احادیث مربوط به گناه - بخش ٢
موضوعات
گناهان کبیره: چیستی- دشمنی با ائمه (ع) - رفتن آبروی فرد- توبه باعث بخشیده شدن گناه - حکمت و گناهان کبیره- حلال دانستن گناه کبیره- استغفار و گناه کبیره-
متفرقات: گناه در مقابل خدا- دوست نداشتن اهل گناه نشانه خیر است- سرزنش مؤمن باعث افتادن در گناه- اطاعت از گناهکار باعث بی دینی- پنهان کردن گناه-
کلمات «ذنب»، «عصیان»، «الْمَعْصِیَةِ»، «محارم» در کتابهای الکافی بررسی شد.
گناهان کبیره
١- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنْ أَبِی جَمِیلَةَ عَنِ الْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِیقَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ- إِنْ تَجْتَنِبُوا کَبائِرَ ما تُنْهَوْنَ عَنْهُ نُکَفِّرْ عَنْکُمْ سَیِّئاتِکُمْ وَ نُدْخِلْکُمْ مُدْخَلًا کَرِیماً (النساء: ٣١) قَالَ الْکَبَائِرُ الَّتِی أَوْجَبَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَیْهَا النَّارَ.
امام صادق علیه السّلام درباره قول خداى عز و جل؛ «اگر از گناهان کبیرهئى که نهى شدهاید دورى کنید، بدیهاى شما را بپوشانیم و شما را بمنزل ارجمندى وارد کنیم، ٣١ سوره ٤» فرمود: گناهان کبیره آنهائیست که خداى عز و جل دوزخ را براى آنها واجب ساخته.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٢، ص ٢٧٦، ح ١
٢- عَنْهُ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ قَالَ: کَتَبَ مَعِی بَعْضُ أَصْحَابِنَا إِلَى أَبِی الْحَسَنِ ع یَسْأَلُهُ عَنِ الْکَبَائِرِ کَمْ هِیَ وَ مَا هِیَ فَکَتَبَ الْکَبَائِرُ مَنِ اجْتَنَبَ مَا وَعَدَ اللَّهُ عَلَیْهِ النَّارَ کَفَّرَ عَنْهُ سَیِّئَاتِهِ إِذَا کَانَ مُؤْمِناً وَ السَّبْعُ الْمُوجِبَاتُ قَتْلُ النَّفْسِ الْحَرَامِ وَ عُقُوقُ الْوَالِدَیْنِ- وَ أَکْلُ الرِّبَا- وَ التَّعَرُّبُ بَعْدَ الْهِجْرَةِ وَ قَذْفُ الْمُحْصَنَاتِ وَ أَکْلُ مَالِ الْیَتِیمِ وَ الْفِرَارُ مِنَ الزَّحْفِ.
ابن محبوب گوید: یکى از اصحاب نامهئى نوشت و بمن داد که بحضرت ابو الحسن علیه السّلام دهم، در آن نامه پرسیده بود: کبائر چند تاست و چیست؟ حضرت نوشت: کبائر: کسى که از آنچه خدا بر آن بدوزخ تهدید کرده دورى کند، کردارهاى بدش پوشیده مىشود، اگر مؤمن باشد و هفت گناهى که موجب دوزخ مىشود: ١- آدمکشى حرام (نه کشتن قاتل و مهاجم و مانند آن). ٢- عاق والدین. ٣- رباخوارى. ٤- تعرب بعد از هجرت. ٥- متهم ساختن زنان پارسا بزنا. ٦- خوردن مال یتیم. ٧- فرار از جهاد.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٢، ص ٢٧٦، ح ٢
٣- عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى عَنْ یُونُسَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُسْکَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ الْکَبَائِرُ سَبْعٌ قَتْلُ الْمُؤْمِنِ مُتَعَمِّداً وَ قَذْفُ الْمُحْصَنَةِ وَ الْفِرَارُ مِنَ الزَّحْفِ وَ التَّعَرُّبُ بَعْدَ الْهِجْرَةِ وَ أَکْلُ مَالِ الْیَتِیمِ ظُلْماً وَ أَکْلُ الرِّبَا بَعْدَ الْبَیِّنَةِ وَ کُلُّ مَا أَوْجَبَ اللَّهُ عَلَیْهِ النَّارَ.
محمد بن مسلم گوید: شنیدم امام صادق علیه السّلام میفرمود: کبائر هفت گناه است:١- کشتن مؤمن بعمد ٢- متهم ساختن زن پاکدامن. ٣- فرار از جهاد. ٤- تعرب بعد از هجرت ٥- خوردن مال یتیم بناحق. ٦- خوردن ربا بعد از دانستن (حرمت آن) ٧- هر چه خدا بر آن دوزخ را واجب کرده.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٢، ص ٢٧٧، ح ٣
٤- یُونُسُ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُولُ إِنَّ مِنَ الْکَبَائِرِ عُقُوقَ الْوَالِدَیْنِ وَ الْیَأْسَ مِنْ رَوْحِ اللَّهِ وَ الْأَمْنَ لِمَکْرِ اللَّهِ وَ قَدْ رُوِیَ أَنَّ أَکْبَرَ الْکَبَائِرِ الشِّرْکُ بِاللَّهِ.
عبد اللَّه بن سنان گوید شنیدم، امام صادق علیه السّلام میفرمود: از جمله گناهان کبیره نافرمانى پدر و مادر است و نومیدى از رحمت خدا و ایمنى از مکر خدا (یعنى عذاب و مهلت دادن خدا) و روایت شده کهبزرگترین گناهان کبیره شرک بخداست.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٢، ص ٢٧٨، ح ٤
٥- یُونُسُ عَنْ حَمَّادٍ عَنْ نُعْمَانَ الرَّازِیِّ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُولُ مَنْ زَنَى خَرَجَ مِنَ الْإِیمَانِ وَ مَنْ شَرِبَ الْخَمْرَ خَرَجَ مِنَ الْإِیمَانِ وَ مَنْ أَفْطَرَ یَوْماً مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ مُتَعَمِّداً خَرَجَ مِنَ الْإِیمَانِ.
نعمان رازى گوید: شنیدم امام صادق علیه السّلام میفرمود: هر که زنا کند از ایمان خارج شود و هر که مى بنوشد از ایمان خارج شود و هر که یک روز از ماه رمضان را عمدا افطار کند (دانسته و بدون عذر روزهاش را بخورد) از ایمان خارج شود (یعنى در حالى که مؤمن مرتکب این گناهان است، ایمان از او سلب مىشود و پس از پایان گناه برمیگردد.)
