحی صالح)، تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، وسائل الشیعة، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل بررسی شد.
اهمیت
قَالَ عَلِیُّ بْنِ الْحُسَیْن (ع): ... وَ اعْتَبِرُوا یا أُولِی الْأَبْصارِ وَ احْمَدُوا اللَّهَ عَلَى مَا هَدَاکُمْ وَ اعْلَمُوا أَنَّکُمْ لَا تَخْرُجُونَ مِنْ قُدْرَةِ اللَّهِ إِلَى غَیْرِ قُدْرَتِهِ وَ سَیَرَى اللَّهُ عَمَلَکُمْ ثُمَ إِلَیْهِ تُحْشَرُونَ* فَانْتَفِعُوا بِالْعِظَةِ وَ تَأَدَّبُوا بِآدَابِ الصَّالِحِینَ.
امام سجاد علیه السّلام فرمودند: ... اى خردمندان عبرت گیرید و خدا را سپاس گزارید بر اینکه شما را رهبرى کرده و بدانید که شما از تحت قدرت خدا بجاى دیگر بیرون نروید و محققا خدا عمل شما را مینگرد و سپس بسوى او محشور میشوید از پند سود برید و بآداب صالحین أدب شوید.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٨، ص ١٧، ح ٢
قَالَ عَلِیُّ بْنِ الْحُسَیْن (ع) (کتابه ع إلى محمد بن مسلم الزهری یعظه): ... أَمَّا بَعْدُ فَأَعْرِضْ عَنْ کُلِّ مَا أَنْتَ فِیهِ حَتَّى تَلْحَقَ بِالصَّالِحِینَ الَّذِینَ دُفِنُوا فِی أَسْمَالِهِمْ لَاصِقَةً بُطُونُهُمْ بِظُهُورِهِمْ لَیْسَ بَیْنَهُمْ وَ بَیْنَ اللَّهِ حِجَابٌ وَ لَا تَفْتِنُهُمُ الدُّنْیَا وَ لَا یُفْتَنُونَ بِهَا رَغِبُوا فَطُلِبُوا فَمَا لَبِثُوا أَنْ لَحِقُوا فَإِذَا کَانَتِ الدُّنْیَا تَبْلُغُ مِنْ مِثْلِکَ هَذَا الْمَبْلَغَ مَعَ کِبَرِ سِنِّکَ وَ رُسُوخِ عِلْمِکَ وَ حُضُورِ أَجَلِکَ فَکَیْفَ یَسْلَمُ الْحَدَثُ فِی سِنِّهِ الْجَاهِلُ فِی عِلْمِهِ الْمَأْفُونُ فِی رَأْیِهِ الْمَدْخُولُ فِی عَقْلِهِ، إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَیْهِ راجِعُونَ ...
نامه امام سجاد علیه السلام به محمد بن مسلم زهری که خطایی کرده بود موعظه می فرمایند: ... اما بعد؛ اینک تصمیم بگیر از وضعی که برای خود ساختی روی گردانی تا به نیکان بپیوندی که در جامه های ژنده به خاک سپرده شدند و چندان از شدت گرسنگی ریاضت می کشیدند که شکمشان به پشتشان چسبیده بود و میان آنها و خدا حجابی نبود و نه دنیا توانست آنان را فریب دهد و نه خود فریفته دنیا شدند. آری آنها شیفتگی را پیشه ساختند و به جستجو پرداختند و بی درنگ به نیکان پیوستند. اگر دنیا در جان مانند توی با بسیاری سِنت و رسوخ علمت و نزدیکی اجلت چنین رخنه کند، پس آن نوجوان که نه علم چندانی دارد و نه رای پخته ای و نه عقل نابی، تکلیفش چیست؟ انا لله و انا الیه راجعون ...
تحف العقول، ص ٢٧٧
٨- عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَمْرِو بْنِ عُثْمَانَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ عِیسَى رَفَعَهُ قَالَ: إِنَّ مُوسَى ع نَاجَاهُ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى فَقَالَ لَهُ فِی مُنَاجَاتِهِ یَا مُوسَى لَا یَطُولُ فِی الدُّنْیَا أَمَلُکَ فَیَقْسُوَ لِذَلِکَ قَلْبُکَ وَ قَاسِی الْقَلْبِ مِنِّی بَعِیدٌ- یَا مُوسَى کُنْ کَمَسَرَّتِی فِیکَ فَإِنَّ مَسَرَّتِی أَنْ أُطَاعَ فَلَا أُعْصَى فَأَمِتْ قَلْبَکَ بِالْخَشْیَةِ وَ کُنْ خَلَقَ الثِّیَابِ جَدِیدَ الْقَلْبِ تُخْفَى عَلَى أَهْلِ الْأَرْضِ وَ تُعْرَفُ فِی أَهْلِ السَّمَاءِ حِلْسَ الْبُیُوتِ مِصْبَاحَ اللَّیْلِ وَ اقْنُتْ بَیْنَ یَدَیَّ قُنُوتَ الصَّابِرِینَ وَ صِحْ إِلَیَّ مِنْ کَثْرَةِ الذُّنُوبِ صِیَاحَ الْمُذْنِبِ الْهَارِبِ مِنْ عَدُوِّهِ وَ اسْتَعِنْ بِی عَلَى ذَلِکَ فَإِنِّی نِعْمَ الْعَوْنُ وَ نِعْمَ الْمُسْتَعَانُ یَا مُوسَى إِنِّی أَنَا اللَّهُ فَوْقَ الْعِبَادِ وَ الْعِبَادُ دُونِی وَ کُلٌّ لِی دَاخِرُونَ فَاتَّهِمْ نَفْسَکَ عَلَى نَفْسِکَ وَ لَا تَأْتَمِنْ وَلَدَکَ عَلَى دِینِکَ إِلَّا أَنْ یَکُونَ وَلَدُکَ مِثْلَکَ یُحِبُّ الصَّالِحِینَ یَا مُوسَى اغْسِلْ وَ اغْتَسِلْ وَ اقْتَرِبْ مِنْ عِبَادِیَ الصَّالِحِینَ یَا مُوسَى کُنْ إِمَامَهُمْ فِی صَلَاتِهِمْ وَ إِمَامَهُمْ فِیمَا یَتَشَاجَرُونَ وَ احْکُمْ بَیْنَهُمْ بِمَا أَنْزَلْتُ عَلَیْکَ فَقَدْ أَنْزَلْتُهُ حُکْماً بَیِّناً وَ بُرْهَاناً نَیِّراً وَ نُوراً یَنْطِقُ بِمَا کَانَ فِی الْأَوَّلِینَ وَ بِمَا هُوَ کَائِنٌ فِی الْآخِرِینَ...
على بن عیسى سند خود را به معصوم رسانیده که فرموده است: همانا خداوند تبارک و تعالى با موسى مناجات کرد و در مناجاتش به او فرمود:
اى موسى! در این دنیا آرزویت دراز نباشد تا دلت براى آن سخت گردد که سخت دل از من دور است.
اى موسى! چنان باش که من در تو شادم، زیرا شادى من این است که فرمانم برند و نافرمانیم نکنند و دلت را با ترس بکش و ژندهپوش باش و خرّم دل، در زمین گمنام باش و در آسمان پر آوازه و خانهنشین و شب تاب و در برابرم به پرستش خیز مانند پرستش خیزى شکیبایان و به درگاهم از بسیارى گناهان شیون کن چونان شیون گناهکاران گریزان از دشمن و از من در این راه یارى بجوى که من چه نیکو یار و یاورى هستم.
اى موسى! من بر فراز بندگانم و بندگان، زیر دست منند و همه در برابر من زبون و درمانده اند. از خود بر خود نگران باش و فرزندانت را هم بر دینت امین مدان، مگر آنکه او همچون تو خوبان را دوست داشته باشد.
اى موسى! تن بشوى و غسل کن و به بندههاى خوبم نزدیک شو.
اى موسى! در نماز پیشواى ایشان باش و در کشمکشهاشان قاضى و با آنچه من براى تو فرود آوردم در باره آنها حکم کن، که من آن را حکمى روشن و برهانى درخشان ساختم و نورى که گویاست بدان چه در پیشینیان بوده و آنچه در پسینیان خواهد بود ...
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٨، ص ٤٢، ح ٨
٢- أَبُو عَلِیٍّ الْأَشْعَرِیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَى عَنْ أَبِی سُلَیْمَانَ الْجَصَّاصِ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ مَیْمُونٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُولُ اللَّهُمَّ أَعِنِّی عَلَى هَوْلِ یَوْمِ الْقِیَامَةِ وَ أَخْرِجْنِی مِنَ الدُّنْیَا سَالِماً وَ زَوِّجْنِی مِنَ الْحُورِ الْعِینِ وَ اکْفِنِی مَئُونَتِی وَ مَئُونَةَ عِیَالِی وَ مَئُونَةَ النَّاسِ وَ أَدْخِلْنِی بِرَحْمَتِکَ فِی عِبادِکَ الصَّالِحِینَ.
ابراهیم بن میمون گوید: شنیدم حضرت صادق علیه السلام دعائى میخواند (که ترجمهاش این است): بار خدایا بر هراس روز قیامت مرا یارى فرما و از دنیا سالم بیرونم ببر و حور العین را بمن تزویج کن و خرج خود و عیالم و خرج مردم را از من کفایت فرما و مرا برحمت خود در زمره بندگان شایستهات درآور.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٢، ص ٥٧٨، ح ٢
٣- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ عَبْدِ الْحَمِیدِ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَى عَنِ ابْنِ مُسْکَانَ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ ع قَالَ: مِنْ سَعَادَةِ الْمَرْءِ أَنْ یَکُونَ مَتْجَرُهُ فِی بَلَدِهِ وَ یَکُونَ خُلَطَاؤُهُ صَالِحِینَ وَ یَکُونَ لَهُ وُلْدٌ یَسْتَعِینُ بِهِمْ وَ مِنْ شَقَاءِ الْمَرْءِ أَنْ تَکُونَ عِنْدَهُ امْرَأَةٌ مُعْجَبٌ بِهَا وَ هِیَ تَخُونُهُ.
یکى از اصحاب ما گوید: على بن الحسین علیهما السّلام مى‌فرماید:
از خوشبختى انسان آن است که کسب و کارش در شهر خودش باشد و هم‌نشینان او صالح و شایسته باشند و فرزندانى داشته باشد که یارى‌اش کنند و از بدبختى شخص آن است که زنى داشته باشد که از او خوشش بیاید و از زیبایى برایش شگفت‌انگیز باشد، ولى آن زن به او خیانت کند!
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٢٥٨، ح ٣
١- عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (ع): ... فَاتَّقُوا اللَّهَ أَیَّتُهَا الْعِصَابَةُ النَّاجِیَةُ إِنْ أَتَمَّ اللَّهُ لَکُمْ مَا أَعْطَاکُمْ بِهِ فَإِنَّهُ لَا یَتِمُّ الْأَمْرُ حَتَّى یَدْخُلَ عَلَیْکُمْ مِثْلُ الَّذِی دَخَلَ عَلَى الصَّالِحِینَ قَبْلَکُمْ وَ حَتَّى تُبْتَلَوْا فِی أَنْفُسِکُمْ وَ أَمْوَالِکُمْ وَ حَتَّى تَسْمَعُوا مِنْ أَعْدَاءِ اللَّهِ أَذىً کَثِیراً فَتَصْبِرُوا وَ تَعْرُکُوا بِجُنُوبِکُمْ وَ حَتَّى یَسْتَذِلُّوکُمْ وَ یُبْغِضُوکُمْ وَ حَتَّى یُحَمِّلُوا عَلَیْکُمُ الضَّیْمَ فَتَحَمَّلُوا مِنْهُمْ تَلْتَمِسُونَ بِذَلِکَ وَجْهَ اللَّهِ وَ الدَّارَ الْآخِرَةَ وَ حَتَّى تَکْظِمُوا الْغَیْظَ الشَّدِیدَ فِی الْأَذَى فِی اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ یَجْتَرِمُونَهُ إِلَیْکُمْ وَ حَتَّى یُکَذِّبُوکُمْ بِالْحَقِّ وَ یُعَادُوکُمْ فِیهِ وَ یُبْغِضُوکُمْ عَلَیْهِ فَتَصْبِرُوا عَلَى ذَلِکَ مِنْهُمْ وَ مِصْدَاقُ ذَلِکَ کُلِّهِ فِی کِتَابِ اللَّهِ الَّذِی أَنْزَلَهُ جَبْرَئِیلُ (ع) عَلَى نَبِیِّکُمْ (ص) سَمِعْتُمْ قَوْلَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ لِنَبِیِّکُمْ ص- فَاصْبِرْ کَما صَبَرَ أُولُوا الْعَزْمِ مِنَ الرُّسُلِ وَ لا تَسْتَعْجِلْ لَهُمْ (الأحقاف: ٣٥) ثُمَّ قَالَ وَ إِنْ یُکَذِّبُوکَ فَقَدْ کُذِّبَتْ رُسُلٌ مِنْ قَبْلِکَ ... فَصَبَرُوا عَلى ما کُذِّبُوا وَ أُوذُوا (الأنعام: ٣٤) فَقَدْ کُذِّبَ نَبِیُّ اللَّهِ وَ الرُّسُلُ مِنْ قَبْلِهِ وَ أُوذُوا مَعَ التَّکْذِیبِ بِالْحَقِّ فَإِنْ سَرَّکُمْ أَمْرُ اللَّهِ فِیهِمُ الَّذِی خَلَقَهُمْ لَهُ فِی الْأَصْلِ [أَصْلِ الْخَلْقِ] مِنَ الْکُفْرِ الَّذِی سَبَقَ فِی عِلْمِ اللَّهِ أَنْ یَخْلُقَهُمْ لَهُ فِی الْأَصْلِ وَ مِنَ الَّذِینَ سَمَّاهُمُ اللَّهُ فِی کِتَابِهِ فِی قَوْلِهِ- وَ جَعَلْنَا مِنْهُمْ أَئِمَّةً یَدْعُونَ إِلَى النَّارِ (القصص: ٤١) فَتَدَبَّرُوا هَذَا وَ اعْقِلُوهُ وَ لَا تَجْهَلُوهُ فَإِنَّهُ مَنْ یَجْهَلْ هَذَا وَ أَشْبَاهَهُ مِمَّا افْتَرَضَ اللَّهُ عَلَیْهِ فِی کِتَابِهِ مِمَّا أَمَرَ اللَّهُ بِهِ وَ نَهَى عَنْهُ تَرَکَ دِینَ اللَّهِ وَ رَکِبَ مَعَاصِیَهُ فَاسْتَوْجَبَ سَخَطَ اللَّهِ فَأَکَبَّهُ اللَّهُ عَلَى وَجْهِهِ فِی النَّارِ ...
