احادیث روزه - بخش ٣
این روایات در موضوعاتی غیر از احکام روزه است موضوعاتی مانند اهمیت روزه، اثرات روزه، روزه های مستحبی، روزه های ممنوعه و ... که در پنج بخش ارائه گردیده است.
موضوعات بخش ٣
روزه مستحبی: کلیات- چهار روز خاص برای روزه- روزه سه روز ماه- روزه ماه رجب- روزه ماه شعبان- عید غدیر- روز مبعث- دحو الارض- ذی الحجه- ولادت پیامبر (ص) - روز عرفه- نوروز- ماههای حرام- ماه محرم- ایام البیض-
کلمه «صوم» و «صیام» در کتابهای «الکافی»، «وسائل الشیعه»، «تصنیف غرر الحکم و درر الکلم» بررسی شد.
روزه مستحبی
عَنْ فُضَیْلِ بْنِ یَسَارٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُولُ لِبَعْضِ أَصْحَابِ قَیْسٍ الْمَاصِرِ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَدَّبَ نَبِیَّهُ فَأَحْسَنَ أَدَبَهُ فَلَمَّا أَکْمَلَ لَهُ الْأَدَبَ قَالَ- إِنَّکَ لَعَلى خُلُقٍ عَظِیمٍ ثُمَّ فَوَّضَ إِلَیْهِ أَمْرَ الدِّینِ وَ الْأُمَّةِ لِیَسُوسَ عِبَادَهُ فَقَالَ عَزَّ وَ جَلَّ- ما آتاکُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَ ما نَهاکُمْ عَنْهُ فَانْتَهُوا وَ إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص کَانَ مُسَدَّداً مُوَفَّقاً مُؤَیَّداً بِرُوحِ الْقُدُسِ لَا یَزِلُّ وَ لَا یُخْطِئُ فِی شَیْءٍ مِمَّا یَسُوسُ بِهِ الْخَلْقَ فَتَأَدَّبَ بِآدَابِ اللَّهِ ثُمَّ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ فَرَضَ الصَّلَاةَ رَکْعَتَیْنِ رَکْعَتَیْنِ عَشْرَ رَکَعَاتٍ فَأَضَافَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِلَى الرَّکْعَتَیْنِ رَکْعَتَیْنِ وَ إِلَى الْمَغْرِبِ رَکْعَةً ... وَ فَرَضَ اللَّهُ فِی السَّنَةِ صَوْمَ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ سَنَّ رَسُولُ اللَّهِ ص صَوْمَ شَعْبَانَ وَ ثَلَاثَةَ أَیَّامٍ فِی کُلِّ شَهْرٍ مِثْلَیِ الْفَرِیضَةِ فَأَجَازَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَهُ ذَلِکَ و ...
فضیل بن یسار گوید: شنیدم امام صادق علیه السلام ببعضى از اصحاب قیس ماصر میفرمود: همانا خداى عز و جل پیغمبرش را تربیت کرد و نیکو تربیت کرد، چون تربیت او را تکمیل نمود، فرمود:«تو بر خلق عظیمى استوارى» (سوره قلم، آیه ٤) سپس امر دین و امت را باو واگذار فرمود تا سیاست بندگانش را بعهده گیرد، سپس فرمود:«آنچه را رسول براى شما آورده بگیرید و از آنچه شما را نهى کرده باز - ایستید» (سوره حشر، آیه ٧) همانا رسول خدا صلّى اللّٰه علیه و آله استوار و موفق و مؤید بروح القدس بود، نسبت بسیاست و تدبیر خلق هیچ گونه لغزش و خطائى نداشت، بآداب خدا تربیت شد. خداى عز و جل نمازهاى پنجگانه را دو رکعت دو رکعت واجب ساخت تا ده رکعت شد. سپس رسول خدا صلّى اللّٰه علیه و آله بدو رکعت (ظهر و عصر و عشا) دو رکعت و بمغرب یک رکعت افزود، ... و خدا در میان سال، تنها روزه ماه رمضان را واجب ساخت و رسول خدا صلّى اللّٰه علیه و آله روزه ماه شعبان و سه روز از هر ماه را سنت کرد تا دو برابر مقدار واجب شد (زیرا چون در ده ماه غیر از رمضان و شعبان ماهى سه روز روزه بدارد، سى روز مى‌شود و باضافه ماه شعبان، دو برابر سى روز رمضان میگردد) خداى عز و جل این را هم براى او اجازه کرد. و ...
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ١، ص ٢٦٦، ح ٤
چهار روز خاص برای روزه
عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ الْعَلَوِیِّ الْعُرَیْضِیِّ قَالَ: رَکِبَ أَبِی وَ عُمُومَتِی إِلَى أَبِی الْحَسَنِ ع وَ قَدِ اخْتَلَفُوا فِی الْأَیَّامِ الَّتِی تُصَامُ فِی السَّنَةِ وَ هُوَ مُقِیمٌ بِقَرْیَةٍ قَبْلَ سَیْرِهِ إِلَى سُرَّ مَنْ رَأَى- فَقَالَ لَهُمْ جِئْتُمْ تَسْأَلُونِّی عَنِ الْأَیَّامِ الَّتِی تُصَامُ فِی السَّنَةِ فَقَالُوا مَا جِئْنَاکَ إِلَّا لِهَذَا فَقَالَ الْیَوْمُ السَّابِعَ عَشَرَ مِنْ رَبِیعٍ الْأَوَّلِ- وَ هُوَ الْیَوْمُ الَّذِی وُلِدَ فِیهِ رَسُولُ اللَّهِ ص وَ الْیَوْمُ السَّابِعُ وَ الْعِشْرُونَ مِنْ رَجَبٍ- وَ هُوَ الْیَوْمُ الَّذِی بُعِثَ فِیهِ رَسُولُ اللَّهِ ص وَ الْیَوْمُ الْخَامِسُ وَ الْعِشْرُونَ مِنْ ذِی الْقَعْدَةَ- وَ هُوَ الْیَوْمُ الَّذِی دُحِیَتْ فِیهِ الْأَرْضُ مِنْ تَحْتِ الْکَعْبَةِ- وَ الْیَوْمُ الثَّامِنَ عَشَرَ مِنْ ذِی الْحِجَّةِ وَ هُوَ یَوْمُ الْغَدِیرِ.
اسحاق بن عبد الله علوى عریضى گوید: پدرم و عموهایم به سوی على النقى (ع) سواره رفتند در حالی کهی در چهار روزى که طول سال مستحب است روزه گرفته شود اختلاف داشتند. که قبل از رفتن به «سامرا» در آبادى «صریا» بود، رفتند.امام- علیه السلام- به آنان فرمود: آمدید تا از روزهایى که مستحب است در طول سال روزه گرفته شود بپرسید؟ گفتند: آرى براى همین آمدیم.پس فرمود: روز هفدهم ماه ربیع الاول که روز ولادت رسول خدا- صلى الله علیه و آله- است و روز بیست و هفتم رجب که روز بعثت پیامبر است و روز بیست و پنجم ذى قعده روزى است که زمین از زیر کعبه کشیده شد. و روز هجدهم ذیحجه که روز غدیر است.
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ٤٥٤٥٤، ح ١٣٨٣٣
فِی الْمُقْنِعَةِ قَالَ قَدْ وَرَدَ الْخَبَرُ عَنِ الصَّادِقِینَ ع بِفَضْلِ صِیَامِ أَرْبَعَةِ أَیَّامٍ فِی السَّنَةِ إِلَى أَنْ قَالَ یَوْمُ السَّابِعَ عَشَرَ مِنْ رَبِیعٍ الْأَوَّلِ- وَ هُوَ الْیَوْمُ الَّذِی وُلِدَ فِیهِ رَسُولُ اللَّهِ ص فَمَنْ صَامَهُ کَتَبَ اللَّهُ لَهُ صِیَامَ سِتِّینَ سَنَةً وَ یَوْمُ السَّابِعِ وَ الْعِشْرِینَ مِنْ رَجَبٍ وَ هُوَ الْیَوْمُ الَّذِی بُعِثَ فِیهِ رَسُولُ اللَّهِ ص- وَ مَنْ صَامَهُ کَانَ صِیَامُهُ کَفَّارَةَ سِتِّینَ شَهْراً وَ یَوْمُ الْخَامِسِ وَ الْعِشْرِینَ مِنْ ذِی الْقَعْدَةِ (فِیهِ دُحِیَتِ الْأَرْضُ) وَ یَوْمُ الْغَدِیرِ- فِیهِ نَصَبَ رَسُولُ اللَّهِ ص أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ ع إِمَاماً.
امام باقر یا امام صادق علیهما السّلام فرمودند: در طول سال، چهار روز است که در فضیلت روزه، امتیاز ویژه‌ای دارند تا اینکه فرمود: روز هفدهم ربیع الاول؛ که ولادت پیامبر اکرم (ص) است پس کسی که روزه بگیرد آن را خداوند برای او روزه هشتاد سال بنویسد. روز بیست و هفتم ماه رجب؛ که پیامبر اکرم (ص) در آن روز به پیامبری مبعوث شدند و کسی که روزه بگیرد آن را کفاره هشتاد ماه باشد و روز بیست و پنجم ذى القعده؛ که روز دحو الارض است و روز غدیر که در آن پیامبر اکرم (ص)، حضرت علی(ع) را به امامت منصوب کرد.
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ٤٥٦، ح ١٣٨٣٦
روزه سه روز ماه
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِذَا صَامَ أَحَدُکُمُ الثَّلَاثَةَ الْأَیَّامِ مِنَ الشَّهْرِ فَلَا یُجَادِلَنَّ أَحَداً وَ لَا یَجْهَلْ وَ لَا یُسْرِعْ إِلَى الْحَلْفِ وَ الْأَیْمَانِ بِاللَّهِ فَإِنْ جَهِلَ عَلَیْهِ أَحَدٌ فَلْیَتَحَمَّلْ.
امام صادق علیه السّلام فرمود: هنگامى که یکى از شما سه روز از ماه (پنجشنبه اول ماه، چهارشنبه وسط ماه و پنجشنبه آخر ماه) را روزه بگیرد، نبایستى با کسى ستیزه و نادانى نماید و به سوگند و عهد و پیمان شتاب ننماید و اگر کسى به او نادانى نمود، بایستى تحمّل و بردبارى کند.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٤، ص ٨٨، ح ٤
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ صَامَ رَسُولُ اللَّهِ ص حَتَّى قِیلَ مَا یُفْطِرُ ثُمَّ أَفْطَرَ حَتَّى قِیلَ مَا یَصُومُ ثُمَّ صَامَ صَوْمَ دَاوُدَ ع یَوْماً وَ یَوْماً لَا ثُمَّ قُبِضَ عَلَى صِیَامِ ثَلَاثَةِ أَیَّامٍ فِی الشَّهْرِ قَالَ إِنَّهُنَّ یَعْدِلْنَ صَوْمَ الشَّهْرِ وَ یَذْهَبْنَ بِوَحَرِ الصَّدْرِ وَ الْوَحَرُ الْوَسْوَسَةُ قَالَ حَمَّادٌ فَقُلْتُ وَ أَیُّ الْأَیَّامِ هِیَ قَالَ أَوَّلُ خَمِیسٍ فِی الشَّهْرِ وَ أَوَّلُ أَرْبِعَاءَ بَعْدَ الْعَشْرِ مِنْهُ وَ آخِرُ خَمِیسٍ فِیهِ فَقُلْتُ کَیْفَ صَارَتْ هَذِهِ الْأَیَّامُ الَّتِی تُصَامُ فَقَالَ إِنَّ مَنْ قَبْلَنَا مِنَ الْأُمَمِ کَانَ إِذَا نَزَلَ عَلَى أَحَدِهِمُ الْعَذَابُ نَزَلَ فِی هَذِهِ الْأَیَّامِ فَصَامَ رَسُولُ اللَّهِ ص هَذِهِ الْأَیَّامَ الْمَخُوفَةَ.
