احادیث روزه - بخش ٢
این روایات در موضوعاتی غیر از احکام روزه است موضوعاتی مانند اهمیت روزه، اثرات روزه، روزه های مستحبی، روزه های ممنوعه و ... که در پنج بخش ارائه گردیده است.
موضوعات بخش ٢
روزه حقیقی: کلیات- روزه بدن- روزه نفس- روزه قلب- روش روزه حقیقی-
آداب روزه: سحر- افطار-
ماه رمضان: کلیات- اهمیت روزه ماه رمضان- نتیجه روزه ماه رمضان- نتیجه روزه نگرفتن- روزه بعد از عید فطر-
کلمه «صوم» و «صیام» در کتابهای «الکافی»، «وسائل الشیعه»، «تصنیف غرر الحکم و درر الکلم» بررسی شد.
روزه حقیقی
کلیات
قَالَ عَلِیّ علیه السّلام: کَمْ مِنْ صَائِمٍ لَیْسَ لَهُ مِنْ صِیَامِهِ إِلَّا الظَّمَأُ.
امام على علیه السّلام فرمودند: چه بسیار روزه داری که از روزهاش جز گرسنگی و تشنگی بهرهای نبرد.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ١٧٦، ح ٣٣٦١
روزه بدن
قَالَ عَلِیّ علیه السّلام: صَوْمُ الْجَسَدِ الْإِمْسَاکُ عَنِ الْأَغْذِیَةِ بِإِرَادَةٍ وَ اخْتِیَارٍ خَوْفاً مِنَ الْعِقَابِ وَ رَغْبَةً فِی الثَّوَابِ وَ الْأُجْرَةِ.
امام على علیه السّلام فرمودند: روزه بدن نگاهداشتن آن از غذاها به اراده و اختیار جهت ترس از عقاب و رغبت در ثواب و پاداش است.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ١٧٦، ح ٣٣٥٩
قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِنَّ أَیْسَرَ مَا افْتَرَضَ اللَّهُ عَلَى الصَّائِمِ فِی صِیَامِهِ تَرْکُ الطَّعَامِ وَ الشَّرَابِ.
رسول خدا (ص) فرمودند: همانا آسانترین چیزی که خدا بر روزه دار در روزه اش واجب کرده ترک طعام و نوشیدنی است.
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ١٦٤، ح ١٣١٢٧
روزه نفس
قَالَ عَلِیّ علیه السّلام: صَوْمُ النَّفْسِ إِمْسَاکُ الْحَوَاسِّ الْخَمْسِ عَنْ سَائِرِ الْمَآثِمِ وَ خُلُوُّ الْقَلْبِ عَنْ جَمِیعِ أَسْبَابِ الشَّرِّ.
امام على علیه السّلام فرمودند: روزه نفس، نگاهداشتن حواسّ پنجگانه از همه گناهان و خالى بودن دل از جمیع بدی هاست .
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ١٧٦، ح ٣٣٦٢
قَالَ عَلِیّ علیه السّلام: صَوْمُ النَّفْسِ عَنْ لَذَّاتِ الدُّنْیَا أَنْفَعُ الصِّیَامِ.
امام على علیه السّلام فرمودند: روزه نفس از لذات دنیا نافع ترین روزه هاست.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ١٧٦، ح ٣٣٦٤
سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ ع یَقُولُ إِنَّ الْکَذِبَةَ لَتُفَطِّرُ الصَّائِمَ وَ النَّظْرَةَ بَعْدَ النَّظْرَةِ وَ الظُّلْمَ قَلِیلَهُ وَ کَثِیرَهُ.
امام باقر علیه السلام فرمودند: همانا دروغ روزه را می شکند و نگاهی پس از نگاهِ [به نامحرم] و ستم ـ چه کم و چه زیاد ـ روزه را باطل می کند.
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ١٦٤، ح ١٣١٢٨
روزه قلب
قَالَ عَلِیّ علیه السّلام: صَوْمُ الْقَلْبِ خَیْرٌ مِنْ صِیَامِ اللِّسَانِ وَ صِیَامُ اللِّسَانِ خَیْرٌ مِنْ صِیَامِ الْبَطْنِ.
امام على علیه السّلام فرمودند: روزه قلب بهتر از روزه زبان است و روزه زبان بهتر از روزه شکم است.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ١٧٦، ح ٣٣٦٣
قَالَ عَلِیّ علیه السّلام: صِیَامُ الْقَلْبِ عَنِ الْفِکْرِ فِی الْآثَامِ أَفْضَلُ مِنْ صِیَامِ الْبَطْنِ عَنِ الطَّعَامِ.
امام على علیه السّلام فرمودند: روزه قلب از تفکر در گناهان برتر است از روزه شکم از غذا.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ١٧٦، ح ٣٣٦٥
روش روزه حقیقی
عَنْ رَسُولِ اللَّهِ ص أَنَّهُ قَالَ فِی خُطْبَةٍ لَهُ وَ مَنْ صَامَ شَهْرَ رَمَضَانَ فِی إِنْصَاتٍ وَ سُکُوتٍ وَ کَفَّ سَمْعَهُ وَ بَصَرَهُ وَ لِسَانَهُ وَ فَرْجَهُ وَ جَوَارِحَهُ مِنَ الْکَذِبِ وَ الْحَرَامِ وَ الْغِیبَةِ تَقَرُّباً (قَرَّبَهُ اللَّهُ مِنْهُ) حَتَّى تَمَسَّ رُکْبَتَاهُ رُکْبَتَیْ إِبْرَاهِیمَ خَلِیلِ الرَّحْمَنِ ع.
رسول خدا (ص) در خطبه ای فرمودند: کسی که با حالت آرامش و سکوت روزه ماه رمضان را بگیرد و گوش، چشم، زبان، عورت و تمام اعضا و جوارح خود را برای تقرّب به خدا از دروغ، حرام و غیبت باز دارد، خدا او را مقرّب می سازد، به حدّی که زانوهایش به زانوهای ابراهیم خلیل (ع) می رسد.
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ١٦٤، ح ١٣١٢٤
عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع الصِّیَامُ لَیْسَ مِنَ الطَّعَامِ وَ الشَّرَابِ وَ الْإِنْسَانُ یَنْبَغِی أَنْ یَحْفَظَ لِسَانَهُ مِنَ اللَّغْوِ وَ الْبَاطِلِ فِی رَمَضَانَ وَ غَیْرِهِ.
امام صادق علیه السلام فرمودند: روزه، فقط از خوردن و نوشیدن نیست. سزاوار است انسان زبان خود را از گفتار بیهوده و باطل در ماه رمضان و در دیگر ماهها (آن گاه که روزه دار است) حفظ نماید.
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ١٦٤، ح ١٣١٢٥
قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَنْ صَامَ شَهْرَ رَمَضَانَ إِیمَاناً وَ احْتِسَاباً وَ کَفَّ سَمْعَهُ وَ بَصَرَهُ وَ لِسَانَهُ عَنِ النَّاسِ قَبِلَ اللَّهُ صَوْمَهُ وَ غَفَرَ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ وَ مَا تَأَخَّرَ وَ أَعْطَاهُ ثَوَابَ الصَّابِرِینَ.
رسول خدا (ص) فرمودند: هر که از روی ایمان و تحمّل سختی برای رضای خدا روزه بدارد و چشم و گوش و زبان خویش را از مردم نگهدارد، خدا روزه اش را قبول کند و گناه قدیم و جدیدش را ببخشاید و ثواب صابرانش عطا نماید.
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ١٦٤، ح ١٣١٢٦
عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَجْلَانَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُولُ لَیْسَ الصِّیَامُ مِنَ الطَّعَامِ وَ الشَّرَابِ أَنْ لَا یَأْکُلَ الْإِنْسَانُ وَ لَا یَشْرَبَ فَقَطْ وَ لَکِنْ إِذَا صُمْتَ فَلْیَصُمْ سَمْعُکَ وَ بَصَرُکَ وَ لِسَانُکَ وَ بَطْنُکَ وَ فَرْجُکَ وَ احْفَظْ یَدَکَ وَ فَرْجَکَ وَ أَکْثِرِ السُّکُوتَ إِلَّا مِنْ خَیْرٍ وَ ارْفُقْ بِخَادِمِکَ.
امام صادق علیه السلام فرمودند: روزه فقط از خوردن و نوشیدن و این که انسان فقط نخورد و نیاشامد نیست، بلکه هرگاه روزه گرفتى گوش و چشم و زبان و شکم و عورتت باید روزه بگیرد و مواظب دستت و عورتت باش و بسیار ساکت باش مگر از خیر و با خادم خود به نرمى رفتار کن.
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ١٦٥، ح ١٣١٢٩
قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع إِذَا أَصْبَحْتَ صَائِماً فَلْیَصُمْ سَمْعُکَ وَ بَصَرُکَ مِنَ الْحَرَامِ وَ جَارِحَتُکَ وَ جَمِیعُ أَعْضَائِکَ مِنَ الْقَبِیحِ وَ دَعْ عَنْکَ الْهَذْیَ وَ أَذَى الْخَادِمِ وَ لْیَکُنْ عَلَیْکَ وَقَارُ الصَّائِمِ وَ الْزَمْ مَا اسْتَطَعْتَ مِنَ الصَّمْتِ وَ السُّکُوتِ إِلَّا عَنْ ذِکْرِ اللَّهِ وَ لَا تَجْعَلْ یَوْمَ صَوْمِکَ کَیَوْمِ فِطْرِکَ وَ إِیَّاکَ وَ الْمُبَاشَرَةَ وَ الْقُبَلَ وَ الْقَهْقَهَةَ بِالضَّحِکِ فَإِنَّ اللَّهَ یَمْقُتُ ذَلِکَ.
امام صادق علیه السلام : هرگاه روزه گرفتى ، گوش و چشمت را از حرام روزه بدار و همه اعضا و اندامهایت را از زشتى، و پُرگویى و اذیّت کردن خدمتکارت فروگذار . باید وقار روزه در تو باشد و تا مى توانى خاموش باش ، مگر از ذکر خدا. و روزى که روزه دارى، با روزى که روزه ندارى نباید یکسان باشد ، از نزدیکى کردن و بوسیدن همسر و با صداى بلند خندیدن دورى کن ؛ زیرا خداوند این کارها را دشمن دارد .
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ١٦٥، ح ١٣١٣١
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِنَّ الصِّیَامَ لَیْسَ مِنَ الطَّعَامِ وَ الشَّرَابِ وَحْدَهُ إِنَّمَا لِلصَّوْمِ شَرْطٌ یَحْتَاجُ أَنْ یُحْفَظَ حَتَّى یَتِمَّ الصَّوْمُ وَ هُوَ الصَّمْتُ الدَّاخِلُ أَ مَا تَسْمَعُ قَوْلَ مَرْیَمَ بِنْتِ عِمْرَانَ إِنِّی نَذَرْتُ لِلرَّحْمنِ صَوْماً فَلَنْ أُکَلِّمَ الْیَوْمَ إِنْسِیًّا (مریم ١٩- ٢٦) یَعْنِی صَمْتاً
فَإِذَا صُمْتُمْ فَاحْفَظُوا أَلْسِنَتَکُمْ عَنِ الْکَذِبِ وَ غُضُّوا أَبْصَارَکُمْ وَ لَا تَنَازَعُوا وَ لَا تَحَاسَدُوا وَ لَا تَغْتَابُوا وَ لَا تَمَارَوْا وَ لَا تَکْذِبُوا وَ لَا تُبَاشِرُوا وَ لَا تُخَالِفُوا وَ لَا تُغَاضِبُوا وَ لَا تَسَابُّوا وَ لَا تَشَاتَمُوا وَ لَا تَنَابَزُوا وَ لَا تُجَادِلُوا وَ لَا تُبَادُوا وَ لَا تَظْلِمُوا وَ لَا تُسَافِهُوا وَ لَا تَضَاجَرُوا
وَ لَا تَغْفُلُوا عَنْ ذِکْرِ اللَّهِ وَ عَنِ الصَّلَاةِ وَ الْزَمُوا الصَّمْتَ وَ السُّکُوتَ وَ الْحِلْمَ وَ الصَّبْرَ وَ الصِّدْقَ وَ مُجَانَبَةَ أَهْلِ الشَّرِّ وَ اجْتَنِبُوا قَوْلَ الزُّورِ وَ الْکَذِبَ وَ الْفَرْیَ وَ الْخُصُومَةَ وَ ظَنَّ السَّوْءِ وَ الْغِیبَةَ وَ النَّمِیمَةَ
وَ کُونُوا مُشْرِفِینَ عَلَى الْآخِرَةِ مُنْتَظِرِینَ لِأَیَّامِکُمْ مُنْتَظِرِینَ لِمَا وَعَدَکُمْ اللَّهُ مُتَزَوِّدِینَ لِلِقَاءِ اللَّهِ
وَ عَلَیْکُمُ السَّکِینَةَ وَ الْوَقَارَ وَ الْخُشُوعَ وَ الْخُضُوعَ وَ ذُلَّ الْعَبْدِ الْخَائِفِ مِنْ مَوْلَاهُ رَاجِینَ خَائِفِینَ رَاغِبِینَ رَاهِبِینَ
قَدْ طَهَّرْتُمُ الْقُلُوبَ مِنَ الْعُیُوبِ وَ تَقَدَّسَتْ سَرَائِرُکُمْ مِنَ الْخِبِّ وَ نَظَّفْتَ الْجِسْمَ مِنَ الْقَاذُورَاتِ وَ تَبَرَّأْتَ إِلَى اللَّهِ مِنْ عَدَاهُ وَ وَالَیْتَ اللَّهَ فِی صَوْمِکَ وَ بِالصَّمْتِ مِنْ جَمِیعِ الْجِهَاتِ مِمَّا قَدْ نَهَاکَ اللَّهُ عَنْهُ فِی السِّرِّ وَ الْعَلَانِیَةِ
وَ خَشِیتَ اللَّهَ حَقَّ خَشْیَتِهِ فِی السِّرِّ وَ الْعَلَانِیَةِ وَ وَهَبْتَ نَفْسَکَ لِلَّهِ فِی أَیَّامِ صَوْمِکَ وَ فَرَّغْتَ قَلْبَکَ لَهُ وَ نَصَبْتَ نَفْسَکَ لَهُ فِیمَا أَمَرَکَ وَ دَعَاکَ إِلَیْهِ
فَإِذَا فَعَلْتَ ذَلِکَ کُلَّهُ فَأَنْتَ صَائِمٌ لِلَّهِ بِحَقِیقَةِ صَوْمِهِ صَانِعٌ لِمَا أَمَرَکَ وَ کُلَّمَا نَقَصْتَ مِنْهَا شَیْئاً مِمَّا بَیَّنْتُ لَکَ فَقَدْ نَقَصَ مِنْ صَوْمِکَ بِمِقْدَارِ ذَلِکَ
إِلَى أَنْ قَالَ إِنَّ الصَّوْمَ لَیْسَ مِنَ الطَّعَامِ وَ الشَّرَابِ إِنَّمَا جَعَلَ اللَّهُ ذَلِکَ حِجَاباً مِمَّا سِوَاهَا مِنَ الْفَوَاحِشِ مِنَ الْفِعْلِ وَ الْقَوْلِ یُفَطِّرُ الصَّائِمَ مَا أَقَلَّ الصُّوَّامَ وَ أَکْثَرَ الْجُوَّاعَ.