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٢، ص ٢٧٨، ح ٥
٨- عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ الْحَجَّاجِ عَنْ عُبَیْدِ بْنِ زُرَارَةَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنِ الْکَبَائِرِ فَقَالَ هُنَّ فِی کِتَابِ عَلِیٍّ ع سَبْعٌ الْکُفْرُ بِاللَّهِ وَ قَتْلُ النَّفْسِ وَ عُقُوقُ الْوَالِدَیْنِ وَ أَکْلُ الرِّبَا بَعْدَ الْبَیِّنَةِ وَ أَکْلُ مَالِ الْیَتِیمِ ظُلْماً وَ الْفِرَارُ مِنَ الزَّحْفِ وَ التَّعَرُّبُ بَعْدَ الْهِجْرَةِ قَالَ فَقُلْتُ فَهَذَا أَکْبَرُ الْمَعَاصِی قَالَ نَعَمْ قُلْتُ فَأَکْلُ دِرْهَمٍ مِنْ مَالِ الْیَتِیمِ ظُلْماً أَکْبَرُ أَمْ تَرْکُ الصَّلَاةِ قَالَ تَرْکُ الصَّلَاةِ قُلْتُ فَمَا عَدَدْتَ تَرْکَ الصَّلَاةِ فِی الْکَبَائِرِ فَقَالَ أَیُّ شَیْءٍ أَوَّلُ مَا قُلْتُ لَکَ قَالَ قُلْتُ الْکُفْرُ قَالَ فَإِنَّ تَارِکَ الصَّلَاةِ کَافِرٌ یَعْنِی مِنْ غَیْرِ عِلَّةٍ.
عبید بن زراره گوید: از امام صادق علیه السّلام راجع بکبائر پرسیدم، فرمود: آنها در کتاب على علیه السّلام هفت است: ١- کفر بخدا. ٢- آدم کشى. ٣- نافرمانى پدر و مادر. ٤- خوردن ربا بعد از دانستن. ٥- خوردن مال یتیم بناحق. ٦- فرار از جهاد. ٧- تعرب بعد از هجرت، عرضکردم: اینها بزرگترین گناهانند؟ فرمود: آرى، عرضکردم: گناه خوردن یکدرهم از مال یتیم بناحق بزرگتر است یا ترک نماز؟ فرمود: ترک نماز، عرضکردم: شما که ترک نماز را از کبائر نشمردى؟ فرمود: نخستین چیزى که بتو گفتم چه بود؟ عرضکردم: کفر، فرمود: تارک نماز کافر است، یعنى بدون علت و عذر.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٢، ص ٢٧٨، ح ٨
١٠- عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ هَارُونَ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ مَسْعَدَةَ بْنِ صَدَقَةَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُولُ الْکَبَائِرُ الْقُنُوطُ مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ وَ الْیَأْسُ مِنْ رَوْحِ اللَّهِ وَ الْأَمْنُ مِنْ مَکْرِ اللَّهِ وَ قَتْلُ النَّفْسِ الَّتِی حَرَّمَ اللَّهُ وَ عُقُوقُ الْوَالِدَیْنِ وَ أَکْلُ مَالِ الْیَتِیمِ ظُلْماً وَ أَکْلُ الرِّبَا بَعْدَ الْبَیِّنَةِ وَ التَّعَرُّبُ بَعْدَ الْهِجْرَةِ وَ قَذْفُ الْمُحْصَنَةِ وَ الْفِرَارُ مِنَ الزَّحْفِ فَقِیلَ لَهُ أَ رَأَیْتَ الْمُرْتَکِبُ لِلْکَبِیرَةِ یَمُوتُ عَلَیْهَا أَ تُخْرِجُهُ مِنَ الْإِیمَانِ وَ إِنْ عُذِّبَ بِهَا فَیَکُونُ عَذَابُهُ کَعَذَابِ الْمُشْرِکِینَ أَوْ لَهُ انْقِطَاعٌ قَالَ یَخْرُجُ مِنَ الْإِسْلَامِ إِذَا زَعَمَ أَنَّهَا حَلَالٌ وَ لِذَلِکَ یُعَذَّبُ أَشَدَّ الْعَذَابِ وَ إِنْ کَانَ مُعْتَرِفاً بِأَنَّهَا کَبِیرَةٌ وَ هِیَ عَلَیْهِ حَرَامٌ وَ أَنَّهُ یُعَذَّبُ عَلَیْهَا وَ أَنَّهَا غَیْرُ حَلَالٍ فَإِنَّهُ مُعَذَّبٌ عَلَیْهَا وَ هُوَ أَهْوَنُ عَذَاباً مِنَ الْأَوَّلِ وَ یُخْرِجُهُ مِنَ الْإِیمَانِ وَ لَا یُخْرِجُهُ مِنَ الْإِسْلَامِ.
امام صادق علیه السّلام میفرمود: گناهان کبیره، نومیدى از رحمت خداست (در دنیا) و یأس از مرحمت او (در آخرت) و ایمنى از مکر خدا (یعنى از عذاب او) و قتل نفسى که خدا حرام کرده و نافرمانى پدر و مادر و خوردن مال یتیم بنا حق و خوردن ربا بعد از دانستن و تعرب بعد از هجرت و متهم ساختن زن پاکدامن و فرار از جهاد. بامام علیه السّلام عرض شد: بفرمائید کسى که مرتکب کبیره شده و بىتوجه بمیرد از ایمان خارجست؟ و عذاب او مانند عذاب مشرکین باشد (که مخلد و جاودانست) یا پایان میپذیرد؟ فرمود: اگر معتقد شود که آن گناه حلالست از اسلام بیرون رود و به عذاب سخت معذب شود، ولى اگر اعتراف کند که گناه کبیره کرده و به او حرامست و در ارتکابش عذاب مىشود و حلال نیست، عذاب مىشود، ولى عذابش از اولى سبکتر است و آن گناه از ایمان بیرونش میبرد، ولى از اسلام خارجش نمیکند.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٢، ص ٢٨٠، ح ١٠
١٤- الْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْوَشَّاءِ عَنْ أَبَانٍ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ الْکَبَائِرُ سَبْعَةٌ مِنْهَا قَتْلُ النَّفْسِ مُتَعَمِّداً وَ الشِّرْکُ بِاللَّهِ الْعَظِیمِ وَ قَذْفُ الْمُحْصَنَةِ وَ أَکْلُ الرِّبَا بَعْدَ الْبَیِّنَةِ وَ الْفِرَارُ مِنَ الزَّحْفِ وَ التَّعَرُّبُ بَعْدَ الْهِجْرَةِ وَ عُقُوقُ الْوَالِدَیْنِ وَ أَکْلُ مَالِ الْیَتِیمِ ظُلْماً قَالَ وَ التَّعَرُّبُ وَ الشِّرْکُ وَاحِدٌ.