امام صادق علیه السّلام فرمودند: ... اى گروه نجات‌یافته! تقواى خدا در پیش گیرید. اگر خدا نعمتى را که به شما داده کامل کند آن را به پایان نبرد مگر آنکه به شما همان رساند که به صالحان پیش از شما رسانده است.
شما را در جان و مالتان بیازماید تا آنکه از دشمنان خدا آزار فراوان بشنوید و صبر در پیش گیرید و به خود هموار کنید و تا جایى که خوارتان کنند و دشمنتان دارند و بر شما ستم ورزند و شما تحمّل کنید و در این راه خشنودى خدا و آخرت را جویید تا جایى که در آزار دشمنان خدا خشم فرو خورید و شما را در باره عقیده به حق دروغگو شمارند و دشمن دارند و با شما بر سر آن کینهتوزند و باید بر همه اینها شکیب ورزید و مصداق این همه همان است که جبرئیل در کتاب خدا بر پیامبر شما نازل کرد آنجا که فرمود:
«پس همان گونه که پیامبران نستوه، صبر کردند، صبر کن و براى آنان شتابزدگى به خرج مده» (سوره احقاف/ آیه ٣٥) و «و پیش از تو نیز پیامبرانى تکذیب شدند، ولى بر آنچه تکذیب شدند و آزار دیدند شکیبایى کردند.» (سوره انعام/ آیه ٣٤)
هر آینه دروغگو شمردند رسولان را پیش از تو و آنان بر آن تکذیب و آزار، صبر کردند. به راستى پیغمبر خدا و رسولان پیش از وى تکذیب شدند و آزار کشیدند و اگر شما را خوش آید فرمان خدا در باره آنها همان فرمانى است که در اصل آفرینش بدانها داد. آرى اصل آفرینش در برابر کفرى است که براى دیگران در علم خدا گذشته است و آنها را براى آن آفریده و در برابر آنهائى که در قرآن خود از آنها نام برده و فرموده:
«و آنان را پیشوایانى که به سوى آتش مىخوانند گردانیدیم» (سوره قصص/ آیه ٤١) پس در این تدبّر کنید و آن را بپذیرید و ندانسته نگیرید، زیرا هر که این مطلب و نظایر آن را که خداوند در کتابش فرض کرده- اعم از امر الهى و نهى او در ترک دین خدا و ارتکاب گناهان که مستوجب خشم الهى است- نادیده بگیرد، در آتش جهنم به روى افتد.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٨، ص ٤، ح ١
١٨١٦٢- عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: تَدْعُو بِهَذَا الدُّعَاءِ فِی دُبُرِ رَکْعَتَیْ طَوَافِ الْفَرِیضَةِ تَقُولُ بَعْدَ التَّشَهُّدِ اللَّهُمَّ ارْحَمْنِی بِطَوَاعِیَتِی إِیَّاکَ وَ طَوَاعِیَتِی رَسُولَکَ ص- اللَّهُمَّ جَنِّبْنِی أَنْ أَتَعَدَّى حُدُودَکَ وَ اجْعَلْنِی مِمَّنْ یُحِبُّکَ وَ یُحِبُّ رَسُولَکَ- وَ مَلَائِکَتَکَ وَ عِبَادَکَ الصَّالِحِینَ.
امام صادق علیه السّلام فرمودند: پس از تشهّد و پایان دادن دو رکعت نماز طواف واجب، این دعا را مى خوانى: بارالها! به سبب فرمانبرى ام از تو و فرمانبرى ام از پیامبرت به من رحم کن. بارالها! مرا از تجاوز به حدودت بازدار و مرا از کسانى قرار ده که دوستت دارند و پیامبرت و فرشتگانت و بندگان صالحت را نیز دوست دارند.
وسائل الشیعة، ج ١٣، ص ٤٣٩، ح ١٨١٦٢
٢٤٨٧- قَالَ النَّبِیُّ ص یَا رَبِّ أَیُّ عِبَادِکَ أَحَبُّ إِلَیْکَ قَالَ الَّذِی یَبْکِی لِفَقْدِ الصَّالِحِینَ کَمَا یَبْکِی الصَّبِیُّ لِفَقْدِ أَبَوَیْهِ.
پیامبر صلوات الله علیه از خداوند پرسید: خدایا برترین بندگان تو کیستند؟ پاسخ آمد: آن که در مرگ صالحین به مانند فرزند یتیم شده گریه می کند.
مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج ٢، ص ٤٦٩، ح ٢٤٨٧
ملحق شدن به صالحین
٣٤- مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ عُلْوَانَ الْکَلْبِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَزَوَّرِ الْغَنَوِیِّ عَنْ أَصْبَغَ بْنِ نُبَاتَةَ الْحَنْظَلِیِّ قَالَ: رَأَیْتُ أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ ع یَوْمَ افْتَتَحَ الْبَصْرَةَ وَ رَکِبَ بَغْلَةَ رَسُولِ اللَّهِ ص ثُمَّ قَالَ أَیُّهَا النَّاسُ أَ لَا أُخْبِرُکُمْ بِخَیْرِ الْخَلْقِ یَوْمَ یَجْمَعُهُمُ اللَّهُ فَقَامَ إِلَیْهِ- أَبُو أَیُّوبَ الْأَنْصَارِیُّ فَقَالَ بَلَى یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ حَدِّثْنَا فَإِنَّکَ کُنْتَ تَشْهَدُ وَ نَغِیبُ فَقَالَ إِنَّ خَیْرَ الْخَلْقِ یَوْمَ یَجْمَعُهُمُ اللَّهُ سَبْعَةٌ مِنْ وُلْدِ عَبْدِ الْمُطَّلِبِ لَا یُنْکِرُ فَضْلَهُمْ إِلَّا کَافِرٌ وَ لَا یَجْحَدُ بِهِ إِلَّا جَاحِدٌ فَقَامَ عَمَّارُ بْنُ یَاسِرٍ رَحِمَهُ اللَّهُ فَقَالَ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ سَمِّهِمْ لَنَا لِنَعْرِفَهُمْ فَقَالَ إِنَّ خَیْرَ الْخَلْقِ یَوْمَ یَجْمَعُهُمُ اللَّهُ الرُّسُلُ وَ إِنَّ أَفْضَلَ الرُّسُلِ مُحَمَّدٌ ص وَ إِنَّ أَفْضَلَ کُلِّ أُمَّةٍ بَعْدَ نَبِیِّهَا وَصِیُّ نَبِیِّهَا حَتَّى یُدْرِکَهُ نَبِیٌّ أَلَا وَ إِنَّ أَفْضَلَ الْأَوْصِیَاءِ وَصِیُّ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ وَ آلِهِ السَّلَامُ أَلَا وَ إِنَّ أَفْضَلَ الْخَلْقِ بَعْدَ الْأَوْصِیَاءِ الشُّهَدَاءُ أَلَا وَ إِنَّ أَفْضَلَ الشُّهَدَاءِ- حَمْزَةُ بْنُ عَبْدِ الْمُطَّلِبِ وَ جَعْفَرُ بْنُ أَبِی طَالِبٍ لَهُ جَنَاحَانِ خَضِیبَانِ یَطِیرُ بِهِمَا فِی الْجَنَّةِ لَمْ یُنْحَلْ أَحَدٌ مِنْ هَذِهِ الْأُمَّةِ جَنَاحَانِ غَیْرُهُ شَیْءٌ کَرَّمَ اللَّهُ بِهِ مُحَمَّداً ص وَ شَرَّفَهُ وَ السِّبْطَانِ الْحَسَنُ وَ الْحُسَیْنُ وَ الْمَهْدِیُّ ع یَجْعَلُهُ اللَّهُ مَنْ شَاءَ مِنَّا أَهْلَ الْبَیْتِ ثُمَّ تَلَا هَذِهِ الْآیَةَ- وَ مَنْ یُطِعِ اللَّهَ وَ الرَّسُولَ فَأُولئِکَ مَعَ الَّذِینَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَیْهِمْ مِنَ النَّبِیِّینَ وَ الصِّدِّیقِینَ وَ الشُّهَداءِ وَ الصَّالِحِینَ وَ حَسُنَ أُولئِکَ رَفِیقاً. ذلِکَ الْفَضْلُ مِنَ اللَّهِ وَ کَفى بِاللَّهِ عَلِیماً.
اصبغ بن نباته حنظلى گوید: امیر المؤمنین علیه السلام را دیدم روزى که بصره را فتح کرد و بر استر رسول خدا صلى اللَّه علیه و آله سوار بود. سپس فرمود: اى مردم! بشما خبر ندهم که بهترین مخلوق در روزى که خدا آنها را گرد آورد (روز قیامت) کیست؟ ابو ایوب انصارى برخاست و عرضکرد: چرا اى امیر المؤمنین بما خبر ده، زیرا (نزد پیغمبر و هنگام نزول وحى و دانستن حقایق و واقعیات) تو حاضر بودهاى و ما غایب. فرمود: همانا بهترین مخلوق در روزى که خدا گردشان آورد، هفت تن از فرزندان عبد المطلبند که جز کافر و جاحد منکر فضیلت ایشان نباشد. عمار بن یاسر- رحمه اللَّه- برخاست و عرضکرد: یا امیر المؤمنین نام آنها را بما بگو تا بشناسیمشان، فرمود: بهترین مخلوق روزى که خدا گردشان آورد، پیغمبرانند و بهترین پیغمبران محمد صلى اللَّه علیه و آله است و بهترین شخص از هر امتى بعد از پیغمبر آنها وصى او است تا آنکه پیغمبرى در زمان او آید (پس آن پیغمبر از وصى پیغمبر سابق افضل است) و همانا بهترین اوصیاء، وصى محمد علیه و آله السلام است، همانا بهترین مخلوق بعد از اوصیاء، شهیدانند، همانا بهترین شهیدان حمزة بن عبد المطلب و جعفر بن ابى طالب است که دو بال تر و تازه دارد و با آنها در بهشت پرواز میکند و باحدى از این امت جز اودو بال عطا نشده است، خدا آن را براى احترام محمد صلى اللَّه علیه و آله و تشریف او عطا کرده است؛ و دیگر دو نوه پیغمبر حسن و حسین و مهدى علیهم السلاماند که خدا هر که را از ما خانواده بخواهد مهدى قرار دهد. سپس این آیه را تلاوت فرمود: «آنها که اطاعت خدا و پیغمبر کنند، همدم کسانى هستند که خدا بایشان نعمت داده یعنى پیغمبران و راست پیشگان و شهیدان و نیکوکاران و اینان نیکو رفیقانند، این تفضل از جانب خداست و دانائى خدا بس است- ٦٩ سوره ٤-».
