احادیث مربوط به گناه - بخش ٥
موضوعات
نتایج ترک گناه: تقرب به خدا- تشکر از خدا- بهشت- رسیدن به پاداشهای الهی- شادی در قیامت- هدایت- بصیرت- نورانیت حج-
موانع گناه: میل به فرمانبری از خدا- ترس از سرپیچی از فرمان خدا- یاد خدا- صبر- تقوی- توصیه فرشته به انجام ندادن گناه- پشیمانی باعث ترک گناه- خدا، نگهدار انسان از گناه-
کلمات «ذنب»، «عصیان»، «الْمَعْصِیَةِ»، «محارم» در کتابهای الکافی بررسی شد.
٣- عَلِیٌّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى عَنْ یُونُسَ عَمَّنْ ذَکَرَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: فِیمَا نَاجَى اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِهِ مُوسَى ع یَا مُوسَى مَا تَقَرَّبَ إِلَیَّ الْمُتَقَرِّبُونَ بِمِثْلِ الْوَرَعِ عَنْ مَحَارِمِی فَإِنِّی أُبِیحُهُمْ جَنَّاتِ عَدْنٍ لَا أُشْرِکُ مَعَهُمْ أَحَداً.
امام صادق علیه السّلام فرمود: در ضمن آنچه خداى عز و جل با موسى علیه السّلام مناجات فرمود، این بود که: اى موسى! تقرب جویندگان بمن بچیزى مانند پرهیز از محرماتم تقرب نجستهاند. همانا من اقامت در بهشتهاى جاودان را بآنها اجازه دهم و دیگرى را با آنها شریک نسازم (یعنى بهشتهاى عدن مختص پرهیزگاران از محرماتست).
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٢، ص ٨٠، ح ٣
١٠- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ هِشَامٍ عَنْ مُیَسِّرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: شُکْرُ النِّعْمَةِ اجْتِنَابُ الْمَحَارِمِ وَ تَمَامُ الشُّکْرِ قَوْلُ الرَّجُلِ- الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِینَ.
امام صادق علیه السّلام فرمود: شکر نعمت دورى از محرماتست و تمام شکر الحمد للَّه رب العالمین گفتن مرد است.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٢، ص ٩٥، ح ١٠
٣- عَلِیٌّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى عَنْ یُونُسَ عَمَّنْ ذَکَرَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: فِیمَا نَاجَى اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِهِ مُوسَى ع یَا مُوسَى مَا تَقَرَّبَ إِلَیَّ الْمُتَقَرِّبُونَ بِمِثْلِ الْوَرَعِ عَنْ مَحَارِمِی فَإِنِّی أُبِیحُهُمْ جَنَّاتِ عَدْنٍ لَا أُشْرِکُ مَعَهُمْ أَحَداً.
امام صادق علیه السّلام فرمود: در ضمن آنچه خداى عز و جل با موسى علیه السّلام مناجات فرمود، این بود که: اى موسى! تقرب جویندگان بمن بچیزى مانند پرهیز از محرماتم تقرب نجستهاند. همانا من اقامت در بهشتهاى جاودان را بآنها اجازه دهم و دیگرى را با آنها شریک نسازم (یعنى بهشتهاى عدن مختص پرهیزگاران از محرماتست).
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٢، ص ٨٠، ح ٣
قَالَ الصَّادِقُ (ع): ... فَإِنَّ اللَّهَ لَا یُدْرَکُ شَیْءٌ مِنَ الْخَیْرِ عِنْدَهُ إِلَّا بِطَاعَتِهِ وَ اجْتِنَابِ مَحَارِمِهِ.
امام صادق علیه السلام: در طاعت خدا از جان هایتان مایه بگذارید؛ زیرا هیچ یک از خوبیها (پاداشها)یى که نزد اوست به دست نمى آید، مگر با فرمانبرى از او و پرهیز از حرامهایش.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٨، ص ٧، ح ١
٣٣٨- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ وَ عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ جَمِیعاً عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُولُ لِحُمْرَانَ بْنِ أَعْیَنَ یَا حُمْرَانُ انْظُرْ إِلَى مَنْ هُوَ دُونَکَ فِی الْمَقْدُرَةِ وَ لَا تَنْظُرْ إِلَى مَنْ هُوَ فَوْقَکَ فِی الْمَقْدُرَةِ فَإِنَّ ذَلِکَ أَقْنَعُ لَکَ بِمَا قُسِمَ لَکَ وَ أَحْرَى أَنْ تَسْتَوْجِبَ الزِّیَادَةَ مِنْ رَبِّکَ وَ اعْلَمْ أَنَّ الْعَمَلَ الدَّائِمَ الْقَلِیلَ عَلَى الْیَقِینِ أَفْضَلُ عِنْدَ اللَّهِ جَلَّ ذِکْرُهُ مِنَ الْعَمَلِ الْکَثِیرِ عَلَى غَیْرِ یَقِینٍ وَ اعْلَمْ أَنَّهُ لَا وَرَعَ أَنْفَعُ مِنْ تَجَنُّبِ مَحَارِمِ اللَّهِ وَ الْکَفِّ عَنْ أَذَى الْمُؤْمِنِینَ وَ اغْتِیَابِهِمْ وَ لَا عَیْشَ أَهْنَأُ مِنْ حُسْنِ الْخُلُقِ وَ لَا مَالَ أَنْفَعُ مِنَ الْقُنُوعِ بِالْیَسِیرِ الْمُجْزِی وَ لَا جَهْلَ أَضَرُّ مِنَ الْعُجْبِ.