امام صادق علیه السلام به جراح مداینی فرمودند: همانا روزه فقط امساک از طعام و شراب به تنهائی نیست، بلکه هر آینه از برای روزه شرطی است که می بایستی آن را حفظ کنی (از آنچه که باعث نقص است) تا آنکه به کمال برسد، و صوم کامل همانا صوم درونی است. (یعنی از تمام آلایش درونی منزه باشد) آیا نشنیدی آنچه که مریم بنت عمران فرمود: « همانا من برای خدواند رحمن نذر کرده ام؛ پس امروز با هیچ بشری سخن نخواهم گفت. » یعنی روزه سکوت.
هر گاه روزه گرفتید، پس حفظ کنید زبانتان را از دروغ و چشمانتان را (از هر چه دیدنش بر او حرام است) بپوشانید منازعه و دعوا نکنید و به همدیگر حسادت نورزید و غیبت نکنید و ترش رو و غضبناک نباشید و با یکدیگر دشمنی نکنید و دروغ نگوئید، (و با زنان) مباشرت ننمائید، و مخالفت همدیگر نکنید و نسبت به همدیگر خشم و غضب ننمائید، و همدیگر را لعن و ناسزا نگوئید، و شماتت و ملامت نکنید و سستی و بیحالی به خود راه ندهید، و مجادله نکنید و ظلم نکنید و سفاهت نکنید و کسی را اذیت نکنید.
و از یاد خدا غافل نشوید و نماز را فراموش ننمائید و نفس خویش را الزام کنید به سکوت و خاموشی، و حلم و صبر و راستی، و دوری از اهل بدی و دوری از از قول زور و دروغ، و فریفتن و دشمنی و سوء ظن و غیبت و سخن چینی
و خود را مشرف بر آخرت کنید و منتظر ایام ما باشد و منتظر وعده های الهی باشید، و زاد و توشه برای ملاقات خدا فراهم سازید
و بر شما باد به سکینه و وقار و خشوع و خضوع و خواری بنده ترسان از مولایش امیدوار خائف رغبت کننده ترسان
هرآینه باید پاک نمایی قلوب را از عیبها و منزه نمایید درونتان را از خبائث و پاکیزه کنی بدن را از کثافات و بیزای بجویی به سوی خدا از غیر او و ولایت داشته باشی به خدا در روزه ات. و خاموش باشی از همه جهات از آنچه نهی کرده خدا از آن در پنهان و آشکارا
و خشیت داشته باش از خدا حق خشیت در درون و برون و ببخش نفست را برای خدا در ایام روزه ات و فارغ نما قلبت را برای او مشغل دار خودت را برای او در آنچه امر کرده تو را و تو را به سوی آن دعوت کرده.
پس هنگامی که همه اینها را انجام دهی پس تو روزه دار برای خدا هستی به حقیقت روزه اش و انجام دهنده ای به آنچه امر کرده تو را و هر آنچه ناقص انجام دهی چیزی از آن از آنچه بیان کردم به تو پس ناقص است از روزه ات به همان مقدار.
تا آنکه فرمود: همانا روزه، خودداری از خوردن و آشامیدن نیست بلکه همانا فقط خداوند آن را پرده ای در برابر غیر او ازفحشاهای عملی و گفتاری قرار داده است که باعث افطار روزه روزه دار میگردد. پس چه اندکند روزه داران و چه بسیارند گرسنگان.
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ١٦٦، ح ١٣١٣٢
قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع إِذَا صُمْتَ فَلْیَصُمْ سَمْعُکَ وَ بَصَرُکَ وَ شَعْرُکَ وَ جِلْدُکَ وَ عَدَّدَ أَشْیَاءَ غَیْرَ هَذَا وَ قَالَ لَا یَکُونُ یَوْمُ صَوْمِکَ کَیَوْمِ فِطْرِکَ.
امام صادق (علیه السلام) فرمودند: چون روزه گرفتى پس باید گوش تو و چشمت، و مویت، و پوستت روزه بدارد، و [امام علیه السّلام] چیزهائى غیر از این چند چیز را نیز برشمرد، و فرمود: روز روزه داشتنت مانند روزی که روزه نداری نیست.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٤، ص ٨٧، ح ١
عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص- لِجَابِرِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ یَا جَابِرُ هَذَا شَهْرُ رَمَضَانَ مَنْ صَامَ نَهَارَهُ وَ قَامَ وِرْداً مِنْ لَیْلِهِ وَ عَفَّ بَطْنُهُ وَ فَرْجُهُ وَ کَفَّ لِسَانَهُ خَرَجَ مِنْ ذُنُوبِهِ کَخُرُوجِهِ مِنَ الشَّهْرِ فَقَالَ جَابِرٌ یَا رَسُولَ اللَّهِ مَا أَحْسَنَ هَذَا الْحَدِیثَ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص یَا جَابِرُ وَ مَا أَشَدَّ هَذِهِ الشُّرُوطَ.
جابر بن یزید جعفى از امام محمد باقر علیه السّلام گفت فرمود رسول خدا(صلّى الله علیه و آله)جابر بن عبد اللّٰه انصارى را که اى جابر این ماه رمضان هر که روزه دارد روز آن را و قیام نماید در بعضى از شب آن و نگاهدارد شکم و فرج خود را و بازدارد زبان خود را، بیرون رود از گناهان خود چنان که بیرون میرود از ماه. جابر عرض کرد یا رسول اللّٰه چه نیکوست این حدیث فرمود رسول اللّٰه(صلّى الله علیه و آله)که چه سخت است این شرط.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٤، ص ٨٧، ح ٢
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِنَّ الصِّیَامَ لَیْسَ مِنَ الطَّعَامِ وَ الشَّرَابِ وَحْدَهُ ثُمَّ قَالَ قَالَتْ مَرْیَمُ- إِنِّی نَذَرْتُ لِلرَّحْمنِ صَوْماً أَیْ صَوْماً صَمْتاً وَ فِی نُسْخَةٍ أُخْرَى أَیْ صَمْتاً فَإِذَا صُمْتُمْ فَاحْفَظُوا أَلْسِنَتَکُمْ وَ غُضُّوا أَبْصَارَکُمْ وَ لَا تَنَازَعُوا وَ لَا تَحَاسَدُوا قَالَ وَ سَمِعَ رَسُولُ اللَّهِ ص امْرَأَةً تَسُبُّ جَارِیَةً لَهَا وَ هِیَ صَائِمَةٌ فَدَعَا رَسُولُ اللَّهِ ص بِطَعَامٍ فَقَالَ لَهَا کُلِی فَقَالَتْ إِنِّی صَائِمَةٌ فَقَالَ کَیْفَ تَکُونِینَ صَائِمَةً وَ قَدْ سَبَبْتِ جَارِیَتَکِ إِنَّ الصَّوْمَ لَیْسَ مِنَ الطَّعَامِ وَ الشَّرَابِ قَالَ وَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع إِذَا صُمْتَ فَلْیَصُمْ سَمْعُکَ وَ بَصَرُکَ مِنَ الْحَرَامِ وَ الْقَبِیحِ وَ دَعِ الْمِرَاءَ وَ أَذَى الْخَادِمِ وَ لْیَکُنْ عَلَیْکَ وَقَارُ الصِّیَامِ وَ لَا تَجْعَلْ یَوْمَ صَوْمِکَ کَیَوْمِ فِطْرِکَ.
امام صادق علیه السّلام فرمود: روزه‌دارى تنها خوددارى از غذا و آشامیدن نیست.
سپس فرمود: مریم علیها السّلام گفت:«من براى خداى رحمان روزه نذر کرده‌ام.» یعنى روزه سکوت گرفته‌ام.
در نسخه دیگرى آمده است: یعنى روزه سکوت، پس هنگامى که روزه دارید، زبان‌هایتان را کنترل کنید، چشم‌هایتان را فروپوشید، با یکدیگر به ستیز و نزاع نپردازید و به یکدیگر حسد نورزید.
فرمود: رسول خدا صلّى اللّه علیه و اله شنید که زن روزه‌دارى به کنیزش دشنام مى‌داد حضرتش صلّى اللّه علیه و اله غذا خواست، و به آن زن فرمود: بخور.
گفت: من روزه دارم.
فرمود: چگونه روزه‌دار هستى که کنیزت را دشنام دادى؟! روزه تنها خوددارى از خوردن و نوشیدن نیست.
امام صادق علیه السّلام فرمود: آن‌گاه که روزه گرفتى باید گوش و چشم تو از حرام و زشتى روزه بدارد و از کشمکش و ناسزاگویى و آزار خدمتکار بپرهیز و همواره سنگین و باوقار روزه بدار و قرار نده روز روزه داشنت را مانند روزی که روزه نداری.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٤، ص ٨٧، ح ٣
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِذَا صَامَ أَحَدُکُمُ الثَّلَاثَةَ الْأَیَّامِ مِنَ الشَّهْرِ فَلَا یُجَادِلَنَّ أَحَداً وَ لَا یَجْهَلْ وَ لَا یُسْرِعْ إِلَى الْحَلْفِ وَ الْأَیْمَانِ بِاللَّهِ فَإِنْ جَهِلَ عَلَیْهِ أَحَدٌ فَلْیَتَحَمَّلْ.
امام صادق علیه السّلام فرمود: هنگامى که یکى از شما سه روز از ماه (پنجشنبه اول ماه، چهارشنبه وسط ماه و پنجشنبه آخر ماه) را روزه بگیرد، نبایستى با کسى ستیزه و نادانى نماید و به سوگند و عهد و پیمان شتاب ننماید و اگر کسى به او نادانى نمود، بایستى تحمّل و بردبارى کند.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٤، ص ٨٨، ح ٤
قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَا مِنْ عَبْدٍ صَالِحٍ یُشْتَمُ فَیَقُولُ إِنِّی صَائِمٌ سَلَامٌ عَلَیْکَ لَا أَشْتِمُکَ کَمَا شَتَمْتَنِی إِلَّا قَالَ الرَّبُّ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى اسْتَجَارَ عَبْدِی بِالصَّوْمِ مِنْ شَرِّ عَبْدِی فَقَدْ أَجَرْتُهُ مِنَ النَّارِ.
