احادیث روزه - بخش ١
این روایات در موضوعاتی غیر از احکام روزه است موضوعاتی مانند اهمیت روزه، اثرات روزه، روزه های مستحبی، روزه های ممنوعه و ... که در پنج بخش ارائه گردیده است.
موضوعات بخش ١
مبانی: اهمیت روزه داری- دلیل روزه- اقسام روزه-
نتیجه روزه: بهشت- مانع دوزخ- از بین رفتن گناهان- عبادت - پاداش - سلامت- استجابت دعا- محافظت شدن- رفع فقر- رفع مشکلات روز قیامت- دعای فرشتگان- کنترل شهوت- خوشحالى-
کلمه «صوم» و «صیام» در کتابهای «الکافی»، «وسائل الشیعه»، «تصنیف غرر الحکم و درر الکلم» بررسی شد.
مبانی
اهمیت روزه داری
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: أَوْحَى اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَى مُوسَى ع مَا یَمْنَعُکَ مِنْ مُنَاجَاتِی فَقَالَ یَا رَبِّ أُجِلُّکَ عَنِ الْمُنَاجَاةِ لِخُلُوفِ فَمِ الصَّائِمِ فَأَوْحَى اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَیْهِ یَا مُوسَى لَخُلُوفُ فَمِ الصَّائِمِ أَطْیَبُ عِنْدِی مِنْ رِیحِ الْمِسْکِ.
امام صادق (علیه السلام) فرمودند: خداوند عزّ و جلّ به موسى علیه السّلام وحى فرمود: چه چیزى تو را از مناجات من باز مى‌دارد؟ گفت: اى پروردگار من! تو را بزرگ مى‌شمارم که با بوى دهان روزه‌دار با تو مناجات کنم. خداوند عزّ و جلّ به او وحى نمود: اى موسى! بوى دهان روزه‌دار نزد من از مشک خوشبوتر است.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٤، ص ٦٤، ح ١٣
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى یَقُولُ الصَّوْمُ لِی وَ أَنَا أَجْزِی عَلَیْهِ.
امام صادق (علیه السلام) فرمودند: همانا خدای تبارک و تعالی مى‌فرماید: «روزه مال من است و خودم پاداش آن را مى‌دهم.»
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٤، ص ٦٣، ح ٦
قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَ کُلُّ أَعْمَالِ ابْنِ آدَمَ بِعَشَرَةِ أَضْعَافِهَا إِلَى سَبْعِمِائَةِ ضِعْفٍ إِلَّا الصَّبْرَ فَإِنَّهُ لِی وَ أَنَا أَجْزِی بِهِ فَثَوَابُ الصَّبْرِ مَخْزُونٌ فِی عِلْمِ اللَّهِ وَ الصَّبْرُ الصَّوْمُ.
رسول خدا صلّى اللّٰه علیه و آله فرمودند خدای عزوجل می فرماید: هر عمل فرزند آدم ده برابر تا هفتاد برابر می شود مگر صبر که آن برای من است و من پاداش می دهم به آن پس ثواب صبر ذخیره شده در علم خدا است و صبر همان روزه است.
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ٤٠٤، ح ١٣٧٠٥
عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَسَنِ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ أَبِیهِ عَنِ الرِّضَا ع قَالَ: إِنَّ لِلَّهِ مَلَائِکَةً مُوَکَّلِینَ بِالصَّائِمِینَ وَ الصَّائِمَاتِ یَمْسَحُونَهُمْ بِأَجْنِحَتِهِمْ وَ یُسْقِطُونَ عَنْهُمْ ذُنُوبَهُمْ وَ إِنَّ لِلَّهِ مَلَائِکَةً قَدْ وَکَّلَهُمْ بِالدُّعَاءِ لِلصَّائِمِینَ وَ الصَّائِمَاتِ لَا یُحْصِی عَدَدَهُمْ إِلَّا اللَّهُ تَعَالَى.
امام رضا علیه السّلام فرمودند: براستی که خداوند ملائکه ای دارد که ایشان را موکل قرار داده برای زنان و مردان روزه دار، بال های خود را به صورت روزه داران می کشند و گناهان ایشان را می ریزند و همانا خداوند ملائکه ای دارد که مامور به دعا برای زنان و مردان روزه دار هستند که کسی تعداد ایشان را نمی تواند شمارش کند غیر از خدای متعال.
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ٤٠٥، ح ١٣٧٠٨
عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: إِنَّ الْمُؤْمِنَ إِذَا قَامَ لَیْلَهُ ثُمَّ أَصْبَحَ صَائِماً نَهَارَهُ لَمْ یُکْتَبْ عَلَیْهِ ذَنْبٌ وَ لَمْ یَخْطُ خُطْوَةً إِلَّا کَتَبَ اللَّهُ لَهُ بِهَا حَسَنَةً (وَ لَمْ یَتَکَلَّمْ بِکَلِمَةِ خَیْرٍ إِلَّا کَتَبَ لَهُ بِهَا حَسَنَةً) وَ إِنْ مَاتَ فِی نَهَارِهِ صُعِدَ بِرُوحِهِ إِلَى عِلِّیِّینَ وَ إِنْ عَاشَ حَتَّى یُفْطِرَ کَتَبَهُ اللَّهُ مِنَ الْأَوَّابِینَ.
امام باقر علیه السّلام فرمودند: به درستی که مومن وقتی شب را بیدار باشد سپس صبح کند در حالی که آن روز روزه‌دار باشد برای او گناهی نوشته نمی شود و قدمی بر نمی دارد مگر اینکه برای او حسنه ای نوشته می شود .(کلمه خیری نمی گوید مگر اینکه برای او حسنه ای نوشته می شود ) و اگر در آن روز بمیرد روح او به علیین بالا برده میشود و اگر بماند تا اینکه افطار نماید خداوند او را از بازگشت کنندگان به حق تعالی می نویسد.
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ٤٠٦، ح ١٣٧١١
دلیل روزه
عَنْ حَمْزَةَ بْنِ مُحَمَّدٍ قَالَ: کَتَبْتُ إِلَى أَبِی مُحَمَّدٍ ع لِمَ فَرَضَ اللَّهُ الصَّوْمَ فَوَرَدَ الْجَوَابُ لِیَجِدَ الْغَنِیُّ مَضَضَ الْجُوعِ فَیَحِنَّ عَلَى الْفَقِیرِ.
حمزة بن محمّد -: به امام عسکری(ع) نوشتم: چرا خداوند، روزه را واجب ساخته است؟ چنین جواب آمد:«تا ثروتمند، سختی گرسنگی را دریابد و بر نیازمند دلسوزی کند».
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٤، ص ١٨١، ح ٦
قَالَ عَلِیّ علیه السّلام: زَکَاةُ الْبَدَنِ الْجِهَادُ وَ الصِّیَامُ.
امام على علیه السّلام فرمودند: زکات بدن جهاد است و روزه.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ١٧٦، ح ٣٣٥٨
قَالَ عَلِیّ علیه السّلام: فَرَضَ اللَّهُ سُبْحَانَهُ الْإِیمَانَ تَطْهِیراً مِنَ الشِّرْکِ وَ الصَّلَاةَ تَنْزِیهاً عَنِ الْکِبْرِ وَ الزَّکَاةَ تَسَبُّباً [تَسْبِیباً] لِلرِّزْقِ وَ الصِّیَامَ ابْتِلَاءً لِإِخْلَاصِ الْخَلْقِ ...
امام على علیه السّلام فرمودند: ... خداوند روزه را واجب کرد تا به وسیله آن اخلاص خلق را بیازماید ...
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ١٧٦، ح ٣٣٧٦
عَنْ هِشَامِ بْنِ الْحَکَمِ أَنَّهُ سَأَلَ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ عِلَّةِ الصِّیَامِ فَقَالَ إِنَّمَا فَرَضَ اللَّهُ الصِّیَامَ لِیَسْتَوِیَ بِهِ الْغَنِیُّ وَ الْفَقِیرُ وَ ذَلِکَ أَنَّ الْغَنِیَّ لَمْ یَکُنْ لِیَجِدَ مَسَّ الْجُوعِ فَیَرْحَمَ الْفَقِیرَ لِأَنَّ الْغَنِیَّ کُلَّمَا أَرَادَ شَیْئاً قَدَرَ عَلَیْهِ فَأَرَادَ اللَّهُ تَعَالَى أَنْ یُسَوِّیَ بَیْنَ خَلْقِهِ وَ أَنْ یُذِیقَ الْغَنِیَّ مَسَّ الْجُوعِ وَ الْأَلَمِ لِیَرِقَّ عَلَى الضَّعِیفِ وَ یَرْحَمَ الْجَائِعَ.
هشام بن حکم از امام صادق علیه السّلام در باره علت روزه گرفتن سؤال کرد، آن حضرت فرمود: همانا که خداى عزّ و جلّ روزه را از آنرو واجب ساخت که غنى و فقیر بوسیله آن در یک سطح قرار گیرند. و این بدان سبب است که غنى چنان نبود که اثر گرسنگى را احساس کند، تا بر فقیر رحم آورد، زیرا غنى هر زمان که چیزى مى‌خواست بر آن قادر بود، از این رو خداى عزّ و جلّ اراده کرد تا میان افراد خلقش تساوى برقرار سازد، و رنج گرسنگى و درد را به غنى بچشاند، تا نسبت به ضعیف رقّت کند، و بر گرسنه رحم آورد.