هشام بن سالم مىگوید: از امام صادق علیه السّلام شنیدم که به حمران بن اعین مىفرمود: اى حمران! به کسى بنگر که در قدرت، دون توست و به کسى منگر که در قدرت، فوق توست که این شیوه براى تو در آنچه روزیت شده قانعکنندهتر است و شایسته است که تو را سزاوار نعمت بیشترى از سوى پروردگارت گرداند و بدان که عمل اندک پیوسته همراه با یقین نزد خداوند والانام برتر است از عمل فراوان بدور از یقین و بدان که هیچ گونه پارسایى فایدهمندتر از دورى کردن از محرّمات الهى و دست شستن از آزار مؤمنان و غیبت کردن ایشان نیست و هیچ زندگانىاى گواراتر از خوش اخلاقى نیست و هیچ مالى سودمندتر از قناعتورزى در همان مال اندک نیست که کفایت زندگى مىکند و هیچ جهلى زیانبارتر از خود محورى نباشد.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٨، ص ٢٤٤، ح ٣٣٨
٢- عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَى عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ عُمَرَ الْیَمَانِیِّ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: کُلُّ عَیْنٍ بَاکِیَةٌ یَوْمَ الْقِیَامَةِ غَیْرَ ثَلَاثٍ عَیْنٍ سَهِرَتْ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَ عَیْنٍ فَاضَتْ مِنْ خَشْیَةِ اللَّهِ وَ عَیْنٍ غُضَّتْ عَنْ مَحَارِمِ اللَّهِ.
امام باقر علیه السّلام فرمود: هر چشمى روز قیامت گریانست، جز سه چشم: چشمى که در راه خدا شب را بیدار باشد و چشمى که از ترس خدا گریان شود و چشمى که از محرمات خدا بسته شود.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٢، ص ٨٠، ح ٢
٦- عَلِیٌّ عَنْ أَبِیهِ عَنِ النَّوْفَلِیِّ عَنِ السَّکُونِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَنْ تَرَکَ مَعْصِیَةً لِلَّهِ مَخَافَةَ اللَّهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى أَرْضَاهُ اللَّهُ یَوْمَ الْقِیَامَةِ.
امام صادق علیه السّلام از قول رسول خدا صلى اللَّه علیه و آله فرماید: هر که گناهى را بواسطه ترس از خداى تبارک و تعالى ترک کند، خدا او را در روز قیامت خوشنود گرداند.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٢، ص ٨١، ح ٦
٤- عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: کُلُّ عَیْنٍ بَاکِیَةٌ یَوْمَ الْقِیَامَةِ إِلَّا ثَلَاثَةً عَیْنٌ غُضَّتْ عَنْ مَحَارِمِ اللَّهِ وَ عَیْنٌ سَهِرَتْ فِی طَاعَةِ اللَّهِ وَ عَیْنٌ بَکَتْ فِی جَوْفِ اللَّیْلِ مِنْ خَشْیَةِ اللَّهِ.
امام صادق علیه السلام فرمود: هر چشمى در روز قیامت گریان است جز سه چشم: چشمى که از (دیدن و نظر به) آنچه خداوند حرام کرده بر هم نهاده شده و چشمى که در راه طاعت خداوند بیدارى کشیده و چشمى که در دل شب از ترس خدا گریسته است.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٢، ص ٤٨٢، ح ٤
٥- عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ حَمَّادٍ عَنْ حَرِیزٍ عَنْ فُضَیْلِ بْنِ یَسَارٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنِ الْحُبِّ وَ الْبُغْضِ أَ مِنَ الْإِیمَانِ هُوَ فَقَالَ وَ هَلِ الْإِیمَانُ إِلَّا الْحُبُّ وَ الْبُغْضُ ثُمَّ تَلَا هَذِهِ الْآیَةَ- حَبَّبَ إِلَیْکُمُ الْإِیمانَ وَ زَیَّنَهُ فِی قُلُوبِکُمْ وَ کَرَّهَ إِلَیْکُمُ الْکُفْرَ وَ الْفُسُوقَ وَ الْعِصْیانَ أُولئِکَ هُمُ الرَّاشِدُونَ. (الحجرات: ٧)
فضیل بن یسار گوید: از امام صادق علیه السلام پرسیدم: آیا حب و بغض از ایمانست؟ فرمود: مگر ایمان چیزى غیر از حب و بغض است؟ سپس این آیه را تلاوت فرمود: «خدا ایمان را محبوب شما کرد و آن را در دل شما بیاراست و کفر و نافرمانى و عصیان را ناپسند شما کرد. آنانند هدایت یافتگان. ٧ سوره ٤٩».