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ١، ص ٤٥٠، ح ٣٤
١- عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (ع): ... وَ اعْلَمُوا أَیَّتُهَا الْعِصَابَةُ أَنَّ السُّنَّةَ مِنَ اللَّهِ قَدْ جَرَتْ فِی الصَّالِحِینَ قَبْلُ وَ قَالَ مَنْ سَرَّهُ أَنْ یَلْقَى اللَّهَ وَ هُوَ مُؤْمِنٌ حَقّاً حَقّاً فَلْیَتَوَلَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ الَّذِینَ آمَنُوا وَ لْیَبْرَأْ إِلَى اللَّهِ مِنْ عَدُوِّهِمْ وَ یُسَلِّمُ لِمَا انْتَهَى إِلَیْهِ مِنْ فَضْلِهِمْ لِأَنَّ فَضْلَهُمْ لَا یَبْلُغُهُ مَلَکٌ مُقَرَّبٌ وَ لَا نَبِیٌّ مُرْسَلٌ وَ لَا مَنْ دُونَ ذَلِکَ- أَ لَمْ تَسْمَعُوا مَا ذَکَرَ اللَّهُ مِنْ فَضْلِ أَتْبَاعِ الْأَئِمَّةِ الْهُدَاةِ وَ هُمُ الْمُؤْمِنُونَ قَالَ فَأُولئِکَ مَعَ الَّذِینَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَیْهِمْ مِنَ النَّبِیِّینَ وَ الصِّدِّیقِینَ وَ الشُّهَداءِ وَ الصَّالِحِینَ وَ حَسُنَ أُولئِکَ رَفِیقاً (النساء: ٦٩) فَهَذَا وَجْهٌ مِنْ وُجُوهِ فَضْلِ أَتْبَاعِ الْأَئِمَّةِ فَکَیْفَ بِهِمْ وَ فَضْلِهِمْ ...
امام صادق علیه السّلام فرمودند: ... آگاه باشید اى مردم که دستور خدا درباره صالحین از پیش صادر شده است و فرمود: هر که دوست دارد خدا را در حالى ملاقات کند که مؤمن حقیقى است باید خدا و رسول و مؤمنان را دوست بدارد و نزد خدا از دشمنانشان تبرّى جوید و هر چه از فضل آنها به وى رسد بپذیرد، زیرا هیچ فرشته مقرّب و پیامبرى و نه موجودات پائینتر از ایشان به کنه فضل آنها نرسند.
آیا نشنیدهاید که خدا در برترى پیروان مؤمن امامان هدایتگر فرموده است: «و کسانى که از خدا و پیامبر اطاعت کنند، در زمره کسانى خواهند بود که خدا ایشان را گرامى داشته [یعنى] با پیامبران و راستان و شهیدان و شایستگانند و آنان چه نیکو همدمانند.» (سوره نساء/ آیه ٦٩)
این بخشى از برترى پیروان امامان بود دیگر چه رسد به خود امامان و برترىشان!
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٨، ص ١٠، ح ١
٢- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ خَالِدٍ الْعَمِّیِّ عَنْ خَضِرِ بْنِ عَمْرٍو عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ الْمُؤْمِنُ مُؤْمِنَانِ مُؤْمِنٌ وَفَى لِلَّهِ بِشُرُوطِهِ الَّتِی شَرَطَهَا عَلَیْهِ فَذَلِکَ مَعَ النَّبِیِّینَ وَ الصِّدِّیقِینَ وَ الشُّهَداءِ وَ الصَّالِحِینَ وَ حَسُنَ أُولئِکَ رَفِیقاً وَ ذَلِکَ مَنْ یَشْفَعُ وَ لَا یُشْفَعُ لَهُ وَ ذَلِکَ مِمَّنْ لَا تُصِیبُهُ أَهْوَالُ الدُّنْیَا وَ لَا أَهْوَالُ الْآخِرَةِ وَ مُؤْمِنٌ زَلَّتْ بِهِ قَدَمٌ فَذَلِکَ کَخَامَةِ الزَّرْعِ کَیْفَمَا کَفَأَتْهُ الرِّیحُ انْکَفَأَ وَ ذَلِکَ مِمَّنْ تُصِیبُهُ أَهْوَالُ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ وَ یُشْفَعُ لَهُ وَ هُوَ عَلَى خَیْرٍ.
امام صادق علیه السّلام میفرمود: مؤمن بر دو گونه است: ١- مؤمنى که بشروطى که خدا با او نموده وفا کرده است و او همراه پیغمبران و صدیقان و شهیدان و صالحین است و اینها چه رفقاء خوبى باشند و این مؤمنى است که شفاعت کند نه آنکه شفاعت شود و او از کسانیست که هراسهاى دنیا و آخرت باو نرسد. ٢- مؤمنى که گاهى او را لغزانیده (گناهى مرتکب شده) او مانند ساقه نازک گیاه است که باد به هر جانبش کج کند کج شود و او از کسانیست که هراسهاى دنیا و آخرت باو رسد و برایش شفاعت شود و عاقبتش بخیر است.
(اینها فقط با صالحین‌اند و آنقدر مقام دارند که دارای مقاماتی مانند شفاعت و دوری از هراس قیامتند.)
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٢، ص ٢٤٨، ح ٢
٢١- عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع اللَّهُمَّ لَکَ الْحَمْدُ أَحْمَدُکَ وَ أَسْتَعِینُکَ وَ أَنْتَ رَبِّی وَ أَنَا عَبْدُکَ أَصْبَحْتُ عَلَى عَهْدِکَ وَ وَعْدِکَ وَ أُومِنُ بِوَعْدِکَ وَ أُوفِی بِعَهْدِکَ مَا اسْتَطَعْتُ وَ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ وَحْدَهُ لَا شَرِیکَ لَهُ وَ أَشْهَدُ أَنْ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ أَصْبَحْتُ عَلَى فِطْرَةِ الْإِسْلَامِ وَ کَلِمَةِ الْإِخْلَاصِ وَ مِلَّةِ إِبْرَاهِیمَ وَ دِینِ مُحَمَّدٍ عَلَى ذَلِکَ أَحْیَا وَ أَمُوتُ إِنْ شَاءَ اللَّهُ اللَّهُمَّ أَحْیِنِی مَا أَحْیَیْتَنِی بِهِ وَ أَمِتْنِی إِذَا أَمَتَّنِی عَلَى ذَلِکَ وَ ابْعَثْنِی إِذَا بَعَثْتَنِی عَلَى ذَلِکَ أَبْتَغِی بِذَلِکَ رِضْوَانَکَ وَ اتِّبَاعَ سَبِیلِکَ إِلَیْکَ أَلْجَأْتُ ظَهْرِی وَ إِلَیْکَ فَوَّضْتُ أَمْرِی- آلُ مُحَمَّدٍ أَئِمَّتِی لَیْسَ لِی أَئِمَّةٌ غَیْرُهُمْ بِهِمْ أَئْتَمُّ وَ إِیَّاهُمْ أَتَوَلَّى وَ بِهِمْ أَقْتَدِی اللَّهُمَّ اجْعَلْهُمْ أَوْلِیَائِی فِی الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ وَ اجْعَلْنِی أُوَالِی أَوْلِیَاءَهُمْ وَ أُعَادِی أَعْدَاءَهُمْ فِی الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ وَ أَلْحِقْنِی بِالصَّالِحِینَ وَ آبَائِی مَعَهُمْ.
از امام صادق علیه السّلام (حدیث شده که این دعا را میخواند که ترجمهاش چنین است): بار خدایا از آن تو است سپاس، تو را سپاس گویم و از تو یارى خواهم و تو پروردگار منى و من بنده توام، بامدادکردم بعهد و وعده تو و ایمان بوعدهات دارم و تا آنجا که بتوانم بعهدت وفا کنم و لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ وَحْدَهُ لَا شَرِیکَ لَهُ و گواهى دهم که محمد بنده و رسول او است، بامداد کردم بر فطرت اسلام و کلمه اخلاص و بر ملت ابراهیم و دین محمد و ان شاء اللَّه بهمین عقیده زنده باشم و بمیرم، بار خدایا تا هر چه مرا زنده دارى بدان زنده بدار و چون مرا بمیرانى بهمین بمیران و آنگاه که مرا برانگیزى بهمین برانگیزانم و من بدان وسیله خوشنودى تو و پیروى از راه تو را میجویم، تو را پشتیبان خود ساخته و کارم را بتو واگذاردم، آل محمد پیشوایان منند و پیشوایانى جز آنها ندارم، بآنها اقتداء کنم و آنان را دوست و سرپرست خود دانم و از ایشان پیروى کنم، بار خدایا آنان را اولیاء (دوستان و سرپرستان) من در دنیا و آخرت قرار ده و مرا چنان کن که دوستانشان را دوست و دشمنانشان را دشمن گیرم در دنیا و آخرت و مرا با پدرانم به صالحین ملحق ساز.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٢، ص ٥٢٩، ح ٢١
٢٤- عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ کَرَّامٍ عَنِ ابْنِ أَبِی یَعْفُورٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع أَنَّهُ کَانَ یَقُولُ اللَّهُمَّ امْلَأْ قَلْبِی حُبّاً لَکَ وَ خَشْیَةً مِنْکَ وَ تَصْدِیقاً وَ إِیمَاناً بِکَ وَ فَرَقاً مِنْکَ وَ شَوْقاً إِلَیْکَ یَا ذَا الْجَلَالِ وَ الْإِکْرَامِ اللَّهُمَّ حَبِّبْ إِلَیَّ لِقَاءَکَ وَ اجْعَلْ لِی فِی لِقَائِکَ خَیْرَ الرَّحْمَةِ وَ الْبَرَکَةِ وَ أَلْحِقْنِی بِالصَّالِحِینَ وَ لَا تُؤَخِّرْنِی مَعَ الْأَشْرَارِ وَ أَلْحِقْنِی بِصَالِحِ مَنْ مَضَى وَ اجْعَلْنِی مَعَ صَالِحِ مَنْ بَقِیَ وَ خُذْ بِی سَبِیلَ الصَّالِحِینَ وَ أَعِنِّی عَلَى نَفْسِی بِمَا تُعِینُ بِهِ الصَّالِحِینَ عَلَى أَنْفُسِهِمْ وَ لَا تَرُدَّنِی فِی سُوءٍ اسْتَنْقَذْتَنِی مِنْهُ یَا رَبَّ الْعَالَمِینَ أَسْأَلُکَ إِیمَاناً لَا أَجَلَ لَهُ دُونَ لِقَائِکَ تُحْیِینِی وَ تُمِیتُنِی عَلَیْهِ وَ تَبْعَثُنِی عَلَیْهِ إِذَا بَعَثْتَنِی ...
ابن أبى یعفور از امام صادق علیه السلام حدیث کند که میخواند (دعائى را که ترجمهاش چنین است): بار خدایا دل مرا سرشار از محبت خود و ترس از خودت و تصدیق و ایمان بتو و بیم و هراس از تو و اشتیاق بسویت کن اى صاحب جلال و اکرام. بار خدایا لقائت را محبوب من گردان و در لقائت براى من بهترین رحمت و برکت را قرار داده و مرا به نیکان ملحق ساز و با بدان بدنبال مینداز و مرا به نیکان گذشته بپیوند و با نیکان باقیمانده قرار ده و براه نیکوکارانم ببر و مرا در باره خودم کمک کن بدان چه نیکان را در باره خودشان کمک کنى و مرا بهر بدى که از آن آزاد ساختهاى بدان باز مگردان اى پروردگار جهانیان، از تو ایمانى خواهم که پایانش دیدار تو باشد و مرا بدان زنده بدارى و بمیرانى و برانگیزانى در آن زمان که مرا برانگیزانى، ...
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٢، ص ٥٨٥، ح ٢٤
١١- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَى عَنْ سَمَاعَةَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِذَا وَضَعْتَ الْمَیِّتَ فِی الْقَبْرِ قُلْتَ- اللَّهُمَّ هَذَا عَبْدُکَ وَ ابْنُ عَبْدِکَ وَ ابْنُ أَمَتِکَ نَزَلَ بِکَ وَ أَنْتَ خَیْرُ مَنْزُولٍ بِهِ فَإِذَا سَلَلْتَهُ مِنْ قِبَلِ الرِّجْلَیْنِ وَ دَلَّیْتَهُ قُلْتَ بِسْمِ اللَّهِ وَ بِاللَّهِ وَ عَلَى مِلَّةِ رَسُولِ اللَّهِ ص اللَّهُمَّ إِلَى رَحْمَتِکَ لَا إِلَى عَذَابِکَ اللَّهُمَّ افْسَحْ لَهُ فِی قَبْرِهِ وَ لَقِّنْهُ حُجَّتَهُ وَ ثَبِّتْهُ بِالْقَوْلِ الثَّابِتِ وَ قِنَا وَ إِیَّاهُ عَذَابَ الْقَبْرِ وَ إِذَا سَوَّیْتَ عَلَیْهِ التُّرَابَ قُلِ «اللَّهُمَّ جَافِ الْأَرْضَ عَنْ جَنْبَیْهِ وَ أَصْعِدْ رُوحَهُ إِلَى أَرْوَاحِ الْمُؤْمِنِینَ فِی عِلِّیِّینَ وَ أَلْحِقْهُ بِالصَّالِحِینَ.»
امام صادق علیه السّلام فرمودند: چون میّت را در قبر گذاردى باید بگویى: «بار خدایا! این بنده و پسر بنده و پسر کنیز توست که نزدت آمده است و تو بهترین کسى هستى که نزدت مى‌آیند».