از امام صادق علیه السّلام از پدران بزرگوارش علیهم السّلام نقل مى‌کند که حضرتش فرمود: رسول خدا صلّى اللّه علیه و اله فرمود: هر بنده صالحى که مورد دشنام قرار گیرد و در پاسخ بگوید: من روزه دارم، سلام بر تو. من همانند تو دشنام نمى‌دهم، پروردگار تبارک و تعالى مى‌فرماید: بنده من از شر بنده‌ام به روزه پناه برد. من او را از دوزخ پناه دادم.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٤، ص ٨٨، ح ٥
عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُولُ إِنَّ الصِّیَامَ لَیْسَ مِنَ الطَّعَامِ وَ الشَّرَابِ وَحْدَهُ إِنَّ مَرْیَمَ ع قَالَتْ- إِنِّی نَذَرْتُ لِلرَّحْمنِ صَوْماً أَیْ صَمْتاً فَاحْفَظُوا أَلْسِنَتَکُمْ وَ غُضُّوا أَبْصَارَکُمْ وَ لَا تَحَاسَدُوا وَ لَا تَنَازَعُوا فَإِنَّ الْحَسَدَ یَأْکُلُ الْإِیمَانَ کَمَا تَأْکُلُ النَّارُ الْحَطَبَ.
امام صادق علیه السّلام فرمود: روزه از خوردن و نوشیدن تنها نیست،مریم(علیها السّلام)فرمود(٢٧-مریم)راستى من براى خدا روزهاى نذر کردم-یعنى سکوتى. زبانتان را نگهدارید،و دیده‌هاتان را بر هم نهید،و بهم حسد نورزید،و با هم ستیزه نکنید زیرا حسد ایمان را میخورد چنانچه آتش هیزم را میخورد.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٤، ص ٨٩، ح ٩
عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُولُ الْکَذِبَةُ تَنْقُضُ الْوُضُوءَ وَ تُفَطِّرُ الصَّائِمَ قَالَ قُلْتُ هَلَکْنَا قَالَ لَیْسَ حَیْثُ تَذْهَبُ إِنَّمَا ذَلِکَ الْکَذِبُ عَلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ عَلَى رَسُولِهِ وَ عَلَى الْأَئِمَّةِ ع.
امام صادق علیه السّلام فرمود: یک دروغ روزه روزه دار را بگشاید عرضکردم: کدامیک از ما است که چنین کارى از او سر نزند؟(یک دروغ در روز نگوید)؟ فرمود: آن دروغ که تو خیال کردى (منظور) نیست، همانا آن دروغ بستن بخدا و رسولش و ائمه علیهم السلام است.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٤، ص ٨٩، ح ١٠
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِنَّ اللَّهَ کَرِهَ لِی سِتَّ خِصَالٍ ثُمَّ کَرِهْتُهُنَّ لِلْأَوْصِیَاءِ مِنْ وُلْدِی وَ أَتْبَاعِهِمْ مِنْ بَعْدِی ... الرَّفَثَ فِی الصَّوْمِ.
امام صادق علیه السّلام فرمود: رسول خدا صلّى اللّه علیه و اله فرمود: خداوند شش خصلت را براى من ناپسند داشت و من آنها را بر اوصیاى از فرزندانم و پیروان آنان بعد از خودم ناپسند داشته‌ام:... فحش در حال روزه است.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٤، ص ٨٩، ح ١١
آداب روزه
سحر
عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ السَّحُورِ لِمَنْ أَرَادَ الصَّوْمَ أَ وَاجِبٌ هُوَ عَلَیْهِ فَقَالَ لَا بَأْسَ بِأَنْ لَا یَتَسَحَّرَ إِنْ شَاءَ وَ أَمَّا فِی شَهْرِ رَمَضَانَ فَإِنَّهُ أَفْضَلُ أَنْ یَتَسَحَّرَ نُحِبُّ أَنْ لَا یُتْرَکَ فِی شَهْرِ رَمَضَانَ.
ابو بصیر گوید: از امام صادق علیه السّلام پرسیدم: آیا سحرى براى کسى که مى‌خواهد روزه بگیرد واجب است؟ فرمود: اشکالى ندارد که بدون سحرى روزه بگیرد، ولى در ماه رمضان بهتر آن است که سحرى بخورد. من دوست دارم که سحرى خوردن در ماه رمضان ترک نشود.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٤، ص ٩٤، ح ١
عَنْ سَمَاعَةَ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ السَّحُورِ لِمَنْ أَرَادَ الصَّوْمَ فَقَالَ أَمَّا فِی شَهْرِ رَمَضَانَ فَإِنَّ الْفَضْلَ فِی السَّحُورِ وَ لَوْ بِشَرْبَةٍ مِنْ مَاءٍ وَ أَمَّا فِی التَّطَوُّعِ فَمَنْ أَحَبَّ أَنْ یَتَسَحَّرَ فَلْیَفْعَلْ وَ مَنْ لَمْ یَفْعَلْ فَلَا بَأْسَ.
سماعه گوید: از امام صادق علیه السّلام درباره سحرى براى کسى که بخواهد روزه بگیرد، سؤال کردم. فرمود: در ماه رمضان بهتر است که سحرى خورده شود، گرچه به خوردن جرعه آبى باشد. ولى در روزه مستحبى (غیر واجب) هرکسى دوست دارد سحرى بخورد و هرکه سحرى نخورد، اشکالى ندارد.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٤، ص ٩٤، ح ٢
قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص السَّحُورُ بَرَکَةٌ قَالَ وَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص لَا تَدَعْ أُمَّتِیَ السَّحُورَ وَ لَوْ عَلَى حَشَفَةٍ.
رسول خدا(ص) فرمود: سحرى برکت است.
و رسول خدا(ص) فرمود: امّت من سحرى را ترک نمی‌کنند، اگر چه با خرماى خشکیدهاى باشد.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٤، ص ٩٤، ح ٣
افطار
عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَنْ آبَائِهِ ع أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص کَانَ إِذَا أَفْطَرَ قَالَ- اللَّهُمَّ لَکَ صُمْنَا وَ عَلَى رِزْقِکَ أَفْطَرْنَا فَتَقَبَّلْهُ مِنَّا ذَهَبَ الظَّمَأُ وَ ابْتَلَّتِ الْعُرُوقُ وَ بَقِیَ الْأَجْرُ.
امام محمد باقر علیه السّلام از پدرانش فرمودند: همانا رسول خدا (ص) موقع افطار می فرمودند: «خدایا! برای تو روزه گرفتیم و با رزق تو افطار کردیم پس آن را از ما بپذیر»، عطش و تشنگی رفت و رگها تر و تازه شد، و اجر آن باقی ماند.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٤، ص ٩٥، ح ١
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ١٤٧، ح ١٣٠٧٠
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: تَقُولُ فِی کُلِّ لَیْلَةٍ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ عِنْدَ الْإِفْطَارِ إِلَى آخِرِهِ- الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی أَعَانَنَا فَصُمْنَا وَ رَزَقَنَا فَأَفْطَرْنَا اللَّهُمَّ تَقَبَّلْ مِنَّا وَ أَعِنَّا عَلَیْهِ وَ سَلِّمْنَا فِیهِ وَ تَسَلَّمْهُ مِنَّا فِی یُسْرٍ مِنْکَ وَ عَافِیَةٍ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی قَضَى عَنَّا یَوْماً مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ.
امام صادق علیه السّلام فرمود: در هر شب ماه رمضان از موقع افطار تا آخر آن مى‌گویى: سپاس خدایى را است که ما را یارى نمود، پس روزه گرفتیم و روزى داد پس افطار نمودیم. خدایا! از ما بپذیر، ما را به آن یارى کن و ما را در آن سلامت بدار و آن را نیز از جانب ما سالم بدار، در آسانى و سلامتى سپاس خدا را که ما را به یک روز از ماه رمضان را موفّق داشت.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٤، ص ٩٥، ح ٢
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ١٤٧، ح ١٣٠٧١
عَنْ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِیهِ ع قَالَ: کَانَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِذَا صَامَ فَلَمْ یَجِدِ الْحَلْوَاءَ أَفْطَرَ عَلَى الْمَاءِ.
امام باقر علیه السلام، رسول الله صلی الله علیه و آله هر گاه شیرینی نمی یافت با آب افطار می نمود.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٤، ص ١٥٢، ح ١
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِذَا أَفْطَرَ الرَّجُلُ عَلَى الْمَاءِ الْفَاتِرِ نَقَّى کَبِدَهُ وَ غَسَلَ الذُّنُوبَ مِنَ الْقَلْبِ وَ قَوَّى الْبَصَرَ وَ الْحَدَقَ.
امام صادق علیه السّلام فرمودند: هرگاه مرد با آب ولرم افطار کند کبدش پاک می شود و گناهان از قلبش شسته می شود و بینایی و مردمک چشمش تقویت می شود.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٤، ص ١٥٢، ح ٢
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: الْإِفْطَارُ عَلَى الْمَاءِ یَغْسِلُ الذُّنُوبَ مِنَ الْقَلْبِ.
امام صادق علیه السّلام فرمودند: افطار کردن با آب گناهان را از قلب می شوید.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٤، ص ١٥٢، ح ٣
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: کَانَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِذَا أَفْطَرَ بَدَأَ بِحَلْوَاءَ یُفْطِرُ عَلَیْهَا فَإِنْ لَمْ یَجِدْ فَسُکَّرَةٍ أَوْ تَمَرَاتٍ فَإِذَا أَعْوَزَ ذَلِکَ کُلُّهُ فَمَاءٍ فَاتِرٍ وَ کَانَ یَقُولُ یُنَقِّی الْمَعِدَةَ وَ الْکَبِدَ وَ یُطَیِّبُ النَّکْهَةَ وَ الْفَمَ وَ یُقَوِّی الْأَضْرَاسَ وَ یُقَوِّی الْحَدَقَ وَ یَجْلُو النَّاظِرَ وَ یَغْسِلُ الذُّنُوبَ غَسْلًا وَ یُسَکِّنُ الْعُرُوقَ الْهَائِجَةَ وَ الْمِرَّةَ الْغَالِبَةَ وَ یَقْطَعُ الْبَلْغَمَ وَ یُطْفِئُ الْحَرَارَةَ عَنِ الْمَعِدَةِ وَ یَذْهَبُ بِالصُّدَاعِ.
امام صادق علیه السّلام فرمود: رسول خدا صلّى اللّه علیه و اله همواره به هنگام افطار با حلوا آغاز مى‌نمود و اگر حلوا نمى‌یافت با شکر یا خرما. پس هرگاه هیچ کدام از آنها را نمى‌یافت با آب ولرم افطار مى‌نمود و مى‌فرمود: آب ولرم معده و کبد را پاکیزه، بوى دهان را خوشبو، دندانها را محکم، حدقه چشم را نیرومند مى‌نماید به دیده جلوه مى‌بخشد، گناهان را به‌طور کامل مى‌شوید، به رگ‌هاى هیحانى صفرا و یا سودا آرامى بخشد، بلغم را قطع مى‌کند، حرارت معده را فرو مى‌نشاند و سردرد را از بین مى‌برد.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٤، ص ١٥٢، ح ٤
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: کَانَ رَسُولُ اللَّهِ ص أَوَّلُ مَا یُفْطِرُ عَلَیْهِ فِی زَمَنِ الرُّطَبِ الرُّطَبُ وَ فِی زَمَنِ التَّمْرِ التَّمْرُ.
امام صادق علیه السّلام فرمودند: اوّلین چیزی که پیامبر خدا روزه اش را با آن افطار می کرد، در زمانِ رُطَب، رطب بود و در زمانِ خرما، خرما. (رُطَب، خرمای رسیده است و تَمر، خرمای خشک.)
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٤، ص ١٥٣، ح ٦
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِیهِ ع قَالَ: جَاءَ قَنْبَرُ مَوْلَى عَلِیٍّ ع بِفِطْرِهِ إِلَیْهِ قَالَ فَجَاءَ بِجِرَابٍ فِیهِ سَوِیقٌ إِلَى أَنْ قَالَ فَلَمَّا أَرَادَ أَنْ یَشْرَبَ قَالَ بِسْمِ اللَّهِ اللَّهُمَّ لَکَ صُمْنَا وَ عَلَى رِزْقِکَ أَفْطَرْنَا فَتَقَبَّلْ مِنَّا إِنَّکَ أَنْتَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ.
امام صادق ع از پدرشان نقل می کنند: قنبر غلام امیر المؤمنین افطار حضرت را برایش آورد. حضرت ادامه داد: قنبر مَشکی آورد که داخل آن سویق بود و مهر شده بود. تا اینکه فرمود: زمانی که اراده ی خوردن کرد فرمود: خداوندا برای تو روزه گرفتیم و با روزی تو افطار می کنیم پس از ما بپذیر که تو شنوا و دانایی.
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ١٤٨، ح ١٣٠٧٢
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ قَالَ: قَالَ ع یُسْتَجَابُ دُعَاءُ الصَّائِمِ عِنْدَ الْإِفْطَارِ.