از امام صادق علیه السّلام آمده است، که فرمود: رسول خدا صلّى اللّٰه علیه و آله چندان روزه گرفت، که گفتند: افطار نمى‌کند، سپس افطار کرد چندان که گفتند: روزه نمى‌گیرد، و آنگاه روزه داود را به آئین یک در میان بکار بست. و پس از آن در حالى به جهان قرب الهى فرا گرفته شد که سه روز در ماه را روزه میداشت، و فرمود: این روزه سه روزه معادل روزه تمام ماه است و وسوسه دل را از میان مى‌برند. پس حمّاد گوید: گفتم: و این سه روز کدام روزها هستند؟ فرمود: نخستین پنجشنبه در ماه، و نخستین چهار شنبه بعد از ده روز از آن، و آخرین پنجشنبه آن. پس گفتم: و چگونه است که این ایام براى روزه اختصاص یافته است؟ امام فرمود: این بدان جهت است که امّتهاى قبل از ما چون یکى از ایشان مستوجب عذاب میشد، آن عذاب در همین ایّام نازل مى‌گشت، از این رو رسول خدا صلّى اللّٰه علیه و آله این ایام را روزه گرفت، زیرا که آن، ایام سهمناک است.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٤، ص ٨٩، ح ١
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: کَانَ رَسُولُ اللَّهِ ص أَوَّلَ مَا بُعِثَ یَصُومُ حَتَّى یُقَالَ مَا یُفْطِرُ وَ یُفْطِرُ حَتَّى یُقَالَ مَا یَصُومُ ثُمَّ تَرَکَ ذَلِکَ وَ صَامَ یَوْماً وَ أَفْطَرَ یَوْماً وَ هُوَ صَوْمُ دَاوُدَ ع ثُمَّ تَرَکَ ذَلِکَ وَ صَامَ الثَّلَاثَةَ الْأَیَّامِ الْغُرِّ ثُمَّ تَرَکَ ذَلِکَ وَ فَرَّقَهَا فِی کُلِّ عَشَرَةِ أَیَّامٍ یَوْمَا خَمِیسَیْنِ بَیْنَهُمَا أَرْبِعَاءُ فَقُبِضَ عَلَیْهِ وَ آلِهِ السَّلَامُ وَ هُوَ یَعْمَلُ ذَلِکَ.
امام صادق(علیه السّلام) فرمود: رسول خدا (صلّى الله علیه و آله) در آغاز بعثت چندان روزه میگرفت که در باره‌اش گفته میشد که افطار نخواهد کرد و افطار میفرمود چندان که گفته میشد دیگر روزه نخواهد گرفت. سپس این شیوه را ترک فرمود و یک روز در میان روزه گرفت که روزه دارى داود چنین بود بعد از چندى این را نیز وا گذاشت و سه روز اول هر ماه را روزه مى گرفت . سپس از این روش نیز دست کشید و از هر ده روز، یک روز روزه مى گرفت : پنج شنبه اول و آخر ماه و چهار شنبه میان ماه و تا زمانى که از دنیا رفت ، به این سنّت ادامه داد .
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٤، ص ٩٠، ح ٢
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ٤٣٧، ح ١٣٧٨٨
عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مَرْوَانَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُولُ کَانَ رَسُولُ اللَّهِ ص یَصُومُ حَتَّى یُقَالَ لَا یُفْطِرُ ثُمَّ صَامَ یَوْماً وَ أَفْطَرَ یَوْماً ثُمَّ صَامَ الْإِثْنَیْنِ وَ الْخَمِیسَ ثُمَّ آلَ مِنْ ذَلِکَ إِلَى صِیَامِ ثَلَاثَةِ أَیَّامٍ فِی الشَّهْرِ- الْخَمِیسِ فِی أَوَّلِ الشَّهْرِ وَ أَرْبِعَاءَ فِی وَسَطِ الشَّهْرِ وَ خَمِیسٍ فِی آخِرِ الشَّهْرِ وَ کَانَ یَقُولُ ذَلِکَ صَوْمُ الدَّهْرِ.
وَ قَدْ کَانَ أَبِی ع یَقُولُ مَا مِنْ أَحَدٍ أَبْغَضَ إِلَیَّ مِنْ رَجُلٍ یُقَالُ لَهُ کَانَ رَسُولُ اللَّهِ ص یَفْعَلُ کَذَا وَ کَذَا فَیَقُولُ لَا یُعَذِّبُنِی اللَّهُ عَلَى أَنْ أَجْتَهِدَ فِی الصَّلَاةِ کَأَنَّهُ یَرَى أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص تَرَکَ شَیْئاً مِنَ الْفَضْلِ عَجْزاً عَنْهُ.
محمّد بن مروان گوید: از امام صادق علیه السّلام شنیدم که مى‌فرمود: رسول خدا صلّى اللّه علیه و اله آنقدر روزه مى‌گرفت که مى‌گفتند: افطار نمى‌کند، سپس یک روز روزه مى‌گرفت و یک روز افطار مى‌کرد. آنگاه دوشنبه و پنجشنبه را روزه گرفت و پس از آن به روزه سه روز در ماه: پنجشنبه اوّل ماه، چهارشنبه وسط ماه و پنجشنبه آخر ماه بازگشت و مى‌فرمود: این، روزه دهر است.
و پدرم علیه السّلام همواره مى‌فرمود: هیچ‌کس نزد من مبغوض‌تر از آن نیست که به او بگویند: رسول خدا صلّى اللّه علیه و اله چنین و چنان مى‌کرد و او بگوید: خدا مرا به علّت کوشش در نماز عذاب نمى‌کند! گویى او چنین مى‌پندارد که رسول خدا صلّى اللّه علیه و اله چیزى از فضیلت را به علّت ناتوانیش ترک نموده است!
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٤، ص ٩٠، ح ٣
عَنْ عَنْبَسَةَ الْعَابِدِ قَالَ: قُبِضَ النَّبِیُّ ص عَلَى صَوْمِ شَعْبَانَ وَ رَمَضَانَ وَ ثَلَاثَةِ أَیَّامٍ فِی کُلِّ شَهْرٍ أَوَّلِ خَمِیسٍ وَ أَوْسَطِ أَرْبِعَاءَ وَ آخِرِ خَمِیسٍ وَ کَانَ أَبُو جَعْفَرٍ وَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع یَصُومَانِ ذَلِکَ.
عنبسة بن عابد گوید: پیامبر (صلی الله عل یه و آله ) از دنیا رفت در حالی که به روزه گرفتن ماه شعبان و ماه رمضان و سه روز در هر ماه؛ اولین پنج شنبه، چهارشنبه وسط و آخرین پنج شنبه، مداومت داشت؛ از این رو امام باقر و امام صادق (علیهما السلام) این روزها را روزه می گرفتند.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٤، ص ٩١، ح ٧
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع أَنَّهُ سُئِلَ عَنِ الصَّوْمِ فِی الْحَضَرِ فَقَالَ ثَلَاثَةُ أَیَّامٍ فِی کُلِّ شَهْرٍ- الْخَمِیسُ مِنْ جُمْعَةٍ وَ الْأَرْبِعَاءُ مِنْ جُمْعَةٍ وَ الْخَمِیسُ مِنْ جُمْعَةٍ أُخْرَى وَ قَالَ قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع صِیَامُ شَهْرِ الصَّبْرِ وَ ثَلَاثَةِ أَیَّامٍ مِنْ کُلِّ شَهْرٍ یَذْهَبْنَ بِبَلَابِلِ الصُّدُورِ وَ صِیَامُ ثَلَاثَةِ أَیَّامٍ- مِنْ کُلِّ شَهْرٍ صِیَامُ الدَّهْرِ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ- مَنْ جاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثالِها
حلبى گوید: از امام صادق علیه السّلام درباره روزه در وطن سؤال شد. فرمود: سه روز در هر ماه: پنجشنبه از هفته، چهارشنبه از هفته و پنجشنبه از هفته آخر است. حضرتش فرمود: امیر مؤمنان على علیه السّلام فرمود: روزه ماه صبر (یعنى ماه رمضان) و سه روز از هر ماه، وسوسه‌هاى دل را برطرف مى‌سازد و روزه سه روز در هر ماه، روزه دهر است. زیرا خداوند عزّ و جلّ مى‌فرماید: «کسى که کار نیکى به جا آرد، پس ده برابر آن براى او منظور خواهد شد.»
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٤، ص ٩٢، ح ٦
عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا الْحَسَنِ ع عَنِ الصِّیَامِ فِی الشَّهْرِ کَیْفَ هُوَ قَالَ ثَلَاثٌ فِی الشَّهْرِ فِی کُلِّ عَشْرٍ یَوْمٌ إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى یَقُولُ- مَنْ جاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثالِها ثَلَاثَةُ أَیَّامٍ فِی الشَّهْرِ صَوْمُ الدَّهْرِ.
محمّد بن ابى نصر گوید: از امام رضا علیه السّلام در مورد روزه در ماه پرسیدم که چگونه است؟ فرمود: سه روز در ماه در هر ده روزى یک روز، زیرا خداى تبارک و تعالى مى‌فرماید: «کسى که کار نیکى به جا آورد پس ده برابر آن براى او منظور خواهد شد» روزه سه روز در ماه، روزه دهر است.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٤، ص ٩٣، ح ٧
عَنْ زُرَارَةَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع- عَنْ أَفْضَلِ مَا جَرَتْ بِهِ السُّنَّةُ فِی التَّطَوُّعِ مِنَ الصَّوْمِ فَقَالَ ثَلَاثَةُ أَیَّامٍ فِی کُلِّ شَهْرٍ- الْخَمِیسُ فِی أَوَّلِ الشَّهْرِ وَ الْأَرْبِعَاءُ فِی وَسَطِ الشَّهْرِ وَ الْخَمِیسُ فِی آخِرِ الشَّهْرِ قَالَ قُلْتُ لَهُ هَذَا جَمِیعُ مَا جَرَتْ بِهِ السُّنَّةُ فِی الصَّوْمِ فَقَالَ نَعَمْ.
زراره گوید: از امام صادق علیه السّلام سؤال کردم: بهترین سنّت در روزه مستحبى به چه جریان یافته است؟ فرمود: سه روز در هر ماه: پنجشنبه اوّل ماه، چهارشنبه وسط ماه و پنجشنبه آخر ماه. گوید: از امام علیه السّلام سؤال کردم: آیا همه سنّت‌هاست که در روزه جارى شده است؟ فرمود: آرى.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٤، ص ٩٣، ح ٩
عَنْ حَرِیزٍ قَالَ: قِیلَ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع مَا جَاءَ فِی الصَّوْمِ فِی یَوْمِ الْأَرْبِعَاءِ فَقَالَ قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ خَلَقَ النَّارَ یَوْمَ الْأَرْبِعَاءِ فَأَوْجَبَ صَوْمَهُ لِیُتَعَوَّذَ بِهِ مِنَ النَّارِ.