و چون او را از سمت پا در قبر مى‌گذارى بگو: «به نام خدا به یارى خدا و بر دین رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله، بار خدایا! او را به سوى رحمت خود سوق ده نه به سوى عذابت، خداوندا! قبرش را بر او فراخ گردان، حجّتش را به او تلقین کن و او را در قول ثابت و استوار گردان و ما و او را از عذاب قبر محفوظ دار»؛ و هرگاه خاک قبر او را هموار ساختى، بگو: «بار خدایا! زمین را از دو پهلوى او دور گردان و روحش را در بالاترین مراتب بهشت، به سوى ارواح مؤمنان بالا ببر و او را به نیکان ملحق ساز».
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٣، ص ١٩٧، ح ١١
٥- عَنْ أَبِی الْهَیْثَمِ بْنِ التَّیِّهَانِ أَنَّ أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ (ع) خَطَبَ النَّاسَ بِالْمَدِینَةِ (خطبة الطالوتیة) فَقَالَ: ... فَقَالَ لَهُمْ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع اغْدُوا بِنَا إِلَى أَحْجَارِ الزَّیْتِ مُحَلِّقِینَ وَ حَلَقَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع فَمَا وَافَى مِنَ الْقَوْمِ مُحَلِّقاً إِلَّا أَبُو ذَرٍّ وَ الْمِقْدَادُ وَ حُذَیْفَةُ بْنُ الْیَمَانِ وَ عَمَّارُ بْنُ یَاسِرٍ وَ جَاءَ سَلْمَانُ فِی آخِرِ الْقَوْمِ فَرَفَعَ یَدَهُ إِلَى السَّمَاءِ فَقَالَ- اللَّهُمَّ إِنَّ الْقَوْمَ اسْتَضْعَفُونِی کَمَا اسْتَضْعَفَتْ بَنُو إِسْرَائِیلَ هَارُونَ اللَّهُمَّ فَ إِنَّکَ تَعْلَمُ ما نُخْفِی وَ ما نُعْلِنُ وَ ما یَخْفى عَلَیْکَ شَیْءٍ فِی الْأَرْضِ وَ لا فِی السَّماءِ ... تَوَفَّنِی مُسْلِماً وَ أَلْحِقْنِی بِالصَّالِحِینَ أَمَا وَ الْبَیْتِ وَ الْمُفْضِی إِلَى الْبَیْتِ- [وَ فِی نُسْخَةٍ وَ الْمُزْدَلِفَةِ] وَ الْخِفَافِ إِلَى التَّجْمِیرِ- لَوْ لَا عَهْدٌ عَهِدَهُ إِلَیَّ النَّبِیُّ الْأُمِّیُّ ص لَأَوْرَدْتُ الْمُخَالِفِینَ خَلِیجَ الْمَنِیَّةِ وَ لَأَرْسَلْتُ عَلَیْهِمْ شَآبِیبَ صَوَاعِقِ الْمَوْتِ وَ عَنْ قَلِیلٍ سَیَعْلَمُونَ.
امام على علیه السّلام در مدینه خطبه فرمودند: ... پس امیر المؤمنین علیه السّلام فرمود: به هنگام بامداد در محلّ احجار الزیت گرد آیید و براى نشانى همه سرها را بتراشید و خود امیر المؤمنین هم سرش را تراشید و از آن جمع سر تراشیده در وعدهگاه حاضر نشدند مگر ابو ذر و مقداد و حذیفة بن یمان و عمار بن یاسر و سلمان هم در آخر آنان رسید و آن حضرت دست بر آسمان برداشت و فرمود: خدایا! این مردم مرا خوار شمردند، چونان که بنى اسرائیل هارون را. بار خدایا! تو مىدانى آنچه را نهان و عیان مىداریم و هیچ چیز در زمین و آسمان بر تو پنهان نیست، مرا مسلمان از دنیا بر و به صالحین برسان. سوگند بخانه کعبه و آنکه دست به کعبه ساید و هم سوگند بمزدلفه و گامهایى که براى رمى جمره بردارند، اگر نبود سفارش و عهدى که پیغمبر امّى به من کرده است، من همه مخالفان را به درّه مرگ مىافکندم و بر آنها آذرخش مرگ مىباراندم و به همین زودى خواهید دانست.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٨، ص ٣٣، ح ٢
٦٨٣٨- فِی الْأَمَالِی بِإِسْنَادِهِ الْآتِی قَالَ: جَاءَ نَفَرٌ مِنَ الْیَهُودِ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ ص- فَسَأَلُوهُ عَنْ مَسَائِلَ إِلَى أَنْ قَالَ الْیَهُودِیُّ: فَمَا جَزَاءُ مَنْ قَرَأَ فَاتِحَةَ الْکِتَابِ- فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ مَنْ قَرَأَ فَاتِحَةَ الْکِتَابِ- أَعْطَاهُ اللَّهُ بِعَدَدِ کُلِّ آیَةٍ أُنْزِلَتْ مِنَ السَّمَاءِ فَیَجْزِی بِهَا ثَوَابَهَا وَ أَمَّا الْأَذَانُ فَإِنَّهُ یُحْشَرُ الْمُؤَذِّنُونَ مِنْ أُمَّتِی مَعَ النَّبِیِّینَ وَ الصِّدِّیقِینَ وَ الشُّهَدَاءِ وَ الصَّالِحِینَ.
رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله در پاسخ به سوالاتی که فرد یهودی از او کرده بود فرمودند: ... یهودی گفت: پاداش کسی که سوره حمد را قرائت کند چیست؟ رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله فرمودند: هرکه سوره حمد را قرائت کند خداوند به عدد تمام آیاتی که از آسمان نازل شده به او ثواب و پاداش عنایت می فرماید؛ (با توجه به سوالی که قبلا یهودی کرده بود ادامه دادند:) و اما اذان پس همانا مؤذنین در امتم با پیامبران و صدیقین و شهدا و صالحین محشور می شوند.
وسائل الشیعة، ج ٥، ص ٣٧٧، ح ٦٨٣٨
٧٥٨٥- عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: مَنْ قَرَأَ وَ السَّمَاءِ ذَاتِ الْبُرُوجِ فِی فَرَائِضِهِ فَإِنَّهَا سُورَةُ النَّبِیِّینَ کَانَ مَحْشَرُهُ وَ مَوْقِفُهُ مَعَ النَّبِیِّینَ وَ الْمُرْسَلِینَ وَ الصَّالِحِینَ.
امام صادق علیه السّلام فرمودند: هر که سوره بروج را که سوره پیامبران است در نماز واجب بخواند جایگاه وی در روز رستاخیز همراه با پیامبران (علیهم السلام) و فرستادگان و صالحان خواهد بود.
وسائل الشیعة، ج ٦، ص ١٤٩، ح ٧٥٨٥
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: حَصِّنُوا أَمْوَالَکُمْ وَ نِسَاءَکُمْ وَ مَا مَلَکَتْ أَیْمَانُکُمْ مِنَ التَّلَفِ بِقِرَاءَةِ- إِنَّا فَتَحْنا لَکَ فَتْحاً مُبِیناً فَإِنَّهُ إِذَا کَانَ مِمَّنْ یُدْمِنُ قِرَاءَتَهَا نَادَى مُنَادٍ یَوْمَ الْقِیَامَةِ حَتَّى یُسْمِعَ الْخَلَائِقَ أَنْتَ مِنْ عِبَادِیَ الْمُخْلَصِینَ أَلْحِقُوهُ بِالصَّالِحِینَ مِنْ عِبَادِی وَ أَدْخِلُوهُ جَنَّاتِ النَّعِیمِ وَ اسْقُوهُ مِنَ الرَّحِیقِ الْمَخْتُومِ بِمِزَاجِ الْکَافُورِ.
امام صادق علیه السّلام فرمودند: اموال و زنان و بردگان خود را با خواندن سوره فتح (انا فتحنا) از نابودى حفظ کنید، زیرا اگر کسى بر تلاوت این سوره مداومت کند، در روز قیامت از سوى خداوند مورد خطاب قرار مى گیرد به طورى که همه مردم بشنوند که: تو از بندگان خاص و با اخلاص منى (و به فرشتگان فرمان مى رسد) او را به بندگان شایسته من ملحق کنید و در جنات النعیم (بهشت جاوید) جاى دهید و از شربت ناب سر به مهرى که با کافور بهشتى در آمیخته است، سیرابش سازید.
ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، ص ١١٥
١٤٤٨٠- قَالَ الصَّادِقُ ع لَمَّا حَجَّ مُوسَى ع نَزَلَ عَلَیْهِ جَبْرَئِیلُ ع- فَقَالَ لَهُ مُوسَى ع ... یَا جَبْرَئِیلُ مَا لِمَنْ حَجَّ هَذَا الْبَیْتَ- بِنِیَّةٍ صَادِقَةٍ وَ نَفَقَةٍ طَیِّبَةٍ قَالَ فَرَجَعَ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَأَوْحَى اللَّهُ تَعَالَى إِلَیْهِ قُلْ لَهُ أَجْعَلُهُ فِی الرَّفِیقِ الْأَعْلَى مَعَ النَّبِیِّینَ وَ الصِّدِّیقِینَ وَ الشُّهَدَاءِ وَ الصَّالِحِینَ وَ حَسُنَ أُولَئِکَ رَفِیقاً.
امام صادق علیه السّلام فرمودند: ... حضرت موسی (ع) گفت: اى جبرئیل، پس بهره کسى که این بیت را با نیّتى صادق و نفقه‌اى پاکیزه حجّ کند چیست؟ گوید: پس جبرئیل بسوى خداوند متعال بازگشت و خدا به او وحى فرستاد، که به او بگو: وى را در رفیق اعلى (جایى که رفقاى او بهترین رفقا باشند) با پیغمبران و صدّیقان و شهیدان و صالحان قرار خواهم داد و ایشان نیکو یارانى باشند.
وسائل الشیعة، ج ١١، ص ١٤٤، ح ١٤٤٨٠
٣٣٣٠٧- أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص أَوْصَى إِلَى أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ ع وَ کَانَ فِیمَا أَوْصَى بِهِ أَنْ قَالَ لَهُ یَا عَلِیُّ مَنْ حَفِظَ مِنْ أُمَّتِی أَرْبَعِینَ حَدِیثاً یَطْلُبُ بِذَلِکَ وَجْهَ اللَّهِ وَ الدَّارَ الْآخِرَةَ حَشَرَهُ اللَّهُ یَوْمَ الْقِیَامَةِ مَعَ النَّبِیِّینَ وَ الصِّدِّیقِینَ وَ الشُّهَدَاءِ وَ الصَّالِحِینَ وَ حَسُنَ أُولَئِکَ رَفِیقاً الْحَدِیثَ.
پیامبر خدا صلى الله علیه و آله به امام على علیه السّلام توصیه فرمودند: هر که از امّت من چهل حدیث به خاطر خداوند عزّوجلّ و آخرت حفظ کند، خداوند در روز رستاخیز او را با پیامبران و صدّیقان و شهیدان و صالحان محشور فرماید و اینان چه نیکو همدمانى هستند.
وسائل الشیعة، ج ٢٧، ص ٩٥، ح ٣٣٣٠٧
٣٩٦٠- عُدَّةُ الدَّاعِی، عَنِ النَّبِیِّ ص قَالَ: أَوْحَى اللَّهُ تَعَالَى إِلَیَّ أَنْ یَا أَخَا الْمُرْسَلِینَ وَ یَا أَخَا الْمُنْذِرِینَ أَنْذِرْ قَوْمَکَ لَا یَدْخُلُوا بَیْتاً مِنْ بُیُوتِی وَ لِأَحَدٍ مِنْ عِبَادِی عِنْدَ أَحَدِهِمْ مَظْلِمَةٌ فَإِنِّی أَلْعَنُهُ مَا دَامَ قَائِماً یُصَلِّی بَیْنَ یَدَیَّ حَتَّى یَرُدَّ تِلْکَ الْمَظْلِمَةَ فَأَکُونُ سَمْعَهُ الَّذِی یَسْمَعُ بِهِ وَ أَکُونُ بَصَرَهُ الَّذِی یُبْصِرُ بِهِ وَ یَکُونُ مِنْ أَوْلِیَائِی وَ أَصْفِیَائِی وَ یَکُونُ جَارِی مَعَ النَّبِیِّینَ وَ الصِّدِّیقِینَ وَ الشُّهَدَاءِ وَ الصَّالِحِینَ فِی الْجَنَّةِ.
رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله فرمودند: خداوند متعال بر من وحى فرستاد که اى برادر انبیا و اى برادر بیم دهندگان! قومت را بترسان از اینکه وارد خانه‌اى از خانه‌هاى من شوند در حالى که حقى از بندگان من بر عهده آنان است، چون مادامى که این فرد در برابر من نماز مى‌گزارد، او را لعنت مى‌فرستم تا زمانى که آن حق را برگرداند، اگر چنین کند من گوشش مى‌شوم که با آن مى‌شنود و چشمش مى‌شوم که با آن مى‌بیند. او جزء دوستان و برگزیدگان من مى‌گردد و همراه با پیامبران و صدّیقین و شهداء و صالحین در بهشت، همسایه من مى‌شود.
مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج ٣، ص ٤٤٦، ح ٣٩٦٠
١٢٨٩٠- قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص): مَنْ بَکَى مِنْ ذَنْبٍ غُفِرَ لَهُ وَ مَنْ بَکَى مِنْ خَوْفِ النَّارِ أَعَاذَهُ اللَّهُ مِنْهَا وَ مَنْ بَکَى شَوْقاً إِلَى الْجَنَّةِ أَسْکَنَهُ اللَّهُ فِیهَا وَ کُتِبَ لَهُ أَمَانٌ مِنَ الْفَزَعِ الْأَکْبَرِ وَ مَنْ بَکَى مِنْ خَشْیَةِ اللَّهِ حَشَرَهُ اللَّهُ مَعَ النَّبِیِّینَ وَ الصِّدِّیقِینَ وَ الشُّهَدَاءِ وَ الصَّالِحِینَ وَ حَسُنَ أُولَئِکَ رَفِیقاً.
رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله فرمودند: هر که بر گناهى گریه کند آمرزیده شود و هر که از ترس آتش بگرید خداوند از آتش به او پناه دهد؛ و هر که از شوق بهشت گریه کند خداوند او را در بهشت جاى دهد و امانى از ترس بزرگ براى او نویسد؛ و هر که از ترس خدا بگرید خداوند او را با پیامبران و صدّیقان و شهیدان و صالحان که نیکو رفیقانى هستند، محشور مى کند.
مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج ١١، ص ٢٤٧، ح ١٢٨٩٠
خصوصیات صالحین
٩٠٥- عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَلِیٍّ قَالَ: ... أَمَّا الْبَابُ الْأَعْظَمُ فَیَدْخُلُ مِنْهُ الْعِبَادُ الصَّالِحُونَ وَ هُمْ أَهْلُ الزُّهْدِ وَ الْوَرَعِ وَ الرَّاغِبُونَ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ الْمُسْتَأْنِسُونَ بِهِ قُلْتُ یَرْحَمُکَ اللَّهُ فَإِذَا دَخَلُوا الْجَنَّةَ فَمَا ذَا یَصْنَعُونَ قَالَ یَسِیرُونَ عَلَى نَهَرَیْنِ فِی مَاءٍ صَافٍ فِی سُفُنِ الْیَاقُوتِ مَجَاذِیفُهَا اللُّؤْلُؤُ فِیهَا مَلَائِکَةٌ مِنْ نُورٍ عَلَیْهِمْ ثِیَابٌ خُضْرٌ شَدِیدَةٌ خُضْرَتُهَا قُلْتُ یَرْحَمُکَ اللَّهُ هَلْ یَکُونُ مِنَ النُّورِ أَخْضَرُ قَالَ إِنَّ الثِّیَابَ هِیَ خُضْرٌ وَ لَکِنْ فِیهَا نُورٌ مِنْ نُورِ رَبِّ الْعَالَمِینَ جَلَّ جَلَالُهُ لِیَسِیرُوا عَلَى حَافَتَیْ ذَلِکَ النَّهَرِ قُلْتُ فَمَا اسْمُ ذَلِکَ النَّهَرِ قَالَ جَنَّةُ الْمَأْوَى ...
روایت کرده‌اند از عبد اللّٰه بن على که گفت شخصی از ابوذر غفاری سوال کرد: ... أمّا باب اعظم، از آن در (درِ بهشت) بندگان صالح وارد مى‌شوند و ایشان گروهى هستند که دنیا و محبّت آن را ترک گفته‌اند و اهل پارسائى و پرهیزکارى‌اند و راغبان به خداوند عزّ و جلّ و مأنوسان به او هستند. گفتم: خدا تو را مورد رحمت خویش قرار دهد بگو پس از اینکه داخل بهشت شوند چه میکنند؟ گفت: بر کنار یا بر روى دو نهر در آب زلال و پاک و در کشتیهائى که از یاقوت سرخ است، با پاروهائى از مروارید سیر مى‌کنند و در آنها فرشتگانى از نور مى‌باشند و بر تن ایشان جامه‌هاى سبز رنگ باشد، سبز پر رنگ. گفتم: خدایت رحمت کناد آیا نور سبز هم هست؟ گفت: جامه‌ها سبز است لکن از نور پروردگار عالمیان جلّ جلاله نور و پرتوى در آن جامه‌ها تابیده و آن را منوّر گردانیده است ایشان بر دو طرف آن نهر گردش کنند. گفتم: اسم آن نهر چیست؟ گفت: جنّة المأوى ...
من لا یحضره الفقیه، ج ١، ص ٢٩٢، ح ٩٠٥
عقل و معرفت
١٢- أَبُو عَبْدِ اللَّهِ الْأَشْعَرِیُّ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا رَفَعَهُ عَنْ هِشَامِ بْنِ الْحَکَمِ قَالَ قَالَ لِی أَبُو الْحَسَنِ مُوسَى بْنُ جَعْفَرٍ ع یَا هِشَامُ إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى بَشَّرَ أَهْلَ الْعَقْلِ وَ الْفَهْمِ فِی کِتَابِهِ ... یَا هِشَامُ إِنَّ اللَّهَ حَکَى عَنْ قَوْمٍ صَالِحِینَ أَنَّهُمْ قَالُوا رَبَّنا لا تُزِغْ قُلُوبَنا بَعْدَ إِذْ هَدَیْتَنا وَ هَبْ لَنا مِنْ لَدُنْکَ رَحْمَةً إِنَّکَ أَنْتَ الْوَهَّابُ (آل عمران:٨) حِینَ عَلِمُوا أَنَّ الْقُلُوبَ تَزِیغُ وَ تَعُودُ إِلَى عَمَاهَا وَ رَدَاهَا إِنَّهُ لَمْ یَخَفِ اللَّهَ مَنْ لَمْ یَعْقِلْ عَنِ اللَّهِ وَ مَنْ لَمْ یَعْقِلْ عَنِ اللَّهِ لَمْ یَعْقِدْ قَلْبَهُ عَلَى مَعْرِفَةٍ ثَابِتَةٍ یُبْصِرُهَا وَ یَجِدُ حَقِیقَتَهَا فِی قَلْبِهِ وَ لَا یَکُونُ أَحَدٌ کَذَلِکَ إِلَّا مَنْ کَانَ قَوْلُهُ لِفِعْلِهِ مُصَدِّقاً وَ سِرُّهُ لِعَلَانِیَتِهِ مُوَافِقاً لِأَنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ اسْمُهُ لَمْ یَدُلَّ عَلَى الْبَاطِنِ الْخَفِیِّ مِنَ الْعَقْلِ إِلَّا بِظَاهِرٍ مِنْهُ وَ نَاطِقٍ عَنْهُ ...
امام کاظم علیه السّلام فرمودند: ... اى هشام- خدا از صالحین حکایت کند که آنها گفتند: «پروردگارا بعد از آنکه ما را هدایت فرمودى دلهایمان را منحرف مساز و ما را از نزد خویش رحمتى بخشاى که تو بخشایندهئى» (سوره آل عمران آیه ٨) چون دانستند که دلها منحرف شوند و به کورى و سرنگونى گرایند. همانا از خدا نترسد کسى که از جانب خدا خردمند نگردد و کسى که از جانب خدا خرد نیابد دلش بر معرفت ثابتى که بدان بینا باشد و حقیقتش را دریابد بسته نگردد و کسى بدین سعادت رسد که گفتار و کردارش یکى شود و درونش با برونش موافق باشد زیرا خدائى که اسمش مبارک است بر عقل درونى پنهان جز بظاهرى که از باطن حکایت کند دلیلى نگماشته است.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ١، ص ١٨، ح ١٢
١٢- عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَکَمِ عَنْ سَیْفِ بْنِ عَمِیرَةَ عَنْ أَبِی الصَّبَّاحِ الْکِنَانِیِّ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: أَعِینُونَا بِالْوَرَعِ فَإِنَّهُ مَنْ لَقِیَ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْکُمْ بِالْوَرَعِ کَانَ لَهُ عِنْدَ اللَّهِ فَرَجاً وَ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ- مَنْ یُطِعِ اللَّهَ وَ الرَّسُولَ فَأُولئِکَ مَعَ الَّذِینَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَیْهِمْ مِنَ النَّبِیِّینَ وَ الصِّدِّیقِینَ وَ الشُّهَداءِ وَ الصَّالِحِینَ وَ حَسُنَ أُولئِکَ رَفِیقاً فَمِنَّا النَّبِیُّ وَ مِنَّا الصِّدِّیقُ وَ الشُّهَدَاءُ وَ الصَّالِحُونَ.
ابو الصباح کنانى گوید، امام باقر علیه السّلام فرمود: ما را با ورع یارى کنید، زیرا هر که از شما خداى عز و جل را با ورع ملاقات کند، براى او نزد خدا گشایشى باشد و خداى عز و جل میفرماید: «آنها که خدا و رسول را اطاعت کنند، همدم پیغمبران و صدیقان و شهیدان و صالحین باشند که خدا نعمتشان داده و چه خوب رفیقانى هستند: ٦٩ سوره ٤» پس پیغمبر از ماست و صدیق از ماست و نیکان از ما هستند.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٢، ص ٧٨، ح ١٢
٦- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سُلَیْمَانَ عَنْ أَبِیهِ قَالَ: کُنْتُ عِنْدَ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (ع) ... فَقَالَ یَا أَبَا مُحَمَّدٍ لَقَدْ ذَکَرَکُمُ اللَّهُ فِی کِتَابِهِ فَقَالَ فَأُولئِکَ مَعَ الَّذِینَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَیْهِمْ مِنَ النَّبِیِّینَ وَ الصِّدِّیقِینَ وَ الشُّهَداءِ وَ الصَّالِحِینَ وَ حَسُنَ أُولئِکَ رَفِیقاً (النساء: ٦٩) فَرَسُولُ اللَّهِ (ص) فِی الْآیَةِ النَّبِیُّونَ وَ نَحْنُ فِی هَذَا الْمَوْضِعِ الصِّدِّیقُونَ وَ الشُّهَدَاءُ وَ أَنْتُمُ الصَّالِحُونَ فَتَسَمَّوْا بِالصَّلَاحِ کَمَا سَمَّاکُمُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ.
امام صادق (علیه السلام)- ابوبصیر گوید: امام صادق (علیه السلام) فرمود: ای ابامحمّد! خداوند در کتابش از شما (شیعیان) یاد نموده است؛ خداوند فرمود: «ایشان (در روز رستاخیز) همنشین کسانی خواهد بود که خدا، نعمت خود را بر آنان تمام کرده؛ از پیامبران و صدّیقان و شهدا و صالحان؛ و آنها رفیقهای خوبی هستند» (سوره نساء، آیه ٦٩) که مراد از نبیّون (در آیه) رسول خدا (صلی الله علیه و آله) است و ما نیز در جایگاه شهدا و صدّیقین هستیم و شما نیز در جایگاه صالحان می‌باشید. پس همان‌طور که خداوند شما را صالح نامید بکوشید تا نام صالح برای خود فراهم کنید.