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٢، ص ١٢٥، ح ٥
٧- أَبُو عَلِیٍّ الْأَشْعَرِیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنْ ثَعْلَبَةَ بْنِ مَیْمُونٍ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ- إِذا مَسَّهُمْ طائِفٌ مِنَ الشَّیْطانِ تَذَکَّرُوا فَإِذا هُمْ مُبْصِرُونَ قَالَ هُوَ الْعَبْدُ یَهُمُّ بِالذَّنْبِ ثُمَّ یَتَذَکَّرُ فَیُمْسِکُ فَذَلِکَ قَوْلُهُ تَذَکَّرُوا فَإِذا هُمْ مُبْصِرُونَ.
ابو بصیر گوید: از امام صادق علیه السّلام از تفسیر گفتار خداى عز و جل پرسیدم (که فرماید: همانا آنان که پرهیزگارى کردند) «هر گاه شیطان رهگذرى خود را بدانها ساید یاد آور شوند و بناگاه بینا شوند» (سوره اعراف آیه ٢٠١) فرمود: او بندهاى است که آهنگ گناه کند سپس یاد آور از خدا شود و خود دارى کند، پس اینست گفتارش (که فرماید): «یاد آور شوند و بناگاه بینا شوند».
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٢، ص ٤٣٤، ح ٧
١١- عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: الْحَاجُّ لَا یَزَالُ عَلَیْهِ نُورُ الْحَجِّ مَا لَمْ یُلِمَّ بِذَنْبٍ.
امام صادق علیه السّلام فرمودند: حج گزار تا خود را به گناهى نیالوده، نورانیّت حج با اوست.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٤، ص ٢٥٥، ح ١١
١- مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَى عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ عُمَرَ الْیَمَانِیِّ عَنْ جَابِرٍ الْجُعْفِیِّ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع یَا جَابِرُ إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى خَلَقَ الْخَلْقَ ثَلَاثَةَ أَصْنَافٍ وَ هُوَ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ- وَ کُنْتُمْ أَزْواجاً ثَلاثَةً فَأَصْحابُ الْمَیْمَنَةِ ما أَصْحابُ الْمَیْمَنَةِ وَ أَصْحابُ الْمَشْئَمَةِ ما أَصْحابُ الْمَشْئَمَةِ وَ السَّابِقُونَ السَّابِقُونَ أُولئِکَ الْمُقَرَّبُونَ (الواقعة: ٦- ١١) فَالسَّابِقُونَ هُمْ رُسُلُ اللَّهِ ع وَ خَاصَّةُ اللَّهِ مِنْ خَلْقِهِ جَعَلَ فِیهِمْ خَمْسَةَ أَرْوَاحٍ أَیَّدَهُمْ بِرُوحِ الْقُدُسِ فَبِهِ عَرَفُوا الْأَشْیَاءَ وَ أَیَّدَهُمْ بِرُوحِ الْإِیمَانِ فَبِهِ خَافُوا اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ وَ أَیَّدَهُمْ بِرُوحِ الْقُوَّةِ فَبِهِ قَدَرُوا عَلَى طَاعَةِ اللَّهِ وَ أَیَّدَهُمْ بِرُوحِ الشَّهْوَةِ فَبِهِ اشْتَهَوْا طَاعَةَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ کَرِهُوا مَعْصِیَتَهُ وَ جَعَلَ فِیهِمْ رُوحَ الْمَدْرَجِ الَّذِی بِهِ یَذْهَبُ النَّاسُ وَ یَجِیئُونَ وَ جَعَلَ فِی الْمُؤْمِنِینَ وَ أَصْحَابِ الْمَیْمَنَةِ رُوحَ الْإِیمَانِ فَبِهِ خَافُوا اللَّهَ وَ جَعَلَ فِیهِمْ رُوحَ الْقُوَّةِ فَبِهِ قَدَرُوا عَلَى طَاعَةِ اللَّهِ وَ جَعَلَ فِیهِمْ رُوحَ الشَّهْوَةِ فَبِهِ اشْتَهَوْا طَاعَةَ اللَّهِ وَ جَعَلَ فِیهِمْ رُوحَ الْمَدْرَجِ الَّذِی بِهِ یَذْهَبُ النَّاسُ وَ یَجِیئُونَ.