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ٧، ح ١٢٦٩٧
عَنِ الصَّادِقِ ع قَالَ: لِکُلِّ شَیْءٍ زَکَاةٌ وَ زَکَاةُ الْأَجْسَادِ الصِّیَامُ.
امام صادق علیه السّلام فرمودند: برای هر چیز زکاتی است و زکات بدنها روزه است.
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ٨، ح ١٢٦٩٨
عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ الرِّضَا ع فِیمَا کَتَبَ إِلَیْهِ مِنْ جَوَابِ مَسَائِلِهِ عِلَّةُ الصَّوْمِ لِعِرْفَانِ مَسِّ الْجُوعِ وَ الْعَطَشِ لِیَکُونَ الْعَبْدُ ذَلِیلًا مُسْتَکِیناً مَأْجُوراً مُحْتَسِباً صَابِراً وَ یَکُونَ ذَلِکَ دَلِیلًا لَهُ عَلَى شَدَائِدِ الْآخِرَةِ مَعَ مَا فِیهِ مِنَ الِانْکِسَارِ لَهُ عَنِ الشَّهَوَاتِ وَاعِظاً لَهُ فِی الْعَاجِلِ دَلِیلًا عَلَى الْآجِلِ لِیَعْلَمَ شِدَّةَ مَبْلَغِ ذَلِکَ مِنْ أَهْلِ الْفَقْرِ وَ الْمَسْکَنَةِ فِی الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ.
امام ابو الحسن على بن موسى الرضا علیهما السّلام ضمن جواب خود بر مسائل محمّد بن سنان، براى او نوشت: علّت تشریع روزه، شناختن اثر گرسنگى و تشنگى است، تا آدمى ذلیل و متضرّع و مأجور و اندوزنده ذخیره عمل صالح و صابر گردد، و این سختیها براى او دلیلى بر سختى و شدائد آخرت شود، و علاوه بر خاصیّت شکستن صولت و سورت شهوات که در آن نهفته است، در عاجل دنیا براى او واعظى و بر آجل آخرت دلیلى باشد، تا از این رهگذر شدّت تأثیر آن سختیها را بر اهل فقر و مسکنت بفهمد، و در دنیا و آخرتش مؤثر افتد.
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ٨، ح ١٢٦٩٩
عَنْ حَمْزَةَ بْنِ مُحَمَّدٍ أَنَّهُ کَتَبَ إِلَى أَبِی مُحَمَّدٍ ع لِمَ فَرَضَ اللَّهُ الصَّوْمَ فَوَرَدَ فِی الْجَوَابِ لِیَجِدَ الْغَنِیُّ مَسَّ الْجُوعِ فَیَمُنَّ عَلَى الْفَقِیرِ.
عَنْ حَمْزَةَ بْنِ مُحَمَّدٍ مِثْلَهُ إِلَّا أَنَّهُ قَالَ لِیَجِدَ الْغَنِیُّ مَضَضَ الْجُوعِ فَیَحْنُوَ عَلَى الْفَقِیرِ.
حمزه بن محمد برای امام حسن عکسری(ع) سؤالی بدین مضمون نوشت که چرا خداوند عزوجل روزه را واجب کرده است؟ در جواب آن آمد: تا غنی حال گرسنگی را بچشد و به فقیر احسان کند.
در روایتی مانند آن است که در جواب نوشت: خداوند تعالی روزه را واجب کرد تا غنی حس گرسنگی را بچشد تا بر فقیر مهر ورزد.
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ٨، ح ١٢٧٠٠
عَنِ الْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ عَنِ الرِّضَا ع قَالَ: إِنَّمَا أُمِرُوا بِالصَّوْمِ لِکَیْ یَعْرِفُوا أَلَمَ الْجُوعِ وَ الْعَطَشِ فَیَسْتَدِلُّوا عَلَى فَقْرِ الْآخِرَةِ وَ لِیَکُونَ الصَّائِمُ خَاشِعاً ذَلِیلًا مُسْتَکِیناً مَأْجُوراً مُحْتَسِباً عَارِفاً صَابِراً عَلَى مَا أَصَابَهُ مِنَ الْجُوعِ وَ الْعَطَشِ فَیَسْتَوْجِبَ الثَّوَابَ مَعَ مَا فِیهِ مِنَ الْإِمْسَاکِ عَنِ الشَّهَوَاتِ وَ لِیَکُونَ ذَلِکَ وَاعِظاً لَهُمْ فِی الْعَاجِلِ وَ رَائِضاً لَهُمْ عَلَى أَدَاءِ مَا کَلَّفَهُمْ وَ دَلِیلًا لَهُمْ فِی الْآجِلِ وَ لِیَعْرِفُوا شِدَّةَ مَبْلَغِ ذَلِکَ عَلَى أَهْلِ الْفَقْرِ وَ الْمَسْکَنَةِ فِی الدُّنْیَا فَیُؤَدُّوا إِلَیْهِمْ مَا افْتَرَضَ اللَّهُ لَهُمْ فِی أَمْوَالِهِمْ.
امام رضا علیه السّلام فرمودند: برای اینکه گرسنگی و تشنگی را بشناسند و به فقر و ناداری (خود) در آخرت پی ببرند و برای اینکه روزه‌دار خاشع، فروتن و خوار شود و نیازمندی نشان دهد، پاداش برد، حسابگر بار آید، در برابر سختیها که از گرسنگی و تشنگی به او می‌رسد صابر باشد تا مستحق ثواب شود. علاوه بر این، در روزه چیزهای دیگری هست از قبیل شکستن شهوت‌ها، کنترل هوای نفس، پیشگیری از طغیان آن و اینکه در دنیا موجب پند و عبرت آنان شود و مایه ریاضت و سخت‌کوشی و تمرینی برای آماده کردن آنان بر انجام تکالیف باشد، دلیل و راهنمای آنان بر سختی و شدت جهان دیگر شود و در پرتو روزه شدت فشار و سختی گرسنگی و تشنگی را بر فقیران و بینوایان در دنیا احساس و درک کنند و بشناسند و آنچه را خداوند در اموالشان برای مساکین و تهی دستان واجب کرده ادا کنند.
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ٩، ح ١٢٧٠١
اقسام روزه
عَنِ الزُّهْرِیِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ ع قَالَ: قَالَ لِی یَوْماً یَا زُهْرِیُّ مِنْ أَیْنَ جِئْتَ فَقُلْتُ مِنَ الْمَسْجِدِ قَالَ فِیمَ کُنْتُمْ قُلْتُ تَذَاکَرْنَا أَمْرَ الصَّوْمِ فَاجْتَمَعَ رَأْیِی وَ رَأْیُ أَصْحَابِی عَلَى أَنَّهُ لَیْسَ مِنَ الصَّوْمِ شَیْءٌ وَاجِبٌ إِلَّا صَوْمُ شَهْرِ رَمَضَانَ فَقَالَ یَا زُهْرِیُّ لَیْسَ کَمَا قُلْتُمْ الصَّوْمُ عَلَى أَرْبَعِینَ وَجْهاً فَعَشَرَةُ أَوْجُهٍ مِنْهَا وَاجِبَةٌ کَوُجُوبِ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ عَشَرَةُ أَوْجُهٍ مِنْهَا صِیَامُهُنَّ حَرَامٌ وَ أَرْبَعَةَ عَشَرَ مِنْهَا صَاحِبُهَا بِالْخِیَارِ إِنْ شَاءَ صَامَ وَ إِنْ شَاءَ أَفْطَرَ وَ صَوْمُ الْإِذْنِ عَلَى ثَلَاثَةِ أَوْجُهٍ وَ صَوْمُ التَّأْدِیبِ وَ صَوْمُ الْإِبَاحَةِ وَ صَوْمُ السَّفَرِ وَ الْمَرَضِ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ فَسِّرْهُنَّ لِی قَالَ أَمَّا الْوَاجِبَةُ فَصِیَامُ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ صِیَامُ شَهْرَیْنِ مُتَتَابِعَیْنِ فِی کَفَّارَةِ الظِّهَارِ لِقَوْلِ اللَّهِ تَعَالَى- الَّذِینَ یُظاهِرُونَ مِنْ نِسائِهِمْ ثُمَّ یَعُودُونَ لِما قالُوا فَتَحْرِیرُ رَقَبَةٍ مِنْ قَبْلِ أَنْ یَتَمَاسَّا إِلَى قَوْلِهِ فَمَنْ لَمْ یَجِدْ فَصِیامُ شَهْرَیْنِ مُتَتابِعَیْنِ (المجادلة: ٢ و ٣) وَ صِیَامُ شَهْرَیْنِ مُتَتَابِعَیْنِ فِیمَنْ أَفْطَرَ یَوْماً مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ صِیَامُ شَهْرَیْنِ مُتَتَابِعَیْنِ فِی قَتْلِ الْخَطَإِ لِمَنْ لَمْ یَجِدِ الْعِتْقَ وَاجِبٌ لِقَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ- وَ مَنْ قَتَلَ مُؤْمِناً خَطَأً فَتَحْرِیرُ رَقَبَةٍ مُؤْمِنَةٍ وَ دِیَةٌ مُسَلَّمَةٌ إِلى أَهْلِهِ إِلَى قَوْلِهِ عَزَّ وَ جَلَّ- فَمَنْ لَمْ یَجِدْ فَصِیامُ شَهْرَیْنِ مُتَتابِعَیْنِ تَوْبَةً مِنَ اللَّهِ وَ کانَ اللَّهُ عَلِیماً حَکِیماً (النساء: ٩٢) وَ صَوْمُ ثَلَاثَةِ أَیَّامٍ فِی کَفَّارَةِ الْیَمِینِ وَاجِبٌ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ- فَصِیامُ ثَلاثَةِ أَیَّامٍ ذلِکَ کَفَّارَةُ أَیْمانِکُمْ إِذا حَلَفْتُمْ (المائدة: ٨٩) هَذَا لِمَنْ لَا یَجِدُ الْإِطْعَامَ کُلُّ ذَلِکَ مُتَتَابِعٌ وَ لَیْسَ بِمُتَفَرِّقٍ وَ صِیَامُ أَذَى حَلْقِ الرَّأْسِ وَاجِبٌ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ- فَمَنْ کانَ مِنْکُمْ مَرِیضاً أَوْ بِهِ أَذىً مِنْ رَأْسِهِ فَفِدْیَةٌ مِنْ صِیامٍ أَوْ صَدَقَةٍ أَوْ نُسُکٍ (البقرة: ١٩٦) فَصَاحِبُهَا فِیهَا بِالْخِیَارِ فَإِنْ صَامَ صَامَ ثَلَاثَةَ أَیَّامٍ وَ صَوْمُ الْمُتْعَةِ وَاجِبٌ لِمَنْ لَمْ یَجِدِ الْهَدْیَ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ- فَمَنْ تَمَتَّعَ بِالْعُمْرَةِ إِلَى الْحَجِّ فَمَا اسْتَیْسَرَ مِنَ الْهَدْیِ فَمَنْ لَمْ یَجِدْ فَصِیامُ ثَلاثَةِ أَیَّامٍ فِی الْحَجِّ وَ سَبْعَةٍ إِذا رَجَعْتُمْ تِلْکَ عَشَرَةٌ کامِلَةٌ (البقرة: ١٩٦) وَ صَوْمُ جَزَاءِ الصَّیْدِ وَاجِبٌ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ- وَ مَنْ قَتَلَهُ مِنْکُمْ مُتَعَمِّداً فَجَزاءٌ مِثْلُ ما قَتَلَ مِنَ النَّعَمِ یَحْکُمُ بِهِ ذَوا عَدْلٍ مِنْکُمْ هَدْیاً بالِغَ الْکَعْبَةِ أَوْ کَفَّارَةٌ طَعامُ مَساکِینَ أَوْ عَدْلُ ذلِکَ صِیاماً (المائدة ٩٥)- أَ وَ تَدْرِی کَیْفَ یَکُونُ عَدْلُ ذَلِکَ صِیَاماً یَا زُهْرِیُّ قَالَ قُلْتُ لَا أَدْرِی قَالَ یُقَوَّمُ الصَّیْدُ قِیمَةً قِیمَةَ عَدْلٍ ثُمَّ تُفَضُّ تِلْکَ الْقِیمَةُ عَلَى الْبُرِّ ثُمَّ یُکَالُ ذَلِکَ الْبُرُّ أَصْوَاعاً فَیَصُومُ لِکُلِّ نِصْفِ صَاعٍ یَوْماً وَ صَوْمُ النَّذْرِ وَاجِبٌ وَ صَوْمُ الِاعْتِکَافِ وَاجِبٌ وَ أَمَّا الصَّوْمُ الْحَرَامُ فَصَوْمُ یَوْمِ الْفِطْرِ وَ یَوْمِ الْأَضْحَى وَ ثَلَاثَةِ أَیَّامٍ مِنْ أَیَّامِ التَّشْرِیقِ وَ صَوْمُ یَوْمِ الشَّکِّ أُمِرْنَا بِهِ وَ نُهِینَا عَنْهُ أُمِرْنَا بِهِ أَنْ نَصُومَهُ مَعَ صِیَامِ شَعْبَانَ وَ نُهِینَا عَنْهُ أَنْ یَنْفَرِدَ الرَّجُلُ بِصِیَامِهِ فِی الْیَوْمِ الَّذِی یَشُکُّ فِیهِ النَّاسُ فَقُلْتُ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاکَ فَإِنْ لَمْ یَکُنْ صَامَ مِنْ شَعْبَانَ شَیْئاً کَیْفَ یَصْنَعُ قَالَ یَنْوِی لَیْلَةَ الشَّکِّ أَنَّهُ صَائِمٌ مِنْ شَعْبَانَ فَإِنْ کَانَ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ أَجْزَأَ عَنْهُ وَ إِنْ کَانَ مِنْ شَعْبَانَ لَمْ یَضُرَّهُ فَقُلْتُ وَ کَیْفَ یُجْزِئُ صَوْمُ تَطَوُّعٍ عَنْ فَرِیضَةٍ فَقَالَ لَوْ أَنَّ رَجُلًا صَامَ یَوْماً مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ تَطَوُّعاً وَ هُوَ لَا یَعْلَمُ أَنَّهُ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ ثُمَّ عَلِمَ بَعْدُ بِذَلِکَ لَأَجْزَأَ عَنْهُ لِأَنَّ الْفَرْضَ إِنَّمَا وَقَعَ عَلَى الْیَوْمِ بِعَیْنِهِ وَ صَوْمُ الْوِصَالِ حَرَامٌ وَ صَوْمُ الصَّمْتِ حَرَامٌ وَ صَوْمُ نَذْرِ الْمَعْصِیَةِ حَرَامٌ وَ صَوْمُ الدَّهْرِ حَرَامٌ- وَ أَمَّا الصَّوْمُ الَّذِی صَاحِبُهُ فِیهِ بِالْخِیَارِ فَصَوْمُ یَوْمِ الْجُمُعَةِ وَ الْخَمِیسِ وَ صَوْمُ الْبِیضِ وَ صَوْمُ سِتَّةِ أَیَّامٍ مِنْ شَوَّالٍ بَعْدَ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ صَوْمُ یَوْمِ عَرَفَةَ وَ صَوْمُ یَوْمِ عَاشُورَاءَ فَکُلُّ ذَلِکَ صَاحِبُهُ فِیهِ بِالْخِیَارِ إِنْ شَاءَ صَامَ وَ إِنْ شَاءَ أَفْطَرَ وَ أَمَّا صَوْمُ الْإِذْنِ فَالْمَرْأَةُ لَا تَصُومُ تَطَوُّعاً إِلَّا بِإِذْنِ زَوْجِهَا وَ الْعَبْدُ لَا یَصُومُ تَطَوُّعاً إِلَّا بِإِذْنِ مَوْلَاهُ وَ الضَّیْفُ لَا یَصُومُ تَطَوُّعاً إِلَّا بِإِذْنِ صَاحِبِهِ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَنْ نَزَلَ عَلَى قَوْمٍ فَلَا یَصُومُ تَطَوُّعاً إِلَّا بِإِذْنِهِمْ وَ أَمَّا صَوْمُ التَّأْدِیبِ فَأَنْ یُؤْخَذَ الصَّبِیُّ إِذَا رَاهَقَ بِالصَّوْمِ تَأْدِیباً وَ لَیْسَ بِفَرْضٍ وَ کَذَلِکَ الْمُسَافِرُ إِذَا أَکَلَ مِنْ أَوَّلِ النَّهَارِ ثُمَّ قَدِمَ أَهْلَهُ أُمِرَ بِالْإِمْسَاکِ بَقِیَّةَ یَوْمِهِ وَ لَیْسَ بِفَرْضٍ وَ أَمَّا صَوْمُ الْإِبَاحَةِ لِمَنْ أَکَلَ أَوْ شَرِبَ نَاسِیاً أَوْ قَاءَ مِنْ غَیْرِ تَعَمُّدٍ فَقَدْ أَبَاحَ اللَّهُ لَهُ ذَلِکَ وَ أَجْزَأَ عَنْهُ صَوْمُهُ وَ أَمَّا صَوْمُ السَّفَرِ وَ الْمَرَضِ فَإِنَّ الْعَامَّةَ قَدِ اخْتَلَفَتْ فِی ذَلِکَ فَقَالَ قَوْمٌ یَصُومُ وَ قَالَ آخَرُونَ لَا یَصُومُ وَ قَالَ قَوْمٌ إِنْ شَاءَ صَامَ وَ إِنْ شَاءَ أَفْطَرَ وَ أَمَّا نَحْنُ فَنَقُولُ یُفْطِرُ فِی الْحَالَیْنِ جَمِیعاً فَإِنْ صَامَ فِی السَّفَرِ أَوْ فِی حَالِ الْمَرَضِ فَعَلَیْهِ الْقَضَاءُ فَإِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَ یَقُولُ- فَمَنْ کانَ مِنْکُمْ مَرِیضاً أَوْ عَلى سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِنْ أَیَّامٍ أُخَرَ (البقرة: ١٨٧) فَهَذَا تَفْسِیرُ الصِّیَامِ.