(آیه به طور کامل چنین است: وَمَنْ یُطِعِ اللَّهَ وَالرَّسُولَ فَأُولَٰئِکَ مَعَ الَّذِینَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَیْهِمْ مِنَ النَّبِیِّینَ وَالصِّدِّیقِینَ وَالشُّهَدَاءِ وَالصَّالِحِینَ وَحَسُنَ أُولَٰئِکَ رَفِیقًا یعنی: و کسی که خدا و پیامبر را اطاعت کند، (در روز رستاخیز،) همنشین کسانی خواهد بود که خدا، نعمت خود را بر آنان تمام کرده؛ از پیامبران و صدّیقان و شهدا و صالحان؛ و آنها رفیقهای خوبی هستند)
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٨، ص ٣٥، ح ٦
١- عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (ع): ... وَ اعْلَمُوا أَیَّتُهَا الْعِصَابَةُ أَنَّ السُّنَّةَ مِنَ اللَّهِ قَدْ جَرَتْ فِی الصَّالِحِینَ قَبْلُ وَ قَالَ مَنْ سَرَّهُ أَنْ یَلْقَى اللَّهَ وَ هُوَ مُؤْمِنٌ حَقّاً حَقّاً فَلْیَتَوَلَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ الَّذِینَ آمَنُوا وَ لْیَبْرَأْ إِلَى اللَّهِ مِنْ عَدُوِّهِمْ وَ یُسَلِّمُ لِمَا انْتَهَى إِلَیْهِ مِنْ فَضْلِهِمْ لِأَنَّ فَضْلَهُمْ لَا یَبْلُغُهُ مَلَکٌ مُقَرَّبٌ وَ لَا نَبِیٌّ مُرْسَلٌ وَ لَا مَنْ دُونَ ذَلِکَ- أَ لَمْ تَسْمَعُوا مَا ذَکَرَ اللَّهُ مِنْ فَضْلِ أَتْبَاعِ الْأَئِمَّةِ الْهُدَاةِ وَ هُمُ الْمُؤْمِنُونَ قَالَ فَأُولئِکَ مَعَ الَّذِینَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَیْهِمْ مِنَ النَّبِیِّینَ وَ الصِّدِّیقِینَ وَ الشُّهَداءِ وَ الصَّالِحِینَ وَ حَسُنَ أُولئِکَ رَفِیقاً (النساء: ٦٩) فَهَذَا وَجْهٌ مِنْ وُجُوهِ فَضْلِ أَتْبَاعِ الْأَئِمَّةِ فَکَیْفَ بِهِمْ وَ فَضْلِهِمْ وَ مَنْ سَرَّهُ أَنْ یُتِمَّ اللَّهُ لَهُ إِیمَانَهُ حَتَّى یَکُونَ مُؤْمِناً حَقّاً حَقّاً فَلْیَفِ لِلَّهِ بِشُرُوطِهِ الَّتِی اشْتَرَطَهَا عَلَى الْمُؤْمِنِینَ فَإِنَّهُ قَدِ اشْتَرَطَ مَعَ وَلَایَتِهِ وَ وَلَایَةِ رَسُولِهِ وَ وَلَایَةِ أَئِمَّةِ الْمُؤْمِنِینَ إِقامَ الصَّلاةِ وَ إِیتاءَ الزَّکاةِ وَ إِقْرَاضَ اللَّهِ قَرْضاً حَسَناً* وَ اجْتِنَابَ الْفَوَاحِشِ ما ظَهَرَ مِنْها وَ ما بَطَنَ* فَلَمْ یَبْقَ شَیْءٌ مِمَّا فُسِّرَ مِمَّا حَرَّمَ اللَّهُ إِلَّا وَ قَدْ دَخَلَ فِی جُمْلَةِ قَوْلِهِ فَمَنْ دَانَ اللَّهَ فِیمَا بَیْنَهُ وَ بَیْنَ اللَّهِ مُخْلِصاً لِلَّهِ وَ لَمْ یُرَخِّصْ لِنَفْسِهِ فِی تَرْکِ شَیْءٍ مِنْ هَذَا- فَهُوَ عِنْدَ اللَّهِ فِی حِزْبِهِ الْغَالِبِینَ- وَ هُوَ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ حَقّاً- وَ إِیَّاکُمْ وَ الْإِصْرَارَ عَلَى شَیْءٍ مِمَّا حَرَّمَ اللَّهُ فِی ظَهْرِ الْقُرْآنِ وَ بَطْنِهِ وَ قَدْ قَالَ اللَّهُ تَعَالَى- وَ لَمْ یُصِرُّوا عَلى ما فَعَلُوا وَ هُمْ یَعْلَمُونَ (آل عمران: ١٣٥) ...
امام صادق علیه السّلام فرمودند: ... آگاه باشید اى مردم که دستور خدا درباره نیکان از پیش صادر شده است و فرمود: هر که دوست دارد خدا را در حالى ملاقات کند که مؤمن حقیقى است باید خدا و رسول و مؤمنان را دوست بدارد و نزد خدا از دشمنانشان تبرّى جوید و هر چه از فضل آنها به وى رسد بپذیرد، زیرا هیچ فرشته مقرّب و پیامبرى و نه موجودات پائینتر از ایشان به کنه فضل آنها نرسد.
آیا نشنیدهاید که خدا در برترى پیروان مؤمن امامان هدایتگر فرموده است: «و کسانى که از خدا و پیامبر اطاعت کنند، در زمره کسانى خواهند بود که خدا ایشان را گرامى داشته [یعنى] با پیامبران و راستان و شهیدان و شایستگانند و آنان چه نیکو همدمانند.» (سوره نساء/ آیه ٦٩)
این بخشى از برترى پیروان امامان بود دیگر چه رسد به خود امامان و برترىشان! هر که شاد مى‌شود از اینکه خدا ایمانش را کامل گرداند تا مؤمن حقیقى گردد باید تقواى خدا را با همان شرایطى که براى مؤمنان قرار داده در پیش گیرد. همانا خدا همراه با دوست داشتن او و پیامبر و پیشوایان مؤمنان، برپا کردن نماز و پرداخت زکات و دادن قرض الحسنه و دورى از کارهاى زشت- خواه آشکار یا پنهان- را شرط کرده است و نکتهاى از محرّمات خدا نیست مگر آنکه تفسیر شده و در سخن الهى آمده است. هر که میان خود و خدا به درگاه الهى مخلصانه دیندارى کند و به خود اجازه ندهد دستورى از ایندستورات را نادیده گیرد، در حزب پیروز خداوندى قرار دارد و از مؤمنان حقیقى به شمار آید. بپرهیزید از اینکه در انجام محرّمات ظاهر و باطن الهى که در قرآن بیان شده پا فشارى کنید، چه، خداوند مى‌فرماید: «و بر آنچه مرتکب شدهاند، با آنکه مىدانند [که گناه است] پافشارى نمىکنند» (سوره آل عمران/ آیه ١٣٥).
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٨، ص ١٠، ح ١
١- عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (ع): ... وَ إِیَّاکُمْ وَ مُمَاظَّةَ أَهْلِ الْبَاطِلِ وَ عَلَیْکُمْ بِهُدَى الصَّالِحِینَ وَ وَقَارِهِمْ وَ سَکِینَتِهِمْ وَ حِلْمِهِمْ وَ تَخَشُّعِهِمْ وَ وَرَعِهِمْ عَنْ مَحَارِمِ اللَّهِ وَ صِدْقِهِمْ وَ وَفَائِهِمْ وَ اجْتِهَادِهِمْ لِلَّهِ فِی الْعَمَلِ بِطَاعَتِهِ فَإِنَّکُمْ إِنْ لَمْ تَفْعَلُوا ذَلِکَ لَمْ تُنْزَلُوا عِنْدَ رَبِّکُمْ مَنْزِلَةَ الصَّالِحِینَ قَبْلَکُمْ ...
امام صادق علیه السّلام فرمودند: ... مبادا با اهل باطل درافتید و ستیزه جویید و بر شما باد هدایت صالحان و وقار و آرامش و حلم و خشوع و ورع آنها از محرّمات خدا و وفادارى و کوشش آنان در جلب رضایت خدا با عمل به طاعت او، زیرا اگر چنین نکنید نزد خدا به مقام صالحین پیش از خود دست نیابید.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٨، ص ١٣، ح ١
١- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ سِنَانٍ عَنْ مِسْمَعٍ کِرْدِینٍ الْبَصْرِیِّ قَالَ: کُنْتُ لَا أَزِیدُ عَلَى أَکْلَةٍ بِاللَّیْلِ وَ النَّهَارِ فَرُبَّمَا اسْتَأْذَنْتُ عَلَى أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع وَ أَجِدُ الْمَائِدَةَ قَدْ رُفِعَتْ لَعَلِّی لَا أَرَاهَا بَیْنَ یَدَیْهِ فَإِذَا دَخَلْتُ دَعَا بِهَا فَأُصِیبَ مَعَهُ مِنَ الطَّعَامِ وَ لَا أَتَأَذَّى بِذَلِکَ وَ إِذَا عَقَّبْتُ بِالطَّعَامِ عِنْدَ غَیْرِهِ لَمْ أَقْدِرْ عَلَى أَنْ أَقِرَّ وَ لَمْ أَنَمْ مِنَ النَّفْخَةِ فَشَکَوْتُ ذَلِکَ إِلَیْهِ وَ أَخْبَرْتُهُ بِأَنِّی إِذَا أَکَلْتُ عِنْدَهُ لَمْ أَتَأَذَّ بِهِ فَقَالَ یَا أَبَا سَیَّارٍ إِنَّکَ تَأْکُلُ طَعَامَ قَوْمٍ صَالِحِینَ تُصَافِحُهُمُ الْمَلَائِکَةُ عَلَى فُرُشِهِمْ قَالَ قُلْتُ وَ یَظْهَرُونَ لَکُمْ قَالَ فَمَسَحَ یَدَهُ عَلَى بَعْضِ صِبْیَانِهِ فَقَالَ هُمْ أَلْطَفُ بِصِبْیَانِنَا مِنَّا بِهِمْ.
مسمع کردین بصرى گوید: من در شبانه روز بیش از یک مرتبه غذا نمىخوردم. گاهى از امام صادق علیه السلام اجازه شرفیابى حضورش را میگرفتم که فکر مىکردم سفره برچیده شده و حضرت را در برابر سفره نخواهم دید (تا مبادا امر بخوردن کند و مرا زیان دهد) ولى چون وارد مىشدم سفره مىطلبید من هم همراه حضرت غذا مىخوردم و از آن ناراحت نمىشدم، ولى هر گاه در منزل دیگرى غذا روى غذا مىخوردم، آرام نمیگرفتم و از نفخ شکم خوابم نمىبرد: من این مطلب را بحضرت یاد آور شدم و گزارش دادم که هر گاه نزد او غذا مىخورم آزارم نمىدهدفرمود: اى ابا سیار! تو غذاى مردم صالحى را مىخورى که فرشتگان با آنها روى فرششان مصافحه میکنند، عرضکردم: براى شما آشکار هم مى‌شوند؟ حضرت دست خود را بیکى از کودکانش کشید و فرمود آنها نسبت بکودکان ما از خود ما مهربانترند.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ١، ص ٣٩٣، ح ١
٨- عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَمْرِو بْنِ عُثْمَانَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ عِیسَى رَفَعَهُ قَالَ: ... یَا مُوسَى إِذَا رَأَیْتَ الْغِنَى مُقْبِلًا فَقُلْ ذَنْبٌ عَجِلَتْ لِی عُقُوبَتُهُ وَ إِذَا رَأَیْتَ الْفَقْرَ مُقْبِلًا فَقُلْ مَرْحَباً بِشِعَارِ الصَّالِحِینَ وَ لَا تَکُنْ جَبَّاراً ظَلُوماً وَ لَا تَکُنْ لِلظَّالِمِینَ قَرِیناً ...
اى موسى! اگر دیدى توانگرى به سوى تو روى مىآورد با خود بگو گناهى کردهام کهکیفر آن به سویم شتافته است و اگر تهیدستى را دیدى که به سوى تو مىآید با خود بگوى مرحبا به شعار صالحین، زورگو و ستمکار مباش و نزدیک ستمکاران مگرد. ...
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٨، ص ٤٨، ح ٨
١٢- عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ الْقَاسَانِیِّ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ دَاوُدَ الْمِنْقَرِیِّ عَنْ حَفْصِ بْنِ غِیَاثٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: فِی مُنَاجَاةِ مُوسَى ع یَا مُوسَى إِذَا رَأَیْتَ الْفَقْرَ مُقْبِلًا فَقُلْ مَرْحَباً بِشِعَارِ الصَّالِحِینَ وَ إِذَا رَأَیْتَ الْغِنَى مُقْبِلًا فَقُلْ ذَنْبٌ عَجِلَتْ عُقُوبَتُهُ.
امام صادق علیه السّلام فرمود: در مناجات موسى علیه السّلام است که (خداى تعالى فرماید:) اى موسى؛ هر گاه دیدى فقر رو آورده، بگو مرحبا به شعار صالحین و چون دیدى توانگرى رو آورده بگو: گناهى است که عقوبتش شتاب کرده است.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٢، ص ٢٦٣، ح ١٢
٩- وَ بِهَذَا الْإِسْنَادِ عَنِ الْمِنْقَرِیِّ عَنْ حَفْصِ بْنِ غِیَاثٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: فِی مُنَاجَاةِ مُوسَى ع یَا مُوسَى إِنَّ الدُّنْیَا دَارُ عُقُوبَةٍ عَاقَبْتُ فِیهَا آدَمَ عِنْدَ خَطِیئَتِهِ وَ جَعَلْتُهَا مَلْعُونَةً مَلْعُونٌ مَا فِیهَا إِلَّا مَا کَانَ فِیهَا لِی یَا مُوسَى إِنَّ عِبَادِیَ الصَّالِحِینَ زَهِدُوا فِی الدُّنْیَا بِقَدْرِ عِلْمِهِمْ وَ سَائِرَ الْخَلْقِ رَغِبُوا فِیهَا بِقَدْرِ جَهْلِهِمْ وَ مَا مِنْ أَحَدٍ عَظَّمَهَا فَقَرَّتْ عَیْنَاهُ فِیهَا وَ لَمْ یُحَقِّرْهَا أَحَدٌ إِلَّا انْتَفَعَ بِهَا.