امام سجاد علیه السّلام فرمود: دعاى روزه دار به هنگام افطار مستجاب مى‌شود.
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ١٤٨، ح ١٣٠٧٣
عَلِیُّ بْنُ مُوسَى بْنِ طَاوُسٍ فِی الْإِقْبَالِ عَنْهُ ع (عن النبیّ صلّى اللّه علیه و آله) قَالَ: مَا مِنْ عَبْدٍ یَصُومُ فَیَقُولُ عِنْدَ إِفْطَارِهِ یَا عَظِیمُ یَا عَظِیمُ أَنْتَ إِلَهِی لَا إِلَهَ لِی غَیْرُکَ اغْفِرْ لِیَ الذَّنْبَ الْعَظِیمَ إِنَّهُ لَا یَغْفِرُ الذَّنْبَ الْعَظِیمَ إِلَّا الْعَظِیمُ- إِلَّا خَرَجَ مِنْ ذُنُوبِهِ کَیَوْمَ وَلَدَتْهُ أُمُّهُ.
از حضرت رسول صلّى اللّه علیه و آله منقول است که هرکه در وقت افطار نمودن بگوید: «اى بزرگ،اى بزرگ،اى بزرگ!تویى خدایى که نیست خدایى جز تو،براى من گناهان بزرگم را بیامرز،یقینا گناه بزرگ را نمى‌بخشد مگر بزرگ.» از گناهان بیرون آید مانند روزى که از مادر متولّد شده است.
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ١٤٩، ح ١٣٠٧٥
عَنْ مَوْلَانَا زَیْنِ الْعَابِدِینَ ع أَنَّهُ قَالَ: مَنْ قَرَأَ إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ عِنْدَ فُطُورِهِ وَ عِنْدَ سُحُورِهِ کَانَ فِیمَا بَیْنَهُمَا کَالْمُتَشَحِّطِ بِدَمِهِ فِی سَبِیلِ اللَّهِ.
امام سجاد علیه السّلام فرمود: کسی که سوره قدر را در هنگام افطار و سحر بخواند مانند کسی است که در این فاصله در راه خدا بخون خود غلتیده باشد.
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ١٤٩، ح ١٣٠٧٦
عَنْ مُوسَى بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ آبَائِهِ ع أَنَّ لِکُلِّ صَائِمٍ عِنْدَ فُطُورِهِ دَعْوَةً مُسْتَجَابَةً فَإِذَا کَانَ أَوَّلُ لُقْمَةٍ فَقُلْ بِسْمِ اللَّهِ [اللّهمّ] یَا وَاسِعَ الْمَغْفِرَةِ اغْفِرْ لِی.
امام کاظم علیه السلام فرمود: هر روزه داری هنگام افطار یک دعای اجابت شده دارد. پس در اولین لقمه افطار بگو: به نام خدا، ای خدایی که آمرزش تو فراگیر و وسیع است، مرا ببخش.
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ١٤٩، ح ١٣٠٧٧
قَالَ وَ فِی رِوَایَةٍ أُخْرَى بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ یَا وَاسِعَ الْمَغْفِرَةِ اغْفِرْ لِی فَإِنَّهُ مَنْ قَالَهَا عِنْدَ إِفْطَارِهِ غُفِرَ لَهُ
و در روایت دیگر است [از امام کاظم علیه السلام که فرمود در اولین لقمه هنگام افطار بگو]: «بسم الله الرحمن الرحیم یا واسع المغفره اغفرلی» پس کسی که هنگام افطارش، این کلمات را بگوید، آمرزیده خواهد شد.
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ١٤٩، ح ١٣٠٧٨
عَنِ الْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع أَنَّهُ سُئِلَ عَنِ الْإِفْطَارِ أَ قَبْلَ الصَّلَاةِ أَوْ بَعْدَهَا قَالَ فَقَالَ إِنْ کَانَ مَعَهُ قَوْمٌ یَخْشَى أَنْ یَحْبِسَهُمْ عَنْ عَشَائِهِمْ فَلْیُفْطِرْ مَعَهُمْ وَ إِنْ کَانَ غَیْرُ ذَلِکَ فَلْیُصَلِّ ثُمَّ لْیُفْطِرْ.
حلبى گوید: از امام صادق علیه السّلام سؤال شد که افطار پیش از نماز مغرب است و یا بعد از آن؟ فرمود: اگر عدّه‌اى منتظر روزه‌دار باشند و بترسد که آنها از غذاى شامشان بمانند پس بایستى با آنها افطار نماید و در غیر این صورت، اوّل نماز بخواند سپس افطار کند.
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ١٤٩، ح ١٣٠٧٩
عَنْ زُرَارَةَ وَ فُضَیْلٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع فِی رَمَضَانَ تُصَلِّی ثُمَّ تُفْطِرُ إِلَّا أَنْ تَکُونَ مَعَ قَوْمٍ یَنْتَظِرُونَ الْإِفْطَارَ فَإِنْ کُنْتَ تُفْطِرُ مَعَهُمْ فَلَا تُخَالِفْ عَلَیْهِمْ وَ أَفْطِرْ ثُمَّ صَلِّ وَ إِلَّا فَابْدَأْ بِالصَّلَاةِ قُلْتُ وَ لِمَ ذَلِکَ قَالَ لِأَنَّهُ قَدْ حَضَرَکَ فَرْضَانِ الْإِفْطَارُ وَ الصَّلَاةُ فَابْدَأْ بِأَفْضَلِهِمَا وَ أَفْضَلُهُمَا الصَّلَاةُ ثُمَّ قَالَ تُصَلِّی وَ أَنْتَ صَائِمٌ فَتُکْتَبُ صَلَاتُکَ تِلْکَ فَتَخْتِمُ بِالصَّوْمِ أَحَبُّ إِلَیَّ.
ابو جعفر باقر (ع) گفت: در روزه ماه رمضان، اول نماز مغرب بخوانید و سپس افطار کنید، مگر آنکه دیگران بر سر سفره به انتظار شما نشسته باشند. اگر بر سر سفره مجتمع بودید با دیگران به راه خلاف مروید، بلکه با آنان افطار کنید و سپس نماز بخوانید و اگر تنها بودید، اول نماز بخوانید. من گفتم: علت چیست؟ ابو جعفر گفت: در اول غروب، دو تکلیف الهى به انسان متوجه مى‌گردد: یکى افطار، که باید پایان روزه را مشخص کند و دیگرى نماز مغرب. و باید به نماز پرداخت که ارج و فضل آن بیش از افطار است. ابو جعفر گفت: با زبان روزه نماز بخوانى در نظر من محبوبتر است.
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ١٥٠، ح ١٣٠٨٠
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: یُسْتَحَبُّ لِلصَّائِمِ إِنْ قَوِیَ عَلَى ذَلِکَ أَنْ یُصَلِّیَ قَبْلَ أَنْ یُفْطِرَ.
امام صادق علیه السّلام فرمود: براى روزه‌دار، مستحب است که اگر توان داشته باشد، پیش از افطار، نماز بخواند.
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ١٥٠، ح ١٣٠٨١
عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع أَنَّهُ قَالَ: تُقَدِّمُ الصَّلَاةَ عَلَى الْإِفْطَارِ إِلَّا أَنْ تَکُونَ مَعَ قَوْمٍ یَبْتَدِءُونَ بِالْإِفْطَارِ فَلَا تُخَالِفْ عَلَیْهِمْ وَ أَفْطِرْ مَعَهُمْ وَ إِلَّا فَابْدَأْ بِالصَّلَاةِ فَإِنَّهَا أَفْضَلُ مِنَ الْإِفْطَارِ وَ تُکْتَبُ صَلَاتُکَ وَ أَنْتَ صَائِمٌ أَحَبُّ إِلَیَّ.
امام باقر علیه السّلام فرمود: نماز را بر افطار مقدّم مىدارى، مگر آن که با گروهى باشى که اوّل، افطار مىکنند. پس با آنان مخالفت نکن و با ایشان افطار کن، وگرنه اوّل، نماز بخوان؛ چرا که بهتر از افطار است و نمازت با حالت روزه نوشته مى‌شود و این نزد من، محبوبتر است.
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ١٥١، ح ١٣٠٨٢
قَالَ وَ رُوِیَ أَیْضاً فِی ذَلِکَ أَنَّکَ إِذَا کُنْتَ تَتَمَکَّنُ مِنَ الصَّلَاةِ وَ تَعْقِلُهَا وَ تَأْتِی (عَلَى جَمِیعِ) حُدُودِهَا قَبْلَ أَنْ تُفْطِرَ فَالْأَفْضَلُ أَنْ تُصَلِّیَ قَبْلَ الْإِفْطَارِ وَ إِنْ کُنْتَ مِمَّنْ تُنَازِعُکَ نَفْسُکَ لِلْإِفْطَارِ وَ تَشْغَلُکَ شَهْوَتُکَ عَنِ الصَّلَاةِ فَابْدَأْ بِالْإِفْطَارِ لِیَذْهَبَ عَنْکَ وَسْوَاسُ النَّفْسِ اللَّوَّامَةِ غَیْرَ أَنَّ ذَلِکَ مَشْرُوطٌ بِأَنَّهُ لَا یَشْتَغِلُ بِالْإِفْطَارِ قَبْلَ الصَّلَاةِ إِلَى أَنْ یَخْرُجَ وَقْتُ الصَّلَاةِ.
همچنین روایت شده که: هر گاه مىتوانستى نماز را آگاهانه و با همه حدود و آدابش، پیش از آن که افطار کنى، بخوانى، بهتر آن است که قبل از افطار کردن، نماز بخوانى؛ و اگر از کسانى بودى که دلت پیش افطار کردن بود و میل تو، تو را از نماز مشغول مىکرد، اوّل، افطار کن تا وسوسه نفْسِ ملامتگر از تو برهد، جز این که شرط است که پرداختن به افطار پیش از نماز، سبب نشود که وقت نماز بگذرد.
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ١٥١، ح ١٣٠٨٣
ماه رمضان
کلیات
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَا کَلَّفَ اللَّهُ الْعِبَادَ فَوْقَ مَا یُطِیقُونَ وَ ذَکَرَ الْفَرَائِضَ وَ قَالَ إِنَّمَا کَلَّفَهُمْ صِیَامَ شَهْرٍ مِنَ السَّنَةِ وَ هُمْ یُطِیقُونَ أَکْثَرَ مِنْ ذَلِکَ.
امام صادق علیه السّلام فرمودند: خداوند، بندگان را بیش از توانشان تکلیف نکرده است. حضرت سپس واجبات را نام برد و فرمود: آنان را به گرفتن یک ماه روزه در سال مکلّف کرده، در حالى که توانایى بیشتر از این را دارند.
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ٢٤٧، ح ١٣٣٣١
قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُولُ إِنَّ شَهْرَ رَمَضَانَ لَمْ یَفْرِضِ اللَّهُ صِیَامَهُ عَلَى أَحَدٍ مِنَ الْأُمَمِ قَبْلَنَا فَقُلْتُ لَهُ فَقَوْلُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَ یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا کُتِبَ عَلَیْکُمُ الصِّیامُ کَما کُتِبَ عَلَى الَّذِینَ مِنْ قَبْلِکُمْ (البقرة ٢- ١٨٣) قَالَ إِنَّمَا فَرَضَ اللَّهُ صِیَامَ شَهْرِ رَمَضَانَ- عَلَى الْأَنْبِیَاءِ دُونَ الْأُمَمِ فَفَضَّلَ بِهِ هَذِهِ الْأُمَّةَ وَ جَعَلَ صِیَامَهُ فَرْضاً عَلَى رَسُولِ اللَّهِ ص وَ عَلَى أُمَّتِهِ.
از امام صادق علیه السلام شنیدم که فرمود روزه ماه رمضان را خداوند بر هیچ یک از امّتهاى پیش از ما واجب نکرد. عرض کردم : پس آیه «اى کسانى که ایمان آورده اید! روزه بر شما مقرّر شده است همچنان که بر پیشینیان شما مقرّر شده بود» چه مى شود؟ حضرت فرمود : خداوند روزه ماه رمضان را فقط بر پیامبران واجب کرده بود ، نه بر امّتها ؛ امّا به وسیله آن ، این امّت را [بر امّتهاى گذشته] فضیلت داد و روزه آن را بر رسول خدا صلى الله علیه و آله و بر امّت او واجب فرمود .
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ٢٤٠، ح ١٣٣١٦
اهمیت روزه ماه رمضان
عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: بُنِیَ الْإِسْلَامُ عَلَى خَمْسٍ عَلَى الصَّلَاةِ وَ الزَّکَاةِ وَ الصَّوْمِ وَ الْحَجِّ وَ الْوَلَایَةِ وَ لَمْ یُنَادَ بِشَیْءٍ کَمَا نُودِیَ بِالْوَلَایَةِ.
امام باقر (علیه السلام) فرمودند: اسلام روى پنج پایه نهاده شده: نماز و زکاة و روزه و حج و ولایت و چنان که براى ولایت (در روز غدیر خم یا در عالم میثاق) فریاد زده شد، براى هیچ چیزى دیگر فریاد زده نشد.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٢، ص ١٨، ح ١
عَنْ عَجْلَانَ أَبِی صَالِحٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع أَوْقِفْنِی عَلَى حُدُودِ الْإِیمَانِ فَقَالَ شَهَادَةُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللَّهِ وَ الْإِقْرَارُ بِمَا جَاءَ بِهِ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ وَ صَلَوَاتُ الْخَمْسِ وَ أَدَاءُ الزَّکَاةِ وَ صَوْمُ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ حِجُّ الْبَیْتِ وَ وَلَایَةُ وَلِیِّنَا وَ عَدَاوَةُ عَدُوِّنَا وَ الدُّخُولُ مَعَ الصَّادِقِینَ.
عجلان گوید: بامام صادق علیه السّلام عرضکردم: مرا بر حدود ایمان آگاه فرما، فرمود: گواهى دادن باینکه شایسته پرستشى جز خدا نیست و اینکه محمد رسول خداست و اقرار نمودن بآنچه او از جانب خدا آورده و نمازهاى پنجگانه و پرداخت زکاة و روزه ماه رمضان و حج کعبه و دوستى ولى ما و دشمنى با دشمن ما و همراه بودن با راستگویان (چنانچه خداى تعالى فرماید:«با راستگویان همراه باشید ١١٩ - سوره ٩»)
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٢، ص ١٨، ح ٢
عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: بُنِیَ الْإِسْلَامُ عَلَى خَمْسٍ عَلَى الصَّلَاةِ وَ الزَّکَاةِ وَ الصَّوْمِ وَ الْحَجِّ وَ الْوَلَایَةِ وَ لَمْ یُنَادَ بِشَیْءٍ کَمَا نُودِیَ بِالْوَلَایَةِ فَأَخَذَ النَّاسُ بِأَرْبَعٍ وَ تَرَکُوا هَذِهِ یَعْنِی الْوَلَایَةَ.
امام باقر علیه السّلام فرمود: اسلام روى پنج پایه نهاده شده: نماز و زکاة و روزه و حج و ولایت. و بچیزى مانند ولایت فریاد زده نشد، مردم آن چهار را گرفتند و - این - یعنى ولایت - را رها کردند.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٢، ص ١٨، ح ٣
عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: بُنِیَ الْإِسْلَامُ عَلَى خَمْسَةِ أَشْیَاءَ عَلَى الصَّلَاةِ وَ الزَّکَاةِ وَ الْحَجِّ وَ الصَّوْمِ وَ الْوَلَایَةِ وَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص الصَّوْمُ جُنَّةٌ مِنَ النَّارِ.
امام باقر (علیه السلام) فرمودند: اسلام روى پنج چیز بنا شده: نماز و زکاة و حج و روزه و ولایت و رسول خدا (ص) فرمودند روزه سپر آتش است.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٤، ص ٦٢، ح ١
عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ ع أَنَّهُ قَالَ: جَاءَ نَفَرٌ مِنَ الْیَهُودِ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ ص- فَسَأَلَهُ أَعْلَمُهُمْ عَنْ مَسَائِلَ فَکَانَ فِیمَا سَأَلَهُ أَنَّهُ قَالَ لَهُ لِأَیِّ شَیْءٍ فَرَضَ اللَّهُ الصَّوْمَ عَلَى أُمَّتِکَ بِالنَّهَارِ ثَلَاثِینَ یَوْماً وَ فَرَضَ اللَّهُ عَلَى الْأُمَمِ أَکْثَرَ مِنْ ذَلِکَ فَقَالَ النَّبِیُّ ص إِنَّ آدَمَ لَمَّا أَکَلَ مِنَ الشَّجَرَةِ بَقِیَ فِی بَطْنِهِ ثَلَاثِینَ یَوْماً فَفَرَضَ اللَّهُ عَلَى ذُرِّیَّتِهِ ثَلَاثِینَ یَوْماً الْجُوعَ وَ الْعَطَشَ وَ الَّذِی یَأْکُلُونَهُ بِاللَّیْلِ تَفَضُّلٌ مِنَ اللَّهِ عَلَیْهِمْ وَ کَذَلِکَ کَانَ عَلَى آدَمَ ع فَفَرَضَ اللَّهُ ذَلِکَ عَلَى أُمَّتِی ثُمَّ تَلَا هَذِهِ الْآیَةَ کُتِبَ عَلَیْکُمُ الصِّیامُ کَما کُتِبَ عَلَى الَّذِینَ مِنْ قَبْلِکُمْ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ أَیَّاماً مَعْدُوداتٍ (البقرة ١٨٣- ١٨٤) قَالَ الْیَهُودِیُّ صَدَقْتَ یَا مُحَمَّدُ
فَمَا جَزَاءُ مَنْ صَامَهَا قَالَ فَقَالَ النَّبِیُّ ص مَا مِنْ مُؤْمِنٍ یَصُومُ شَهْرَ رَمَضَانَ احْتِسَاباً إِلَّا أَوْجَبَ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى لَهُ سَبْعَ خِصَالٍ أَوَّلُهَا یَذُوبُ الْحَرَامُ فِی جَسَدِهِ وَ الثَّانِیَةُ یَقْرُبُ مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ الثَّالِثَةُ یَکُونُ قَدْ کَفَّرَ خَطِیئَةَ آدَمَ أَبِیهِ وَ الرَّابِعَةُ یُهَوِّنُ اللَّهُ عَلَیْهِ سَکَرَاتِ الْمَوْتِ وَ الْخَامِسَةُ أَمَانٌ مِنَ الْجُوعِ وَ الْعَطَشِ یَوْمَ الْقِیَامَةِ- وَ السَّادِسَةُ یُعْطِیهِ اللَّهُ بَرَاءَةً مِنَ النَّارِ- وَ السَّابِعَةُ یُطْعِمُهُ اللَّهُ مِنْ طَیِّبَاتِ الْجَنَّةِ- قَالَ صَدَقْتَ یَا مُحَمَّدُ.
امام علی علیه السلام فرمود: چند تن از یهود به محضر رسول خدا آمدند داناتر آنان سؤالاتى از حضرت کرد و از جمله آنها این بود که عرض کرد به چه علت خداوند روزه گرفتن در روز را به امت تو سى روز واجب کرده است و بر دیگر امتها از این بیشتر واجب نموده؟ پیغمبر فرمود:چون آدم از آن درخت مخصوص خورد سى روز در شکمش ماند خداوند بر فرزندانش گرسنگى و تشنگى را سى روز واجب کرد و آنچه در میان این سى روز میخورند تفضلى است از خداوند بر آنها و بر آدم هم سى روز روزه واجب بود و همان را خدا بر امت من واجب کرد سپس رسول خدا این آیه را خواند: «روزه بر شما نوشته شد هم چنان که بر پیشینیان شما نوشته شده بود تا تقوا پیشه کنید روزهاى شماره شده اى است» یهودى عرض کرد درست فرمودى اى محمد.
[حال بگو] پاداش کسی که روزه بگیرد چیست»؟ پیامبر (فرمود: «روزه نمی گیرد مؤمنی در ماه رمضان و آن را به خدا تقدیم کند مگر آنکه خدای تبارک و تعالی برای او هفت خصلت قرار دهد: اوّل اینکه [گوشت روییده بر اثر مال] حرام را از جسمش می‌زداید. دوّم اینکه او به رحمت الهی تقرّب می‌یابد. سوّم اینکه کفّاره اشتباه پدرش آدم (علیه السلام) را داده است. چهارم اینکه خداوند، شدّت و سختی‌های مرگ را بر او آسان می‌سازد. پنجم اینکه از گرسنگی و تشنگی روز قیامت در امان می‌ماند. ششم اینکه خدا به او دوری از آتش را اعطا می کند (از وارد شدن به آتش جهنّم مصون می‌ماند) و هفتم اینکه خداوند او را از میوه‌های بهشتی بهره‌مند می‌سازد» [آن یهودی] گفت: «راست گفتی ای محمّد»
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ٢٤٠، ح ١٣٣١٧
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی حَدِیثٍ قَالَ: إِنَّ شَهْرَ رَمَضَانَ فَرِیضَةٌ مِنْ فَرَائِضِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ.
امام صادق علیه السّلام فرمودند: همانا ماه رمضان واجبی از واجبات خداست.
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ٢٤٦، ح ١٣٣٢٦
عَنْ مَعْمَرِ بْنِ یَحْیَى أَنَّهُ سَمِعَ أَبَا جَعْفَرٍ ع یَقُولُ لَا یَسْأَلُ اللَّهُ عَبْداً عَنْ صَلَاةٍ بَعْدَ الْفَرِیضَةِ وَ لَا عَنْ صَدَقَةٍ بَعْدَ الزَّکَاةِ وَ لَا عَنْ صَوْمٍ بَعْدَ شَهْرِ رَمَضَانَ.
امام باقر علیه السلام فرمودند: خداوند از بنده از نماز (نافله) نمی پرسد پس از انجام نماز واجب و از صدقه نمی پرسد پس از دادن زکات و از روزه (مستحبی) نمی پرسد پس از ماه رمضان.