حریز گوید : به امام صادق علیه السلام در مورد آنچه از روزه در روز چهارشنبه آمده است سخنی گفته شد؛ امام فرمودند :امیرالمؤمنین علیه السلام فرمود : همانا خدای عَزَّ وَ جَلَّ آتش را در روز چهارشنبه خلقت کرد، پس روزه آن را دوست داشت تا اینکه به وسیله آن از آتش جهنم پناه برده شود.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٤، ص ٩٣، ح ١٠
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص سُئِلَ عَنْ صَوْمِ خَمِیسَیْنِ بَیْنَهُمَا أَرْبِعَاءُ فَقَالَ أَمَّا الْخَمِیسُ فَیَوْمٌ تُعْرَضُ فِیهِ الْأَعْمَالُ وَ أَمَّا الْأَرْبِعَاءُ فَیَوْمٌ خُلِقَتْ فِیهِ النَّارُ وَ أَمَّا الصَّوْمُ فَجُنَّةٌ مِنَ النَّارِ.
رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله را از حکمت روزه دو پنجشنبه که چهارشنبه‌اى در میان آن دو باشد، سؤال کردند، امام فرمود: اما پنجشنبه پس آن روزى است که اعمال مردم در آن روز عرضه مى‌شود، و اما چهارشنبه، پس آن روزى است که آتش - یعنى دوزخ - در آن روز آفریده شده است، و امّا روزه، پس آن سپرى - در برابر آتش - است.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٤، ص ٩٤، ح ١١
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ: إِنَّمَا یُصَامُ یَوْمُ الْأَرْبِعَاءِ لِأَنَّهُ لَمْ تُعَذَّبْ أُمَّةٌ فِیمَا مَضَى إِلَّا فِی یَوْمِ الْأَرْبِعَاءِ وَسَطِ الشَّهْرِ فَیُسْتَحَبُّ أَنْ یُصَامَ ذَلِکَ الْیَوْمُ.
امام صادق علیه السّلام فرمود: اینکه روز چهارشنبه روزه گرفته مى‌شود بدان جهت است که امّتهاى پیشین فقط در روز چهارشنبه وسط ماه به عذاب گرفتار شدند. پس مستحب است که درآن روز روزه گرفته شود.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٤، ص ٩٤، ح ١٢
عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ قَالَ قَالَ لِی أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع إِذَا کَانَ فِی أَوَّلِ الشَّهْرِ خَمِیسَانِ فَصُمْ أَوَّلَهُمَا فَإِنَّهُ أَفْضَلُ وَ إِذَا کَانَ فِی آخِرِ الشَّهْرِ خَمِیسَانِ فَصُمْ آخِرَهُمَا فَإِنَّهُ أَفْضَلُ.
امام صادق علیه السّلام به من فرمود: هرگاه در دهه اوّل ماه دو پنجشنبه واقع شد، پس نخستین پنجشنبه را روزه بگیر، زیرا آن بهتر است و چون در دهه آخر ماه دو پنجشنبه قرار گرفت، پس آخر آنها را روزه بگیر، زیرا آن بهتر است.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٤، ص ٩٤، ح ١٣
عَنِ الْحَسَنِ بْنِ رَاشِدٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ أَوْ لِأَبِی الْحَسَنِ ع الرَّجُلُ یَتَعَمَّدُ الشَّهْرَ فِی الْأَیَّامِ الْقِصَارِ یَصُومُهُ لِسَنَةٍ قَالَ لَا بَأْسَ
حسن بن راشد گوید: به امام صادق علیه السّلام - یا امام کاظم علیه السّلام - گفتم: کسى که از روى عمد روزه‌هاى مستحبّى را در روزهاى کوتاه انتخاب مى‌کند (چگونه است؟) فرمود: ایرادى ندارد.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٤، ص ١٤٥، ح ١
عَنْ أَبِی حَمْزَةَ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی جَعْفَرٍ ع صَوْمُ ثَلَاثَةِ أَیَّامٍ مِنْ کُلِّ شَهْرٍ أُؤَخِّرُهُ إِلَى الشِّتَاءِ ثُمَّ أَصُومُهَا قَالَ لَا بَأْسَ بِذَلِکَ.
ابو حمزه گوید: به امام باقر علیه السّلام گفتم: روزه سه روز از هر ماه را به فصل زمستان به تأخیر مى‌اندازم سپس روزه مى‌گیرم (چگونه است؟) فرمود: ایرادى ندارد.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٤، ص ١٤٥، ح ٢
عَنْ عَمَّارِ بْنِ مُوسَى عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ الرَّجُلِ یَکُونُ عَلَیْهِ مِنَ الثَّلَاثَةِ أَیَّامِ الشَّهْرِ هَلْ یَصْلُحُ لَهُ أَنْ یُؤَخِّرَهَا أَوْ یَصُومُهَا فِی آخِرِ الشَّهْرِ قَالَ لَا بَأْسَ قُلْتُ یَصُومُهَا مُتَوَالِیَةً أَوْ یُفَرِّقُ بَیْنَهَا قَالَ مَا أَحَبَّ إِنْ شَاءَ مُتَوَالِیَةً وَ إِنْ شَاءَ فَرَّقَ بَیْنَهُمَا.
عمّار بن موسى گوید: از امام صادق علیه السّلام پرسیدم: کسى که بر ذمّه او سه روز از روزه ماه است، آیا صلاح است که آنها را به تأخیر اندازد و یا آن را در ماه دیگر انجام دهد؟ فرمود: ایرادى ندارد. گفتم: پیاپى روزه بگیرد یا جداگانه؟ فرمود: آنچه دوست دارد، اگر خواست پیاپى و اگر خواست پراکنده انجام دهد.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٤، ص ١٤٥، ح ٣
٣٣- مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى عَنْ عَلِیِّ بْنِ النُّعْمَانِ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُولُ کَانَ فِی وَصِیَّةِ النَّبِیِّ ص لِعَلِیٍّ ع أَنْ قَالَ یَا عَلِیُّ أُوصِیکَ فِی نَفْسِکَ بِخِصَالٍ فَاحْفَظْهَا عَنِّی ثُمَّ قَالَ اللَّهُمَّ أَعِنْهُ أَمَّا الْأُولَى فَالصِّدْقُ وَ لَا تَخْرُجَنَّ مِنْ فِیکَ کَذِبَةٌ أَبَداً وَ الثَّانِیَةُ الْوَرَعُ وَ لَا تَجْتَرِئْ عَلَى خِیَانَةٍ أَبَداً وَ الثَّالِثَةُ الْخَوْفُ مِنَ اللَّهِ عَزَّ ذِکْرُهُ کَأَنَّکَ تَرَاهُ وَ الرَّابِعَةُ کَثْرَةُ الْبُکَاءِ مِنْ خَشْیَةِ اللَّهِ یُبْنَى لَکَ بِکُلِّ دَمْعَةٍ أَلْفُ بَیْتٍ فِی الْجَنَّةِ وَ الْخَامِسَةُ بَذْلُکَ مَالَکَ وَ دَمَکَ دُونَ دِینِکَ وَ السَّادِسَةُ الْأَخْذُ بِسُنَّتِی فِی صَلَاتِی وَ صَوْمِی وَ صَدَقَتِی أَمَّا الصَّلَاةُ فَالْخَمْسُونَ رَکْعَةً وَ أَمَّا الصِّیَامُ فَثَلَاثَةُ أَیَّامٍ فِی الشَّهْرِ- الْخَمِیسُ فِی أَوَّلِهِ وَ الْأَرْبِعَاءُ فِی وَسَطِهِ وَ الْخَمِیسُ فِی آخِرِهِ وَ أَمَّا الصَّدَقَةُ فَجُهْدَکَ حَتَّى تَقُولَ قَدْ أَسْرَفْتُ وَ لَمْ تُسْرِفْ وَ عَلَیْکَ بِصَلَاةِ اللَّیْلِ وَ عَلَیْکَ بِصَلَاةِ الزَّوَالِ وَ عَلَیْکَ بِصَلَاةِ الزَّوَالِ وَ عَلَیْکَ بِصَلَاةِ الزَّوَالِ وَ عَلَیْکَ بِتِلَاوَةِ الْقُرْآنِ عَلَى کُلِّ حَالٍ وَ عَلَیْکَ بِرَفْعِ یَدَیْکَ فِی صَلَاتِکَ وَ تَقْلِیبِهِمَا وَ عَلَیْکَ بِالسِّوَاکِ عِنْدَ کُلِّ وُضُوءٍ وَ عَلَیْکَ بِمَحَاسِنِ الْأَخْلَاقِ فَارْکَبْهَا وَ مَسَاوِی الْأَخْلَاقِ فَاجْتَنِبْهَا فَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَلَا تَلُومَنَّ إِلَّا نَفْسَکَ.
امام صادق علیه السّلام فرمود: در وصیّت پیامبر به على علیه السّلام آمده است که فرمود: اى على! تو را درباره خودت به چند خصلت سفارش مىکنم که آنها را از من داشته باش، سپس فرمود: خدایا او را یارى کن. نخست: راستى کن و هرگز دروغى از دهانت برون نشود. دوم: پاکدامنى در پیش گیر و هرگز جسارت خیانت میاب. سوم: از خداوند بهراس گویى که او را مىبینى. چهارم: بسیار گریه کن از ترس خدا که براى هر قطره اشک تو هزار خانه در فردوس برپا شود. پنجم: مال و جانت را در راه دینت نثار کن. ششم: در نماز خواندن و روزه گرفتن و پرداخت صدقه و زکات به سنّت من عمل کن.
امّا نماز در شبانه روز پنجاه رکعت است و روزه ماهانه سه روز: پنجشنبه اول ماه و پنجشنبه آخر ماه و چهارشنبه وسط ماه و صدقه به اندازهاى که مىتوانى تا جایى که بگویند اسراف کردى و تو اسراف در صدقه نکنى. بر تو باد نماز شب و نماز زوال ظهر و بر تو باد نماز زوال ظهر و بر تو باد نماز زوال ظهر و بر تو باد تلاوت قرآن در هر حالى که هستى. دو دستت را در نماز بلند کن [در حال اللَّه اکبر گفتن] و بر تو باد مسواک هنگام هر وضو و بر تو باد اخلاق نیکویى که به کار بندى؛ و از اخلاق بد بپرهیز که اگر چنین نکنى جز خویش را نکوهش مکن.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٨، ص ٧٩، ح ٣٣
عَنِ الرِّضَا ع فِی حَدِیثٍ قَالَ: إِنَّمَا جُعِلَ صَوْمُ السُّنَّةِ لِیَکْمُلَ بِهِ صَوْمُ الْفَرْضِ وَ إِنَّمَا جُعِلَ فِی کُلِّ شَهْرٍ ثَلَاثَةَ أَیَّامٍ فِی کُلِّ عَشَرَةِ أَیَّامٍ یَوْماً لِأَنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ مَنْ جاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثالِها (الأنعام ٦- ١٦٠) فَمَنْ صَامَ فِی کُلِّ عَشَرَةِ أَیَّامٍ یَوْماً وَاحِداً فَکَأَنَّمَا صَامَ الدَّهْرَ کُلَّهُ کَمَا قَالَ سَلْمَانُ الْفَارِسِیُّ رَحْمَةُ اللَّهِ عَلَیْهِ صَوْمُ ثَلَاثَةِ أَیَّامٍ فِی الشَّهْرِ صَوْمُ الدَّهْرِ کُلِّهِ فَمَنْ وَجَدَ شَیْئاً غَیْرَ الدَّهْرِ فَلْیَصُمْهُ وَ إِنَّمَا جُعِلَ أَوَّلَ خَمِیسٍ فِی الْعَشْرِ الْأُوَلِ- وَ آخِرَ خَمِیسٍ فِی الْعَشْرِ الْآخِرِ- وَ أَرْبِعَاءَ فِی الْعَشْرِ الْأَوْسَطِ- أَمَّا الْخَمِیسُ فَقَدْ قَالَ الصَّادِقُ ع- تُعْرَضُ کُلَّ خَمِیسٍ أَعْمَالُ الْعِبَادِ عَلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَأُحِبُّ أَنْ یُعْرَضَ عَمَلُ الْعَبْدِ عَلَى اللَّهِ وَ هُوَ صَائِمٌ ... وَ إِنَّمَا جُعِلَ أَرْبِعَاءُ فِی الْعَشْرِ الْأَوْسَطِ لِأَنَّ الصَّادِقَ ع أَخْبَرَ أَنَّ اللَّهَ خَلَقَ النَّارَ فِی ذَلِکَ الْیَوْمِ وَ فِیهِ أَهْلَکَ اللَّهُ الْقُرُونَ الْأُولَى وَ هُوَ یَوْمُ نَحْسٍ مُسْتَمِرٍّ فَأَحَبَّ أَنْ یَدْفَعَ الْعَبْدُ عَنْ نَفْسِهِ نَحْسَ ذَلِکَ الْیَوْمِ بِصَوْمِهِ.