زهرى گوید: خدمت امام زین العابدین رسیدم به من فرمود اى زهرى از کجا آمدى؟ عرض کردم:از مسجد فرمود:در باره چه گفتگو داشتید؟عرض کردم:در باره روزه گفتگو کردیم و رأى من و یارانم همگى بر این شد که بجز روزه ماه رمضان روزه واجبى نیست فرمود:اى زهرى چنین نیست که شما گفتید روزه بر چهل قسم است ده قسم از آن واجب است همچون وجوب روزه ماه رمضان و ده قسم از آنها روزه گرفتنش حرام است و چهارده قسم از آن صاحبش اختیار دارد اگر خواست روزه مى‌گیرد و اگر خواست افطار مى‌کند و روزه اذن بر سه قسم است و روزه تأدیب و روزه سفر و بیمارى.
عرض کردم:فدایت شوم اینها را براى من تفسیر کنید. فرمود: اما واجب پس روزه ماه رمضان است و روزه دو ماه پى در پى از براى کسى که یک روز از ماه رمضان را عمدا افطار کرده باشد و روزه دو ماه پى در پى واجب است در مورد کسى که از روى خطا قتلى کند و بنده‌اى را نیابد تا آزاد کند که خداى عز و جل میفرماید کسى که مؤمنى را از راه خطا بکشد باید یک بنده مؤمن آزاد کند و یک دیه به خاندان مقتول بدهد تا آنجا که میفرماید اگر نیابد دو ماه پى در پى روزه بگیرد. (نساء-٩١) و دو ماه روزه پى در پى در کفاره ظهار واجب است به کسى که بنده آزاد کردن نتواند خداى تبارک و تعالى فرماید آنان که با زنهاى خود ظهار کنند سپس از گفتار خود باز گردند باید پیش از آمیزش یک بنده آزاد کنند این دستور براى این است که شما پند بگیرید و خدا به آنچه مى‌کنید آگاه است و هر کس نیابد دو ماه پى در پى روزه بر او واجب است پیش از آمیزش(سوره مجادله ٢ و ٣) و روزه سه روز در کفاره قسم واجب است کسى را که نتواند اطعام کند خداى تبارک و تعالى میفرماید کسى که نتواند اطعام نماید روزه سه روز بر او واجب است این کفاره قسم شما است هنگامى که سوگند بخورید (مائدة ٩٢)همه این روزه‌ها پى در پى است نه پراکنده. و روزه سر تراشیدن در حال احرام واجب است که براى رفع آزار تراشیده باشد خداى تبارک و تعالى میفرماید اگر کسى از شما بیمار باشد یا از سرش در اذیت باشد فدیه بدهد از روزه یا صدقه یا عبادت و صاحبش(در برگزیدن یکى از این سه)اختیار دارد و اگر روزه بگیرد سه روز روزه میگیرد.و روزه بجاى قربانى حج تمتع واجب است براى کسى که قربانى نیابد خداى تبارک و تعالى میفرماید کسى که از عمره تمتع به حج برود آنچه میسر است قربانى کند پس کسى که قربانى نیافت سه روز در حج روزه بگیرد و هفت روز هنگامى که به وطن باز گشتید و این ده روز تمام مى‌شود(سورة نساء ٩٤). و روزه کفاره شکار کردن در حال احرام واجب است خداى تبارک و تعالى میفرماید هر کس از شما از روى عمد شکارى را کشت همانند آن را از حیوانات اهلى کفاره دهد و دو نفر عادل از شماها حکم آن باشند این قربانى باید در مکه باشد و یا به کفاره آن تهى دستان را اطعام کند یا برابر آن روزه بدارد (سورة مائدة ٩٥) سپس فرمود:اى زهرى میدانى برابر آن روزه داشتن چگونه است؟عرض کردم:نمیدانم فرمود:شکار را قیمت میکنند سپس بهاء آن را بگندم میدهند سپس آن گندم را پیمانه میکنند که چند صاع است براى هر نیم صاع یک روز روزه مى‌گیرند. و روزه نذر واجب است و روزه اعتکاف واجب است. و اما روزه حرام روزه روز فطر و روز قربان و سه روز از روزهاى تشریق.(١١ و ١٢ و ١٣ ذى الحجة در منى)میباشد. و روزه روزى که مشکوک است(که آخر ماه شعبان است یا اول ماه رمضان)به روزه یوم الشک هم مأموریم و هم از روزه آن نهى‌شده‌ایممأموریم باین معنى که آن روز را با شعبان روزه بداریم و نهى‌شده‌ایم بدین معنى که نباید کسى به تنهائى روزه بدارد روزى را که مردم در آن شک دارند عرض کردم: فدایت شوم اگر از شعبان هیچ روزه نگرفته باشد چه کند؟فرمود:آن شبى را که مشکوک است نیت روزه شعبان مى‌کند و اگر در واقع از ماه رمضان باشد او را کافى است و اگر از شعبان باشد زیانى ندارد عرض کردم:روزه مستحبى چگونه از روزه واجب کفایت مى‌کند؟فرمود:اگر کسى یک روز از ماه رمضان را روزه بدارد و نداند که از ماه رمضان است و پس از روزه معلوم شود که ماه رمضان بوده کفایت میکند زیرا که روز معینى را که واجب بوده روزه گرفته است. و روزه وصال حرام است و روزه سکوت حرام است و روزه نذر در معصیت حرام است و روزه عمرانه حرام است. و اما روزهاى که صاحبش اختیار دارد:روزه روز جمعه و پنج شنبه و دوشنبه است و روزه ایام البیض(سیزده تا پانزده هر ماه)و روزه شش روز شوال پس از ماه رمضان و روزه روز عرفه و روز عاشورا است که در همه این موارد شخص اختیار دارد اگر خواست روزه میگیرد و اگر خواست افطار مى‌کند. و اما روزه اذن زن را روزه مستحبى جایز نیست مگر با اجازه شوهرش و بنده را روزه مستحبى جایز نیست مگر با اجازه آقایش و مهمان را روزه مستحبى جایز نیست مگر با اجازه میزبانش.رسول خدا(صلّى الله علیه و آله)فرمود کسى که بر قومى مهمان شد نباید روزه مستحبى بگیرد مگر با اجازه آنان و اما روزه تأدیب:بچه که به سن بلوغ نزدیک شد بروزه گرفتن وادار مى‌شود به منظور تأدیب ولى واجب نیست و هم چنین کسى که اول روز به جهت بیمارى افطار کند و بعد از افطار نیروى روزه گرفتن داشته باشد موظف است که به منظور تأدیب باقى مانده روز را امساک کند ولى واجب نیست و هم چنین مسافرى که اول روز روزه را خورده باشد سپس به خانواده خود برسد باقى مانده آن روز را براى تأدیب مأمور به امساک است ولى واجب نیست. و اما روزه اباحه کسى که از روى فراموشى بخورد یا بیاشامد یا بدون عمد قى کند خداوند این کار را براى او مباح کرده و روزه‌اش کافى است. و اما روزه سفر و بیمارى عامه در این باره اختلاف کرده‌اند جمعى گفته باید روزه بگیرد و جمعى گفته است نباید روزه بگیرد و جمعى گفته اگر خواست روزه میگیرد و اگر خواست افطار مى‌کند اما ما مى‌گوئیم در هر دو حال افطار مى‌کند پس اگر در سفر در حال بیمارى روزه داشت قضاى آن روزه بر او واجب است زیرا خداى عز و جل مى‌فرماید هر کس از شما بیمار باشد و یا در سفر باشد به همان شماره از روزهاى دیگر روزه بدارد(سوره بقره ١٨٧)
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٤، ص ٨٣، ح ١
عَنِ الزُّهْرِیِّ قَالَ: قَالَ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ ع یَوْماً یَا زُهْرِیُّ مِنْ أَیْنَ جِئْتَ فَقُلْتُ مِنَ الْمَسْجِدِ فَقَالَ فَفِیمَ کُنْتُمْ قُلْتُ تَذَاکَرْنَا أَمْرَ الصَّوْمِ فَأَجْمَعَ رَأْیِی وَ رَأْیُ أَصْحَابِی عَلَى أَنَّهُ لَیْسَ مِنَ الصَّوْمِ شَیْءٌ وَاجِبٌ إِلَّا صَوْمُ شَهْرِ رَمَضَانَ- فَقَالَ یَا زُهْرِیُّ لَیْسَ کَمَا قُلْتُمُ الصَّوْمُ عَلَى أَرْبَعِینَ وَجْهاً فَعَشَرَةُ أَوْجُهٍ مِنْهَا وَاجِبَةٌ کَوُجُوبِ شَهْرِ رَمَضَانَ- وَ عَشَرَةُ أَوْجُهٍ مِنْهَا صِیَامُهُنَّ حَرَامٌ وَ أَرْبَعَةَ عَشَرَ وَجْهاً مِنْهَا صَاحِبُهَا فِیهَا بِالْخِیَارِ إِنْ شَاءَ صَامَ وَ إِنْ شَاءَ أَفْطَرَ وَ صَوْمُ الْإِذْنِ عَلَى ثَلَاثَةِ أَوْجُهٍ وَ صَوْمُ التَّأْدِیبِ وَ صَوْمُ الْإِبَاحَةِ وَ صَوْمُ السَّفَرِ وَ الْمَرَضِ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ فَسِّرْهُنَّ لِی قَالَ أَمَّا الْوَاجِبُ فَصِیَامُ شَهْرِ رَمَضَانَ- وَ صَوْمُ شَهْرَیْنِ مُتَتَابِعَیْنِ الْحَدِیثَ.
زهرى گوید:به خدمت امام زین العابدین رسیدم به من فرمود اى زهرى از کجا آمدى؟ عرض کردم:از مسجد فرمود:در باره چه گفتگو داشتید؟عرض کردم:در باره روزه گفتگو کردیم و رأى من و یارانم همگى بر این شد که بجز روزه ماه رمضان روزه واجبى نیست فرمود:اى زهرى چنین نیست که شما گفتید روزه بر چهل قسم است ده قسم از آن واجب است هم چون وجوب روزه ماه رمضان و ده قسم از آنها روزه گرفتنش حرام است و چهارده قسم از آن صاحبش اختیار دارد اگر خواست روزه مى‌گیرد و اگر خواست افطار مى‌کندو روزه اذن بر سه قسم است و روزه تأدیب و روزه سفر و بیمارى عرض کردم:فدایت شوم اینها را براى من تفسیر کنید: فرمود: اما واجب پس روزه ماه رمضان است و روزه دو ماه پى در پى
الحدیث (الخصال، الجزء ۲، الصفحة ۵۳۴):
از براى کسى که یک روز از ماه رمضان را عمدا افطار کرده باشد و روزه دو ماه پى در پى واجب است در مورد کسى که از روى خطا قتلى کند و بنده‌اى را نیابد تا آزاد کند که خداى عز و جل میفرماید کسى که مؤمنى را از راه خطا بکشد باید یک بنده مؤمن آزاد کند و یک دیه به خاندان مقتول بدهد تا آنجا که میفرماید اگر نیابد دو ماه پى در پى روزه بگیرد. (نساء-٩١) و دو ماه روزه پى در پى در کفاره ظهار واجب است به کسى که بنده آزاد کردن نتواند خداى تبارک و تعالى فرماید آنان که با زنهاى خود ظهار کنند سپس از گفتار خود باز گردند باید پیش از آمیزش یک بنده آزاد کنند این دستور براى این است که شما پند بگیرید و خدا به آنچه مى‌کنید آگاه است و هر کس نیابد دو ماه پى در پى روزه بر او واجب است پیش از آمیزش(سوره مجادله ٢ و ٣) و روزه سه روز در کفاره قسم واجب است کسى را که نتواند اطعام کند خداى تبارک و تعالى میفرماید کسى که نتواند اطعام نماید روزه سه روز بر او واجب است این کفاره قسم شما است هنگامى که سوگند بخورید (مائدة ٩٢)همه این روزه‌ها پى در پى است نه پراکنده. و روزه سر تراشیدن در حال احرام واجب است که براى رفع آزار تراشیده باشد خداى تبارک و تعالى میفرماید اگر کسى از شما بیمار باشد یا از سرش در اذیت باشد فدیه بدهد از روزه یا صدقه یا عبادت و صاحبش(در برگزیدن یکى از این سه)اختیار دارد و اگر روزه بگیرد سه روز روزه میگیرد.و روزه بجاى قربانى حج تمتع واجب است براى کسى که قربانى نیابد خداى تبارک و تعالى میفرماید کسى که از عمره تمتع به حج برود آنچه میسر است قربانى کند پس کسى که قربانى نیافت سه روز در حج روزه بگیرد و هفت روز هنگامى که به وطن باز گشتید و این ده روز تمام مى‌شود(سورة نساء ٩٤). و روزه کفاره شکار کردن در حال احرام واجب است خداى تبارک و تعالى میفرماید هر کس از شما از روى عمد شکارى را کشت همانند آن را از حیوانات اهلى کفاره دهد و دو نفر عادل از شماها حکم آن باشند این قربانى باید در مکه باشد و یا به کفاره آن تهى دستان را اطعام کند یا برابر آن روزه بدارد (سورة مائدة ٩٥) سپس فرمود:اى زهرى میدانى برابر آن روزه داشتن چگونه است؟عرض کردم:نمیدانم فرمود:شکار را قیمت میکنند سپس بهاء آن را بگندم میدهند سپس آن گندم را پیمانه میکنند که چند صاع است براى هر نیم صاع یک روز روزه مى‌گیرند. و روزه نذر واجب است و روزه اعتکاف واجب است. و اما روزه حرام روزه روز فطر و روز قربان و سه روز از روزهاى تشریق.(١١ و ١٢ و ١٣ ذى الحجة در منى)میباشد. و روزه روزى که مشکوک است(که آخر ماه شعبان است یا اول ماه رمضان)به روزه یوم الشک هم مأموریم و هم از روزه آن نهى‌شده‌ایممأموریم باین معنى که آن روز را با شعبان روزه بداریم و نهى‌شده‌ایم بدین معنى که نباید کسى به تنهائى روزه بدارد روزى را که مردم در آن شک دارند عرض کردم: فدایت شوم اگر از شعبان هیچ روزه نگرفته باشد چه کند؟فرمود:آن شبى را که مشکوک است نیت روزه شعبان مى‌کند و اگر در واقع از ماه رمضان باشد او را کافى است و اگر از شعبان باشد زیانى ندارد عرض کردم:روزه مستحبى چگونه از روزه واجب کفایت مى‌کند؟فرمود:اگر کسى یک روز از ماه رمضان را روزه بدارد و نداند که از ماه رمضان است و پس از روزه معلوم شود که ماه رمضان بوده کفایت میکند زیرا که روز معینى را که واجب بوده روزه گرفته است. و روزه وصال حرام است و روزه سکوت حرام است و روزه نذر در معصیت حرام است و روزه عمرانه حرام است. و اما روزهاى که صاحبش اختیار دارد:روزه روز جمعه و پنج شنبه و دوشنبه است و روزه ایام البیض(سیزده تا پانزده هر ماه)و روزه شش روز شوال پس از ماه رمضان و روزه روز عرفه و روز عاشورا است که در همه این موارد شخص اختیار دارد اگر خواست روزه میگیرد و اگر خواست افطار مى‌کند. و اما روزه اذن زن را روزه مستحبى جایز نیست مگر با اجازه شوهرش و بنده را روزه مستحبى جایز نیست مگر با اجازه آقایش و مهمان را روزه مستحبى جایز نیست مگر با اجازه میزبانش.رسول خدا(صلّى الله علیه و آله)فرمود کسى که بر قومى مهمان شد نباید روزه مستحبى بگیرد مگر با اجازه آنان و اما روزه تأدیب:بچه که به سن بلوغ نزدیک شد بروزه گرفتن وادار مى‌شود به منظور تأدیب ولى واجب نیست و هم چنین کسى که اول روز به جهت بیمارى افطار کند و بعد از افطار نیروى روزه گرفتن داشته باشد موظف است که به منظور تأدیب باقى مانده روز را امساک کند ولى واجب نیست و هم چنین مسافرى که اول روز روزه را خورده باشد سپس به خانواده خود برسد باقى مانده آن روز را براى تأدیب مأمور به امساک است ولى واجب نیست. و اما روزه اباحه کسى که از روى فراموشى بخورد یا بیاشامد یا بدون عمد قى کند خداوند این کار را براى او مباح کرده و روزه‌اش کافى است. و اما روزه سفر و بیمارى عامه در این باره اختلاف کرده‌اند جمعى گفته باید روزه بگیرد و جمعى گفته است نباید روزه بگیرد و جمعى گفته اگر خواست روزه میگیرد و اگر خواست افطار مى‌کند اما ما مى‌گوئیم در هر دو حال افطار مى‌کند پس اگر در سفر در حال بیمارى روزه داشت قضاى آن روزه بر او واجب است زیرا خداى عز و جل مى‌فرماید هر کس از شما بیمار باشد و یا در سفر باشد به همان شماره از روزهاى دیگر روزه بدارد(سوره بقره ١٨٧)
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ٢٤١، ح ١٣٣١٨
نتیجه روزه
بهشت
عَنْ أَبِی حَمْزَةَ الثُّمَالِیِّ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُولُ إِنَّ الصَّائِمَ مِنْکُمْ لَیَرْتَعُ فِی رِیَاضِ الْجَنَّةِ- وَ تَدْعُو لَهُ الْمَلَائِکَةُ حَتَّى یُفْطِرَ.
امام صادق علیه السّلام فرمودند: همانا روزه دار شما (شیعیان) در باغ‌هاى بهشت گردش می کنند و ملائکه برایش دعا مى‌کنند تا افطار کند.
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ٤٠٦، ح ١٣٧١٠
قَالَ عَلِیٌّ ع قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَنْ صَامَ یَوْماً تَطَوُّعاً أَدْخَلَهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ الْجَنَّةَ.
رسول خدا صلّى اللّٰه علیه و آله فرمودند: کسی که یک روز روزه مستحبی بگیرد خدای عزوجل او را داخل بهشت می کند.
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ٤٠١، ح ١٣٦٩٠
عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: مَنْ خُتِمَ لَهُ بِصِیَامِ یَوْمٍ دَخَلَ الْجَنَّةَ.
امام باقر علیه السّلام فرمودند: کسى که زندگیش با روزه داشتن یک روز بپایان رسد به بهشت داخل مى‌شود.