امام صادق علیه السّلام فرمودند: گناهان کبیره هفت تاست، از آنهاست قتل نفس از روى عمد و شرک بخداى بزرگ و متهم ساختن زن پاکدامن و خوردن ربا بعد از دانستن و گریختن از جهاد و تعرب بعد از هجرت و عقوق والدین و خوردن مال یتیم بناحق، فرمود: و تعرب و شرک یک چیز است.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٢، ص ٢٨١، ح ١٤
١٥- أَبَانٌ عَنْ زِیَادٍ الْکُنَاسِیِ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع وَ الَّذِی إِذَا دَعَاهُ أَبُوهُ لَعَنَ أَبَاهُ وَ الَّذِی إِذَا أَجَابَهُ ابْنُهُ یَضْرِبُهُ.
امام صادق علیه السّلام فرمودند: [از گناهان کبیره است] و کسى که چون پدرش او را بخواند، لعنتش کند و کسى که چون پسرش اجابت کند، او را بناحق بزند.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٢، ص ٢٨١، ح ١٥
٢٤- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ عَبْدِ الْعَظِیمِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ الْحَسَنِیِّ قَالَ حَدَّثَنِی أَبُو جَعْفَرٍ ص قَالَ سَمِعْتُ أَبِی یَقُولُ سَمِعْتُ أَبِی مُوسَى بْنَ جَعْفَرٍ ع یَقُولُ دَخَلَ عَمْرُو بْنُ عُبَیْدٍ عَلَى أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فَلَمَّا سَلَّمَ وَ جَلَسَ تَلَا هَذِهِ الْآیَةَ- الَّذِینَ یَجْتَنِبُونَ کَبائِرَ الْإِثْمِ وَ الْفَواحِشَ (النجم: ٣٢) ثُمَّ أَمْسَکَ فَقَالَ لَهُ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع مَا أَسْکَتَکَ قَالَ أُحِبُّ أَنْ أَعْرِفَ الْکَبَائِرَ مِنْ کِتَابِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَقَالَ نَعَمْ یَا عَمْرُو أَکْبَرُ الْکَبَائِرِ الْإِشْرَاکُ بِاللَّهِ یَقُولُ اللَّهُ وَ مَنْ یُشْرِکْ بِاللَّهِ فَقَدْ حَرَّمَ اللَّهُ عَلَیْهِ الْجَنَّةَ (المائدة: ٧٢) وَ بَعْدَهُ الْإِیَاسُ مِنْ رَوْحِ اللَّهِ لِأَنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ- إِنَّهُ لا یَیْأَسُ مِنْ رَوْحِ اللَّهِ إِلَّا الْقَوْمُ الْکافِرُونَ (یوسف: ٨٧) ثُمَّ الْأَمْنُ لِمَکْرِ اللَّهِ- لِأَنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ- فَلا یَأْمَنُ مَکْرَ اللَّهِ إِلَّا الْقَوْمُ الْخاسِرُونَ (الأعراف ٩٩) وَ مِنْهَا عُقُوقُ الْوَالِدَیْنِ لِأَنَّ اللَّهَ سُبْحَانَهُ جَعَلَ الْعَاقَ جَبَّاراً شَقِیًّا وَ قَتْلُ النَّفْسِ الَّتِی حَرَّمَ اللَّهُ إِلَّا بِالْحَقِّ* لِأَنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ- فَجَزاؤُهُ جَهَنَّمُ خالِداً فِیها إِلَى آخِرِ الْآیَةِ (النساء: ٩٣) وَ قَذْفُ الْمُحْصَنَةِ لِأَنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ- لُعِنُوا فِی الدُّنْیا وَ الْآخِرَةِ وَ لَهُمْ عَذابٌ عَظِیمٌ (النور: ٢٣) وَ أَکْلُ مَالِ الْیَتِیمِ لِأَنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ- إِنَّما یَأْکُلُونَ فِی بُطُونِهِمْ ناراً وَ سَیَصْلَوْنَ سَعِیراً (النساء: ١٠) وَ الْفِرَارُ مِنَ الزَّحْفِ لِأَنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ- وَ مَنْ یُوَلِّهِمْ یَوْمَئِذٍ دُبُرَهُ إِلَّا مُتَحَرِّفاً لِقِتالٍ أَوْ مُتَحَیِّزاً إِلى فِئَةٍ فَقَدْ باءَ بِغَضَبٍ مِنَ اللَّهِ وَ مَأْواهُ جَهَنَّمُ وَ بِئْسَ الْمَصِیرُ (الأنفال: ١٦) وَ أَکْلُ الرِّبَا لِأَنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ- الَّذِینَ یَأْکُلُونَ الرِّبا لا یَقُومُونَ إِلَّا کَما یَقُومُ الَّذِی یَتَخَبَّطُهُ الشَّیْطانُ مِنَ الْمَسِ (البقرة: ٢٧٧) وَ السِّحْرُ لِأَنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ- وَ لَقَدْ عَلِمُوا لَمَنِ اشْتَراهُ ما لَهُ فِی الْآخِرَةِ مِنْ خَلاقٍ (البقرة: ١٠٢) وَ الزِّنَا لِأَنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ- وَ مَنْ یَفْعَلْ ذلِکَ یَلْقَ أَثاماً یُضاعَفْ لَهُ الْعَذابُ یَوْمَ الْقِیامَةِ وَ یَخْلُدْ فِیهِ مُهاناً (الفرقان: ٦٩) وَ الْیَمِینُ الْغَمُوسُ الْفَاجِرَةُ لِأَنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ- الَّذِینَ یَشْتَرُونَ بِعَهْدِ اللَّهِ وَ أَیْمانِهِمْ ثَمَناً قَلِیلًا أُولئِکَ لا خَلاقَ لَهُمْ فِی الْآخِرَةِ (آل عمران: ٧٧) وَ الْغُلُولُ لِأَنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ- وَ مَنْ یَغْلُلْ یَأْتِ بِما غَلَّ یَوْمَ الْقِیامَةِ (آل عمران: ١٦١) وَ مَنْعُ الزَّکَاةِ الْمَفْرُوضَةِ لِأَنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ- فَتُکْوى بِها جِباهُهُمْ وَ جُنُوبُهُمْ وَ ظُهُورُهُمْ (التوبة: ٣٥) وَ شَهَادَةُ الزُّورِ وَ کِتْمَانُ الشَّهَادَةِ لِأَنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ- وَ مَنْ یَکْتُمْها فَإِنَّهُ آثِمٌ قَلْبُهُ (البقرة: ٢٨٣) وَ شُرْبُ الْخَمْرِ لِأَنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ نَهَى عَنْهَا کَمَا نَهَى عَنْ عِبَادَةِ الْأَوْثَانِ وَ تَرْکُ الصَّلَاةِ مُتَعَمِّداً أَوْ شَیْئاً مِمَّا فَرَضَ اللَّهُ لِأَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص قَالَ مَنْ تَرَکَ الصَّلَاةَ مُتَعَمِّداً فَقَدْ بَرِئَ مِنْ ذِمَّةِ اللَّهِ وَ ذِمَّةِ رَسُولِ اللَّهِ ص وَ نَقْضُ الْعَهْدِ وَ قَطِیعَةُ الرَّحِمِ لِأَنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ- أُولئِکَ لَهُمُ اللَّعْنَةُ وَ لَهُمْ سُوءُ الدَّارِ (التوبة: ٢٦) قَالَ فَخَرَجَ عَمْرٌو وَ لَهُ صُرَاخٌ مِنْ بُکَائِهِ وَ هُوَ یَقُولُ هَلَکَ مَنْ قَالَ بِرَأْیِهِ وَ نَازَعَکُمْ فِی الْفَضْلِ وَ الْعِلْمِ.