اگر گفته شود: براى چه روزه مستحبى تشریع شده؟ در جواب گفته مى‌شود:براى این که به واسطه آن روزه واجب تکمیل گردد. اگر گفته شود:چرا در هر ماهى سه روزه،روزه مستحب شده به این نحو که از هر دهه یک روز؟ در جواب گفته مى‌شود:به خاطر آن که حقّ تعالى مى‌فرماید:هر کسى که یک عمل پسندیده انجام دهد ده مقابلش به او اجر داده مى‌شود،پس کسى که در هر ده روز یک روز را روزه بگیرد مثل این است که تمام دهر و روزگار را روزه گرفته چنانچه سلمان فارسى رحمة اللّٰه علیه فرموده:روزه سه روز در هر ماه معادل روزه دهر مى‌باشد،پس کسى که چیزى غیر از دهر را بیابد آن را روزه بدارد. اگر گفته شود:براى چه اوّلین پنج شنبه در دهه اوّل و آخرین پنج شنبه در دهه آخر و اوّلین چهارشنبه در دهه وسط از هر ماه روزه‌اش مستحب شده؟ در جواب گفته مى‌شود:اما پنج شنبه:امام صادق علیه السّلام فرمودند:در هر پنج شنبه اعمال بندگان را بر خداى عزّ و جلّ عرضه مى‌دارد،پس حقّ تبارک و تعالى دوست دارد اعمال بندگان را در حالى که روزه‌دار هستند محضرش عرضه بدارند.
... و امّا جهت استحباب روزه چهارشنبه در دهه وسط آن است که:امام صادق علیه السّلام فرمودند: خداوند متعال آتش را در چنین روزى آفرید و نیز در همین روز حقّ تعالى طوائف و امم گذشته را هلاک فرمود و این روز نحس دائمی است لذا حقّ تعالى دوست دارد بنده‌اش نحوست این روز را با گرفتن روزه از خود دور کند.
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ٤١٩، ح ١٣٧٤٢
عَنِ الْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ عَنِ الرِّضَا ع أَنَّهُ کَتَبَ إِلَى الْمَأْمُونِ وَ صَوْمُ ثَلَاثَةِ أَیَّامٍ فِی کُلِّ شَهْرٍ سُنَّةٌ فِی کُلِّ عَشَرَةِ أَیَّامٍ یَوْمٌ أَرْبِعَاءُ بَیْنَ خَمِیسَیْنِ وَ صَوْمُ شَعْبَانَ حَسَنٌ لِمَنْ صَامَهُ.
امام رضا علیه السلام نوشت به مامون که و روزه سه روز از هر ماه سنت است در هر ده روز، روز چهارشنبه میان دو پنجشنبه و روزه ماه شعبان نیکوست برای کسی که روزه بگیرد آن را.
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ٤٢٠، ح ١٣٧٤٣
عَنْ عَنْبَسَةَ الْعَابِدِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُولُ آخِرُ خَمِیسٍ فِی الشَّهْرِ تُرْفَعُ فِیهِ الْأَعْمَالُ.
امام صادق علیه السّلام فرمودند: در آخرین پنجشنبه ماه اعمال بالا برده می شود.
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ٤٢١، ح ١٣٧٤٥
قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص یَوْماً لِأَصْحَابِهِ- أَیُّکُمْ یَصُومُ الدَّهْرَ فَقَالَ سَلْمَانُ أَنَا یَا رَسُولَ اللَّهِ- فَقَالَ رَجُلٌ لِسَلْمَانَ رَأَیْتُکَ فِی أَکْثَرِ نَهَارِکَ تَأْکُلُ فَقَالَ لَیْسَ حَیْثُ تَذْهَبُ إِنِّی أَصُومُ الثَّلَاثَةَ فِی الشَّهْرِ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَ مَنْ جاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثالِها- وَ أَصِلُ شَعْبَانَ بِشَهْرِ رَمَضَانَ فَذَلِکَ صَوْمُ الدَّهْرِ.
روزی رسول خدا (ص) به اصحابش فرمودند: کدامیک از شما روزه دهر (هموراه روزه باشد) می گیرد پس سلمان گفت من ای رسول خدا (ص). مردی به سلمان گفت من دیده ام تو را در بسیاری از روزهایت [غذا] می خوری. پس گفت این گونه نیست که تو گمان کرده ای. همانا من روزه می گیرم سه روز در ماه را خدای عزوجل فرمود «کسی که بیاورد کار نیک پس برای اوست ده برابر آن.» (الأنعام: ١٦٠) و کسی که بپیوندد [روزه] ماه شعبان را به ماه رمضان پس آن روزه دهر است.
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ٤٢١، ح ١٣٧٤٦
عَنْ عَلِیٍّ ع فِی حَدِیثِ الْأَرْبَعِمِائَةِ قَالَ: وَ صَوْمُ ثَلَاثَةِ أَیَّامٍ مِنْ کُلِّ شَهْرٍ أَرْبِعَاءَ بَیْنَ خَمِیسَیْنِ وَ صَوْمُ شَعْبَانَ یَذْهَبُ بِوَسْوَسَةِ الصُّدُورِ وَ بَلَابِلِ الْقَلْبِ إِلَى أَنْ قَالَ صُومُوا ثَلَاثَةَ أَیَّامٍ فِی کُلِّ شَهْرٍ وَ هِیَ تَعْدِلُ صَوْمَ الدَّهْرِ وَ نَحْنُ نَصُومُ خَمِیسَیْنِ بَیْنَهُمَا أَرْبِعَاءُ- لِأَنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ خَلَقَ جَهَنَّمَ یَوْمَ الْأَرْبِعَاءِ.
امیرالمؤمنین علیه السلام در حدیث چهارصد گانه فرمودند: روزه سه روز در ماه، به صورت یک چهارشنبه بین دو پنجشنبه و روزه ماه شعبان، وسوسه سینه ها و اندوه قلب را از بین می برد... تا آنجا که فرمود : سه روز در هر ماه روزه بگیرید که آن معادل روزه دهر است و ما دو پنجشنبه که بین آن یک چهارشنبه است را روزه می گیریم، چون اللَّه عَزَّ وَ جَلَّ جهنم را در روز چهارشنبه خلقت نمود.
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ٤٢٢، ح ١٣٧٤٩
قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع صِیَامُ شَهْرٍ الصَّبْرُ وَ ثَلَاثَةُ أَیَّامٍ مِنْ کُلِّ شَهْرٍ یَذْهَبْنَ بِبَلَابِلِ الصَّدْرِ وَ صِیَامُ ثَلَاثَةِ أَیَّامٍ مِنْ کُلِّ شَهْرٍ صِیَامُ الدَّهْرِ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ مَنْ جاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثالِها.
امیرالمؤمنین علیه السلام فرمودند: روزه ماه صبر (ماه رمضان) و سه روز از هر ماه اندوه قلب را از بین می برد و روزه سه روز از هر ماه روزه دهر است همانا خدای عزوجل می فرماید «کسی که بیاورد کار نیک پس برای اوست ده برابر آن.» (الأنعام: ١٦٠)
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ٤٢٤، ح ١٣٧٥٣
عَنْ أَبِیهِ عَنْ حَمَّادٍ عَنْ حَرِیزٍ قَالَ: قِیلَ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع مَا جَاءَ فِی الصَّوْمِ فِی یَوْمِ الْأَرْبِعَاءِ فَقَالَ: قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع- إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ خَلَقَ النَّارَ یَوْمَ الْأَرْبِعَاءِ- فَأَوْجَبَ [فاحب] صَوْمَهُ لِیُتَعَوَّذَ بِهِ مِنَ النَّارِ.
حریز گوید به امام صادق علیه السلام در مورد آنچه از روزه در روز چهارشنبه آمده است سخنی گفته شد؛ امام فرمودند :امیرالمؤمنین علیه السلام فرمود : اللَّه عَزَّ وَ جَلَّ آتش را در روز چهارشنبه خلقت کرد، پس روزه آن را دوست داشت تا اینکه به وسیله آن از آتش جهنم پناه برده شود.
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ٤٢٤، ح ١٣٧٥٤
عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَةَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ صَوْمِ السُّنَّةِ فَقَالَ صِیَامُ ثَلَاثَةِ أَیَّامٍ مِنْ کُلِّ شَهْرٍ الْخَمِیسِ وَ الْأَرْبِعَاءِ وَ الْخَمِیسِ یَذْهَبُ بِبَلَابِلِ الْقَلْبِ وَ وَحَرِ الصَّدْرِ الْخَمِیسِ وَ الْأَرْبِعَاءِ وَ الْخَمِیسِ وَ إِنْ شَاءَ الْإِثْنَیْنَ وَ الْأَرْبِعَاءَ وَ الْخَمِیسَ- وَ إِنْ شَاءَ صَامَ فِی کُلِّ عَشَرَةٍ یَوْماً فَإِنَّ ذَلِکَ ثَلَاثُونَ حَسَنَةً وَ إِنْ أَحَبَّ أَنْ یَزِیدَ عَلَى ذَلِکَ فَلْیَزِدْ.
ابوبصیر گوید : از امام صادق صلوات اللَّه علیه در مورد روزه سنت سؤال کردم؛ امام فرمودند : روزه سه روز در هر ماه: پنجشنبه (اول ماه) و چهارشنبه (وسط ماه) و پنجشنبه (آخر ماه) که وسوسه های قلب و کینه و خشم و غل و غش سینه را از بین می برد، پنجشنبه و چهارشنبه و پنجشنبه (از اول و وسط و آخر هر ماه) هستند و اگر بخواهد دوشنبه و چهارشنبه و پنجشنبه را روزه بگیرد و اگر خواست از هر ده روز یک روز روزه می گیرد و اگر دوست داشت که بر این مقدار بیفزاید بر آن اضافه می کند.