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ٢٤٧، ح ١٣٣٢٩
نتیجه روزه ماه رمضان
عَنْ رَسُولِ اللَّهِ ص قَالَ: لَوْ عَلِمْتُمْ مَا لَکُمْ فِی شَهْرِ رَمَضَانَ ... این روایت در وسائل الشیعه به طور خلاصه آورده شده اما کامل آن در کتاب امالی شیخ صدوق، جلد١، صفحه ٤٨ به صورت زیر آورده شده است:
عَنْ سَعِیدِ بْنِ جُبَیْرٍ قَالَ: سَأَلْتُ اِبْنَ عَبَّاسٍ مَا لِمَنْ صَامَ شَهْرَ رَمَضَانَ وَ عَرَفَ حَقَّهُ قَالَ تَهَیَّأْ یَا اِبْنَ جُبَیْرٍ حَتَّى أُحَدِّثَکَ بِمَا لَمْ تَسْمَعْ أُذُنَاکَ وَ لَمْ یَمُرَّ عَلَى قَلْبِکَ وَ فَرِّغْ نَفْسَکَ لِمَا سَأَلْتَنِی عَنْهُ فَمَا أَرَدْتَهُ فَهُوَ عِلْمُ اَلْأَوَّلِینَ وَ اَلْآخِرِینَ
قَالَ سَعِیدُ بْنُ جُبَیْرٍ فَخَرَجْتُ مِنْ عِنْدِهِ فَتَهَیَّأْتُ لَهُ مِنَ اَلْغَدِ فَبَکَّرْتُ إِلَیْهِ مَعَ طُلُوعِ اَلْفَجْرِ فَصَلَّیْتُ اَلْفَجْرَ ثُمَّ ذَکَرْتُ اَلْحَدِیثَ فَحَوَّلَ وَجْهَهُ إِلَیَّ فَقَالَ اِسْمَعْ مِنِّی مَا أَقُولُ سَمِعْتُ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَقُولُ لَوْ عَلِمْتُمْ مَا لَکُمْ فِی رَمَضَانَ لَزِدْتُمْ لِلَّهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى شُکْراً
إِذَا کَانَ أَوَّلُ لَیْلَةٍ غَفَرَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لِأُمَّتِیَ اَلذُّنُوبَ کُلَّهَا سِرَّهَا وَ عَلاَنِیَتَهَا وَ رَفَعَ لَکُمْ أَلْفَیْ أَلْفِ دَرَجَةٍ وَ بَنَى لَکُمْ خَمْسِینَ مَدِینَةً
وَ کَتَبَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَکُمْ یَوْمَ اَلثَّانِی بِکُلِّ خُطْوَةٍ تَخْطُونَهَا فِی ذَلِکَ اَلْیَوْمِ عِبَادَةَ سَنَةٍ وَ ثَوَابَ نَبِیٍّ وَ کَتَبَ لَکُمْ صَوْمَ سَنَةٍ
وَ أَعْطَاکُمُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ یَوْمَ اَلثَّالِثِ بِکُلِّ شَعْرَةٍ عَلَى أَبْدَانِکُمْ قُبَّةً فِی اَلْفِرْدَوْسِ مِنْ دُرَّةٍ بَیْضَاءَ فِی أَعْلاَهَا اِثْنَا عَشَرَ أَلْفَ بَیْتٍ مِنَ اَلنُّورِ وَ فِی أَسْفَلِهَا اِثْنَا عَشَرَ أَلْفَ بَیْتٍ فِی کُلِّ بَیْتٍ أَلْفُ سَرِیرٍ عَلَى کُلِّ سَرِیرٍ حَوْرَاءُ یَدْخُلُ عَلَیْکُمْ کُلَّ یَوْمٍ أَلْفُ مَلَکٍ مَعَ کُلِّ مَلَکٍ هَدِیَّةٌ
وَ أَعْطَاکُمُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ یَوْمَ اَلرَّابِعِ فِی جَنَّةِ اَلْخُلْدِ سَبْعِینَ أَلْفَ قَصْرٍ فِی کُلِّ قَصْرٍ سَبْعُونَ أَلْفَ بَیْتٍ فِی کُلِّ بَیْتٍ خَمْسُونَ أَلْفَ سَرِیرٍ عَلَى کُلِّ سَرِیرٍ حَوْرَاءُ بَیْنَ یَدَیْ کُلِّ حَوْرَاءَ أَلْفُ وَصِیفَةٍ خِمَارُ إِحْدَاهُنَّ خَیْرٌ مِنَ اَلدُّنْیَا وَ مَا فِیهَا
وَ أَعْطَاکُمُ اَللَّهُ یَوْمَ اَلْخَامِسِ فِی جَنَّةِ اَلْمَأْوَى أَلْفَ أَلْفِ مَدِینَةٍ فِی کُلِّ مَدِینَةٍ سَبْعُونَ أَلْفَ بَیْتٍ فِی کُلِّ بَیْتٍ سَبْعُونَ أَلْفَ مَائِدَةٍ عَلَى کُلِّ مَائِدَةٍ سَبْعُونَ أَلْفَ قَصْعَةٍ وَ فِی کُلِّ قَصْعَةٍ سِتُّونَ أَلْفَ لَوْنٍ مِنَ اَلطَّعَامِ لاَ یُشْبِهُ بَعْضُهَا بَعْضاً
وَ أَعْطَاکُمُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ یَوْمَ اَلسَّادِسِ فِی دَارِ اَلسَّلاَمِ مِائَةَ أَلْفِ مَدِینَةٍ فِی کُلِّ مَدِینَةٍ مِائَةُ أَلْفِ دَارٍ فِی کُلِّ دَارٍ مِائَةُ أَلْفِ بَیْتٍ فِی کُلِّ بَیْتٍ مِائَةُ أَلْفِ سَرِیرٍ مِنْ ذَهَبٍ طُولُ کُلِّ سَرِیرٍ أَلْفُ ذِرَاعٍ عَلَى کُلِّ سَرِیرٍ زَوْجَةٌ مِنَ اَلْحُورِ اَلْعِینِ عَلَیْهَا ثَلاَثُونَ أَلْفَ ذُؤَابَةٍ مَنْسُوجَةٍ بِالدُّرِّ وَ اَلْیَاقُوتِ تَحْمِلُ کُلَّ ذُؤَابَةٍ مِائَةُ جَارِیَةٍ
وَ أَعْطَاکُمُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ یَوْمَ اَلسَّابِعِ فِی جَنَّةِ اَلنَّعِیمِ ثَوَابَ أَرْبَعِینَ أَلْفَ شَهِیدٍ وَ أَرْبَعِینَ أَلْفَ صِدِّیقٍ
وَ أَعْطَاکُمُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ یَوْمَ اَلثَّامِنِ عَمَلَ سِتِّینَ أَلْفَ عَابِدٍ وَ سِتِّینَ أَلْفَ زَاهِدٍ
وَ أَعْطَاکُمُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ یَوْمَ اَلتَّاسِعِ مَا یُعْطِی أَلْفَ عَالِمٍ وَ أَلْفَ مُعْتَکِفٍ وَ أَلْفَ مُرَابِطٍ
وَ أَعْطَاکُمُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ یَوْمَ اَلْعَاشِرِ قَضَاءَ سَبْعِینَ أَلْفَ حَاجَةٍ وَ یَسْتَغْفِرُ لَکُمُ اَلشَّمْسُ وَ اَلْقَمَرُ وَ اَلنُّجُومُ وَ اَلدَّوَابُّ وَ اَلطَّیْرُ وَ اَلسِّبَاعُ وَ کُلُّ حَجَرٍ وَ مَدَرٍ وَ کُلُّ رَطْبٍ وَ یَابِسٍ وَ اَلْحِیتَانُ فِی اَلْبِحَارِ وَ اَلْأَوْرَاقُ عَلَى اَلْأَشْجَارِ
وَ کَتَبَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَکُمْ یَوْمَ أَحَدَ عَشَرَ ثَوَابَ أَرْبَعِ حِجَّاتٍ وَ عُمُرَاتٍ کُلُّ حِجَّةٍ مَعَ نَبِیٍّ مِنَ اَلْأَنْبِیَاءِ وَ کُلُّ عُمْرَةٍ مَعَ صِدِّیقٍ أَوْ شَهِیدٍ وَ جَعَلَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَکُمْ
یَوْمَ اِثْنَیْ عَشَرَ أَنْ یُبَدِّلَ اَللَّهُ سَیِّئَاتِکُمْ حَسَنَاتٍ وَ یَجْعَلَ حَسَنَاتِکُمْ أَضْعَافاً وَ یَکْتُبَ لَکُمْ بِکُلِّ حَسَنَةٍ أَلْفَ أَلْفِ حَسَنَةٍ وَ کَتَبَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَکُمْ
یَوْمَ ثَلاَثَةَ عَشَرَ مِثْلَ عِبَادَةِ أَهْلِ مَکَّةَ وَ اَلْمَدِینَةِ وَ أَعْطَاکُمُ اَللَّهُ بِکُلِّ حَجَرٍ وَ مَدَرٍ مَا بَیْنَ مَکَّةَ وَ اَلْمَدِینَةِ شَفَاعَةً وَ
یَوْمَ أَرْبَعَةَ عَشَرَ فَکَأَنَّمَا لَقِیتُمْ آدَمَ وَ نُوحاً وَ بَعْدَهُمَا إِبْرَاهِیمَ وَ مُوسَى وَ بَعْدَهُمَا دَاوُدَ وَ سُلَیْمَانَ وَ کَأَنَّمَا عَبَدْتُمُ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ مَعَ کُلِّ نَبِیٍّ مِائَتَیْ سَنَةٍ وَ قَضَى لَکُمْ
یَوْمَ خَمْسَةَ عَشَرَ حَوَائِجَ مِنْ حَوَائِجِ اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَةِ وَ أَعْطَاکُمُ اَللَّهُ مَا یُعْطِی أَیُّوبَ وَ اِسْتَغْفَرَ لَکُمْ حَمَلَةُ اَلْعَرْشِ وَ أَعْطَاکُمُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ یَوْمَ اَلْقِیَامَةِ أَرْبَعِینَ نُوراً عَشَرَةً عَنْ یَمِینِکُمْ وَ عَشَرَةً عَنْ یَسَارِکُمْ وَ عَشَرَةً أَمَامَکُمْ وَ عَشَرَةً خَلْفَکُمْ وَ أَعْطَاکُمُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ
یَوْمَ سِتَّةَ عَشَرَ إِذَا خَرَجْتُمْ مِنَ اَلْقَبْرِ سِتِّینَ حُلَّةً تَلْبَسُونَهَا وَ نَاقَةً تَرْکَبُونَهَا وَ بَعَثَ اَللَّهُ إِلَیْکُمْ غَمَامَةً تُظِلُّکُمْ مِنْ حَرِّ ذَلِکَ اَلْیَوْمِ وَ
یَوْمَ سَبْعَةَ عَشَرَ یَقُولُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِنِّی قَدْ غَفَرْتُ لَهُمْ وَ لِآبَائِهِمْ وَ رَفَعْتُ عَنْهُمْ شَدَائِدَ یَوْمِ اَلْقِیَامَةِ وَ إِذَا کَانَ
یَوْمُ ثَمَانِیَةَ عَشَرَ أَمَرَ اَللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى جَبْرَئِیلَ وَ مِیکَائِیلَ وَ إِسْرَافِیلَ وَ حَمَلَةَ اَلْعَرْشِ وَ اَلْکَرُوبِیِّینَ أَنْ تَسْتَغْفِرُوا لِأُمَّةِ مُحَمَّدٍ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِلَى اَلسَّنَةِ اَلْقَابِلَةِ وَ أَعْطَاکُمُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ یَوْمَ اَلْقِیَامَةِ ثَوَابَ اَلْبَدْرِیِّینَ فَإِذَا کَانَ
یَوْمُ اَلتَّاسِعَ عَشَرَ لَمْ یَبْقَ مَلَکٌ فِی اَلسَّمَاوَاتِ وَ اَلْأَرْضِ إِلاَّ اِسْتَأْذَنُوا رَبَّهُمْ فِی زِیَارَةِ قُبُورِکُمْ کُلَّ یَوْمٍ وَ مَعَ کُلِّ مَلَکٍ هَدِیَّةٌ وَ شَرَابٌ
فَإِذَا تَمَّ لَکُمْ عِشْرُونَ یَوْماً بَعَثَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَیْکُمْ سَبْعِینَ أَلْفَ مَلَکٍ یَحْفَظُونَکُمْ « مِنْ کُلِّ شَیْطٰانٍ رَجِیمٍ » وَ کَتَبَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَکُمْ بِکُلِّ یَوْمٍ صُمْتُمْ صَوْمَ مِائَةِ سَنَةٍ وَ جَعَلَ بَیْنَکُمْ وَ بَیْنَ اَلنَّارِ خَنْدَقاً وَ أَعْطَاکُمُ اَللَّهُ ثَوَابَ مَنْ قَرَأَ اَلتَّوْرَاةَ وَ اَلْإِنْجِیلَ وَ اَلزَّبُورَ وَ اَلْفُرْقَانَ وَ کَتَبَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَکُمْ بِکُلِّ رِیشَةٍ عَلَى جَبْرَئِیلَ عِبَادَةَ سَنَةٍ وَ أَعْطَاکُمْ ثَوَابَ تَسْبِیحِ اَلْعَرْشِ وَ اَلْکُرْسِیِّ - وَ زَوَّجَکُمْ بِکُلِّ آیَةٍ فِی اَلْقُرْآنِ أَلْفَ حَوْرَاءَ
یَوْمَ أَحَدٍ وَ عِشْرِینَ یُوَسِّعُ اَللَّهُ عَلَیْکُمُ اَلْقَبْرَ أَلْفَ فَرْسَخٍ وَ یَرْفَعُ عَنْکُمُ اَلظُّلْمَةَ وَ اَلْوَحْشَةَ وَ یَجْعَلُ قُبُورَکُمْ کَقُبُورِ اَلشُّهَدَاءِ وَ یَجْعَلُ وُجُوهَکُمْ کَوَجْهِ یُوسُفَ بْنِ یَعْقُوبَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ
یَوْمَ اِثْنَیْنِ وَ عِشْرِینَ یَبْعَثُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَیْکُمْ مَلَکَ اَلْمَوْتِ کَمَا یَبْعَثُ إِلَى اَلْأَنْبِیَاءِ وَ یَدْفَعُ عَنْکُمْ هَمَّ اَلدُّنْیَا وَ عَذَابَ اَلْآخِرَةِ وَ
یَوْمَ ثَلاَثَةٍ وَ عِشْرِینَ تَمُرُّونَ عَلَى اَلصِّرَاطِ مَعَ « اَلنَّبِیِّینَ وَ اَلصِّدِّیقِینَ وَ اَلشُّهَدٰاءِ » وَ کَأَنَّمَا أَشْبَعْتُمْ کُلَّ یَتِیمٍ مِنْ أُمَّتِی وَ کَسَوْتُمْ کُلَّ عُرْیَانٍ مِنْ أُمَّتِی وَ