عبد العظیم بن عبد اللَّه حسنى گوید: امام جواد صلوات اللَّه علیه فرمود: از پدرم شنیدم که فرمود. از پدرم موسى بن جعفر علیهما السّلام شنیدم میفرمود: عمرو بن عبید نزد امام صادق علیه السّلام آمدچون سلام کرد و نشست این آیه را خواند: «کسانى که از گناهان کبیره و زشتکاریها دورى گزینند ٣٢ سوره ٥٣» سپس از سخن باز ایستاد. امام صادق علیه السّلام باو فرمود: چرا سکوت کردى؟ گفت: دوست دارم گناهان کبیره را از کتاب خداى عز و جل بدانم. فرمود: آرى، اى عمرو. (١) بزرگترین گناهان کبیره شرک بخداست که خدا میفرماید: «کسى که شرک بخدا آورد، خدا بهشت را بر او حرام کرده است، ٧٢ سوره ٥». (٢) و بعد از آن نومیدى از رحمت خداست، زیرا خداى عز و جل میفرماید: «کسى جز مردم کافر از رحمت خدا نومید نشود ٧٨ سوره ١٢». (٣) و پس از آن ایمنى از مکر (عذاب و مهلت) خداست، زیرا خداى عز و جل میفرماید: «کسى از مکر خدا ایمن نشود مگر مردم زیانکار ٩٩ سوره ٧». (٤) و از گناهان کبیره است. عقوق والدین، زیرا خداى سبحان عاق والدین را زور گوى با شقاوت مقرر فرموده (در آیه ٣٢ سوره ١٩). (٥) قتل نفسى که خدا آن را محترم دانسته مگر بحق (در مورد قصاص) زیرا خداى عز و جل میفرماید «کیفر او دوزخست و در آن جاودان باشد ... تا آخر آیه ٩٣ سوره ٤». (٦) متهم ساختن زن پاکدامن بزنا، زیرا خداى عز و جل میفرماید: «آنها در دنیا و آخرت لعنت شده و عذاب بزرگى دارند ٢٣ سوره ٢٤». (٧) خوردن مال یتیم، زیرا خداى عز و جل (درباره کیفر آنها) میفرماید: «آنها در شکمهاى خویش آتش فرو میبرند و بآتشى افروخته درون میشوند ١٠ سوره ٤». (٨) فرار از جهاد، زیرا خداى عز و جل میفرماید: «و هر که در آن روز از آنها پشت کند جز کسى که براى جنگیدن منحرف شود یا سوى گروهى دیگر جاى گیرد، بغضب خدا برگشته و جایش جهنم است که سرانجامى است بد، ١٦ سوره ٨». (٩) ربا خوارى زیرا خداى عز و جل میفرماید: «کسانى که ربا میخورند مانند کسى که شیطان بجنون آشفتهاش میکند برخیزند (یعنى مانند دیوانگان و مستان از گور برخیزند) ٢٧٧ سوره ٢». (١٠) سحر (جادو و چشمبندى) زیرا خداى عز و جل میفرماید: «محققا دانستند که هر کس خریدار جادو شود، از آخرت بهرهئى نخواهد داشت، ١٠٢ سوره ٢» (١١) زناکارى، زیرا خداى عز و جل میفرماید: «و هر که چنین کند کیفر گناه خود بیند و در قیامت عذابش دو برابر شود و با خوارى در آنجا جاودان باشد، ٦٩ سوره ٢٥» (١٢) سوگند دروغ براى تبهکارى (چون خوردن مال مردم) زیرا خداى عز و جل میفرماید: «کسانى که پیمان با خدا و سوگندهاى خود را ببهائى اندک میفروشند، در آخرت بهرهئى ندارند، ٧٧ سوره ٣» (١٣) خیانت در غنیمت جنگى، زیرا خداى عز و جل میفرماید: «و هر که در غنیمت خیانت کند روز قیامت با آنچه خیانت کرده بیاید ١٦١ سوره ٣». (١٤) باز داشتن زکاة واجب، زیرا خداى عز و جل میفرماید: «با آنها (مال زکاة بازداشت شده) پیشانى و پشت و پهلوى آنها را داغ کنند ٣٦ سوره ٩». (١٥) شهادت دروغ و نهان کردن شهادت، زیرا خداى عز و جل فرماید: «هر که شهادت را نهان کند، دلش گنهکار است ٢٨٣ سوره ٢» (نهان کردن شهادت عمل دلست و حرمت شهادت دروغ از اولویتاستفاده مىشود). (١٦) شرابخوارى، زیرا خداى عز و جل از آن نهى فرموده، مثل آنکه از پرستش بتها نهى فرموده است (در آیه شریفه إِنَّمَا الْخَمْرُ وَ الْمَیْسِرُ وَ الْأَنْصابُ وَ الْأَزْلامُ رِجْسٌ ... هر دو را بیک روش پلید و شیطانى معرفى کرده است). (١٧) نماز یا واجب دیگر خدا را عمدا ترک کردن، زیرا رسول خدا صلى اللَّه علیه و آله فرمود: کسى که نماز را عمدا ترک کند. از پیمان و تعهد خدا و رسولش بیزارى جسته است (١٨) و (١٩) پیمانشکنى و قطع رحم، زیرا خداى عز و جل فرماید: «(کسانى که پیمان خدا را پس از استوار کردنش میشکنند و آنچه را خدا بوصلش فرمان داده قطع میکنند ...) ایشانند که لعنت دارند تو خانه بد (در آخرت) ٢٥ سوره ١٣» راوى گوید: عمرو از خدمت امام علیه السّلام بیرون رفت، در حالى که شیون گریهاش بلند بود و میگفت: هلاک شد کسى که براى خود فتوى داد و در علم و فضل با شما مبارزه کرد.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٢، ص ٢٨٥، ح ٢٤
٩- عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ص مَا مِنْ عَبْدٍ إِلَّا وَ عَلَیْهِ أَرْبَعُونَ جُنَّةً حَتَّى یَعْمَلَ أَرْبَعِینَ کَبِیرَةً فَإِذَا عَمِلَ أَرْبَعِینَ کَبِیرَةً انْکَشَفَتْ عَنْهُ الْجُنَنُ فَیُوحِی اللَّهُ إِلَیْهِمْ أَنِ اسْتُرُوا عَبْدِی بِأَجْنِحَتِکُمْ فَتَسْتُرُهُ الْمَلَائِکَةُ بِأَجْنِحَتِهَا قَالَ فَمَا یَدَعُ شَیْئاً مِنَ الْقَبِیحِ إِلَّا قَارَفَهُ حَتَّى یَمْتَدِحَ إِلَى النَّاسِ بِفِعْلِهِ الْقَبِیحِ فَیَقُولُ الْمَلَائِکَةُ یَا رَبِّ هَذَا عَبْدُکَ مَا یَدَعُ شَیْئاً إِلَّا رَکِبَهُ وَ إِنَّا لَنَسْتَحْیِی مِمَّا یَصْنَعُ فَیُوحِی اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَیْهِمْ أَنِ ارْفَعُوا أَجْنِحَتَکُمْ عَنْهُ فَإِذَا فُعِلَ ذَلِکَ أَخَذَ فِی بُغْضِنَا أَهْلَ الْبَیْتِ فَعِنْدَ ذَلِکَ یَنْهَتِکُ سِتْرُهُ فِی السَّمَاءِ وَ سِتْرُهُ فِی الْأَرْضِ فَیَقُولُ الْمَلَائِکَةُ یَا رَبِّ هَذَا عَبْدُکَ قَدْ بَقِیَ مَهْتُوکَ السِّتْرِ فَیُوحِی اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَیْهِمْ لَوْ کَانَتْ لِلَّهِ فِیهِ حَاجَةٌ مَا أَمَرَکُمْ أَنْ تَرْفَعُوا أَجْنِحَتَکُمْ عَنْهُ.