جابر جعفى گوید: امام صادق علیه السلام فرمود: اى جابر! همانا خداى- تبارک و تعالى- مخلوق را سه دسته آفرید، چنانچه فرماید: «و شما سه دسته جفت هم باشید: دست راستیها و چه دست راستیها؟! (چگونه در نعمتهاى بهشت میخرامند) و دست چپیها، چه دست چپیها؟! (چگونه در عقوبات دوزخ گرفتارند) و پیشى گرفتگان که پیشى گرفتهاند تنها ایشان مقربانند- ٦ تا ١١ سوره ٥٦-» پیشى گرفتگان همان رسولان خدا و مخصوصین درگاه او از میان مخلوق میباشند. که خدا در ایشان پنج روح قرار داده است:١- ایشان را بروح القدس مؤید ساخت و بوسیله آن همه چیز را بدانند و بشناسند. ٢- ایشان را با روح ایمان مؤید ساخت و با آن از خداى عز و جل بترسند ٣- آنها را بروح قوه مؤید ساخت و با آن بر اطاعت خدا توانائى یافتند ٤- آنها را بروح شهوت (میل و اشتها) مؤید ساخت و با آن اطاعت خدا را خواستند و از نافرمانیش کراهت یافتند ٥- در ایشان روح حرکت نهاد که همه مردم با آن رفت و آمد کنند؛ و در مؤمنین دست راستىها روح ایمان نهاد که با آن از خدا بترسند و در ایشان روح قوه نهاد و با آن بر اطاعت خدا توانائى یافتند و در ایشان روح شهوت نهاد و یا آن خواهان اطاعت خدا گشتند و در ایشان روح حرکت نهاد که مردم با آن روح رفت و آمد کنند.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ١، ص ٢٧١، ح ١
١٢- عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى عَنْ یُونُسَ عَنْ فُضَیْلِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ أَبِی عُبَیْدَةَ الْحَذَّاءِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: الْمُؤْمِنُ بَیْنَ مَخَافَتَیْنِ ذَنْبٍ قَدْ مَضَى لَا یَدْرِی مَا صَنَعَ اللَّهُ فِیهِ وَ عُمُرٍ قَدْ بَقِیَ لَا یَدْرِی مَا یَکْتَسِبُ فِیهِ مِنَ الْمَهَالِکِ فَهُوَ لَا یُصْبِحُ إِلَّا خَائِفاً وَ لَا یُصْلِحُهُ إِلَّا الْخَوْفُ.
امام صادق علیه السّلام فرمود: مؤمن میان دو ترس قرار دارد: ١- گناهى که انجام داده و نمیداند خدا درباره او چه میکند ٢- عمرى که باقى مانده و نمیداند چه مهالکى (گناهانى که مایه هلاک او است) مرتکب مىشود. پس هر صبح (و هر دم) ترسانست و جز ترس اصلاحش نکند. (زیرا ترس موجب شود که از گناهان گذشته توبه کند و در آینده بیشتر بطاعت و عبادت پردازد).
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٢، ص ٧١، ح ١٢
٤- عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْمِنْقَرِیِّ عَنْ سُفْیَانَ بْنِ عُیَیْنَةَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُولُ حُسْنُ الظَّنِّ بِاللَّهِ أَنْ لَا تَرْجُوَ إِلَّا اللَّهَ وَ لَا تَخَافَ إِلَّا ذَنْبَکَ.
سفیان بن عیینه گوید: شنیدم امام صادق علیه السّلام فرمود: حسن ظن بخدا اینست که: بغیر خدا امیدوار نباشى و جز از گناهت نترسى.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٢، ص ٧٢، ح ٤
١- مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ دَاوُدَ بْنِ کَثِیرٍ الرَّقِّیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ- وَ لِمَنْ خافَ مَقامَ رَبِّهِ جَنَّتانِ (الرحمن: ٤٦) قَالَ مَنْ عَلِمَ أَنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَرَاهُ وَ یَسْمَعُ مَا یَقُولُهُ وَ یَفْعَلُهُ مِنْ خَیْرٍ أَوْ شَرٍّ فَیَحْجُزُهُ ذَلِکَ عَنِ الْقَبِیحِ مِنَ الْأَعْمَالِ فَذَلِکَ الَّذِی خافَ مَقامَ رَبِّهِ وَ نَهَى النَّفْسَ عَنِ الْهَوى.
امام صادق علیه السّلام درباره قول خداى عز و جل «و براى آنکه از مقام پروردگارش ترسد دو بهشت است، ٤٦ سوره ٥٥» فرمود: هر که بداند خداى عز و جل او را میبیند و هر چه میگوید و میکند از خیر و شر میشنود (و آگاهست) و همین دانش او را از کارهاى زشت باز دارد، کسى است که از مقام پروردگارش ترسیده و خود را از هوس باز داشته است.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٢، ص ٨٠، ح ١
٦- عَلِیٌّ عَنْ أَبِیهِ عَنِ النَّوْفَلِیِّ عَنِ السَّکُونِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَنْ تَرَکَ مَعْصِیَةً لِلَّهِ مَخَافَةَ اللَّهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى أَرْضَاهُ اللَّهُ یَوْمَ الْقِیَامَةِ.