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ٤٢٥، ح ١٣٧٥٧
أَنَّ النَّبِیَّ ص قَالَ: دَخَلْتُ الْجَنَّةَ فَوَجَدْتُ أَکْثَرَ أَهْلِهَا الْبُلْهَ یَعْنِی بِالْبُلْهِ الْمُتَغَافِلَ عَنِ الشَّرِّ الْعَاقِلَ فِی الْخَیْرِ وَ الَّذِینَ یَصُومُونَ ثَلَاثَةَ أَیَّامٍ مِنْ کُلِّ شَهْرٍ.
رسول خدا صلّى اللّٰه علیه و آله فرمودند: وارد بهشت شدم و بیشتر اهل بهشت را ابلهان یافتم یعنی ابلهان غافل از شر، عاقل در خیر و کسانی که سه روز از هر ماه را روزه میگیرند.
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ٤٢٦، ح ١٣٧٥٩
عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ جَعْفَرٍ الْحِمْیَرِیِّ بِالْإِسْنَادِ مِثْلَهُ إِلَّا أَنَّهُ قَالَ قُلْتُ: مَا الْبُلْهُ قَالَ الْعَاقِلُ فِی الْخَیْرِ وَ الْغَافِلُ عَنِ الشَّرِّ الَّذِی یَصُومُ فِی کُلِّ شَهْرٍ ثَلَاثَةَ أَیَّامٍ.
رسول خدا صلّى اللّٰه علیه و آله فرمودند: وارد بهشت شدم و بیشتر اهل بهشت را ابلهان یافتم. گفت شد معنى ابله چیست؟مى‌فرماید:آن که در کار خیر،عاقل و از کار بد غافل است آن که در هر ماهى سه روز روزه مى‌گیرد.
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ٤٢٦، ح ١٣٧٦٠
عَنِ النَّبِیِّ ص أَنَّهُ قَالَ: عُرِضَتْ عَلَیَّ أَعْمَالُ أُمَّتِی فَوَجَدْتُ فِی أَکْثَرِهَا خَلَلًا وَ نُقْصَاناً فَجَعَلْتُ مَعَ کُلِّ فَرِیضَةٍ مِثْلَیْهَا نَافِلَةً لِیَکُونَ مَنْ أَتَى بِذَلِکَ قَدْ حَصَلَتْ لَهُ الْفَرِیضَةُ لِأَنَّ اللَّهَ تَعَالَى یَسْتَحْیِی أَنْ یَعْمَلَ لَهُ الْعَبْدُ عَمَلًا فَلَا یَقْبَلُ مِنْهُ الثُّلُثَ فَفَرَضَ اللَّهُ الصَّلَاةَ فِی کُلِّ یَوْمٍ وَ لَیْلَةٍ سَبْعَ عَشْرَةَ رَکْعَةً وَ سَنَّ رَسُولُ اللَّهِ ص أَرْبَعاً وَ ثَلَاثِینَ رَکْعَةً وَ فَرَضَ اللَّهُ صِیَامَ شَهْرِ رَمَضَانَ فِی کُلِّ سَنَةٍ وَ سَنَّ رَسُولُ اللَّهِ ص صِیَامَ سِتِّینَ یَوْماً فِی السَّنَةِ لِیَکْمُلَ فَرْضُ الصَّوْمِ فَجَعَلَ فِی کُلِّ شَهْرٍ ثَلَاثَةَ أَیَّامٍ خَمِیساً فِی الْعَشْرِ الْأُوَلِ مِنْهُ وَ هُوَ أَوَّلُ خَمِیسٍ فِی الْعَشْرِ- وَ أَرْبِعَاءَ فِی الْعَشْرِ الْأَوْسَطِ مِنْهُ وَ هُوَ أَقْرَبُ إِلَى النِّصْفِ مِنَ الشَّهْرِ وَ رُبَّمَا کَانَ النِّصْفُ بِعَیْنِهِ وَ آخِرَ خَمِیسٍ فِی الشَّهْرِ.
رسول خدا صلّى اللّٰه علیه و آله فرمودند: اعمال امتم بر من عرضه شد پس در بیشتر آن خلل و نقصان یافتم پس با هر واجبی نافله ای مانند آن قرار دادم تا کسی که آن را انجام دهد واجب را [به طور کامل] به دست آورد برای اینکه خدای تعالی حیا می کند از این که انجام دهد بنده عملی را پس قبول نکند از او یک سوم آن را (یعنی واجبات که یک سوم کل اعمال است را قبول نکند) پس خدا واجب کرد نماز را در هر روز و شب هفده رکعت و رسول خدا (ص) سی و چهار رکعت را مقرر کرد و خدا روزه ماه رمضان را در هر سال واجب کرد و رسول خدا (ص) روزه شصت روز در سال برای تکمیل روزه واجب را مقرر کرد پس قرار داد در هر ماه سه روز، پنجشنبه در دهه اول از آن و آن اولین پنجشنبه در دهه است و چهارشنبه در دهه وسط از آن و آن نزدیکتر به نیمه ماه است و چه بسا دقیقا نیمه ماه باشد و آخرین پنجشنبه ماه.
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ٤٢٦، ح ١٣٧٦١
عَنِ النَّبِیِّ ص قَالَ: دَخَلْتُ الْجَنَّةَ فَرَأَیْتُ أَکْثَرَ أَهْلِهَا الَّذِینَ یَصُومُونَ ثَلَاثَةَ أَیَّامٍ مِنْ کُلِّ شَهْرٍ فَقُلْتُ کَیْفَ خُصَّ بِهِ الْأَرْبِعَاءُ وَ الْخَمِیسَانِ- فَقَالَ إِنَّ مَنْ قَبْلَنَا مِنَ الْأُمَمِ کَانَ إِذَا نَزَلَ بِهِمُ الْعَذَابُ نَزَلَ فِی هَذِهِ الْأَیَّامِ فَصَامَ رَسُولُ اللَّهِ ص الْأَیَّامَ الْمَخُوفَةَ.
رسول خدا صلّى اللّٰه علیه و آله فرمودند: داخل بهشت شدم پس دیدم بیشتر اهل آن را کسانی که سه روز در هر ماه روزه می گیرند. پس گفتم (سوال شد از ایشان) چگونه اختصاص یافت به آن چهارشنبه و دو پنجشنبه؟ پس فرمودند: همانا در امتهای پیشین وقتی عذاب نازل می شد در این ایام نازل می شد پس رسول خدا (ص) این روزهای هراس انگیز را روزه گرفت.
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ٤٢٧، ح ١٣٧٦٢
عَنِ الْحَسَنِ بْنِ أَبِی حَمْزَةَ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی جَعْفَرٍ أَوْ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع صَوْمُ ثَلَاثَةِ أَیَّامٍ فِی الشَّهْرِ أُؤَخِّرُهُ فِی الصَّیْفِ إِلَى الشِّتَاءِ فَإِنِّی أَجِدُهُ أَهْوَنَ عَلَیَّ فَقَالَ نَعَمْ فَاحْفَظْهَا.
حسن بن ابی حمزه گوید : به امام باقر یا امام صادق علیهما السلام گفتم : من روزه سه روز در ماه را در تابستان به زمستان تأخیر می اندازم که همانا من یافته ام که بر من سبک‌تر و آسان تر است! فرمود :بله (مشکلی ندارد) پس آنها را حفظ کن (تا بدانی چند تاست تا روزه بگیری)
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ٤٣٠، ح ١٣٧٧٠
عَنْ عَمَّارِ بْنِ مُوسَى عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ الرَّجُلِ تَکُونُ عَلَیْهِ مِنَ الثَّلَاثَةِ أَیَّامِ الشَّهْرِ هَلْ یَصْلُحُ لَهُ أَنْ یُؤَخِّرَهَا أَوْ یَصُومَهَا فِی آخِرِ الشَّهْرِ قَالَ لَا بَأْسَ قُلْتُ یَصُومُهَا مُتَوَالِیَةً أَوْ یُفَرِّقُ بَیْنَهَا قَالَ مَا أَحَبَّ إِنْ شَاءَ مُتَوَالِیَةً وَ إِنْ شَاءَ فَرَّقَ بَیْنَهَا.
عمار گوید : از امام صادق علیه السلام در مورد کسی که روزه سه روز در ماه بر اوست سؤال کردم که آیا صلاح است که آنها را تأخیر بیاندازد یا آنها را در آخر ماه بگیرد؟ فرمود : اشکالی ندارد. گفتم : آنها را پشت سر هم قضا کند یا بین آنها جدا کند؟ فرمود : آنچه دوست دارد اگر خواست پشت سر هم و اگر خواست بین آن جدا کند.
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ٤٣١، ح ١٣٧٧٣
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی حَدِیثٍ فِیمَنْ تَرَکَ صَوْمَ ثَلَاثَةِ أَیَّامٍ فِی کُلِّ شَهْرٍ فَقَالَ إِنْ کَانَ مِنْ مَرَضٍ فَإِذَا بَرَأَ فَلْیَقْضِهِ وَ إِنْ کَانَ مِنْ کِبَرٍ أَوْ عَطَشٍ فَبَدَلُ کُلِّ یَوْمٍ مُدٌّ.
در حدیثی امام صادق علیه السلام در مورد کسی که روزه سه روز در ماه را ترک کرده است فرمود : اگر از بیماری بوده است، وقتی از بیماری خوب شد آن را قضا کند و اگر از پیری یا عطش است، به جای هر یک روز، یک مُد (طعام) بده.
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ٤٣٢، ح ١٣٧٧٨
عَنْ عِیصِ بْنِ الْقَاسِمِ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَمَّنْ لَمْ یَصُمِ الثَّلَاثَةَ الْأَیَّامِ مِنْ کُلِّ شَهْرٍ وَ هُوَ یَشْتَدُّ عَلَیْهِ الصِّیَامُ هَلْ فِیهِ فِدَاءٌ قَالَ مُدٌّ مِنْ طَعَامٍ فِی کُلِّ یَوْمٍ.
عیص بن قاسم گوید :از امام صادق علیه السلام در مورد کسی که روزه سه روز در ماه را نگرفته است و روزه برای او سخت است سؤال کردم که آیا فدیه ای برای آن هست؟ فرمود : فدیه آن، یک مُد طعام برای هر یک روز می باشد.
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ٤٣٣، ح ١٣٧٧٩
عَنِ ابْنِ مَسْعُودٍ عَنِ النَّبِیِّ ص فِی حَدِیثٍ إِنَّ اللَّهَ أَهْبَطَ آدَمَ إِلَى الْأَرْضِ مُسْوَدّاً فَلَمَّا رَأَتْهُ الْمَلَائِکَةُ ضَجَّتْ وَ بَکَتْ وَ انْتَحَبَتْ إِلَى أَنْ قَالَ فَنَادَى مُنَادٍ مِنَ السَّمَاءِ أَنْ صُمْ لِرَبِّکَ الْیَوْمَ فَصَامَ فَوَافَقَ یَوْمَ ثَالِثَ عَشَرَ مِنَ الشَّهْرِ فَذَهَبَ ثُلُثُ السَّوَادِ ثُمَّ نُودِیَ یَوْمَ الرَّابِعَ عَشَرَ أَنْ صُمْ لِرَبِّکَ الْیَوْمَ فَصَامَ فَذَهَبَ ثُلُثُ السَّوَادِ (ثُمَّ نُودِیَ فِی یَوْمِ خَمْسَةَ عَشَرَ) بِالصِّیَامِ فَصَامَ- وَ قَدْ ذَهَبَ السَّوَادُ کُلُّهُ فَسُمِّیَتْ أَیَّامَ الْبِیضِ- لِلَّذِی رَدَّ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فِیهِ عَلَى آدَمَ مِنْ بَیَاضِهِ ثُمَّ نَادَى مُنَادٍ مِنَ السَّمَاءِ یَا آدَمُ هَذِهِ الثَّلَاثَةُ أَیَّامٍ جَعَلْتُهَا لَکَ وَ لِوُلْدِکَ مَنْ صَامَهَا فِی کُلِّ شَهْرٍ فَکَأَنَّمَا صَامَ الدَّهْرَ.