حضرت صادق علیه السّلام فرمود: در مناجات موسى علیه السّلام آمده است که: اى موسى دنیا خانه کیفر است، من آدم را براى خطائى که از او سر زد در آن کیفر دادم و دنیا را ملعونه قرار دادم، آنچه درآنست ملعونست مگر آنچه براى من باشد، اى موسى بندگان صالح من به اندازه دانششان در دنیا زهد ورزیدند و دیگران باندازه نادانیشان بدان رغبت کردند و کسى نیست که آن را بزرگ شمارد و چشمش در آن روشن گردد و هیچ کس آن را زبون و پست نشمرد جز آنکه بدان بهرهمند شود.
(صالح: نیکوکار، شایسته.)
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٢، ص ٣١٧، ح ٩
قَالَ عَلِیُّ بْنِ الْحُسَیْن (ع) (کتابه ع إلى محمد بن مسلم الزهری یعظه): ... أَمَّا بَعْدُ فَأَعْرِضْ عَنْ کُلِّ مَا أَنْتَ فِیهِ حَتَّى تَلْحَقَ بِالصَّالِحِینَ الَّذِینَ دُفِنُوا فِی أَسْمَالِهِمْ لَاصِقَةً بُطُونُهُمْ بِظُهُورِهِمْ لَیْسَ بَیْنَهُمْ وَ بَیْنَ اللَّهِ حِجَابٌ وَ لَا تَفْتِنُهُمُ الدُّنْیَا وَ لَا یُفْتَنُونَ بِهَا رَغِبُوا فَطُلِبُوا فَمَا لَبِثُوا أَنْ لَحِقُوا فَإِذَا کَانَتِ الدُّنْیَا تَبْلُغُ مِنْ مِثْلِکَ هَذَا الْمَبْلَغَ مَعَ کِبَرِ سِنِّکَ وَ رُسُوخِ عِلْمِکَ وَ حُضُورِ أَجَلِکَ فَکَیْفَ یَسْلَمُ الْحَدَثُ فِی سِنِّهِ الْجَاهِلُ فِی عِلْمِهِ الْمَأْفُونُ فِی رَأْیِهِ الْمَدْخُولُ فِی عَقْلِهِ، إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَیْهِ راجِعُونَ ...
نامه امام سجاد علیه السلام به محمد بن مسلم زهری که خطایی کرده بود موعظه می فرمایند: ... اما بعد؛ اینک تصمیم بگیر از وضعی که برای خود ساختی روی گردانی تا به نیکان بپیوندی که در جامه های ژنده به خاک سپرده شدند و چندان از شدت گرسنگی ریاضت می کشیدند که شکمشان به پشتشان چسبیده بود و میان آنها و خدا حجابی نبود و نه دنیا توانست آنان را فریب دهد و نه خود فریفته دنیا شدند. آری آنها شیفتگی را پیشه ساختند و به جستجو پرداختند و بی درنگ به نیکان پیوستند. اگر دنیا در جان مانند تویی با بسیاری سِنت و رسوخ علمت و نزدیکی اجلت چنین رخنه کند، پس آن نوجوان که نه علم چندانی دارد و نه رای پخته ای و نه عقل نابی، تکلیفش چیست؟ انا لله و انا الیه راجعون ...
تحف العقول، ص ٢٧٧
٣٥٥٨- قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام لِعَقَبَةَ بْنِ عَلْقَمَةَ: یَا أَبَا الْجَنُوبِ أَدْرَکْتُ رَسُولَ اللَّهِ ص یَأْکُلُ أَیْبَسَ مِنْ هَذَا وَ یَلْبَسُ أَخْشَنَ مِنْ هَذَا فَإِنْ أَنَا لَمْ آخُذْ بِهِ خِفْتُ أَنْ لَا أَلْحَقَ بِهِ؛ وَ رُئِیَ عَلَیْهِ إِزَارٌ مَرْقُوعٌ فَقِیلَ لَهُ فِی ذَلِکَ فَقَالَ یَقْتَدِی بِهِ الْمُؤْمِنُونَ وَ یَخْشَعُ لَهُ الْقَلْبُ وَ تَذِلُّ بِهِ النَّفْسُ وَ یَقْصِدُ بِهِ الْمُبَالِغُ.
وَ فِی رِوَایَةٍ: أَشْبَهُ بِشِعَارِ الصَّالِحِینَ.
امام على علیه السّلام به عقبة بن علقمه فرمودند: اى ابا الجَنوب! من محضر رسول خدا را درک کردم او خشک‌تر از این (نان) را مى‌خورد و لباس خشن‌تر از این مى‌پوشید و اگر من مانند او رفتار نکنم، مى‌ترسم که به او ملحق نشوم.
و دیده شد بر او (على علیه السّلام) جامه‌اى کهنه و وصله دار پرسیدند چرا جامه شما این قدر وصله‌دار است؟ فرمود: مؤمنان بدان اقتداء مى‌کنند و دل به سبب آن خاشع شود و نفس سرکش ذلیل و رام مى‌گردد و مبلغها با آن میانه روی است. (صرفه اقتصادی دارد)
و در روایت دیگر است: (این رویّه) شبیه تر است به روش صالحین.
مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج ٣، ص ٢٧١، ح ٣٥٥٨
١٩٤٧٥- الْبِحَارُ، عَنْ کِتَابِ عُیُونِ الْحِکَمِ وَ الْمَوَاعِظِ لِعَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ الْوَاسِطِیِّ بِإِسْنَادِهِ إِلَى أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع: أَنَّهُ قَالَ فِی جُمْلَةِ کَلَامٍ لَهُ فِی صِفَاتِ الصَّالِحِینَ نَزَّلُوا الدُّنْیَا مِنْ أَنْفُسِهِمْ کَالْمَیْتَةِ الَّتِی لَا یَحِلُّ لِأَحَدٍ أَنْ یَشْبَعَ مِنْهَا إِلَّا فِی حَالِ الضَّرُورَةِ إِلَیْهَا وَ أَکَلُوا مِنْهَا بِقَدْرِ مَا أَبْقَى لَهُمُ النَّفَسَ وَ أَمْسَکَ الرُّوحَ الْخَبَرَ.
امام على علیه السلام در مورد صفات صالحین فرمودند: دنیا را چون مردارى دیدند که جز در حال ضرورت، خوردن از آن بر هیچ کس روا نیست و از آن به اندازه اى خوردند که زنده بمانند و نمیرند.
مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج ١٦، ص ١٦٦، ح ١٩٤٧٥
١٣٤٩٤- الْبِحَارُ، عَنْ کِتَابِ عُیُونِ الْحِکَمِ وَ الْمَوَاعِظِ لِعَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ الْوَاسِطِیِّ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع: أَنَّهُ قَالَ فِی کَلَامٍ بَعْدَ ذِکْرِ بَعْضِ حَالاتِ الْأَنْبِیَاءِ ثُمَّ اقْتَصَّ الصَّالِحُونَ آثَارَهُمْ وَ سَلَکُوا مِنْهَاجَهُمْ إِلَى أَنْ قَالَ ثُمَّ أَلْزَمُوا أَنْفُسَهُمُ الصَّبْرَ وَ أَنْزَلُوا الدُّنْیَا مِنْ أَنْفُسِهِمْ کَالْمَیْتَةِ الَّتِی لَا یَحِلُّ لِأَحَدٍ أَنْ یَشْبَعَ مِنْهَا إِلَّا فِی حَالِ الضَّرُورَةِ إِلَیْهَا وَ أَکَلُوا مِنْهَا بِقَدْرِ مَا أَبْقَى لَهُمُ النَّفْسَ وَ أَمْسَکَ الرُّوحَ وَ جَعَلُوهَا بِمَنْزِلَةِ الْجِیفَةِ الَّتِی اشْتَدَّ نَتْنُهَا فَکُلُّ مَنْ مَرَّ بِهَا أَمْسَکَ عَلَى فِیهِ فَهُمْ یَتَبَلَّغَونَ بِأَدْنَى الْبَلَاغِ وَ لَا یَنْتَهُونَ إِلَى الشِّبَعِ مِنَ النَّتْنِ وَ یَتَعَجَّبُونَ مِنَ الْمُمْتَلِئِ مِنْهَا شِبَعاً وَ الرَّاضِی بِهَا نَصِیبا.
امام على علیه السلام: این پیامبران و برگزیدگان خدا هستند که از دنیا دل برکندند و سپس مردم صالح در پى آنان (پیامبران) رفتند و دنیا را چون مردارى دیدند که جز در حال ضرورت، خوردن از آن بر هیچ کس روا نیست و از آن به اندازه اى خوردند که زنده بمانند و نمیرند و دنیا را به منزله لاشه اى بس گندیده دانستند که هر که [از آنها] بر آن مى گذشت دهان [و بینى] خود را مى گرفت. آنان از دنیا به کمترین قوت بسنده مى کردند. برادران من! به خدا سوگند دنیا در این سراى و آن سراى در نظر کسى که اندیشه اش را ناب و فکرش را خالص گرداندـ گندیده تر از لاشه و ناخوشایندتر از مردار است، اما آنکه کارش دباغى پوست است مانند کسى که از کنار آن لاشه و مردار مى گذرد یا نزدیکش نشسته است گندیدگى آن را حس نمى کند و بوى آن آزارش نمى دهد.
مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج ١٢، ص ٥٣، ح ١٣٤٩٤
١٩٧٢٣- دَعَائِمُ الْإِسْلَامِ، عَنْ رَسُولِ اللَّهِ ص أَنَّهُ قَالَ: أَکْرَمُ أَخْلَاقِ النَّبِیِّینَ وَ الصِّدِّیقِینَ وَ الشُّهَداءِ وَ الصَّالِحِینَ التَّزَاوُرُ فِی اللَّهِ وَ حَقٌّ عَلَى الْمَزُورِ أَنْ یُقَرِّبَ إِلَى أَخِیهِ مَا تَیَسَّرَ عِنْدَهُ ...
رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله فرمودند: برترین اخلاق پیامبران، صدیقین، شهدا و صالحین زیارت کردن (برادر دینی) برای خداست و حق است بر کسی زیارت شده که هرچه می تواند به برادرش نزدیک شود.
مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج ١٦، ص ٢٣٩، ح ١٩٧٢٣
٤- عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ عُقْبَةَ عَنْ مَهْدِیٍّ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ مُوسَى ع قَالَ: السَّخِیُّ الْحَسَنُ الْخُلُقِ فِی کَنَفِ اللَّهِ لَا یَسْتَخْلِی اللَّهُ مِنْهُ حَتَّى یُدْخِلَهُ الْجَنَّةَ وَ مَا بَعَثَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ نَبِیّاً وَ لَا وَصِیّاً إِلَّا سَخِیّاً وَ مَا کَانَ أَحَدٌ مِنَ الصَّالِحِینَ إِلَّا سَخِیّاً وَ مَا زَالَ أَبِی یُوصِینِی بِالسَّخَاءِ حَتَّى مَضَى وَ قَالَ مَنْ أَخْرَجَ مِنْ مَالِهِ الزَّکَاةَ تَامَّةً فَوَضَعَهَا فِی مَوْضِعِهَا لَمْ یُسْأَلْ مِنْ أَیْنَ اکْتَسَبْتَ مَالَکَ.
امام کاظم علیه السّلام فرمود: سخاوتمند خوش‌اخلاق در پناه خداست، خدا او را رها نمى‌کند تا او را وارد بهشت نماید و خداوند هیچ پیامبر و وصیّى را برنینگیخت مگر سخى و هیچ‌یک از صالحین نبودند مگر سخى. پدرم همیشه مرا به سخاوت سفارش مى‌فرمود تا درگذشت.
حضرتش فرمود: هرکه زکات مال خود را به طور کامل پرداخت کند و در جایگاه خود قرار دهد پرسیده نمى‌شود که از کجا مال خود را به دست آورده‌اى.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٤، ص ٣٩، ح ٤
١٠- سَهْلُ بْنُ زِیَادٍ عَنِ الْجَامُورَانِیِّ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَةَ عَنْ أَبِیهِ قَالَ: رَأَیْتُ أَبَا الْحَسَنِ ع یَعْمَلُ فِی أَرْضٍ لَهُ قَدِ اسْتَنْقَعَتْ قَدَمَاهُ فِی الْعَرَقِ فَقُلْتُ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاکَ أَیْنَ الرِّجَالُ فَقَالَ یَا عَلِیُّ قَدْ عَمِلَ بِالْیَدِ مَنْ هُوَ خَیْرٌ مِنِّی فِی أَرْضِهِ وَ مِنْ أَبِی فَقُلْتُ لَهُ وَ مَنْ هُوَ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص وَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ وَ آبَائِی ع کُلُّهُمْ کَانُوا قَدْ عَمِلُوا بِأَیْدِیهِمْ وَ هُوَ مِنْ عَمَلِ النَّبِیِّینَ وَ الْمُرْسَلِینَ وَ الْأَوْصِیَاءِ وَ الصَّالِحِینَ.