امام صادق علیه السّلام از قول رسول خدا صلى اللَّه علیه و آله فرماید: هر که گناهى را بواسطه ترس از خداى تبارک و تعالى ترک کند، خدا او را در روز قیامت خوشنود گرداند.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٢، ص ٨١، ح ٦
٧- عَلِیٌّ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِذَا هَمَمْتَ بِشَیْءٍ مِنَ الْخَیْرِ فَلَا تُؤَخِّرْهُ فَإِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ رُبَّمَا اطَّلَعَ عَلَى الْعَبْدِ وَ هُوَ عَلَى شَیْءٍ مِنَ الطَّاعَةِ فَیَقُولُ وَ عِزَّتِی وَ جَلَالِی لَا أُعَذِّبُکَ بَعْدَهَا أَبَداً وَ إِذَا هَمَمْتَ بِسَیِّئَةٍ فَلَا تَعْمَلْهَا فَإِنَّهُ رُبَّمَا اطَّلَعَ اللَّهُ عَلَى الْعَبْدِ وَ هُوَ عَلَى شَیْءٍ مِنَ الْمَعْصِیَةِ فَیَقُولُ وَ عِزَّتِی وَ جَلَالِی لَا أَغْفِرُ لَکَ بَعْدَهَا أَبَداً.
امام صادق علیه السّلام فرمود: چون اراده کار خیرى نمودى، تأخیرش مینداز زیرا خداى عز و جل گاهى بر بنده مطلع مىشود که او مشغول طاعتى است، پس میفرماید: بعزت و جلالم سوگند که ترا پس از این هرگز عذاب نکنم و چون اراده گناهى کردى انجام مده، زیرا گاهى خدا بر بنده مطلع مىشود که او معصیتى انجام میدهد، پس میفرماید: بعزت و جلالم که ترا بعد از این دیگر نخواهم آمرزید.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٢، ص ١٤٣، ح ٧
٤- عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِی عُبَیْدَةَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: مِنْ أَشَدِّ مَا فَرَضَ اللَّهُ عَلَى خَلْقِهِ ذِکْرُ اللَّهِ کَثِیراً ثُمَّ قَالَ لَا أَعْنِی سُبْحَانَ اللَّهِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ اللَّهُ أَکْبَرُ وَ إِنْ کَانَ مِنْهُ وَ لَکِنْ ذِکْرَ اللَّهِ عِنْدَ مَا أَحَلَّ وَ حَرَّمَ فَإِنْ کَانَ طَاعَةً عَمِلَ بِهَا وَ إِنْ کَانَ مَعْصِیَةً تَرَکَهَا.
امام صادق علیه السّلام فرمود، سختترین چیزى که خدا بر خلقش واجب ساخته، ذکر بسیار خداست، مقصودم گفتن سبحان اللَّه و الحمد اللَّه و لا اله الا اللَّه و اللَّه اکبر نیست، اگر چه این هم از جمله ذکر است، بلکه مقصود یاد آوردن خداست در آنچه حلال و حرام فرموده که اگر طاعت خداست عمل کند و اگر معصیت است ترک نماید.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٢، ص ٨٠، ح ٤
٨- عَلِیٌّ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ زُرَارَةَ عَنِ الْحَسَنِ الْبَزَّازِ قَالَ قَالَ لِی أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع أَ لَا أُخْبِرُکَ بِأَشَدِّ مَا فَرَضَ اللَّهُ عَلَى خَلْقِهِ ثَلَاثٌ قُلْتُ بَلَى قَالَ إِنْصَافُ النَّاسِ مِنْ نَفْسِکَ وَ مُوَاسَاتُکَ أَخَاکَ وَ ذِکْرُ اللَّهِ فِی کُلِّ مَوْطِنٍ أَمَا إِنِّی لَا أَقُولُ سُبْحَانَ اللَّهِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ اللَّهُ أَکْبَرُ وَ إِنْ کَانَ هَذَا مِنْ ذَاکَ وَ لَکِنْ ذِکْرُ اللَّهِ جَلَّ وَ عَزَّ فِی کُلِّ مَوْطِنٍ إِذَا هَجَمْتَ عَلَى طَاعَةٍ أَوْ عَلَى مَعْصِیَةٍ.