قَالَ الصَّدُوقُ هَذَا الْخَبَرُ صَحِیحٌ وَ لَکِنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص سَنَّ مَکَانَ أَیَّامِ الْبِیضِ خَمِیساً فِی أَوَّلِ شَهْرٍ- وَ أَرْبِعَاءَ فِی وَسَطِهِ وَ خَمِیساً فِی آخِرِهِ أَقُولُ: لَا مُنَافَاةَ بَیْنَ اسْتِحْبَابِ هَذِهِ الثَّلَاثَةِ وَ تِلْکَ الثَّلَاثَةِ وَ کَانَ مُرَادُهُ بَیَانَ تَأَکُّدِ الِاسْتِحْبَابِ.
[قَالَ اَلصَّدُوقُ فَسَنَّ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ مَکَانَ أَیَّامِ اَلْبِیضِ خَمِیساً فِی أَوَّلِ اَلشَّهْرِ، وَ أَرْبِعَاءَ فِی وَسَطِ اَلشَّهْرِ، وَ خَمِیساً فِی آخِرِ اَلشَّهْرِ، وَ ذَلِکَ صَوْمُ اَلسُّنَّةِ مَنْ صَامَهَا کَانَ کَمَنْ صَامَ اَلدَّهْرَ.]
رسول خدا صلّى اللّٰه علیه و آله فرمودند: [چون حضرت آدم مرتکب آن خطا شد] همانا خدا آدم را به زمین فرستاد در حالی که [بدنش] سیاه بود. چون ملائکه این حالت را در او دیدند خروش برآوردند و گریستند و استغانه کردند. تا اینکه فرمود: پس منادى از آسمان ندا کرد که امروز را برای پروردگارت روزه بدار پس روزه گرفت و آن روز سیزدهم ماه بود پس یک سوم آن سیاهى برطرف شد سپس در روز چهاردهم ندا رسید که امروز را برای پروردگارت روزه بدار پس چون روزه داشت یک سوم دیگر برطرف شد، سپس در روز پانزدهم باز به او برای روزه ندا رسید پس روزه گرفت و تمام سیاهى برطرف شد پس نامیده شد روزها سفید (ایام البیض) برای کسی که رد کرد خدای عزوجل در آن بر آدم از سفیدیش. پس منادی از آسمان ندا داد اى آدم روزه این سه روز را براى تو و فرزندان تو مقرّر کردم. هر که در هر ماه این سه روز را روزه بگیرد چنان باشد که در تمام عمر خود روزه باشد.
شیخ صدوق (ابن بابویه) رحمه اللّه علیه نقل کرده اند که این خبر صحیح است ولی رسول خدا (ص) روزه پنجشنبه اول ماه و چهارشنبه وسط ماه و پنجشنبه آخر ماه را به جای ایّام البیض مقرّر کرد. من (شیخ صدوق) می گویم منافات ندارد که هر دو سنّت باشد و می باشد مراد از آن تاکید بر استحباب.
[شیخ صدوق (ابن بابویه) رحمه اللّه علیه در ادامه همین روایت در کتاب زاد المعاد، جلد۱، صفحه۲۸۸ نقل کرده اند که روزه پنجشنبه اول ماه و چهارشنبه وسط ماه و پنجشنبه آخر ماه بدل ایّام البیض مقرّر شده است و آن روزه سنّت است کسی که روزه بگیرد آن را مانند کسی است که در تمام عمر خود روزه باشد.]
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ٤٣٦، ح ١٣٧٨٧
الْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ ع قَالَ: سُئِلَ رَسُولُ اللَّهِ ص عَنْ صَوْمِ أَیَّامِ الْبِیضِ- فَقَالَ صِیَامٌ مَقْبُولٌ غَیْرُ مَرْدُودٍ.
امام حسن علیه السلام فرمودند: سوال شد از رسول خدا (ص) از روزه ایام بیض پس فرمودند روزه مقبول است که رد نمی شود.
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ٤٣٧، ح ١٣٧٩٠
عید غدیر
إِنَّ الْإِمَامَ الصَّادِقَ عَلَیْهِ السَّلَامُ قَالَ: صِیَامُ یَوْمِ غَدِیرِ خُمٍّ یَعْدِلُ صِیَامَ عُمُرِ الدُّنْیَا، لَوْ عَاشَ إِنْسَانٌ ثُمَّ صَامَ مَا عَمَرَتِ الدُّنْیَا لَکَانَ لَهُ ثَوَابُ ذَلِکَ، وَ صِیَامُهُ یَعْدِلُ عِنْدَ اللَّهِ مِائَةَ حَجَّةٍ وَ مِائَةَ عُمْرَةٍ فِی کُلِّ عَامٍ مَبْرُورَاتٍ مُتَقَبَّلَاتٍ، وَ هُوَ عِیدُ اللَّهِ جَلَّ اسْمُهُ الْأَکْبَرُ وَ مَا بَعَثَ اللَّهُ نَبِیّاً إِلَّا وَ تَعَیَّدَ فِی هَذَا الْیَوْمِ وَ عَرَّفَهُ حُرْمَتَهُ وَ اسْمُهُ فِی السَّمَاءِ یَوْمُ الْعَهْدِ الْمَعْهُودِ وَ فِی الْأَرْضِ یَوْمُ الْمِیثَاقِ الْمَأْخُوذِ وَ الْجَمْعِ الْمَشْهُودِ وَ مَنْ أَفْطَرَ مُؤْمِناً کَانَ کَمَنْ أَطْعَمَ فِئَاماً وَ فِئَاماً.
امام صادق (ع) می‌فرمایند: روزه در روز غدیر خم معادل روزه‌ی تمام عمر دنیاست، اگر کسی به اندازه تمام عمر دنیا زنده بماند و تمام آن را روزه بگیرد ثواب آن به اندازه ثواب روزه در روز غدیر است و روزه روز غدیر نزد خداوند عزوجل معادل است با صد حج و صد عمره پاکیزه و مقبول در هر سال و آن (روز غدیر) عید بزرگ الهی است و خداوند عزوجل هیچ پیغمبرى را مبعوث نکرده مگر آنکه این روز را عید گرفته و حرمت آن را دانسته و نامش در آسمان روز عهد معهود و نامش در زمین روز میثاق مأخوذ و جمع مشهود است و هر که [در روز غدیر] مؤمنی را افطاری دهد، [مانند کسی است که] فئامی و فئامی [را اطعام کرده باشد] (در تهذیب الأحکام، ج ٣، ص ١٤٣ بیان کرده که کلمه فئام را ده بار تکرار فرمودند و در روایت توضیح داده که فئام صدهزار نفر است و کسی که فردی را در روز غدیر افطار دهد پاداش کسی را دارد که در روز قحطی و گرسنگی به این تعداد از پیامبران و صدیقان و شهدا را در حرم خداوند اطعام و سیراب کرده باشد.)
زاد المعاد (مفتاح الجنان)، ص ٢٠٩
[مشابه همین روایت در وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ٤٤٢، ح ١٣٧٩٧]
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: صَوْمُ یَوْمِ غَدِیرِ خُمٍّ کَفَّارَةُ سِتِّینَ سَنَةً.
امام صادق علیه السّلام فرمودند: روزه عید غدیر کفاره شصت سال است.
(کفاره از ماده کَفر به‌معنی پوشاندن است و کفاره عملی است که موجب نادیده گرفتن گناهان می شود.)
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ٤٤٢، ح ١٣٧٩٨
عَنِ الْمُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع کَمْ لِلْمُسْلِمِینَ مِنْ عِیدٍ فَقَالَ أَرْبَعَةُ أَعْیَادٍ قَالَ قُلْتُ: قَدْ عَرَفْتُ الْعِیدَیْنِ- وَ الْجُمُعَةَ فَقَالَ لِی أَعْظَمُهَا وَ أَشْرَفُهَا یَوْمُ الثَّامِنَ عَشَرَ مِنْ شَهْرِ ذِی الْحِجَّةِ- وَ هُوَ الْیَوْمُ الَّذِی أَقَامَ فِیهِ رَسُولُ اللَّهِ ص أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ ع وَ نَصَبَهُ لِلنَّاسِ عَلَماً قَالَ قُلْتُ: مَا یَجِبُ عَلَیْنَا فِی ذَلِکَ الْیَوْمِ قَالَ یَجِبُ عَلَیْکُمْ صِیَامُهُ شُکْراً لِلَّهِ وَ حَمْداً لَهُ مَعَ أَنَّهُ أَهْلٌ أَنْ یُشْکَرَ کُلَّ سَاعَةٍ وَ کَذَلِکَ أَمَرَتِ الْأَنْبِیَاءُ أَوْصِیَاءَهَا أَنْ یَصُومُوا الْیَوْمَ الَّذِی یُقَامُ فِیهِ الْوَصِیُّ یَتَّخِذُونَهُ عِیداً وَ مَنْ صَامَهُ کَانَ أَفْضَلَ مِنْ عَمَلِ سِتِّینَ سَنَةً.
[الْوُجُوبُ هُنَا مَحْمُولٌ عَلَى الِاسْتِحْبَابِ الْمُؤَکَّدِ]
مفضل بن عمر گوید: به امام صادق عرض کردم مسلمانان را چند عید است؟ فرمود: چهار عید، عرض کردم: دو عید (فطر و قربان) را با روز جمعه میدانم بمن فرمود: بزرگترین و شریف‌ترین عیدها روز هیجدهم از ماه ذى الحجة است همان روزى که رسول خدا در آن روز امیر المؤمنین را بپا داشت و رهبر و راهنمایش ساخت، گوید: عرض کردم در چنین روزى ما را وظیفه چیست؟ فرمود: بر شما لازم است که آن روز را بشکرانه و ستایش خداوند روزه بگیرید با توجه باینکه خداوند همه وقت شایسته سپاسگزارى است چنانچه همه پیغمبران بجانشینان خود دستور دادند روزى را که جانشین‌شان رسماً معرفى شده است روزه بدارند و عیدش کنند و هر کس این روز را روزه بدارد ثوابش از عبادت شصت سال برتر است.
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ٤٤٣، ح ١٣٨٠٠
فِی رَوْضَةِ الْوَاعِظِینَ قَالَ رُوِیَ عَنِ الْأَئِمَّةِ ع أَنَّهُمْ قَالُوا مَنْ صَامَ یَوْمَ غَدِیرِ خُمٍّ وَ لَمْ یَسْتَبْدِلْ بِهِ کَتَبَ اللَّهُ لَهُ صِیَامَ الدَّهْرِ.
در روضة الواعظین روایت شده از ائمه (ع) که فرمودند: هر که روز غدیر خم را روزه بگیرد و آن را مبدل نکند، خداى پاداش روزه دهر براى او مى‌نویسد .