امیر المؤمنین صلوات اللَّه علیه فرمود: بر هر بندهئى چهل پرده کشیده شده تا وقتى چهل گناه کبیره مرتکب شود، چون مرتکب چهل کبیره شد، پردهها از او برداشته شود، آنگاه خدا بآن (فرشته) ها وحى فرماید: که بندهام را با بالهاى خود بپوشانید، فرشتگان او را با بالهاى خود بپوشانند. سپس آن بنده کار زشتى را نگذارد جز آنکه مرتکب شود تا آنجا که با ارتکاب زشتکارى میان مردم ببالد آنگاه فرشتگان گویند: پروردگارا این بنده تو هر عملى را مرتکب مىشود و ما از کردار او خجالتمیکشیم، خداى عز و جل بآنها وحى فرماید: بالهاى خود را از او بردارید و چون کارش بدینجا کشد آغاز دشمنى با ما خانواده گذارد و آنگاه است که پرده او در آسمان و نیز پرده او در زمین دریده شود، سپس فرشتگان گویند: پروردگارا این بنده تو پرده دریده مانده است، خداى عز و جل بآنها وحى فرماید اگر خدا باو نیاز و توجهى میداشت بشما دستور نمیداد بالهاى خود را از او بردارید.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٢، ص ٢٧٩، ح ٩
٩- عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ص مَا مِنْ عَبْدٍ إِلَّا وَ عَلَیْهِ أَرْبَعُونَ جُنَّةً حَتَّى یَعْمَلَ أَرْبَعِینَ کَبِیرَةً فَإِذَا عَمِلَ أَرْبَعِینَ کَبِیرَةً انْکَشَفَتْ عَنْهُ الْجُنَنُ فَیُوحِی اللَّهُ إِلَیْهِمْ أَنِ اسْتُرُوا عَبْدِی بِأَجْنِحَتِکُمْ فَتَسْتُرُهُ الْمَلَائِکَةُ بِأَجْنِحَتِهَا قَالَ فَمَا یَدَعُ شَیْئاً مِنَ الْقَبِیحِ إِلَّا قَارَفَهُ حَتَّى یَمْتَدِحَ إِلَى النَّاسِ بِفِعْلِهِ الْقَبِیحِ فَیَقُولُ الْمَلَائِکَةُ یَا رَبِّ هَذَا عَبْدُکَ مَا یَدَعُ شَیْئاً إِلَّا رَکِبَهُ وَ إِنَّا لَنَسْتَحْیِی مِمَّا یَصْنَعُ فَیُوحِی اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَیْهِمْ أَنِ ارْفَعُوا أَجْنِحَتَکُمْ عَنْهُ فَإِذَا فُعِلَ ذَلِکَ أَخَذَ فِی بُغْضِنَا أَهْلَ الْبَیْتِ فَعِنْدَ ذَلِکَ یَنْهَتِکُ سِتْرُهُ فِی السَّمَاءِ وَ سِتْرُهُ فِی الْأَرْضِ فَیَقُولُ الْمَلَائِکَةُ یَا رَبِّ هَذَا عَبْدُکَ قَدْ بَقِیَ مَهْتُوکَ السِّتْرِ فَیُوحِی اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَیْهِمْ لَوْ کَانَتْ لِلَّهِ فِیهِ حَاجَةٌ مَا أَمَرَکُمْ أَنْ تَرْفَعُوا أَجْنِحَتَکُمْ عَنْهُ.
امیر المؤمنین صلوات اللَّه علیه فرمود: بر هر بندهئى چهل پرده کشیده شده تا وقتى چهل گناه کبیره مرتکب شود، چون مرتکب چهل کبیره شد، پردهها از او برداشته شود، آنگاه خدا بآن (فرشته) ها وحى فرماید: که بندهام را با بالهاى خود بپوشانید، فرشتگان او را با بالهاى خود بپوشانند. سپس آن بنده کار زشتى را نگذارد جز آنکه مرتکب شود تا آنجا که با ارتکاب زشتکارى میان مردم ببالد آنگاه فرشتگان گویند: پروردگارا این بنده تو هر عملى را مرتکب مىشود و ما از کردار او خجالتمیکشیم، خداى عز و جل بآنها وحى فرماید: بالهاى خود را از او بردارید و چون کارش بدینجا کشد آغاز دشمنى با ما خانواده گذارد و آنگاه است که پرده او در آسمان و نیز پرده او در زمین دریده شود، سپس فرشتگان گویند: پروردگارا این بنده تو پرده دریده مانده است، خداى عز و جل بآنها وحى فرماید اگر خدا باو نیاز و توجهى میداشت بشما دستور نمیداد بالهاى خود را از او بردارید.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٢، ص ٢٧٩، ح ٩
١٨- یُونُسُ عَنِ ابْنِ بُکَیْرٍ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِنَّ اللَّهَ لا یَغْفِرُ أَنْ یُشْرَکَ بِهِ وَ یَغْفِرُ ما دُونَ ذلِکَ لِمَنْ یَشاءُ (النساء: ٤٨) الْکَبَائِرَ فَمَا سِوَاهَا قَالَ قُلْتُ دَخَلَتِ الْکَبَائِرُ فِی الِاسْتِثْنَاءِ قَالَ نَعَمْ.