یَوْمَ أَرْبَعَةٍ وَ عِشْرِینَ لاَ تَخْرُجُونَ مِنَ اَلدُّنْیَا حَتَّى یَرَى کُلُّ وَاحِدٍ مِنْکُمْ مَکَانَهُ مِنَ اَلْجَنَّةِ وَ یُعْطَى کُلُّ وَاحِدٍ ثَوَابَ أَلْفِ مَرِیضٍ وَ أَلْفِ غَرِیبٍ خَرَجُوا فِی طَاعَةِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ أَعْطَاکُمْ ثَوَابَ عِتْقِ أَلْفِ رَقَبَةٍ مِنْ وُلْدِ إِسْمَاعِیلَ وَ
یَوْمَ خَمْسَةٍ وَ عِشْرِینَ بَنَى اَللَّهُ لَکُمْ تَحْتَ اَلْعَرْشِ أَلْفَ قُبَّةٍ خَضْرَاءَ عَلَى رَأْسِ کُلِّ قُبَّةٍ خَیْمَةٌ مِنْ نُورٍ یَقُولُ اَللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى یَا أُمَّةَ مُحَمَّدٍ أَنَا رَبُّکُمْ وَ أَنْتُمْ عَبِیدِی وَ إِمَائِی اِسْتَظِلُّوا بِظِلِّ عَرْشِی فِی هَذِهِ اَلْقِبَابِ وَ « کُلُوا وَ اِشْرَبُوا هَنِیئاً » فَ « لاٰ خَوْفٌ عَلَیْکُمْ وَ لاٰ أَنْتُمْ تَحْزَنُونَ » یَا أُمَّةَ مُحَمَّدٍ وَ عِزَّتِی وَ جَلاَلِی لَأَبْعَثَنَّکُمْ إِلَى اَلْجَنَّةِ یَتَعَجَّبُ مِنْکُمُ اَلْأَوَّلُونَ وَ اَلْآخِرُونَ - وَ لَأُتَوِّجَنَّ کُلَّ وَاحِدٍ مِنْکُمْ بِأَلْفِ تَاجٍ مِنْ نُورٍ وَ لَأُرْکِبَنَّ کُلَّ وَاحِدٍ مِنْکُمْ عَلَى نَاقَةٍ خُلِقَتْ مِنْ نُورٍ وَ زِمَامُهَا مِنْ نُورٍ وَ فِی ذَلِکَ اَلزِّمَامِ أَلْفُ حَلْقَةٍ مِنْ ذَهَبٍ فِی کُلِّ حَلْقَةٍ مَلَکٌ قَائِمٌ عَلَیْهَا مِنَ اَلْمَلاَئِکَةِ بِیَدِ کُلِّ مَلَکٍ عَمُودٌ مِنْ نُورٍ حَتَّى یَدْخُلَ اَلْجَنَّةَ « بِغَیْرِ حِسٰابٍ » وَ إِذَا کَانَ
یَوْمُ سِتَّةٍ وَ عِشْرِینَ یَنْظُرُ اَللَّهُ إِلَیْکُمْ بِالرَّحْمَةِ فَیَغْفِرُ اَللَّهُ لَکُمُ اَلذُّنُوبَ کُلَّهَا إِلاَّ اَلدِّمَاءَ وَ اَلْأَمْوَالَ وَ قَدَّسَ بَیْنَکُمْ کُلَّ
یَوْمٍ سَبْعِینَ مَرَّةً مِنَ اَلْغِیبَةِ وَ اَلْکَذِبِ وَ اَلْبُهْتَانِ وَ
یَوْمَ سَبْعَةٍ وَ عِشْرِینَ فَکَأَنَّمَا نَصَرْتُمْ کُلَّ مُؤْمِنٍ وَ مُؤْمِنَةٍ وَ کَسَوْتُمْ سَبْعِینَ أَلْفَ عارى [عَارٍ] وَ خَدَمْتُمْ أَلْفَ مُرَابِطٍ وَ کَأَنَّمَا قَرَأْتُمْ کُلَّ کِتَابٍ أَنْزَلَهُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَى أَنْبِیَائِهِ وَ
یَوْمَ ثَمَانِیَةٍ وَ عِشْرِینَ جَعَلَ اَللَّهُ لَکُمْ فِی جَنَّةِ اَلْخُلْدِ مِائَةَ أَلْفِ مَدِینَةٍ مِنْ نُورٍ وَ أَعْطَاکُمُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فِی جَنَّةِ اَلْمَأْوَى مِائَةَ أَلْفِ قَصْرٍ مِنْ فِضَّةٍ وَ أَعْطَاکُمُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فِی جَنَّةِ اَلْفِرْدَوْسِ مِائَةَ أَلْفِ مَدِینَةٍ فِی کُلِّ مَدِینَةٍ أَلْفُ حُجْرَةٍ وَ أَعْطَاکُمُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فِی جَنَّةِ اَلْجَلاَلِ مِائَةَ أَلْفِ مِنْبَرٍ مِنْ مِسْکٍ فِی جَوْفِ کُلِّ مِنْبَرٍ أَلْفُ بَیْتٍ مِنْ زَعْفَرَانٍ فِی کُلِّ بَیْتٍ أَلْفُ سَرِیرٍ مِنْ دُرٍّ وَ یَاقُوتٍ عَلَى کُلِّ سَرِیرٍ زَوْجَةٌ مِنَ اَلْحُورِ اَلْعِینِ
فَإِذَا کَانَ یَوْمُ تِسْعَةٍ وَ عِشْرِینَ أَعْطَاکُمُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ أَلْفَ أَلْفِ مَحَلَّةٍ فِی جَوْفِ کُلِّ مَحَلَّةٍ قُبَّةٌ بَیْضَاءُ فِی کُلِّ قُبَّةٍ سَرِیرٌ مِنْ کَافُورٍ أَبْیَضَ عَلَى ذَلِکَ اَلسَّرِیرِ أَلْفُ فِرَاشٍ مِنَ اَلسُّنْدُسِ اَلْأَخْضَرِ فَوْقَ کُلِّ فِرَاشٍ حَوْرَاءُ عَلَیْهَا سَبْعُونَ أَلْفَ حُلَّةٍ وَ عَلَى رَأْسِهَا ثَمَانُونَ أَلْفَ ذُؤَابَةٍ کُلُّ ذُؤَابَةٍ مُکَلَّلَةٌ بِالدُّرِّ وَ اَلْیَاقُوتِ
فَإِذَا تَمَّ ثَلاَثُونَ یَوْماً کَتَبَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَکُمْ بِکُلِّ یَوْمٍ مَرَّ عَلَیْکُمْ ثَوَابَ أَلْفِ شَهِیدٍ وَ أَلْفِ صِدِّیقٍ وَ کَتَبَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَکُمْ عِبَادَةَ خَمْسِینَ سَنَةً وَ کَتَبَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَکُمْ بِکُلِّ یَوْمٍ صَوْمَ أَلْفَیْ یَوْمٍ وَ رَفَعَ لَکُمْ بِعَدَدِ مَا أَنْبَتَ اَلنِّیلُ دَرَجَاتٍ وَ کَتَبَ عَزَّ وَ جَلَّ لَکُمْ بَرَاءَةً مِنَ اَلنَّارِ وَ جَوَازاً عَلَى اَلصِّرَاطِ وَ أَمَاناً مِنَ اَلْعَذَابِ
وَ لِلْجَنَّةِ بَابٌ یُقَالُ لَهُ اَلرَّیَّانُ لاَ یُفْتَحُ ذَلِکَ إِلَى یَوْمِ اَلْقِیَامَةِ ثُمَّ یُفْتَحُ لِلصَّائِمِینَ وَ اَلصَّائِمَاتِ مِنْ أُمَّةِ مُحَمَّدٍ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ثُمَّ یُنَادِی رِضْوَانُ خَازِنُ اَلْجَنَّةِ یَا أُمَّةَ مُحَمَّدٍ هَلُمُّوا إِلَى اَلرَّیَّانِ فَیَدْخُلُ أُمَّتِی فِی ذَلِکَ اَلْبَابِ إِلَى اَلْجَنَّةِ فَمَنْ لَمْ یُغْفَرْ لَهُ فِی رَمَضَانَ فَفِی أَیِّ شَهْرٍ یُغْفَرُ لَهُ و لا حول و لا قوة إلا بالله و « حَسْبُنَا اَللّٰهُ وَ نِعْمَ اَلْوَکِیلُ.
سعید بن جبیر گوید به ابن عباس گفتم ثواب کسى که ماه رمضان را روزه دارد و حق آن را بشناسد چیست؟ گفت اى پسر جبیر آماده باش تا بتو حدیثى گویم که گوشت نشنیده و به دلت نگذشته است دل خود را براى آنچه پرسیدى فارغ کن که آنچه خواستى علم اولین و آخرین است.
سعید بن جبیر گوید از نزد او بیرون شدم و خودم را آماده کردم براى فردا، سپیده دم نزد او رفتم و نماز بامداد را گذاردم و حدیث را به او یاد آور شدم. رو بمن کرد و گفت بشنو آنچه گویم رسول خدا میفرمود: اگر بدانید آنچه شما در ماه رمضان دارید براى خدا بیشتر شکر میکردید.
شب اول: خدا همه گناهان امتم را از عیان و نهان بیامرزد و براى شما هزار هزار درجه بالا برد و پنجاه شهر براى شما بسازد.
روز دوم: خداى عز و جل به هر گامى که بردارید عبادت یک سال و ثواب یک پیغمبر و روزه یک سال براى شما بنویسد.
روز سوم: به هر مو که در تن دارید گنبدى در فردوس براى شما بسازد از در سفید که در زیر آن ١٢ هزار و در نشیب آن ١٢ هزار خانه نور به شما دهد که در هر خانه هزار تخت و بر هر تختى حوریه باشد و هر روزى هزار فرشته بر شما در آید با هر فرشته هدیه‌اى باشد.
روز چهارم: خدا در بهشت خلد به شما هفتاد هزار قصر دهد در هر قصرى هفتاد هزار خانه و در هر خانه پنجاه هزار تخت و بر هر تخت حوریه‌اى و برابر هر حوریه هزار کنیزک و روسرى هر کنیزک بهتر است از دنیا و ما فیها.
روز پنجم: خدا در جنة الماوى به شما هزار هزار شهر دهد که در هر شهرى هفتاد هزار خانه و در هر خانه هفتاد هزار خوان و بر هر خوان هفتاد هزار کاسه که در آن شصت هزار رنگ خوراک مختلف است.
روز ششم: خدا در دار السلام به شما صد هزار شهر دهد که در هر شهرى صد هزار خانه و در هر خانه صد هزار تخت طلا به طول هزار ذراع است و بر هر تختى زنى از حور العین است که سى هزار گیسوان بافته با در و یاقوت دارد و هر گیسوئى را صد هزار کنیزک بردارد.
روز هفتم: خدا در جنة نعیم ثواب چهل هزار شهید و چهل هزار صدیق دهد.
روز هشتم: خدا به شما مزد کردار شصت هزار عابد و شصت هزار زاهد دهد.
روز نهم: خدا به شما عطاى هزار عالم و هزار معتکف و هزار مرابط (مروج ایمان) دهد.
روز دهم: هفتاد هزار حاجت از شما بر آورد و خورشید و ماه و ستارگان و جانداران و پرنده و درنده و هر سنک و کلوخ و هر تر و خشک و ماهیان دریا و برگهاى درختان و کتابهاى خدا عز و جل براى شما آمرزش جوید.
روز یازدهم: ثواب چهار حج و عمره که هر حجى با پیغمبرى و هر عمره‌اى با صدیقى یا شهیدى انجام شده باشد.
روز دوازدهم: خدا سیئات شما را تبدیل به حسنات کند و براى هر حسنه هزار هزار حسنه نویسد.
روز سیزدهم: خدا مانند ثواب اهل مکه و مدینه به شما دهد و به هر سنگ و کلوخى میان مکه و مدینه شفاعت به شما بخشد. روز چهاردهم: گویا آدم و نوح را دیدار کردید و پس از آنها ابراهیم و موسى و سپس داود و سلیمان و گویا با هر پیغمبرى دویست سال خدا را عبادت کردید.
روز پانزدهم: حوائجى از دنیا و آخرت شما را بر آورد و به شما بدهد آنچه به ایوب داد و حاملان عرش براى شما آمرزش جویند و خداى عز و جل روز قیامت به شما چهل نور عطا کند از هر سمتى ده نور.
روز شانزدهم: از قبر که در آئید خدا شصت حله به شما دهد تا در بر کنید و ناقه‌اى که سوار شوید و ابرى که از گرماى آن روز بر شما سایه کند.
روز هفدهم: خداى عز و جل فرماید آنها را با پدرانشان آمرزیدم و سختیهاى روز قیامت را از آنها برداشتم.
روز هیجدهم: خداى تبارک و تعالى به جبرئیل و میکائیل و اسرافیل و حاملان عرش و کروبیان دستور دهد براى امت محمد «صلّى اللّه علیه و آله» تا سال آینده آمرزش جویند و ثواب بدریون به شما عطا کند.
روز نوزدهم: فرشته‌اى در آسمانها و زمین نماند جز آنکه از خدا اجازه خواهند که هر روز با هدیه و نوشابه گوارا شما را زیارت کند.
روز بیستم: خداى عز و جل هفتاد هزار فرشته فرستد تا شما را از هر شیطان رجیمى حفظ کند و براى هر روز ثواب صد سال روزه به شما بنویسد و میان شما و آتش خندقى نهد و به شما ثواب کسى دهد که تورات و انجیل و زبور و فرقان را خوانده و به شماره پرهاى جبرئیل به شما ثواب یک سال عبادت دهد و ثواب تسبیح عرش و کرسى به شما دهد و به هر آیه که در قرآن است هزار حوریه به شما تزویج کند.
روز بیست و یکم: هزار فرسخ گور شما را گشاد کند و ظلمت و وحشت از آن ببرد و مانند گور شهدایش سازد و روى شما را چون روى یوسف بن یعقوب کند.