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ٤٠١، ح ١٣٦٩٢
قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع إِنَّ فِی الْجَنَّةِ لَشَجَرَةً تَخْرُجُ مِنْ أَعْلَاهَا الْحُلَلُ وَ مِنْ أَسْفَلِهَا خَیْلٌ بُلْقٌ مُسْرَجَةٌ مُلْجَمَةٌ ذَوَاتُ أَجْنِحَةٍ لَا تَرُوثُ وَ لَا تَبُولُ فَیَرْکَبُهَا أَوْلِیَاءُ اللَّهِ فَتَطِیرُ بِهِمْ فِی الْجَنَّةِ حَیْثُ شَاءُوا فَیَقُولُ الَّذِینَ أَسْفَلُ مِنْهُمْ یَا رَبَّنَا مَا بَلَغَ بِعِبَادِکَ هَذِهِ الْکَرَامَةَ فَیَقُولُ اللَّهُ جَلَّ جَلَالُهُ إِنَّهُمْ کَانُوا یَقُومُونَ اللَّیْلَ وَ لَا یَنَامُونَ وَ یَصُومُونَ النَّهَارَ وَ لَا یَأْکُلُونَ وَ یُجَاهِدُونَ الْعَدُوَّ وَ لَا یَجْبُنُونَ وَ یَتَصَدَّقُونَ وَ لَا یَبْخَلُونَ.
امام علىّ علیه السّلام فرمودند: در بهشت درختى است که از بالاى آن حلّه‌هایى تولید و خارج مى‌گردد؛ و از پایین آن اسب سیاه و سفیدى که زین و لجام زده شده بال‌دار که نَه سرگین مى‌کند و نَه ادرار، اولیاى خدا بر آن سوار مى‌شوند و در هر کجاى بهشت که بخواهند، پرواز مى‌کنند. افرادى که در بهشت پایین‌تر از ایشانند، گویند: اى پرودگار ما! چه چیزى بندگانت را به این کرامت و بزرگوارى رسانده است؟ به ایشان گفته مى‌شود: ایشان شبها بر مى‌خاستند و شما مى‌خوابیدید، ایشان روزها روزه مى‌گرفتند و شما مى‌خوردید، ایشان با دشمنان جهاد مى‌کردند و شما هراسناک بودید، ایشان صدقه مى‌دادند و شما بُخل مى‌ورزیدید.
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ٤٠٢، ح ١٣٦٩٤
قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِنَّ لِلْجَنَّةِ بَاباً یُدْعَى الرَّیَّانَ لَا یَدْخُلُ مِنْهُ إِلَّا الصَّائِمُونَ.
رسول خدا صلّى اللّٰه علیه و آله فرمودند: همانا برای بهشت دروازه اى است به نام « ریّان » (سیراب) که جز روزه داران از آن وارد نمى شوند.
(سبب نامیده شدن این در به «ریّان» این است که روزه‌دار را تشنگى به زحمت مى‌اندازد وقتی روزه‌دار از این در وارد شود سیرآبى آنچنانى به او دست مى‌دهد که دیگر بعد از آن هرگز احساس تشنگى نکند.)
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ٤٠٤، ح ١٣٧٠٣
عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: إِنَّ الْمُؤْمِنَ إِذَا قَامَ لَیْلَهُ ثُمَّ أَصْبَحَ صَائِماً نَهَارَهُ لَمْ یُکْتَبْ عَلَیْهِ ذَنْبٌ وَ لَمْ یَخْطُ خُطْوَةً إِلَّا کَتَبَ اللَّهُ لَهُ بِهَا حَسَنَةً (وَ لَمْ یَتَکَلَّمْ بِکَلِمَةِ خَیْرٍ إِلَّا کَتَبَ لَهُ بِهَا حَسَنَةً) وَ إِنْ مَاتَ فِی نَهَارِهِ صُعِدَ بِرُوحِهِ إِلَى عِلِّیِّینَ وَ إِنْ عَاشَ حَتَّى یُفْطِرَ کَتَبَهُ اللَّهُ مِنَ الْأَوَّابِینَ.
امام باقر علیه السّلام فرمودند: به درستی که مومن وقتی شب را بیدار باشد سپس صبح کند در حالی که آن روز روزه‌دار باشد برای او گناهی نوشته نمی شود و قدمی بر نمی دارد مگر اینکه برای او حسنه ای نوشته می شود .(کلمه خیری نمی گوید مگر اینکه برای او حسنه ای نوشته می شود ) و اگر در آن روز بمیرد روح او به علیین بالا برده میشود و اگر بماند تا اینکه افطار نماید خداوند او را از بازگشت کنندگان به حق تعالی می نویسد.
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ٤٠٦، ح ١٣٧١١
عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ یَسَارٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ أَبِی إِنَّ الرَّجُلَ لَیَصُومُ یَوْماً تَطَوُّعاً یُرِیدُ مَا عِنْدَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَیُدْخِلُهُ اللَّهُ بِهِ الْجَنَّةَ.
امام صادق (علیه السلام) فرمودند: همانا فرد یک روز براى رضاى خداوند متعال داوطلبانه روزه مى گیرد (روزه مستحبی) و خداوند به سبب آن، او را به بهشت مى برد.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٤، ص ٦٣، ح ٥
مانع دوزخ
قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص الصَّوْمُ جُنَّةٌ یَعْنِی حِجَابٌ مِنَ النَّارِ.
رسول خدا صلّى اللّٰه علیه و آله فرمودند: روزه سپر است یعنی حجابی از آتش است.
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ٤٠٤، ح ١٣٧٠١
عَنْ عَلِیِّ بْنِ عَبْدِ الْعَزِیزِ قَالَ: قَالَ لِی أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع أَ لَا أُخْبِرُکَ بِأَصْلِ الْإِسْلَامِ وَ فَرْعِهِ وَ ذِرْوَتِهِ وَ سَنَامِهِ قُلْتُ بَلَى قَالَ أَصْلُهُ الصَّلَاةُ وَ فَرْعُهُ الزَّکَاةُ وَ ذِرْوَتُهُ وَ سَنَامُهُ الْجِهَادُ فِی سَبِیلِ اللَّهِ أَ لَا أُخْبِرُکَ بِأَبْوَابِ الْخَیْرِ إِنَّ الصَّوْمَ جُنَّةٌ.
على بن عبد العزیز گوید: امام صادق علیه السّلام به من فرمود: آیا تو را از اساس اسلام و فرع آن و قلّه و مرتفع‌ترین نقطه آن آگاه نسازم؟ گفتم: آرى. فرمود: اصل و اساس آن نماز، شاخه آن زکات و قلّه و مرتفع‌ترین نقطه آن جهاد در راه خدا است. آیا تو را از در‌هاى خیر آگاه نسازم؟ همانا روزه سپر [از آتش دوزخ] است.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٤، ص ٦٢، ح ٣
از بین رفتن گناهان
قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَنْ صَامَ شَهْرَ رَمَضَانَ إِیمَاناً وَ احْتِسَاباً وَ کَفَّ سَمْعَهُ وَ بَصَرَهُ وَ لِسَانَهُ عَنِ النَّاسِ قَبِلَ اللَّهُ صَوْمَهُ وَ غَفَرَ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ وَ مَا تَأَخَّرَ وَ أَعْطَاهُ ثَوَابَ الصَّابِرِینَ.
رسول خدا (ص) فرمودند: هر که از روی ایمان و تحمّل سختی برای رضای خدا روزه بدارد و چشم و گوش و زبان خویش را از مردم نگهدارد، خدا روزه اش را قبول کند و گناه قدیم و جدیدش را ببخشاید و ثواب صابرانش عطا نماید.
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ١٦٤، ح ١٣١٢٦
عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَسَنِ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ أَبِیهِ عَنِ الرِّضَا ع قَالَ: إِنَّ لِلَّهِ مَلَائِکَةً مُوَکَّلِینَ بِالصَّائِمِینَ وَ الصَّائِمَاتِ یَمْسَحُونَهُمْ بِأَجْنِحَتِهِمْ وَ یُسْقِطُونَ عَنْهُمْ ذُنُوبَهُمْ وَ إِنَّ لِلَّهِ مَلَائِکَةً قَدْ وَکَّلَهُمْ بِالدُّعَاءِ لِلصَّائِمِینَ وَ الصَّائِمَاتِ لَا یُحْصِی عَدَدَهُمْ إِلَّا اللَّهُ تَعَالَى.
امام رضا علیه السّلام فرمودند: براستی که خداوند ملائکه ای دارد که ایشان را موکل قرار داده برای زنان و مردان روزه دار، بال های خود را به صورت روزه داران می کشند و گناهان ایشان را می ریزند و همانا خداوند ملائکه ای دارد که مامور به دعا برای زنان و مردان روزه دار هستند که کسی تعداد ایشان را نمی تواند شمارش کند غیر از خدای متعال.
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ٤٠٥، ح ١٣٧٠٨
قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَنْ صَامَ یَوْماً تَطَوُّعاً ابْتِغَاءَ ثَوَابِ اللَّهِ وَجَبَتْ لَهُ الْمَغْفِرَةُ
رسول خدا صلّى اللّٰه علیه و آله فرمودند: کسی که برای رسیدن به تواب الهی یک روز روزه مستحبی بگیرد مغفرت برای او واجب می شود.