على بن ابى حمزه گوید: ابا الحسن علیه السّلام را دیدم که در حال کار بر روى زمین بود و قدم‌هایش (خاک زیر پایش) از عرق خیس شده بود. عرض کردم: فدایت شوم! کارگران کجایند؟
فرمود: اى على! کسانى با دست خود کار کردند که در روى زمین از من و پدرم بهتر بود.
عرض کردم: آنها کیانند؟
فرمود: پیامبر خدا صلّى اللّه علیه و اله، امیر مؤمنان على علیه السّلام و پدران بزرگوارم علیهم السّلام همۀ اینان با دست خویش به کار پرداختند. چنین کارى از عمل پیامبران، مرسلین، اوصیا و صالحان است.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٧٥، ح ١٠
١- عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (ع): ... وَ إِیَّاکُمْ أَنْ یَبْغِیَ بَعْضُکُمْ عَلَى بَعْضٍ فَإِنَّهَا لَیْسَتْ مِنْ خِصَالِ الصَّالِحِینَ فَإِنَّهُ مَنْ بَغَى صَیَّرَ اللَّهُ بَغْیَهُ عَلَى نَفْسِهِ وَ صَارَتْ نُصْرَةُ اللَّهِ لِمَنْ بُغِیَ عَلَیْهِ وَ مَنْ نَصَرَهُ اللَّهُ غَلَبَ وَ أَصَابَ الظَّفَرَ مِنَ اللَّهِ وَ إِیَّاکُمْ أَنْ یَحْسُدَ بَعْضُکُمْ بَعْضاً فَإِنَّ الْکُفْرَ أَصْلُهُ الْحَسَدُ ...
امام صادق علیه السّلام فرمودند: ... مبادا به یکدیگر ستم و دست اندازى کنید، زیرا آن از سرشت نیکوکاران نیست. همانا هر که ستم و تعدّى کند خدا ستمش را به خودش برگرداند و یارى خدا از آن ستمکش است و هر که را خدا یارى کند پیروز گردد و به چیرگى الهى دست یابد؛ و مبادا بعضی از شما بر بعض دیگر حسد ورزد که همانا اصل کفر حسد است.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٨، ص ٨، ح ١
٢٩٢٢- السَّیِّدُ عَلِیُّ بْنُ طَاوُسٍ فِی فَلَاحِ السَّائِلِ، أَرْوِی بِحَذْفِ الْإِسْنَادِ عَنْ سَیِّدَةِ النِّسَاءِ فَاطِمَةَ ابْنَةِ سَیِّدِ الْأَنْبِیَاءِ ص وَ عَلَى أَبِیهَا وَ بَعْلِهَا وَ بَنِیهَا: أَنَّهَا سأَلَتْ أَبَاهَا مُحَمَّداً ص فَقَالَتْ یَا أَبَتَاهْ مَا لِمَنْ تَهَاوَنَ بِصَلَاتِهِ مِنَ الرِّجَالِ وَ النِّسَاءِ قَالَ یَا فَاطِمَةُ مَنْ تَهَاوَنَ بِصَلَاتِهِ مِنَ الرِّجَالِ وَ النِّسَاءِ ابْتَلَاهُ اللَّهُ بِخَمْسَ عَشْرَةَ خَصْلَةً سِتٌّ مِنْهَا فِی دَارِ الدُّنْیَا وَ ثَلَاثٌ عِنْدَ مَوْتِهِ وَ ثَلَاثٌ فِی قَبْرِهِ وَ ثَلَاثٌ فِی الْقِیَامَةِ إِذَا خَرَجَ مِنْ قَبْرِهِ فَأَمَّا اللَّوَاتِی تُصِیبُهُ فِی دَارِ الدُّنْیَا فَالْأُولَى یَرْفَعُ اللَّهُ الْبَرَکَةَ مِنْ عُمُرِهِ وَ یَرْفَعُ اللَّهُ الْبَرَکَةَ مِنْ رِزْقِهِ وَ یَمْحُو اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ سِیمَاءَ الصَّالِحِینَ مِنْ وَجْهِهِ وَ کُلُّ عَمَلٍ یَعْمَلُهُ لَا یُؤْجَرُ عَلَیْهِ وَ لَا یَرْتَفِعُ دُعَاؤُهُ إِلَى السَّمَاءِ وَ السَّادِسَةُ لَیْسَ لَهُ حَظٌّ فِی دُعَاءِ الصَّالِحِینَ وَ أَمَّا اللَّوَاتِی تُصِیبُهُ عِنْدَ مَوْتِهِ فَأُولَاهُنَّ أَنَّهُ یَمُوتُ ذَلِیلًا وَ الثَّانِیَةُ یَمُوتُ جَائِعاً وَ الثَّالِثَةُ یَمُوتُ عَطْشَاناً [عَطْشَانَ] فَلَوْ سُقِیَ مِنْ أَنْهَارِ الدُّنْیَا لَمْ یَرْوَ عَطَشُهُ وَ أَمَّا اللَّوَاتِی تُصِیبُهُ فِی قَبْرِهِ فَأُولَاهُنَّ یُوَکِّلُ اللَّهُ بِهِ مَلَکاً یُزْعِجُهُ فِی قَبْرِهِ وَ الثَّانِیَةُ یُضَیَّقُ عَلَیْهِ قَبْرُهُ وَ الثَّالِثَةُ تَکُونَ الظُّلْمَةُ فِی قَبْرِهِ وَ أَمَّا اللَّوَاتِی تُصِیبُهُ یَوْمَ الْقِیَامَةِ إِذَا خَرَجَ مِنْ قَبْرِهِ فَأُولَاهُنَّ أَنْ یُوَکِّلَ اللَّهُ بِهِ مَلَکاً یَسْحَبُهُ عَلَى وَجْهِهِ وَ الْخَلَائِقُ یَنْظُرُونَ إِلَیْهِ وَ الثَّانِیَةُ یُحَاسِبُهُ حِسَاباً شَدِیداً وَ الثَّالِثَةُ لَا یَنْظُرُ اللَّهُ إِلَیْهِ وَ لَا یُزَکِّیهِ وَ لَهُ عَذَابٌ أَلِیمٌ.
در روایت آمده که سرور زنان، فاطمه، دختر سرور پیامبران- که درودهای خداوند بر او و پدر و شوی و پسران اوصیاء او باد- از پدر بزرگوارش حضرت محمّد صلّی اللَّه علیه و آله پرسید: ای پدر جان! سزای مردان و زنانی که نماز را سبک بشمارند، چیست؟ فرمود: ای فاطمه، هر کس چه مرد باشد و چه زن، نمازش را سبک بشمارد، خداوند او را به پانزده مصیبت گرفتار می نماید: شش چیز در سرای دنیا و سه چیز هنگام مرگ و سه چیز در قبرش و سه چیز در قیامت هنگام بیرون آمدن از قبر.
مصیبتهایی که در دار دنیا بدان مبتلا می گردد عبارتند از:١- خداوند، خیر و برکت را از عمر او برمی دارد.٢- خداوند، خیر و برکت را از روزی اش برمی دارد.٣- خداوند عزّوجلّ نشانه صالحان را از چهره او محو می فرماید.٤- در برابر اعمالی که انجام داده پاداش داده نمی شود.٥- دعای او به سوی آسمان بالا نمی رود و مستجاب نمی گردد.٦- هیچ بهره ای در دعای بندگان شایسته خدا نداشته و مشمول دعای آنان نخواهد بود.
و مصائبی که هنگام مرگ به او می رسد بدین ترتیب است:١- با حالت خواری و زبونی جان می دهد.٢- گرسنه می میرد.٣- تشنه جان می سپارد، به گونه ای که اگر آب تمام رودخانه های دنیا را به او بدهند، سیراب نگشته و تشنگی اش برطرف نخواهد شد.
و مصیبتهایی که در قبرش بدان گرفتار می گردد بدین قرار می باشد:١- خداوند فرشته ای را بر او می گمارد تا او را در قبر نگران و پریشان نموده و از جایش برکند.٢- خداوند گور را بر او تنگ می گرداند.٣- قبرش تاریک می شود؛ و مصائبی که در روز قیامت، هنگام بیرون آمدن از قبر، بدان مبتلا می شود، عبارت است از:١- خداوند فرشته ای را بر او می گمارد تا در حالی که مردم به او می نگرند، او را به رو بر زمین بکشد.٢- سخت از او حساب می کشند.٣- خداوند هرگز نظر رحمت به او ننموده و از بدیها پاکیزه اش نمی گرداند و برای او عذاب دردناکی خواهد بود.
مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج ٣، ص ٢٤، ح ٢٩٢٢
١٣٩٥٣- فِی الْخِصَالِ بِإِسْنَادِهِ الْآتِی عَنِ الْأَعْمَشِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ ع فِی حَدِیثِ شَرَائِعِ الدِّینِ قَالَ: وَ صَوْمُ شَعْبَانَ حَسَنٌ لِمَنْ صَامَهُ لِأَنَّ الصَّالِحِینَ قَدْ صَامُوا وَ رَغِبُوا فِیهِ وَ کَانَ رَسُولُ اللَّهِ ص یَصِلُ شَعْبَانَ بِشَهْرِ رَمَضَانَ.
امام صادق علیه السّلام فرمودند: و روزه شعبان برای کسی که آن را روزه بگیرد نیکوست برای اینکه صالحین آن را روزه می گرفتند و در آن رغبت می کردند و رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله وصل می کرد [روزه] شعبان را به [روزه] ماه رمضان.
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ٥٠١، ح ١٣٩٥٣
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: (من کتاب له ع کتبه للأشتر النخعی) ... إِنَّمَا یُسْتَدَلُّ عَلَى الصَّالِحِینَ بِمَا یُجْرِی اللَّهُ لَهُمْ عَلَى أَلْسُنِ عِبَادِهِ فَلْیَکُنْ أَحَبَّ الذَّخَائِرِ إِلَیْکَ ذَخِیرَةُ الْعَمَلِ الصَّالِحِ ...
امام على علیه السّلام فرمودند: مردم نیکوکار از سخنانى شناخته مى شوند که خداوند درباره آنان بر زبان بندگان خویش جارى مى سازد؛ بنابراین باید دوست داشتنى ترین اندوخته در نظر تو، اندوخته کار نیک باشد.
نهج البلاغة (للصبحی صالح)، ص ٤٢٧، نامه ٥٣
و روى الشهید الثانی فی کتاب الآداب قال: قال اللَّه تعالى فی السورة السابعة عشرة من الإنجیل: ویل لمن سمع العلم و لم یطلبه کیف یحشر مع الجهّال إلى النار؟! و تعلموا العلم و علّموه، فإنّ العلم إن لم یسعدکم لم یشقکم، و إن لم یرفعکم لم یضعکم، و إن لم یغنکم لم یفقرکم، و إن لم ینفعکم لم یضرّکم، و لا تقولوا نخاف أن نعلم و لا نعمل، و لکن قولوا نرجو أن نعلم و نعمل؛ و العلم یشفع لصاحبه و حقّ على اللَّه أن لا یخزیه. إنّ اللَّه یقول یوم القیامة: یا معشر العلماء، ما ظنّکم بربّکم؟ فیقولون: ظنّنا أن یرحمنا و یغفر لنا، فیقول تعالى: إنّی قد فعلت إنّی استودعتکم حکمتی لا لشرّ أردته بکم بل لخیر أردته بکم، فادخلوا فی صالح عبادی إلى جنّتی برحمتی.
شهید ثانى در کتاب آداب گفته: خداوند متعال در سوره ١٧ انجیل فرموده: واى بر کسى که نام علم را بشنود ولى آن را طلب نکند که چگونه با جاهلان در جهنم محشور خواهد شد. علم را فرا گیرید و به دیگران هم یاد دهید؛ زیرا علم اگر شما را سعید نکند شقى نخواهد کرد. اگر مقام شما را بالا نبرد پایین نخواهد آورد. اگر شما را غنى نکند فقیر نخواهد کرد. اگر به شما نفعى نرساند ضرر نخواهد رساند. نگویید که مىترسیم عالم بشویم و عمل نکنیم، بلکه بگویید امیدواریم که علم را یاد بگیریم و به آن عمل کنیم. علم در روز قیامت شفاعت صاحبش را مىکند و بر خداوند هم حق است که علم را خوار نکند (یعنى شفاعت آن را قبول کند).
زیرا خداوند در روز قیامت مى‌فرماید: اى جماعت علما، نظرتان درباره خداوند چه بوده؟ آنها مىگویند: ما اطمینان داشتیم که خداوند در روز قیامت به ما رحم کند و ما را ببخشد. پس خداوند مى‌فرماید: من شما را بخشیدم. چون حکمت خودم را در وجود شما به ودیعت گذاردم البته نه به خاطر ثمره آن علم این کار را کردم بلکه چون وجود علم خیر بود لذا آن را براى شما گذاردم. پس به جرگه بندگان صالحم داخل شوید که بوسیله رحمت من با آنان داخل بهشت بشوید.
الجواهر السنیة فی الأحادیث القدسیة (کلیات حدیث قدسى)، ص: ٢٣١، ح ٢١١