سلیمان بن خالد گوید: امام صادق علیه السّلام فرمود: «همانا خدا نیامرزد که باو شرک آورند. ولى کمتر از شرک را براى هر که خواهد بیامرزد ٤٨ سوره ٤» یعنى گناهان کبیره و غیر آنها را (براى هر که خواهد بیامرزد) عرضکردم: گناهان کبیره هم داخل استثناست؟ فرمود: آرى.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٢، ص ٢٨٤، ح ١٨
١٩- یُونُسُ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع الْکَبَائِرُ فِیهَا اسْتِثْنَاءُ أَنْ یَغْفِرَ لِمَنْ یَشَاءُ قَالَ نَعَمْ.
اسحاق بن عمار گوید: بامام صادق علیه السّلام عرضکردم: در گناهان کبیره هم استثنا میباشد که خدا براى هر که خواهد بیامرزد؟ فرمود: آرى (هر گناه کبیرهئى از هر کس آمرزیده نشود).
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٢، ص ٢٨٤، ح ١٩
٢٠- یُونُسُ عَنِ ابْنِ مُسْکَانَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ وَ مَنْ یُؤْتَ الْحِکْمَةَ- فَقَدْ أُوتِیَ خَیْراً کَثِیراً (البقرة: ٢٦٩) قَالَ مَعْرِفَةُ الْإِمَامِ وَ اجْتِنَابُ الْکَبَائِرِ الَّتِی أَوْجَبَ اللَّهُ عَلَیْهَا النَّارَ.
امام صادق علیه السّلام راجع به (آیه شریفه ٢٦٩ سوره ٢) «بهر که حکمت داده شد خیر بسیار داده شد» فرمود: مقصود (از حکمت) معرفت امام و دورى از گناهان کبیرهایست که خدا براى آنها دوزخ را واجب فرموده است.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٢، ص ٢٨٤، ح ٢٠
٢٣- عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى عَنْ یُونُسَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنِ الرَّجُلِ یَرْتَکِبُ الْکَبِیرَةَ مِنَ الْکَبَائِرِ فَیَمُوتُ هَلْ یُخْرِجُهُ ذَلِکَ مِنَ الْإِسْلَامِ وَ إِنْ عُذِّبَ کَانَ عَذَابُهُ کَعَذَابِ الْمُشْرِکِینَ أَمْ لَهُ مُدَّةٌ وَ انْقِطَاعٌ فَقَالَ مَنِ ارْتَکَبَ کَبِیرَةً مِنَ الْکَبَائِرِ فَزَعَمَ أَنَّهَا حَلَالٌ أَخْرَجَهُ ذَلِکَ مِنَ الْإِسْلَامِ وَ عُذِّبَ أَشَدَّ الْعَذَابِ وَ إِنْ کَانَ مُعْتَرِفاً أَنَّهُ أَذْنَبَ وَ مَاتَ عَلَیْهِ أَخْرَجَهُ مِنَ الْإِیمَانِ وَ لَمْ یُخْرِجْهُ مِنَ الْإِسْلَامِ وَ کَانَ عَذَابُهُ أَهْوَنَ مِنْ عَذَابِ الْأَوَّلِ.
عبد اللَّه بن سنان گوید: از امام صادق علیه السّلام پرسیدم: مردى که گناه کبیرهئى کند و (توبه نکرده) بمیرد، از اسلام خارج شود؟ و اگر عذاب شود، عذابش مانند عذاب مشرکین (مخلد و جاودان) است یا مدت و پایانى دارد؟ فرمود: کسى که مرتکب یکى از گناهان کبیره شود و عقیده داشته باشد که آن حلالست، از اسلام خارج گردد و سخت عذاب شود، ولى اگر اقرار کند که گناه کار است و بمیرد، از ایمان بیرون رود، ولى از اسلام بیرون نرود و عذابش از عذاب اولى سبکتر باشد.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٢، ص ٢٨٥، ح ٢٣
١- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُحَمَّدٍ النَّهِیکِیِّ عَنْ عَمَّارِ بْنِ مَرْوَانَ الْقَنْدِیِّ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: لَا صَغِیرَةَ مَعَ الْإِصْرَارِ وَ لَا کَبِیرَةَ مَعَ الِاسْتِغْفَارِ.
امام صادق علیه السّلام فرمود: با اصرار بر گناه صغیره نباشد و با استغفار کبیره نباشد.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٢، ص ٢٨٨، ح ١
٢- مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ یَحْیَى بْنِ الْمُبَارَکِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ جَبَلَةَ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع یَا إِسْحَاقُ خَفِ اللَّهَ کَأَنَّکَ تَرَاهُ وَ إِنْ کُنْتَ لَا تَرَاهُ فَإِنَّهُ یَرَاکَ فَإِنْ کُنْتَ تَرَى أَنَّهُ لَا یَرَاکَ فَقَدْ کَفَرْتَ وَ إِنْ کُنْتَ تَعْلَمُ أَنَّهُ یَرَاکَ ثُمَّ بَرَزْتَ لَهُ بِالْمَعْصِیَةِ فَقَدْ جَعَلْتَهُ مِنْ أَهْوَنِ النَّاظِرِینَ عَلَیْکَ.
اسحاق بن عمار گوید: امام صادق علیه السّلام فرمود: اى اسحاق! چنان از خدا بترس که گویا ترا میبیند و اگر تو او را نبینى، او ترا میبیند و اگر معتقد باشى او ترا نمىبیند، کافر شوى و اگر بدانى او ترا میبیند و سپس نافرمانى او آشکار کنى او را پست ترین بینندگان خود دانستهئى. (زیرا هیچ بندئى در برابر چشم آقاى خویش چنین نافرمانى نکند.)
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٢، ص ٦٧، ح ٢
دوست نداشتن اهل گناه نشانه خیر است
١١- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنِ ابْنِ الْعَرْزَمِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَابِرٍ الْجُعْفِیِّ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: إِذَا أَرَدْتَ أَنْ تَعْلَمَ أَنَّ فِیکَ خَیْراً فَانْظُرْ إِلَى قَلْبِکَ فَإِنْ کَانَ یُحِبُّ أَهْلَ طَاعَةِ اللَّهِ وَ یُبْغِضُ أَهْلَ مَعْصِیَتِهِ فَفِیکَ خَیْرٌ وَ اللَّهُ یُحِبُّکَ وَ إِنْ کَانَ یُبْغِضُ أَهْلَ طَاعَةِ اللَّهِ وَ یُحِبُّ أَهْلَ مَعْصِیَتِهِ فَلَیْسَ فِیکَ خَیْرٌ وَ اللَّهُ یُبْغِضُکَ وَ الْمَرْءُ مَعَ مَنْ أَحَبَّ.