حسن بزاز گوید: امام صادق علیه السّلام بمن فرمود: نمیخواهى سه چیزى را که از سخت ترین واجبات خداست بر خلقش بتو خبر دهم؟ گفتم: چرا، فرمود: انصاف دادن مردم از خود و مساوات با برادرت و یاد کردن خدا در هر جا. بدان که من نمیگویم یاد خدا سبحان اللَّه و الحمد للَّه و لا اله الا اللَّه و اللَّه اکبر است اگر چه این هم از آنست، بلکه یاد خدا در موقع برخورد با حلال و حرام او است.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٢، ص ١٤٥، ح ٨
١٤- عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنْ یُونُسَ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ رَفَعَهُ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: الصَّبْرُ صَبْرَانِ صَبْرٌ عَلَى الْبَلَاءِ حَسَنٌ جَمِیلٌ وَ أَفْضَلُ الصَّبْرَیْنِ الْوَرَعُ عَنِ الْمَحَارِمِ.
امام باقر علیه السّلام فرمود: صبر بر دو گونه است: صبر بر بلا که خوب و نیکو است، ولى بهترین این دو صبر، پرهیز از محرماتست.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٢، ص ٩١، ح ١٤
١٥- مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى قَالَ أَخْبَرَنِی یَحْیَى بْنُ سُلَیْمٍ الطَّائِفِیُّ قَالَ أَخْبَرَنِی عَمْرُو بْنُ شِمْرٍ الْیَمَانِیُّ یَرْفَعُ الْحَدِیثَ إِلَى عَلِیٍّ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص الصَّبْرُ ثَلَاثَةٌ صَبْرٌ عِنْدَ الْمُصِیبَةِ وَ صَبْرٌ عَلَى الطَّاعَةِ وَ صَبْرٌ عَنِ الْمَعْصِیَةِ فَمَنْ صَبَرَ عَلَى الْمُصِیبَةِ حَتَّى یَرُدَّهَا بِحُسْنِ عَزَائِهَا کَتَبَ اللَّهُ لَهُ ثَلَاثَمِائَةِ دَرَجَةٍ مَا بَیْنَ الدَّرَجَةِ إِلَى الدَّرَجَةِ کَمَا بَیْنَ السَّمَاءِ إِلَى الْأَرْضِ وَ مَنْ صَبَرَ عَلَى الطَّاعَةِ کَتَبَ اللَّهُ لَهُ سِتَّمِائَةِ دَرَجَةٍ مَا بَیْنَ الدَّرَجَةِ إِلَى الدَّرَجَةِ کَمَا بَیْنَ تُخُومِ الْأَرْضِ إِلَى الْعَرْشِ وَ مَنْ صَبَرَ عَنِ الْمَعْصِیَةِ کَتَبَ اللَّهُ لَهُ تِسْعَمِائَةِ دَرَجَةٍ مَا بَیْنَ الدَّرَجَةِ إِلَى الدَّرَجَةِ کَمَا بَیْنَ تُخُومِ الْأَرْضِ إِلَى مُنْتَهَى الْعَرْشِ.
رسول خدا صلى اللَّه علیه و آله فرمود: صبر بر سه قسم است: صبر در مصیبت و صبر بر طاعت و صبر از گناه، پس هر که بر مصیبت صبر کند تا آن را با تسلى خوبى رد کند، خدا برایش ٣٠٠ درجه نویسد که میان هر درجه تا درجه دیگر باندازه فاصله میان آسمان و زمین باشد و هر که بر طاعت صبر کند خدا برایش ٦٠٠ درجه نویسد که میان هر درجه تا درجه دیگر باندازه فاصله میان قعر زمین تا عرش باشد و هر کهاز گناه صبر کند، خدا برایش ٩٠٠ درجه نویسد که میان هر دو درجه باندازه فاصله میان قعر زمین تا پایان عرش باشد.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٢، ص ٩١، ح ١٥
٢٣- عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى عَنْ یُونُسَ عَنْ أَبِی جَمِیلَةَ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع کَتَبَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع إِلَى بَعْضِ أَصْحَابِهِ یَعِظُهُ أُوصِیکَ وَ نَفْسِی بِتَقْوَى مَنْ لَا تَحِلُّ مَعْصِیَتُهُ وَ لَا یُرْجَى غَیْرُهُ وَ لَا الْغِنَى إِلَّا بِهِ فَإِنَّ مَنِ اتَّقَى اللَّهَ جَلَّ وَ عَزَّ وَ قَوِیَ وَ شَبِعَ وَ رَوِیَ وَ رُفِعَ عَقْلُهُ عَنْ أَهْلِ الدُّنْیَا فَبَدَنُهُ مَعَ أَهْلِ الدُّنْیَا وَ قَلْبُهُ وَ عَقْلُهُ مُعَایِنُ الْآخِرَةِ فَأَطْفَأَ بِضَوْءِ قَلْبِهِ مَا أَبْصَرَتْ عَیْنَاهُ مِنْ حُبِّ الدُّنْیَا فَقَذِرَ حَرَامَهَا وَ جَانَبَ شُبُهَاتِهَا وَ أَضَرَّ وَ اللَّهِ بِالْحَلَالِ الصَّافِی إِلَّا مَا لَا بُدَّ لَهُ مِنْ کِسْرَةٍ مِنْهُ یَشُدُّ بِهَا صُلْبَهُ وَ ثَوْبٍ یُوَارِی بِهِ عَوْرَتَهُ مِنْ أَغْلَظِ مَا یَجِدُ وَ أَخْشَنِهِ وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ فِیمَا لَا بُدَّ لَهُ مِنْهُ ثِقَةٌ وَ لَا رَجَاءٌ فَوَقَعَتْ ثِقَتُهُ وَ رَجَاؤُهُ عَلَى خَالِقِ الْأَشْیَاءِ فَجَدَّ وَ اجْتَهَدَ وَ أَتْعَبَ بَدَنَهُ حَتَّى بَدَتِ الْأَضْلَاعُ وَ غَارَتِ الْعَیْنَانِ فَأَبْدَلَ اللَّهُ لَهُ مِنْ ذَلِکَ قُوَّةً فِی بَدَنِهِ وَ شِدَّةً فِی عَقْلِهِ وَ مَا ذُخِرَ لَهُ فِی الْآخِرَةِ أَکْثَرُ فَارْفُضِ الدُّنْیَا فَإِنَّ حُبَّ الدُّنْیَا یُعْمِی وَ یُصِمُّ وَ یُبْکِمُ وَ یُذِلُّ الرِّقَابَ فَتَدَارَکْ مَا بَقِیَ مِنْ عُمُرِکَ وَ لَا تَقُلْ غَداً أَوْ بَعْدَ غَدٍ فَإِنَّمَا هَلَکَ مَنْ کَانَ قَبْلَکَ بِإِقَامَتِهِمْ عَلَى الْأَمَانِیِّ وَ التَّسْوِیفِ حَتَّى أَتَاهُمْ أَمْرُ اللَّهِ بَغْتَةً وَ هُمْ غَافِلُونَ فَنُقِلُوا عَلَى أَعْوَادِهِمْ إِلَى قُبُورِهِمُ الْمُظْلِمَةِ الضَّیِّقَةِ وَ قَدْ أَسْلَمَهُمُ الْأَوْلَادُ وَ الْأَهْلُونَ فَانْقَطِعْ إِلَى اللَّهِ بِقَلْبٍ مُنِیبٍ مِنْ رَفْضِ الدُّنْیَا وَ عَزْمٍ لَیْسَ فِیهِ انْکِسَارٌ وَ لَا انْخِزَالٌ أَعَانَنَا اللَّهُ وَ إِیَّاکَ عَلَى طَاعَتِهِ وَ وَفَّقَنَا اللَّهُ وَ إِیَّاکَ لِمَرْضَاتِهِ.
امام صادق علیه السّلام فرمود: امیر المؤمنین علیه السّلام بیکى از اصحابش بعنوان موعظه نوشت: ترا و خودم را به تقواى کسى سفارش میکنم که نافرمانیش روا نیست و امید و بىنیازى جز باو و از او نباشد زیرا هر که از خدا پروا کرد، عزیز و قوى شد و سیر و سیر آب گشت و عقلش از اهل دنیا بالا گرفت، تنها پیکرش همراه اهل دنیاست، ولى دل و خردش نگران آخرتست، آنچه را از محبت دنیا چشمش دیده پرتو دلش خاموش نموده، حرامش را پلید دانسته و از شبهاتش دورى گزیده، بخدا که بحلال خالص دنیا هم توجه ننموده جز بمقدارى که ناچار از آنست، مانند پاره نانى که به پیکرش نیرو دهد و جامهاى که عورتش را بپوشاند، آن هم از درشت ترین خوراک و ناهموارترین لباسى که بدستش آید و نسبت بآنچه ناچار هم میباشد اطمینان و امیدى ندارد و اطمینان و امیدش بآفریننده همه چیز است. تلاش و کوشش کند و تنش را بزحمت اندازد تا استخوانهایش نمودار شود و دیدگانش بگودى رود و خدا در عوض نیروى بدنى و توانائى عقلیش دهد و آنچه در آخرت برایش اندوخته بیشتر است، دنیا را رها کن که محبت دنیا کور و کر و لال و زبون کند، پس در آنچه از عمرت باقیمانده جبران گذشته نما و فردا و پس فردامگو، زیرا پیشینیانت که هلاک شدند، بخاطر پایدارى بر آرزوها و امروز و فردا کردن بود تا آنکه ناگهان فرمان خدا بسویشان آمد (مرگشان رسید) و آنها غافل بودند، سپس بر روى تابوت بسوى گورهاى تنگ و تاریک خود رهسپار گشته و فرزندان و اهل بیتش او را رها کردند، پس با دلى متوجه و از همه بریده و ترک دنیا نموده، با تصمیمى که شکست و بریدگى ندارد بسوى خدا رو. خدا من و ترا بر اطاعتش یارى کند و بموجبات رضایتش موفق دارد.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٢، ص ١٣٦، ح ٢٣
توصیه فرشته به انجام ندادن گناه
٢- الْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِسْحَاقَ عَنْ سَعْدَانَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِنَّ لِلْقَلْبِ أُذُنَیْنِ فَإِذَا هَمَّ الْعَبْدُ بِذَنْبٍ قَالَ لَهُ رُوحُ الْإِیمَانِ لَا تَفْعَلْ وَ قَالَ لَهُ الشَّیْطَانُ افْعَلْ وَ إِذَا کَانَ عَلَى بَطْنِهَا نُزِعَ مِنْهُ رُوحُ الْإِیمَانِ.