روز بیست و دوم: ملک الموت را به وضع انبیاء به بالین شما فرستد و از شما هراس منکر و نکیر و هم عذاب آخرت را بگرداند.
روز بیست و سوم: با پیغمبران و صدیقان و شهیدان بر صراط بگذرید و چنان باشد که هر یتیم امتم را سیر کرده و هر عریان امتم را پوشیده‌اید.
روز بیست و چهارم: از دنیا نروید تا هر کس جاى خود را در بهشت ببیند و ثواب هزار بیمار و هزار غریب در راه خدا به شما عطا شود و ثواب آزاد کردن هزار بنده از اولاد اسماعیل به شما عطا کند.
روز بیست و پنجم: خداى عز و جل براى شما زیر عرش هزار گنبد سبز بنا کند که بر سر هر گنبد خیمه نورى باشد خداى عز و جل فرماید اى امت محمد منم پروردگار شما شمائید بندگان و کنیزان من در این گنبدها زیر سایه عرش من باشید و گوارا بخورید و بنوشید ترس و غمى بر شما نیست اى امت محمد به عزت و جلال خودم شما را چنان به بهشت برم که اولین و آخرین در شگفت مانند و بر سر هر کدام شما هزار تاج از نور گذارم و هر کدام شما را بر ناقه‌اى سوار کنم که از نور خلق شده و مهار نور دارد و در آن مهار هزار حلقه طلا است و به هر حلقه فرشته‌ایست که عمود نور در دست دارد تا بی حساب وارد بهشت شود.
روز بیست و ششم: خدا نظر رحمت به او کند و همه گناهانش را جز قتل نفس و بدهى مالى مى‌آمرزد و هر روز هفتاد بار از غیبت و دروغ و بهتان پاکش کند.
روز بیست و هفتم: گویا هر مرد و زن مؤمن را یارى کردید و هفتاد هزار برهنه پوشانیده و هزار مرزبان را خدمت‌کرده و هر کتابى که خدا فرستاده خوانده‌اید.
روز بیست و هشتم: خدا در بهشت خلد، صد هزار شهر نور به شما دهد و در جنة الماوى صد هزار کاخ نقره و در جنة الفردوس صد هزار شهر و در هر شهرى صد هزار منبر مشک که در درون هر منبرى هزار خانه از زعفران است و در هر خانه هزار تخت از دُر و یاقوت و بر هر تختى همسرى از حور العین.
روز بیست و نهم: خدا هزار هزار محله دهد که درون هر محله گنبد سفیدیست و دور هر گنبد تختى از کافور سفید و بر آن تخت هزار بستر از سندس سبز و بالاى هر بسترى حوریه در هفتاد هزار حله و بر سرش هشتاد هزار شقه گیسو است و هر شقه مکلل بدر (تاج و اکلیل ماه تمام) و یاقوت بوده.
پس هنگامی که سى روز تمام شود: خدا بنویسد براى شما به هر روزى که بر شما گذرد ثواب هزار شهید و هزار صدیق و بنویسد براى هر روزى ثواب روزه دو هزار روز و به شماره هر چه بروید به آب رود نیل درجه شما را بالا برد و بنویسد براى شما برات آزادى از دوزخ و جواز از صراط و امان از عذاب.
بهشت را دری است به نام ریان که تا روز قیامت گشوده نگردد و براى مردان و زنان روزه‌دار باز کنند که از امت محمدند «صلّى اللّه علیه و آله» و رضوان خازن بهشت جار زند اى امت محمد بیائید به سوى ریان و امت من از این در وارد بهشت شوند هر که در ماه رمضان آمرزیده نشود در چه ماهى آمرزیده شود؟ نیست جنبش و توانائى جز به خدا بس است ما را خدا و چه خوب وکیلى است.
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ٢٤٣، ح ١٣٣٢٢
عَنِ الْبَاقِرِ ع یَقُولُ إِنَّ لِلَّهِ تَعَالَى مَلَائِکَةً مُوَکَّلِینَ بِالصَّائِمِینَ یَسْتَغْفِرُونَ لَهُمْ فِی کُلِّ یَوْمٍ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ إِلَى آخِرِهِ وَ یُنَادُونَ الصَّائِمِینَ کُلَّ لَیْلَةٍ عِنْدَ إِفْطَارِهِمْ أَبْشِرُوا عِبَادَ اللَّهِ فَقَدْ جُعْتُمْ قَلِیلًا وَ سَتَشْبَعُونَ کَثِیراً بُورِکْتُمْ وَ بُورِکَ فِیکُمْ حَتَّى إِذَا کَانَ آخِرُ لَیْلَةٍ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ نَادَوْهُمْ أَبْشِرُوا عِبَادَ اللَّهِ فَقَدْ غَفَرَ اللَّهُ لَکُمْ ذُنُوبَکُمْ وَ قَبِلَ تَوْبَتَکُمْ فَانْظُرُوا کَیْفَ تَکُونُونَ فِیمَا تَسْتَأْنِفُونَ.
امام باقر(علیه السّلام) فرمودند: همانا خداوند تبارک و تعالى را فرشتگانى است که بر روزه داران گماشته‌اند و همه شب هنگام افطار به آنان مى‌گویند:اى بندگان خدا!مژده باد بر شما که اندکى گرسنگى کشیدید و فراوان سیر خواهید شد.شما فرخنده شدید و رقم فرخندگى بر شما زده شد و چون شب آخر رمضان فرا مى‌رسد، به آنان ندا مى‌دهند که اى بندگان خدا!بر شما مژده باد که خداوند شما را آمرزید و توبه شما را پذیرفت و بنگرید که در آینده چگونه خواهید بود .
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ٢٤٥، ح ١٣٣٢٣
عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ الْکَرْخِیِ قَالَ: سَمِعْتُ الْحَسَنَ بْنَ عَلِیٍّ ع یَقُولُ لِرَجُلٍ فِی دَارِهِ یَا أَبَا هَارُونَ- مَنْ صَامَ عَشَرَةَ أَشْهُرِ رَمَضَانَ مُتَوَالِیَاتٍ دَخَلَ الْجَنَّةَ.
محمد بن حسین کرخى گوید: شنیدم امام حسن عسگرى در خانه خود بمردى میفرمود: اى ابا هرون کسى که ده ماه رمضان پى در پى (ده سال) روزه بگیرد ببهشت میرود.
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ٢٤٥، ح ١٣٣٢٤
قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص شَهْرُ رَمَضَانَ شَهْرٌ فَرَضَ اللَّهُ عَلَیْکُمْ صِیَامَهُ فَمَنْ صَامَهُ إِیمَاناً وَ احْتِسَاباً خَرَجَ مِنْ ذُنُوبِهِ کَیَوْمَ وَلَدَتْهُ أُمُّهُ.
پیامبر خدا صلّی الله علیه و آله فرمودند: ماه رمضان ماهی است که خداوند روزه آن را بر شما واجب کرده پس هر که روزه بگیرد آن را از روی ایمان و تقرّب به خدا از گناه خارج می شود، همانند روزی که از مادر متولّد شده است.
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ٢٤٦، ح ١٣٣٢٧
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ ع مَنْ صَلَّى الْخَمْسَ وَ صَامَ شَهْرَ رَمَضَانَ- وَ حَجَّ الْبَیْتَ وَ نَسَکَ نُسُکَنَا وَ اهْتَدَى إِلَیْنَا قَبِلَ اللَّهُ مِنْهُ کَمَا یَقْبَلُ مِنَ الْمَلَائِکَةِ.
امام باقر علیه السّلام فرمودند: هر کس نماز پنجگانه را بخواند و ماه رمضان روزه بدارد و خانه خدا را زیارت کند و آئین ما را رعایت کند و به سوى ما راه یابد، خداوند تعالى طاعت او را مى‌پذیرد آن‌چنان‌که از فرشتگانش مى‌پذیرد.
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ٢٤٨، ح ١٣٣٣٢
قَالَ أَمِیر الْمُؤْمِنِینَ علی علیه السّلام: اللَّهَ اللَّهَ فِی شَهْرِ رَمَضَانَ فَإِنَّ صِیَامَهُ جُنَّةٌ مِنَ النَّارِ.
امام علی علیه السّلام فرمودند: خدا را خدا را، (یعنی خدا را در نظر داشته باشید و از او بپرهیزید) درباره روزه ماه رمضان پس همانا آن، سپری است در برابر دوزخ.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ۷، ص ۴۹، ح ۷
نتیجه روزه نگرفتن
قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُولُ مَنْ أَفْطَرَ یَوْماً مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ- خَرَجَ رُوحُ الْإِیمَانِ مِنْهُ.
امام صادق (علیه السّلام) فرمودند: هر که یک روز از ماه رمضان را [بدون عذر شرعى] روزه نگیرد روح ایمان از او جدا مى‌گردد.
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ٢٤٥، ح ١٣٣٢٥
قَالَ الصَّادِقُ ع مَنْ أَفْطَرَ یَوْماً مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ خَرَجَ رُوحُ الْإِیمَانِ مِنْهُ.
امام صادق علیه السّلام فرمودند: کسی که یک روز از ماه رمضان را افطار کند [بدون مجوز] روح ایمان از او خارج می شود.
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ٢٥١، ح ١٣٣٣٧
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی رَجُلٍ أَفْطَرَ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ مُتَعَمِّداً یَوْماً وَاحِداً مِنْ غَیْرِ عُذْرٍ قَالَ یُعْتِقُ نَسَمَةً أَوْ یَصُومُ شَهْرَیْنِ مُتَتَابِعَیْنِ أَوْ یُطْعِمُ سِتِّینَ مِسْکِیناً- فَإِنْ لَمْ یَقْدِرْ تَصَدَّقَ بِمَا یُطِیقُ.
عبد اللّه بن سنان گوید: امام صادق علیه السّلام درباره مردى که یک روز از ماه رمضان از روى عمد و بدون عذر روزهاش را افطار نماید. فرمود: بنده‌اى آزاد کند، یا دو ماه پشت‌سرهم روزه بدارد، یا شصت مسکین را اطعام نماید و اگر نتوانست آن‌قدر که مى‌تواند صدقه بدهد.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٤، ص ١٠١، ح ١
عَنْ سَمَاعَةَ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ رَجُلٍ وُجِدَ فِی شَهْرِ رَمَضَانَ وَ قَدْ أَفْطَرَ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ وَ قَدْ رُفِعَ إِلَى الْإِمَامِ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ قَالَ یُقْتَلُ فِی الثَّالِثَةِ.
سماعه گوید: از امام علیه السّلام پرسیدم: مردى در ماه رمضان سه بار روزه‌خوارى کرده است و سه مرتبه هم نزد امام برده شده است (وظیفه چیست؟) فرمود: در مرتبه سوم کشته مى‌شود.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٤، ص ١٠٣، ح ٦
عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ رَجُلٍ أَفْطَرَ یَوْماً مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ مُتَعَمِّداً قَالَ یَتَصَدَّقُ بِعِشْرِینَ صَاعاً وَ یَقْضِی مَکَانَهُ.
عبد الرحمان بن ابى عبد اللّه گوید: از امام علیه السّلام پرسیدم: کسى که در ماه رمضان یک روز از روى عمد روزه خوارى کرده است (چه حکمى دارد؟) فرمود: بیست صاع صدقه مى‌دهد و قضاى آن روز را به جا مى‌آورد.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٤، ص ١٠٣، ح ٨
روزه بعد از عید فطر
عَنْ زِیَادِ بْنِ أَبِی الْحَلَّالِ قَالَ: قَالَ لَنَا أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع لَا صِیَامَ بَعْدَ الْأَضْحَى ثَلَاثَةَ أَیَّامٍ وَ لَا بَعْدَ الْفِطْرِ ثَلَاثَةَ أَیَّامٍ إِنَّهَا أَیَّامُ أَکْلٍ وَ شُرْبٍ.
زیاد بن ابى الحلال گوید: امام صادق علیه السّلام به ما فرمود: روزه سه روز بعد از قربان و سه روز بعد از فطر جایز نیست، زیرا آنها روزهاى خوردن و آشامیدن است.
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ٥١٩، ح ١٤٠٠٧
عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ الْحَجَّاجِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنِ الْیَوْمَیْنِ اللَّذَیْنِ بَعْدَ الْفِطْرِ- أَ یُصَامَانِ أَمْ لَا فَقَالَ أَکْرَهُ لَکَ أَنْ تَصُومَهُمَا.
عبد الرحمان بن حجّاج گوید: از امام کاظم علیه السّلام درباره روزه دو روز بعد از عید فطر سؤال کردم که آیا مى‌توان در آن دو روز، روزه گرفت یا نه؟ فرمود: من دوست ندارم که آن دو روز را روزه بگیرى.
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ٥١٩، ح ١٤٠٠٨