امام باقر علیه السلام فرمود: هر گاه خواهى بدانى در تو خیرى هست، بدلت نگاه کن، اگر اهل طاعت خدا را دوست و اهل معصیت خدا را دشمن دارد، در تو خیر است و خدا هم ترا دوست دارد و اگر اهل طاعت خدا را دشمن و اهل معصیت خدا را دوست دارد در تو خیر نیست و خدا دشمنت دارد و هر کسى همراه دوست خود است.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٢، ص ١٢٦، ح ١١
سرزنش مؤمن باعث افتادن در گناه
٣- مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: مَنْ عَیَّرَ مُؤْمِناً بِذَنْبٍ لَمْ یَمُتْ حَتَّى یَرْکَبَهُ.
امام صادق علیه السلام فرمود: هر که مؤمنى را بگناهى سرزنش کند نمیرد تا آن را مرتکب گردد.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٢، ص ٣٥٦، ح ٣
٤- أَبُو عَلِیٍّ الْأَشْعَرِیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنْ صَفْوَانَ عَنِ الْعَلَاءِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ ع لَا دِینَ لِمَنْ دَانَ بِطَاعَةِ مَنْ عَصَى اللَّهَ وَ لَا دِینَ لِمَنْ دَانَ بِفِرْیَةِ بَاطِلٍ عَلَى اللَّهِ وَ لَا دِینَ لِمَنْ دَانَ بِجُحُودِ شَیْءٍ مِنْ آیَاتِ اللَّهِ.
امام باقر علیه السلام فرمود: دین ندارد آن کس که فرمانبردارى کسى را که نافرمانى خدا کند دین خود قرار دهد و دین ندارد کسى که افتراء باطلى را بر خدا دین خود کند و دین ندارد کسى که انکار یکى از آیات خدا را دین خود کند.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٢، ص ٣٧٣، ح ٤
٥- عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ النَّوْفَلِیِّ عَنِ السَّکُونِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِیهِ ع عَنْ جَابِرِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ الْأَنْصَارِیِّ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَنْ أَرْضَى سُلْطَاناً بِسَخَطِ اللَّهِ خَرَجَ مِنْ دِینِ اللَّهِ.
امام صادق از پدرش علیهما السلام از جابر بن عبد اللَّه انصارى حدیث کند که رسول خدا (ص) فرمود: هر که سلطانى را بوسیله خشم خداوند خوشنود سازد از دین خدا بیرون رود.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٢، ص ٣٧٣، ح ٥
١- قَالَ عَلِیّ بْنِ موسی الرِّضَا (ع): الْمُسْتَتِرُ بِالْحَسَنَةِ یَعْدِلُ سَبْعِینَ حَسَنَةً وَ الْمُذِیعُ بِالسَّیِّئَةِ مَخْذُولٌ وَ الْمُسْتَتِرُ بِالسَّیِّئَةِ مَغْفُورٌ لَهُ.
امام رضا علیه السّلام فرمودند: پنهانکننده کار نیک (کردارش) برابر هفتاد حسنه است و آشکارا کننده کار بد مخذول است و پنهانکننده کار بد آمرزیده است.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٢، ص ٤٢٨، ح ١
١- ید، التوحید الْهَمْدَانِیُّ عَنْ عَلِیٍّ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ قَالَ سَمِعْتُ مُوسَى بْنَ جَعْفَرٍ ع یَقُولُ لَا یُخَلِّدُ اللَّهُ فِی النَّارِ إِلَّا أَهْلَ الْکُفْرِ وَ الْجُحُودِ وَ أَهْلَ الضَّلَالِ وَ الشِّرْکِ وَ مَنِ اجْتَنَبَ الْکَبَائِرَ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ لَمْ یُسْأَلْ عَنِ الصَّغَائِرِ قَالَ اللَّهُ تَعَالَى إِنْ تَجْتَنِبُوا کَبائِرَ ما تُنْهَوْنَ عَنْهُ نُکَفِّرْ عَنْکُمْ سَیِّئاتِکُمْ وَ نُدْخِلْکُمْ مُدْخَلًا کَرِیماً قَالَ فَقُلْتُ لَهُ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ فَالشَّفَاعَةُ لِمَنْ تَجِبُ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ فَقَالَ حَدَّثَنِی أَبِی عَنْ آبَائِهِ عَنْ عَلِیٍّ ع قَالَ سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ ص یَقُولُ إِنَّمَا شَفَاعَتِی لِأَهْلِ الْکَبَائِرِ مِنْ أُمَّتِی فَأَمَّا الْمُحْسِنُونَ مِنْهُمْ فَمَا عَلَیْهِمْ مِنْ سَبِیلٍ قَالَ ابْنُ أَبِی عُمَیْرٍ فَقُلْتُ لَهُ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ فَکَیْفَ تَکُونُ الشَّفَاعَةُ لِأَهْلِ الْکَبَائِرِ وَ اللَّهُ تَعَالَى یَقُولُ وَ لا یَشْفَعُونَ إِلَّا لِمَنِ ارْتَضى وَ هُمْ مِنْ خَشْیَتِهِ مُشْفِقُونَ وَ مَنْ یَرْکَبُ الْکَبَائِرَ لَا یَکُونُ مُرْتَضًى فَقَالَ یَا أَبَا أَحْمَدَ مَا مِنْ مُؤْمِنٍ یَرْتَکِبُ ذَنْباً إِلَّا سَاءَهُ ذَلِکَ وَ نَدِمَ عَلَیْهِ وَ قَدْ قَالَ النَّبِیُّ ص کَفَى بِالنَّدَمِ تَوْبَةً وَ قَالَ مَنْ سَرَّتْهُ حَسَنَةٌ وَ سَاءَتْهُ سَیِّئَةٌ فَهُوَ مُؤْمِنٌ فَمَنْ لَمْ یَنْدَمْ عَلَى ذَنْبٍ یَرْتَکِبُهُ فَلَیْسَ بِمُؤْمِنٍ وَ لَمْ تَجِبْ لَهُ الشَّفَاعَةُ وَ کَانَ ظَالِماً وَ اللَّهُ تَعَالَى یَقُولُ ما لِلظَّالِمِینَ مِنْ حَمِیمٍ وَ لا شَفِیعٍ یُطاعُ فَقُلْتُ لَهُ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ وَ کَیْفَ لَا یَکُونُ مُؤْمِناً مَنْ لَمْ یَنْدَمْ عَلَى ذَنْبٍ یَرْتَکِبُهُ فَقَالَ یَا أَبَا أَحْمَدَ مَا مِنْ أَحَدٍ یَرْتَکِبُ کَبِیرَةً مِنَ الْمَعَاصِی وَ هُوَ یَعْلَمُ أَنَّهُ سَیُعَاقَبُ عَلَیْهَا إِلَّا نَدِمَ عَلَى مَا ارْتَکَبَ وَ مَتَى نَدِمَ کَانَ تَائِباً مُسْتَحِقّاً لِلشَّفَاعَةِ وَ مَتَى لَمْ یَنْدَمْ عَلَیْهَا کَانَ مُصِرّاً وَ الْمُصِرُّ لَا یُغْفَرُ لَهُ لِأَنَّهُ غَیْرُ مُؤْمِنٍ بِعُقُوبَةِ مَا ارْتَکَبَ وَ لَوْ کَانَ مُؤْمِناً بِالْعُقُوبَةِ لَنَدِمَ وَ قَدْ قَالَ النَّبِیُّ ص لَا کَبِیرَةَ مَعَ الِاسْتِغْفَارِ وَ لَا صَغِیرَةَ مَعَ الْإِصْرَارِ وَ أَمَّا قَوْلُ اللَّهِ وَ لا یَشْفَعُونَ إِلَّا لِمَنِ ارْتَضى فَإِنَّهُمْ لَا یَشْفَعُونَ إِلَّا لِمَنْ ارْتَضَى اللَّهُ دِینَهُ وَ الدِّینُ الْإِقْرَارُ بِالْجَزَاءِ عَلَى الْحَسَنَاتِ وَ السَّیِّئَاتِ وَ مَنِ ارْتَضَى اللَّهُ دِینَهُ نَدِمَ عَلَى مَا یَرْتَکِبُهُ مِنَ الذُّنُوبِ لِمَعْرِفَتِهِ بِعَاقِبَتِهِ فِی الْقِیَامَةِ.