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ٤٤٦، ح ١٣٨٠٧
روز مبعث
عَنِ الصَّادِقِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ ع قَالَ: مَنْ صَامَ یَوْمَ سَبْعَةٍ وَ عِشْرِینَ مِنْ رَجَبٍ- کَتَبَ اللَّهُ لَهُ صِیَامَ سَبْعِینَ سَنَةً.
امام صادق علیه السّلام فرمودند: کسی که روز بیست و هفتم رجب (روز مبعث پیامبر (ص)) را روزه بگیرد خداوند روزه هفتاد ماه را برای او بنویسد.
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ٤٤٨، ح ١٣٨١٠
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی حَدِیثٍ قَالَ: وَ فِی الْیَوْمِ السَّابِعِ وَ الْعِشْرِینَ مِنْهُ یَعْنِی مِنْ رَجَبٍ- نَزَلَتِ النُّبُوَّةُ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ ص مَنْ صَامَ هَذَا الْیَوْمَ کَانَ ثَوَابُهُ ثَوَابَ مَنْ صَامَ سِتِّینَ شَهْراً.
امام صادق علیه السّلام فرمودند: در روز بیست و هفتم رجب (روز مبعث پیامبر (ص)) ناز ل شد نبوت بر رسول خدا (ص) کسی که این روز را روزه بگیرد می باشد ثواب او ثواب کسی که شصت ماه روزه گرفته است.
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ٤٤٨، ح ١٣٨١١
دحو الارض
عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ الْوَشَّاءِ قَالَ: کُنْتُ مَعَ أَبِی وَ أَنَا غُلَامٌ فَتَعَشَّیْنَا عِنْدَ الرِّضَا ع لَیْلَةَ خَمْسٍ وَ عِشْرِینَ مِنْ ذِی الْقَعْدَةِ فَقَالَ لَهُ لَیْلَةُ خَمْسٍ وَ عِشْرِینَ مِنْ ذِی الْقَعْدَةِ وُلِدَ فِیهَا إِبْرَاهِیمَ ع وَ وُلِدَ فِیهَا عِیسَى ابْنُ مَرْیَمَ- وَ فِیهَا دُحِیَتِ الْأَرْضُ مِنْ تَحْتِ الْکَعْبَةِ- فَمَنْ صَامَ ذَلِکَ الْیَوْمَ کَانَ کَمَنْ صَامَ سِتِّینَ شَهْراً.
عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ الْوَشَّاءِ مِثْلَهُ وَ زَادَ بَعْدَ قَوْلِهِ مِنْ تَحْتِ الْکَعْبَةِ وَ أَیْضاً خَصْلَةٌ لَمْ یَذْکُرْهَا أَحَدٌ
حسن بن على وشّاء مى‌گوید: من نوجوانى بودم که با پدرم در شب بیست و پنجم ماه ذى القعده نزد حضرت رضا (علیه السّلام) شام خوردیم. حضرت فرمود: در شب بیست و پنجم ذى القعده ابراهیم (علیه السّلام) متولد شد، و عیسى بن مریم علیهما السلام نیز در این شب به دنیا آمد، و زمین در همین شب از زیر کعبه گسترش یافت. این شب ویژگى دیگرى نیز دارد که هیچ کس از آن یاد نکرده است، هر کس در روز آن روزه بگیرد مانند کسى است که شصت ماه روزه گرفته است.
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ٤٤٩، ح ١٣٨١٥
عَنْ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ ع قَالَ: أَوَّلُ رَحْمَةٍ نَزَلَتْ مِنَ السَّمَاءِ إِلَى الْأَرْضِ فِی خَمْسَةٍ وَ عِشْرِینَ مِنْ ذِی الْقَعْدَةِ فَمَنْ صَامَ ذَلِکَ الْیَوْمَ وَ قَامَ تِلْکَ اللَّیْلَةَ فَلَهُ عِبَادَةُ مِائَةِ سَنَةٍ صَامَ نَهَارَهَا وَ قَامَ لَیْلَهَا الْحَدِیثَ.
امیر مؤمنان على بن ابى طالب-صلوات اللّه علیه-مى‌فرمود: اولین رحمتى که از آسمان به سوى زمین نازل شد، در روز بیست و پنجم ذیقعده بود. از این رو، اگر کسى این روز را روزه بدارد و در شب بیست و پنجم ذیقعده به شب‌خیزى و عبادت بپردازد، عبادت صد سال براى او خواهد بود، به‌گونه‌اى که گویى تمام روزهاى آن را روزه داشته و شب‌هاى آن را براى عبادت به‌پا خاسته باشد.
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ٤٥١، ح ١٣٨٢١
قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص فِی خِلَالِ حَدِیثٍ وَ أَنْزَلَ اللَّهُ الرَّحْمَةَ لِخَمْسِ لَیَالٍ بَقِینَ مِنْ ذِی الْقَعْدَةِ- فَمَنْ صَامَ ذَلِکَ الْیَوْمَ کَانَ کَصَوْمِ سَبْعِینَ سَنَةً.
رسول خدا صلّى اللّٰه علیه و آله فرمودند: خداوند متعال، رحمت واسعه خویش را در پنج شب مانده به آخر ذی قعده (یعنی در ۲۵ ذی قعده) نازل نمود. پس هر که آن روز را روزه بگیرد، مانند کسی است که هفتاد سال را روزه گرفته باشد.
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ٤٥١، ح ١٣٨٢٢
قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص فِی رِوَایَةٍ فِی خَمْسٍ وَ عِشْرِینَ لَیْلَةً مِنْ ذِی الْقَعْدَةِ أُنْزِلَتِ الرَّحْمَةُ مِنَ السَّمَاءِ وَ أُنْزِلَ تَعْظِیمُ الْکَعْبَةِ عَلَى آدَمَ ع فَمَنْ صَامَ ذَلِکَ الْیَوْمَ اسْتَغْفَرَ لَهُ کُلُّ شَیْءٍ بَیْنَ السَّمَاءِ وَ الْأَرْضِ.
رسول خدا صلّى اللّٰه علیه و آله فرمودند: در شب بیست و پنجم ذیقعده، رحمت از آسمان فرود آمد و فرمان بزرگداشت کعبه بر حضرت آدم-علیه السّلام-نازل گردید. بنابراین، هر که این روز را روزه بگیرد همه موجودات میان آسمان و زمین براى او طلب مغفرت مى‌کنند.
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ٤٥١، ح ١٣٨٢٣
ذی الحجه
عَنْ أَبِی الْحَسَنِ مُوسَى بْنِ جَعْفَرٍ ع قَالَ: مَنْ صَامَ أَوَّلَ یَوْمٍ مِنَ الْعَشْرِ عَشْرِ ذِی الْحِجَّةِ- کَتَبَ اللَّهُ لَهُ صَوْمَ ثَمَانِینَ شَهْراً.
امام کاظم علیه السّلام فرمودند: هر که روز اول از دهه اول ماه ذى الحجّه را روزه بگیرد، خداوند (ثواب) روزه هشتاد ماه را در نامه اعمال او ثبت میکند.
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ٤٥٣، ح ١٣٨٢٦
عَنْ مُوسَى بْنِ جَعْفَرٍ ع مِثْلَهُ وَ زَادَ فَإِنْ صَامَ التِّسْعَ کَتَبَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَهُ صَوْمَ الدَّهْرِ.
امام کاظم علیه السّلام مانند این روایت بیان شده (هر که روز اول از دهه اول ماه ذى الحجّه را روزه بگیرد، خداوند (ثواب) روزه هشتاد ماه را در نامه اعمال او ثبت میکند.) و در ادامه فرمودند: و اگر ٩ روز دیگر را نیز روزه بدارد خداوند روزه تمام عمر را براى او مى‌نویسد.
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ٤٥٣، ح ١٣٨٢٧
قَالَ الصَّادِقُ ع صَوْمُ یَوْمِ التَّرْوِیَةِ کَفَّارَةُ سَنَةٍ وَ یَوْمِ عَرَفَةَ کَفَّارَةُ سَنَتَیْنِ.
امام صادق علیه السّلام فرمودند: روزه روز ترویه (هشتم ذی‌الحجه)کفاره یک سال است و [روزه] روز عرفه (نهم ذیحجه) کفاره دو سال است.
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ٤٥٣، ح ١٣٨٢٨
عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَطَاءٍ عَنْ عَائِشَةَ أَنَّ شَابّاً کَانَ صَاحِبَ سَمَاعٍ وَ کَانَ إِذَا أُهِلَّ هِلَالُ ذِی الْحِجَّةِ أَصْبَحَ صَائِماً فَارْتَفَعَ الْحَدِیثُ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ ص فَأَرْسَلَ إِلَیْهِ فَدَعَاهُ فَقَالَ مَا یَحْمِلُکَ عَلَى صِیَامِ هَذِهِ الْأَیَّامِ فَقَالَ بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی یَا رَسُولَ اللَّهِ أَیَّامُ الْمَشَاعِرِ وَ أَیَّامُ الْحَجِّ- عَسَى اللَّهُ أَنْ یُشْرِکَنِی فِی دُعَائِهِمْ قَالَ فَإِنَّ لَکَ بِکُلِّ یَوْمٍ تَصُومُهُ عِدْلَ عِتْقِ مِائَةِ رَقَبَةٍ وَ مِائَةِ بَدَنَةٍ وَ مِائَةِ فَرَسٍ تَحْمِلُ عَلَیْهَا فِی سَبِیلِ اللَّهِ فَإِذَا کَانَ یَوْمُ التَّرْوِیَةِ فَلَکَ عِدْلُ أَلْفَیْ رَقَبَةٍ وَ أَلْفَیْ بَدَنَةٍ وَ أَلْفَیْ فَرَسٍ تَحْمِلُ عَلَیْهَا فِی سَبِیلِ اللَّهِ فَإِذَا کَانَ یَوْمُ عَرَفَةَ فَلَکَ عِدْلُ أَلْفَیْ رَقَبَةٍ وَ أَلْفَیْ بَدَنَةٍ وَ أَلْفَیْ فَرَسٍ تَحْمِلُ عَلَیْهَا فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَ کَفَّارَةُ سِتِّینَ سَنَةً قَبْلَهَا وَ سِتِّینَ بَعْدَهَا.
محمد بن عطا مى گوید، همانا جوانى اهل غنا بود و هنگامى که ماه شب اول ذى الحجه را مى دید، روزه مى گرفت. خبر به پیامبر صلى الله علیه و آله رسید. شخصى را از پى او فرستاد، او را طلبید و از او پرسید: چرا این روزها را روزه مى گیرى؟ عرض کرد: پدر و مادرم فداى تو باد اى رسول خدا! این روزها روزهاى مشعر و ایام حج است شاید خداوند مرا در دعاى آنان شریک نماید. آن حضرت صلى الله علیه و آله فرمودند پس همانا در مقابل هر روزه روزه اى که مى گیرى (ثوابى) برابر با (ثواب) آزاد کردن صد بنده و قربانى صد شتر و دادن صد اسب که در راه خدا بر آنها بار نهند، براى تو خواهد بود و هنگامى که روز ترویه (روز هشتم ذى حجه) فرا رسد، ثوابى برابر با آزاد کردن دو هزار بنده و قربانى دو هزار شتر و دادن هزار اسب که در راه خدا بر آن بار نهند، خواهى داشت. و هنگامى که روز عرفه فرا رسد، (ثوابى) برابر با آزاد کردن دو هزار بنده و قربانى دو هزار شتر و دادن دو هزار اسب که در راه خدا بر آن بار نهند خواهى داشت و نیز کفاره [گناهان] شصت سال قبل و شصت سال بعد از آن خواهد بود.