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ٤٠٢، ح ١٣٦٩٣
قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع مَنْ صَامَ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ یَوْماً فِی شِدَّةِ الْحَرِّ فَأَصَابَهُ ظَمَأٌ وَکَّلَ اللَّهُ بِهِ أَلْفَ مَلَکٍ یَمْسَحُونَ وَجْهَهُ وَ یُبَشِّرُونَهُ حَتَّى إِذَا أَفْطَرَ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَهُ مَا أَطْیَبَ رِیحَکَ وَ رَوْحَکَ مَلَائِکَتِی اشْهَدُوا أَنِّی قَدْ غَفَرْتُ لَهُ.
امام صادق (علیه السلام) فرمودند: کسى که روزى را در شدّت گرما، براى خدا روزه بدارد، و آنگاه تشنگى به او اصابت کند، خدا هزار فرشته را بر او مى‌گمارد که دست مهر بر صورتش بسایند و او را بشارت دهند، تا چون افطار کرد خداى عزّ و جلّ میگوید: چه خوش است بوى تو! و روح تو! اى فرشتگان من، گواه باشید که من او را آمرزیده‌ام.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٤، ص ٦٤، ح ٨
عبودیت
قَالَ الصَّادِقُ ع نَوْمُ الصَّائِمِ عِبَادَةٌ وَ صَمْتُهُ تَسْبِیحٌ وَ عَمَلُهُ مُتَقَبَّلٌ وَ دُعَاؤُهُ مُسْتَجَابٌ.
امام صادق (علیه السّلام) فرمود: خواب روزه دار عبادت است و سکوتش تسبیح است و عملش مقبول و دعایش مستجاب است.
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ٤٠١، ح ١٣٦٨٩
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص الصَّائِمُ فِی عِبَادَةٍ وَ إِنْ کَانَ عَلَى فِرَاشِهِ مَا لَمْ یَغْتَبْ مُسْلِماً.
پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : روزه دار گر چه در بستر خویش خفته باشد تا زمانى که غیبت مسلمانى را نکند در حال عبادت خداست .
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٤، ص ٦٤، ح ٩
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: نَوْمُ الصَّائِمِ عِبَادَةٌ وَ نَفَسُهُ تَسْبِیحٌ.
امام صادق (علیه السلام) فرمودند: خواب روزه دار عبادت است و نفس کشیدنش تسبیح است.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٤، ص ٦٤، ح ١٢
پاداش
قَالَ الصَّادِقُ ع نَوْمُ الصَّائِمِ عِبَادَةٌ وَ صَمْتُهُ تَسْبِیحٌ وَ عَمَلُهُ مُتَقَبَّلٌ وَ دُعَاؤُهُ مُسْتَجَابٌ.
امام صادق (علیه السّلام) فرمود: خواب روزه دار عبادت است و سکوتش تسبیح است و عملش مقبول و دعایش مستجاب است.
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ٤٠١، ح ١٣٦٨٩
قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَنْ صَامَ یَوْماً فِی سَبِیلِ اللَّهِ تَعَالَى کَانَ کَعِدْلِ سَنَةٍ یَصُومُهَا.
رسول خدا صلّى اللّٰه علیه و آله فرمودند: هر که یک روز را در راه خدای تعالی روزه بدارد، معادل یک سال روزه گرفتن اوست.
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ٤٠١، ح ١٣٦٩١
عَنِ النَّبِیِّ ص قَالَ: قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَ کُلُّ عَمَلِ ابْنِ آدَمَ هُوَ لَهُ إِلَّا الصِّیَامَ فَهُوَ لِی وَ أَنَا أَجْزِی بِهِ وَ الصِّیَامُ جُنَّةُ الْعَبْدِ الْمُؤْمِنِ یَوْمَ الْقِیَامَةِ- کَمَا یَقِی أَحَدَکُمْ سِلَاحُهُ فِی الدُّنْیَا وَ لَخُلُوفُ فَمِ الصَّائِمِ أَطْیَبُ عِنْدَ اللَّهِ مِنْ رِیحِ الْمِسْکِ وَ الصَّائِمُ یَفْرَحُ بِفَرْحَتَیْنِ حِینَ یُفْطِرُ فَیَطْعَمُ وَ یَشْرَبُ وَ حِینَ یَلْقَانِی فَأُدْخِلُهُ الْجَنَّةَ.
رسول خدا صلّى اللّٰه علیه و آله فرمودند: خدای تبارک و تعالی فرماید: آدمی هر عملی انجام دهد از آن خودش است جز روزه که از آن من است و من خود پاداش آن را می دهم و روزه، نگهدار بنده مومن است در روز قیامت همان طور که یکی از شما را در دنیا اسلحه اش نگهداری میکند، و بوی دهان روزه دار خدای را خوشتر آید از بوی مشک و روزه دار دو قسم شادی دارد یکی هنگام افطار که میخورد و می آشامد و دیگری موقع دیدار من که در بهشتش جای خواهم داد.
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ٤٠٣، ح ١٣٦٩٩
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى یَقُولُ الصَّوْمُ لِی وَ أَنَا أَجْزِی عَلَیْهِ.
امام صادق (علیه السلام) فرمودند: همانا خدای تبارک و تعالی مى‌فرماید: «روزه مال من است و خودم پاداش آن را مى‌دهم.»
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٤، ص ٦٣، ح ٦
قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَ کُلُّ أَعْمَالِ ابْنِ آدَمَ بِعَشَرَةِ أَضْعَافِهَا إِلَى سَبْعِمِائَةِ ضِعْفٍ إِلَّا الصَّبْرَ فَإِنَّهُ لِی وَ أَنَا أَجْزِی بِهِ فَثَوَابُ الصَّبْرِ مَخْزُونٌ فِی عِلْمِ اللَّهِ وَ الصَّبْرُ الصَّوْمُ.
رسول خدا صلّى اللّٰه علیه و آله فرمودند خدای عزوجل می فرماید: هر عمل فرزند آدم ده برابر تا هفتاد برابر می شود مگر صبر که آن برای من است و من پاداش می دهم به آن پس ثواب صبر ذخیره شده در علم خدا است و صبر همان روزه است.
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ٤٠٤، ح ١٣٧٠٥
قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَنْ صَامَ یَوْماً تَطَوُّعاً فَلَوْ أُعْطِیَ مِلْءَ الْأَرْضِ ذَهَباً مَا وُفِّیَ أَجْرَهُ دُونَ یَوْمِ الْحِسَابِ.
رسول خدا صلّى اللّٰه علیه و آله فرمودند: کسى که یک روز را روزه مستحبّى بگیرد، اگر زمین پر از طلا گشته و به او بخشیده شود، مزدش به تمامى داده نشده است جز روز حساب.
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ٤٠٤، ح ١٣٧٠٤
سلامت
قَالَ عَلِیّ علیه السّلام: الصِّیَامُ أَحَدُ الصِّحَّتَیْنِ .
امام على علیه السّلام فرمودند: روزه گرفتن، یکى از دو تندرستى است.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ١٧٦، ح ٣٣٥٧
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع قَالَ: ثَلَاثٌ یُذْهِبْنَ الْبَلْغَمَ وَ یَزِدْنَ فِی الْحِفْظِ السِّوَاکُ وَ الصَّوْمُ وَ قِرَاءَةُ الْقُرْآنِ.
امام علی (علیه السّلام) فرمود: سه چیز است که بلغم را دفع و حافظه را زیاد میکند: مسواک زدن، روزه و قرائت قرآن.
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ٤٠٠، ح ١٣٦٨٦
استجابت دعا
قَالَ الصَّادِقُ ع نَوْمُ الصَّائِمِ عِبَادَةٌ وَ صَمْتُهُ تَسْبِیحٌ وَ عَمَلُهُ مُتَقَبَّلٌ وَ دُعَاؤُهُ مُسْتَجَابٌ.
امام صادق (علیه السّلام) فرمود: خواب روزه دار عبادت است و سکوتش تسبیح است و عملش مقبول و دعایش مستجاب است.
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ٤٠١، ح ١٣٦٨٩
محافظت شدن
عَنِ النَّبِیِّ ص قَالَ: قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَ کُلُّ عَمَلِ ابْنِ آدَمَ هُوَ لَهُ إِلَّا الصِّیَامَ فَهُوَ لِی وَ أَنَا أَجْزِی بِهِ وَ الصِّیَامُ جُنَّةُ الْعَبْدِ الْمُؤْمِنِ یَوْمَ الْقِیَامَةِ- کَمَا یَقِی أَحَدَکُمْ سِلَاحُهُ فِی الدُّنْیَا وَ لَخُلُوفُ فَمِ الصَّائِمِ أَطْیَبُ عِنْدَ اللَّهِ مِنْ رِیحِ الْمِسْکِ وَ الصَّائِمُ یَفْرَحُ بِفَرْحَتَیْنِ حِینَ یُفْطِرُ فَیَطْعَمُ وَ یَشْرَبُ وَ حِینَ یَلْقَانِی فَأُدْخِلُهُ الْجَنَّةَ.
رسول خدا صلّى اللّٰه علیه و آله فرمودند: خدای تبارک و تعالی فرماید: آدمی هر عملی انجام دهد از آن خودش است جز روزه که از آن من است و من خود پاداش آن را می دهم و روزه، نگهدار بنده مومن است در روز قیامت همان طور که یکی از شما را در دنیا اسلحه اش نگهداری میکند، و بوی دهان روزه دار خدای را خوشتر آید از بوی مشک و روزه دار دو قسم شادی دارد یکی هنگام افطار که میخورد و می آشامد و دیگری موقع دیدار من که در بهشتش جای خواهم داد.