محمّدبن‌ابی‌عمیر گوید: شنیدم امام کاظم (علیه السلام) میفرمود: «خداوند کسی را تا ابد در جهنّم نگه نمی‌دارد مگر اهل کفر و ناسپاسی و اهل گمراهی و شرک را و مؤمنی را که از گناهان کبیره اجتناب کرده در مورد گناهان صغیره‌اش سؤال نمی‌پرسند، که خداوند فرموده: إِنْ تَجْتَنِبُوا کَبائِرَ ما تُنْهَوْنَ عَنْهُ نُکَفِّرْ عَنْکُمْ سَیِّئاتِکُمْ وَ نُدْخِلْکُمْ مُدْخَلًا کَرِیماً». از امام (علیه السلام) پرسیدم: «ای پسر رسول خدا (صلی الله علیه و آله)، شفاعت برای چه کسانی از مؤمنین واجب و لازم می‌شود»؟ فرمود: «پدرم از پدرانش از امام علی (علیه السلام) نقل کرده‌اند که فرمود از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) شنیدم که فرمود: افرادی از امّت من که گناه کبیره مرتکب شده‌اند نیازمند شفاعت من میشوند و نیکوکاران آنان را چاره‌ای نیست [که از آتش رهایی یابند]». به امام (علیه السلام) عرض کردم: «ای پسر رسول خدا (صلی الله علیه و آله) چگونه شفاعت شما شامل حال اهل گناهان کبیره می‌شود درحالی‌که خداوند میفرماید: و آنان جز کسانی را که خدا از آنها خشنود است شفاعت نمی‌کنند و از بیم او لرزانند. (انبیاء/۲۸). و مسلّماً کسی که گناه کبیره میکند مورد رضایت خدا نیست». امام (علیه السلام) فرمود: «ای ابااحمد هیچ مؤمنی نیست که گناهی بکند مگر آنکه آن را زشت بداند و از آن پشیمان شود. و پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرموده است: «برای آنکه توبه‌کرده باشی همین‌قدر کافی است که پشیمان شده باشی». و فرمود: «هرکس که به خاطر انجام کارهای نیک خوشحال و به خاطر انجام کارهای زشت، ناراحت می‌شود مؤمن است و هرکس که برگناهی که کرده پشیمان نشود مؤمن نیست و شفاعت ما به او نمی‌رسد و ظالم محسوب می‌شود و خداوند فرمود: ستمکاران را در آن روز نه خویشاوندی باشد و نه شفیعی که سخنش را بشنوند. (غافر/۱۸)». گفتم: «ای پسر رسول خدا (صلی الله علیه و آله)، چرا فردی که بر گناه خود پشیمان نشده مؤمن نیست»؟ امام (علیه السلام) فرمود: «ای ابا احمد هیچ‌کس نیست که گناه کبیره‌ای بکند و بداند که به خاطر انجام آن، مجازات می‌شود مگر آنکه از کرده‌ی خود پشیمان شود و هروقت که پشیمان شد مثل آن است که توبه کرده و مستحق شفاعت است ولی اگر پشیمان نشد یعنی که به انجام آن مصر است و فردی که به کبیره اصرار کند، بخشیده نمی‌شود چون به مجازات کاری که کرده ایمان ندارد. که اگر به مجازات کار خود ایمان داشت حتماً پشیمان می‌شد». پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرموده است: «هیچ گناهی کبیره حساب نمی‌شود وقتی استغفار می‌شود و هیچ گناهی صغیره نیست وقتی‌که به انجامش اصرار می‌شود و کلام خدا که فرمود: و آنان جز کسانی را که خدا از آنها خشنود است شفاعت نمی‌کنند. (انبیاء/۲۸). منظور این است که شفاعت کسانی پذیرفته می‌شود که خداوند از دین آنها راضی باشد و منظور از «دین»، همان ایمان و اقرار به این است که خوبی‌ها و بدی‌ها جزا و عقاب دارد و هرکس که خدا از دین و عقیده‌ی او راضی باشد، از گناهی که کرده پشیمان می‌شود چون عاقبت و جزای عمل خود در آخرت را می‌داند و می‌شناسد».
بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج ٨، ص ٣٥١، ح ١
قال رسول اللَّه صلى اللَّه علیه و آله: قال اللَّه تعالى: أیّما عبد أطاعنی لم أکله إلى غیری، و أیّما عبد عصانی و کلته إلى نفسه ثمّ لم ابال بأیّ واد هلک.
حضرت رسول صلى اللَّه علیه و آله فرمود: خداوند فرموده: هر بندهاى که به من اطاعت کند، امور او را به دیگرى واگذار نمىکنم و هر بندهاى که به من معصیت نماید، او را به حال خود وامىگذارم و کارى ندارم که در کدام وادى هلاک مىشود.
الجواهر السنیة فی الأحادیث القدسیة (کلیات حدیث قدسى)، ص: ٢٩١
قال رسول اللَّه صلى اللَّه علیه و آله: قال اللَّه تعالى: إذا عصانی من خلقی من یعرفنی سلّطت علیه من خلقی من لا یعرفنی.
رسول خدا صلى اللَّه علیه و آله فرمود: خداوند فرموده: وقتى بندهاى که مرا مىشناسد به من معصیت کند، من کسى را بر وى مسلط مىنمایم که مرا نشناسد.
الجواهر السنیة فی الأحادیث القدسیة (کلیات حدیث قدسى)، ص: ٢٩١