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ٤٥٤، ح ١٣٨٣٠
ولادت پیامبر (ص)
عَنْ أَبِی الْحَسَنِ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ ع فِی حَدِیثٍ أَنَّ الْأَیَّامَ الَّتِی یُصَامُ فِیهِنَّ أَرْبَعٌ مِنْهَا یَوْمُ مَوْلِدِ النَّبِیِّ ص یَوْمُ السَّابِعَ عَشَرَ مِنْ شَهْرِ رَبِیعٍ الْأَوَّلِ.
امام على النقى علیه السّلام فرمودند: همانا روزهایی که روزه گرفته می شود در آن چهار روز است. (یعنی روزه آن روزها ویژه است.) از آن روز ولادت پیامبر (ص) روز هفدهم ماه ربیع الاول است.
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ٤٥٤، ح ١٣٨٣١
رُوِیَ عَنْ أَئِمَّةِ الْهُدَى ع أَنَّهُمْ قَالُوا مَنْ صَامَ یَوْمَ السَّابِعَ عَشَرَ مِنْ شَهْرِ رَبِیعٍ الْأَوَّلِ وَ هُوَ مَوْلِدُ سَیِّدِنَا رَسُولِ اللَّهِ ص- کَتَبَ اللَّهُ لَهُ صِیَامَ سَنَةٍ.
روایت شده از ائمه (ع) که فرمودند: کسی که روز هفدهم ماه ربیع الاول را روزه بگیرد و آن [روز] ولادت آقای ما رسول خدا (ص) است بنویسد خدا برای او روزه یک سال.
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ٤٥٦، ح ١٣٨٣٥
فِی رَوْضَةِ الْوَاعِظِینَ قَالَ رُوِیَ أَنَّ یَوْمَ السَّابِعَ عَشَرَ مِنْ رَبِیعٍ الْأَوَّلِ هُوَ یَوْمُ مَوْلِدِ النَّبِیِّ ص- فَمَنْ صَامَهُ کَتَبَ اللَّهُ لَهُ صِیَامَ سِتِّینَ سَنَةً.
در روضة الواعظین روایت شده: همانا روز هفدهم ماه ربیع الاول [روز] ولادت پیامبر (ص) است کسی که آن روز را روزه بگیرد بنویسد خدا برای او روزه هشتاد سال.
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ٤٥٦، ح ١٣٨٣٧
روز عرفه
عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ صَوْمِ یَوْمِ عَرَفَةَ- فَقَالَ مَنْ قَوِیَ عَلَیْهِ فَحَسَنٌ إِنْ لَمْ یَمْنَعْکَ مِنَ الدُّعَاءِ فَإِنَّهُ یَوْمُ دُعَاءٍ وَ مَسْأَلَةٍ فَصُمْهُ وَ إِنْ خَشِیتَ أَنْ تَضْعُفَ عَنْ ذَلِکَ فَلَا تَصُمْهُ.
از امام باقر علیه السّلام پرسیدم: روزه روز عرفه. فرمودند: اگر تاب و توان بر آن داری خوب است اگر مانع از دعایت نشود. پس همانا آن روز دعا و درخواست است پس روزه بگیر آن را و اگر از ضعف در آن می ترسی پس روزه مگیر.
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ٤٦٥، ح ١٣٨٥٨
عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ صَوْمِ یَوْمِ عَرَفَةَ فَقُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ إِنَّهُمْ یَزْعُمُونَ أَنَّهُ یَعْدِلُ صَوْمَ سَنَةٍ فَقَالَ کَانَ أَبِی لَا یَصُومُهُ قُلْتُ وَ لِمَ ذَاکَ جُعِلْتُ فِدَاکَ قَالَ إِنَّ یَوْمَ عَرَفَةَ یَوْمُ دُعَاءٍ وَ مَسْأَلَةٍ وَ أَتَخَوَّفُ أَنْ یُضْعِفَنِی عَنِ الدُّعَاءِ وَ أَکْرَهُ أَنْ أَصُومَهُ وَ أَتَخَوَّفُ أَنْ یَکُونَ یَوْمُ عَرَفَةَ یَوْمَ أَضْحًى وَ لَیْسَ بِیَوْمِ صَوْمٍ.
حنان بن سدیر، از پدرش روایت کرده است که گفت: از او -یعنى از امام ابو جعفر علیه السّلام در باره روزه روز عرفه سؤال کردم، و گفتم: فدایت شوم، مردم مى‌پندارند که آن برابر با روزه یک سال است. امام فرمود: پدرم آن روز را روزه نمى‌داشت، گفتم: چرا فدایت شوم؟ فرمود: روز عرفه روز دعاء و مسألت است، لذا من بیم آن دارم که روزه مرا از دعا ناتوان سازد، و خوش ندارم که آن را روزه بدارم، و بیم آن دارم که روز عرفه روز اضحى باشد، و آن، روز روزه داشتن نیست.
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ٤٦٥، ح ١٣٨٦٠
قَالَ: وَ ذُکِرَ أَنَّ رَجُلًا أَتَى الْحَسَنَ وَ الْحُسَیْنَ ع- فَوَجَدَ أَحَدَهُمَا صَائِماً وَ الْآخَرَ مُفْطِراً فَسَأَلَهُمَا فَقَالا إِنْ صُمْتَ فَحَسَنٌ وَ إِنْ لَمْ تَصُمْ فَجَائِزٌ.
ذکر شده از مردی که آمد نزد امام حسن (ع) و امام حسین (ع)پس یافت یکی از آن دو را روزه و دیگر روزه نیست پس سوال کرد از آن دو پس فرمودند اگر روزه بگیری پس نیکوست و اگر روزه نگیری پس جائز است.
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ٤٦٦، ح ١٣٨٦٣
قَالَ وَ رُوِیَ أَنَّ فِی تِسْعٍ مِنْ ذِی الْحِجَّةِ أُنْزِلَتْ تَوْبَةُ دَاوُدَ ع فَمَنْ صَامَ ذَلِکَ الْیَوْمَ کَانَ کَفَّارَةَ تِسْعِینَ سَنَةً.
روایت شده: همانا در نهم ماه ذی الحجه نازل شده توبه حضرت داوود (ع) پس کسی که روزه بگیرد آن روز را می باشد کفاره هفتاد سال.
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ٤٦٦، ح ١٣٨٦٤
نوروز
عَنِ الْمُعَلَّى بْنِ خُنَیْسٍ عَنِ الصَّادِقِ ع فِی یَوْمِ النَّیْرُوزِ قَالَ: إِذَا کَانَ یَوْمُ النَّیْرُوزِ فَاغْتَسِلْ وَ الْبَسْ أَنْظَفَ ثِیَابِکَ وَ تَطَیَّبْ بِأَطْیَبِ طِیبِکَ وَ تَکُونُ ذَلِکَ الْیَوْمَ صَائِماً الْحَدِیثَ.
امام صادق علیه السّلام فرمودند: چون نوروز فرا رسد، بدن خود را بشوى و پاکیزه ترین جامه هایت را بپوش و با خوش بوترین عطرها خودت را معطّر کن و در آن روز روزه دار باش.
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ٤٦٨، ح ١٣٨٦٨
ماههای حرام
قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَنْ صَامَ مِنْ شَهْرٍ حَرَامٍ الْخَمِیسَ وَ الْجُمُعَةَ وَ السَّبْتَ- کَتَبَ اللَّهُ لَهُ عِبَادَةَ تِسْعِمِائَةِ سَنَةٍ.
رسول خدا صلّى اللّٰه علیه و آله فرمودند: هرکه سه روز [متوالی] پنج شنبه و جمعه و شنبه از یک ماه حرام را روزه بگیرد خداوند پاداش عبادت نهصد سال برایش می‌نویسد.
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ٤٦٩، ح ١٣٨٧٢
ماه محرم
عَنِ النَّبِیِّ ص قَالَ: مَنْ صَامَ یَوْماً مِنَ الْمُحَرَّمِ فَلَهُ بِکُلِّ یَوْمٍ ثَلَاثُونَ یَوْماً.
رسول خدا صلّى اللّٰه علیه و آله فرمودند: هر که روزی از محرم را روزه بگیرد پس برای اوست برای هر روز سی روز. (معادل ثواب سی روز روزه گرفتن)
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ٤٧٠، ح ١٣٨٧٣
رُوِیَ مِنْ طُرُقِهِمْ ع أَنَّ مَنْ صَامَ یَوْماً مِنَ الْمُحَرَّمِ مُحْتَسِباً جَعَلَ اللَّهُ تَعَالَى بَیْنَهُ وَ بَیْنَ جَهَنَّمَ جُنَّةً کَمَا بَیْنَ السَّمَاءِ وَ الْأَرْضِ.
روایت شده از ائمه (ع): همانا کسی که یک روز از محرم را برای خدا روزه بگیرد قرار دهد خدای تعالی میان او و جهنم سپری مانند [اندازه] میان آسمان و زمین.
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ٤٧٠، ح ١٣٨٧٤
عَنِ الصَّادِقِ ع قَالَ: مَنْ أَمْکَنَهُ صَوْمُ الْمُحَرَّمِ فَإِنَّهُ یَعْصِمُ صَائِمَهُ مِنْ کُلِّ سَیِّئَةٍ.
امام صادق علیه السلام فرمود: کسی که می تواند، محرّم را روزه بگیرد، زیرا روزه دار را از هر بدی حفظ می کند.
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ٤٧٠، ح ١٣٨٧٥
عَنِ النَّبِیِّ ص قَالَ: إِنَّ أَفْضَلَ الصَّلَاةِ بَعْدَ الصَّلَاةِ الْفَرِیضَةِ الصَّلَاةُ فِی جَوْفِ اللَّیْلِ وَ إِنَّ أَفْضَلَ الصِّیَامِ مِنْ بَعْدِ شَهْرِ رَمَضَانَ- صَوْمُ شَهْرِ اللَّهِ الَّذِی یَدْعُونَهُ الْمُحَرَّمَ.
رسول خدا صلّى اللّٰه علیه و آله فرمودند: همانا برترین نماز بعد از نماز واجب نماز در دل شب است و همانا برترین روزه بعد از روزه ماه رمضان، روزه ماه خداست که به آن محرّم می گویند.
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ٤٧٠، ح ١٣٨٧٦
عَنِ النَّبِیِّ ص أَنَّ مَنْ صَامَ الْیَوْمَ الثَّالِثَ مِنَ الْمُحَرَّمِ اسْتُجِیبَتْ دَعْوَتُهُ.
رسول خدا صلّى اللّٰه علیه و آله فرمودند: همانا هرکس روز سوم محرّم را روزه بگیرد، دعایش مستجاب می شود.
وسائل الشیعة، ج ١٠، ص ٤٧٠، ح ١٣٨٧٧
ایام البیض
قَالَ عَلِیّ علیه السّلام: صِیَامُ الْأَیَّامِ الْبِیضِ مِنْ کُلِّ شَهْرٍ تَرْفَعُ الدَّرَجَاتِ وَ تُعَظِّمُ [یُعَظِّمُ] الْمَثُوبَاتِ.
امام على علیه السّلام فرمودند: روزه داشتن ایام البیض از هر ماهى بلند میکند درجهها را و عظیم مىگرداند ثوابها را.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ١٧٦، ح ٣٣٦٠