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ٤٠٣، ح ١٣٦٩٩
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَنْ آبَائِهِ ع أَنَّ النَّبِیَّ ص قَالَ لِأَصْحَابِهِ أَ لَا أُخْبِرُکُمْ بِشَیْءٍ إِنْ أَنْتُمْ فَعَلْتُمُوهُ تَبَاعَدَ الشَّیْطَانُ مِنْکُمْ کَمَا تَبَاعَدَ الْمَشْرِقُ مِنَ الْمَغْرِبِ قَالُوا بَلَى قَالَ الصَّوْمُ یُسَوِّدُ وَجْهَهُ وَ الصَّدَقَةُ تَکْسِرُ ظَهْرَهُ وَ الْحُبُّ فِی اللَّهِ وَ الْمُوَازَرَةُ عَلَى الْعَمَلِ الصَّالِحِ یَقْطَعُ دَابِرَهُ وَ الِاسْتِغْفَارُ یَقْطَعُ وَتِینَهُ وَ لِکُلِّ شَیْءٍ زَکَاةٌ وَ زَکَاةُ الْأَبْدَانِ الصِّیَامُ.
اسماعیل بن ابى زیاد گوید: امام صادق از پدران بزرگوارش علیهم السّلام روایت فرمود که روزى پیامبر صلّى اللّه علیه و اله به اصحاب خود فرمود: آیا شما را از عملى آگاه سازم که اگر آن را به جا آورید شیطان به مسافت مشرق از مغرب از شما دور خواهد شد؟ گفتند: آرى. فرمود: روزه روى شیطان را سیاه مى‌کند، صدقه پشتش را مى‌شکند، و دوستى در راه خدا و تعاون بر انجام عمل صالح او را ریشه‌کن سازد و استغفار رگ قلبش را قطع مى‌کند و براى هر چیزى زکاتى است و زکات بدنها روزه است.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٤، ص ٦٢، ح ٢
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ- وَ اسْتَعِینُوا بِالصَّبْرِ (البقرة: ٤٥) قَالَ الصَّبْرُ الصِّیَامُ وَ قَالَ إِذَا نَزَلَتْ بِالرَّجُلِ النَّازِلَةُ وَ الشَّدِیدَةُ فَلْیَصُمْ فَإِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ- وَ اسْتَعِینُوا بِالصَّبْرِ یَعْنِی الصِّیَامَ.
امام صادق (علیه السلام) در گفتار خدای عزوجل «و یاری بجویید از صبر» فرمودند: [منظور از] صبر، همان روزه است و فرمودند: هرگاه انسان به پیشامدی ناگوار و شدید دچار شود، باید روزه بگیرد. همانا خداوند عزّوجلّ میفرماید: وَاسْتَعِینُواْ بِالصَّبْرِ یعنی به وسیله‌ی روزه‌گرفتن [یاری طلبید.]
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٤، ص ٦٣، ح ٧
عَنِ الرِّضَا ع فِی حَدِیثٍ قَالَ: إِنَّ الصَّائِمَ لَا یَجْرِی عَلَیْهِ الْقَلَمُ حَتَّى یُفْطِرَ مَا لَمْ یَأْتِ بِشَیْءٍ یَنْقُصُ صَوْمَهُ وَ إِنَّ الْحَاجَّ لَا یَجْرِی عَلَیْهِ الْقَلَمُ حَتَّى یَرْجِعَ مَا لَمْ یَأْتِ بِشَیْءٍ یُبْطِلُ حَجَّهُ.
امام رضا علیه السّلام فرمودند: همانا بر روزه‌دار، قلم [ثبت گناهان] جارى نمىشود تا آن که افطار کند، [البتّه] تا وقتى که آنچه روزه را باطل مى‌کند، انجام نداده باشد و همانا بر حاجی، قلم [ثبت گناهان] جارى نمىشود تا آن که بازگردد تا وقتى که آنچه حجش را باطل مى‌کند، انجام ندهد.
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ٤٠٥، ح ١٣٧٠٦
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: مَنْ کَتَمَ صَوْمَهُ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لِمَلَائِکَتِهِ عَبْدِی اسْتَجَارَ مِنْ عَذَابِی فَأَجِیرُوهُ وَ وَکَّلَ اللَّهُ تَعَالَى مَلَائِکَتَهُ بِالدُّعَاءِ لِلصَّائِمِینَ وَ لَمْ یَأْمُرْهُمْ بِالدُّعَاءِ لِأَحَدٍ إِلَّا اسْتَجَابَ لَهُمْ فِیهِ.
امام صادق (علیه السلام) فرمودند: هرکه روزه خود را پنهان دارد، خداوند عزّ و جلّ به فرشتگان خود مى‌فرماید: بنده‌ام از عذابم به من پناه آورده است پس او را پناه دهید. و فرشتگان را براى دعاى روزه‌داران مى‌گمارد و آنها را براى هرکه دعا کنند دعایشان را درباره او قبول مى‌کند.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٤، ص ٦٤، ح ١٠
رفع فقر
عَنْ أَبِی الْحَسَنِ مُوسَى ع فِی حَدِیثٍ قَالَ: شَکَوْتُ إِلَیْهِ ضِیقَ یَدِی فَقَالَ صُمْ وَ تَصَدَّقْ.
امام کاظم علیه السّلام فرمودند: شکایت کردم به سوی او از تنگدستی پس فرمودند روزه بگیر و صدقه بده.
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ٤٠٨، ح ١٣٧١٧
رفع مشکلات روز قیامت
عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ آبَائِهِ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص طُوبَى لِمَنْ ظَمِئَ أَوْ جَاعَ لِلَّهِ أُولَئِکَ الَّذِینَ یَشْبَعُونَ یَوْمَ الْقِیَامَةِ- طُوبَى لِلْمَسَاکِینِ بِالصَّبْرِ أُولَئِکَ الَّذِینَ یَرَوْنَ مَلَکُوتَ السَّمَاوَاتِ.
رسول خدا صلّى اللّٰه علیه و آله فرمودند: خوشا به حال کسانی که برای خدا تشنه و گرسنه شده اند؛ اینان در روز قیامت سیر خواهند شد. خوشا به حال مستمندان به خاطر صبرشان آنهایند که ملکوت آسمان و زمین را مى‌بینند.
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ٤٠٩، ح ١٣٧٢٠
دعای فرشتگان
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَنْ آبَائِهِ ع أَنَّ النَّبِیَّ ص قَالَ: إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ وَکَّلَ مَلَائِکَتَهُ بِالدُّعَاءِ لِلصَّائِمِینَ وَ قَالَ أَخْبَرَنِی جَبْرَئِیلُ ع عَنْ رَبِّهِ أَنَّهُ قَالَ مَا أَمَرْتُ مَلَائِکَتِی بِالدُّعَاءِ لِأَحَدٍ مِنْ خَلْقِی إِلَّا اسْتَجَبْتُ لَهُمْ فِیهِ.
امام صادق(ع) از پدرانش از پیامبر (ص) روایت کرد که فرمود: خداوند عزوجل فرشتگانی را به دعا کردن برای روزه داران گماشته است و جبرئیل از طرف پروردگارش به من خبر داد که من به فرشتگانم دستور ندادم برای بندگانم دعا کنند مگر اینکه دعای آنها را اجابت کردم.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٤، ص ٦٤، ح ١١
قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص یَا مَعْشَرَ الشَّبَابِ عَلَیْکُمْ بِالْبَاهِ فَإِنْ لَمْ تَسْتَطِیعُوهُ فَعَلَیْکُمْ بِالصِّیَامِ فَإِنَّهُ وِجَاؤُهُ
رسول خدا صلّى اللّه علیه و اله فرمود: اى گروه جوانان! بر شما باد ازدواج! پس اگر نتوانستید بر شما باد روزه، زیرا روزه موجب کنترل شهوت مى‌شود.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٤، ص ١٨٠، ح ٢
قَالَ رسول الله ع مَنِ اسْتَطَاعَ مِنْکُمُ الْبَاهَ فَلْیَتَزَوَّجْ وَ مَنْ لَمْ یَسْتَطِعْ فَلْیَصُمْ فَإِنَّ الصَّوْمَ وِجَاؤُهُ.
رسول خدا صلّى اللّٰه علیه و آله فرمودند: هر که از شما توانایی شهوانی دارد، ازدواج کند، و هر که توانایی ندارد روزه بگیرد، که روزه شهوت او را فرو خواهد نشاند.
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ٤١١، ح ١٣٧٢٤
خوشحالى
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع أَنَّهُ قَالَ: لِلصَّائِمِ فَرْحَتَانِ فَرْحَةٌ عِنْدَ إِفْطَارِهِ وَ فَرْحَةٌ عِنْدَ لِقَاءِ رَبِّهِ.
امام صادق (علیه السلام) فرمودند: براى روزه‌دار دو خوشحالى است: یک خوشحالى به هنگام افطار و خوشحالى دیگر به هنگام ملاقات پروردگارش.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٤، ص ٦٥، ح ١٥