امام صادق علیه السلام فرمود: قلب دو گوش دارد چون بنده آهنگ گناهى کند، روح ایمان (فرشته یا عقل یا نیروى ایمان) باو گوید: نکن و شیطان باو گوید بکن و هر گاه (مشغول ارتکاب گناه شود، مثل اینکه) روى شکم زن زانیه افتاده باشد، روح ایمان از او بر کنار شود.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٢، ص ٢٦٧، ح ٢
٧- عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ص إِنَّ النَّدَمَ عَلَى الشَّرِّ یَدْعُو إِلَى تَرْکِهِ.
امام على علیه السّلام فرمودند: همانا پشیمانى از بدى، باعث ترک آن می شود.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٢، ص ٤٢٧، ح ٧
١١- عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ وَ عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ جَمِیعاً عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِی حَمْزَةَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَوْحَى إِلَى دَاوُدَ ع أَنِ ائْتِ عَبْدِی دَانِیَالَ فَقُلْ لَهُ إِنَّکَ عَصَیْتَنِی فَغَفَرْتُ لَکَ وَ عَصَیْتَنِی فَغَفَرْتُ لَکَ وَ عَصَیْتَنِی فَغَفَرْتُ لَکَ فَإِنْ أَنْتَ عَصَیْتَنِیَ الرَّابِعَةَ لَمْ أَغْفِرْ لَکَ فَأَتَاهُ دَاوُدُ ع فَقَالَ یَا دَانِیَالُ إِنَّنِی رَسُولُ اللَّهِ إِلَیْکَ وَ هُوَ یَقُولُ لَکَ إِنَّکَ عَصَیْتَنِی فَغَفَرْتُ لَکَ وَ عَصَیْتَنِی فَغَفَرْتُ لَکَ وَ عَصَیْتَنِی فَغَفَرْتُ لَکَ فَإِنْ أَنْتَ عَصَیْتَنِیَ الرَّابِعَةَ لَمْ أَغْفِرْ لَکَ فَقَالَ لَهُ دَانِیَالُ قَدْ أَبْلَغْتَ یَا نَبِیَّ اللَّهِ فَلَمَّا کَانَ فِی السَّحَرِ قَامَ دَانِیَالُ فَنَاجَى رَبَّهُ فَقَالَ یَا رَبِّ إِنَّ دَاوُدَ نَبِیَّکَ أَخْبَرَنِی عَنْکَ أَنَّنِی قَدْ عَصَیْتُکَ فَغَفَرْتَ لِی وَ عَصَیْتُکَ فَغَفَرْتَ لِی وَ عَصَیْتُکَ فَغَفَرْتَ لِی وَ أَخْبَرَنِی عَنْکَ أَنَّنِی إِنْ عَصَیْتُکَ الرَّابِعَةَ لَمْ تَغْفِرْ لِی فَوَ عِزَّتِکَ لَئِنْ لَمْ تَعْصِمْنِی لَأَعْصِیَنَّکَ ثُمَّ لَأَعْصِیَنَّکَ ثُمَّ لَأَعْصِیَنَّکَ.
امام باقر علیه السّلام فرمودند: خداى عز و جل بداود علیه السّلام وحى فرمود: که نزد بندهام دانیال برو و بگو: همانا تو مرا نافرمانى کردى و من آمرزیدمت و نافرمانى کردى و تو را آمرزیدم و نافرمانى کردى و تو را آمرزیدم و اگر بار چهارم نافرمانى مرا کنى تو را نیامرزم؟ پس داود علیه السّلام نزدش آمد و فرمود: اى دانیال من فرستاده خدایم بسوى تو و او بتو فرماید: تو مرا نافرمانى کردى پس من آمرزیدم و نافرمانى مرا کردى و من تو را آمرزیدم و نافرمانى مرا کردى و تو را آمرزیدم، پس اگر براى چهارمین بار مرا نافرمانى کنى تو را نیامرزم. دانیال به وى گفت: اى پیامبر خدا پیام خود را رساندى و همین که وقت سحر شد دانیال برخاست و با پروردگار خود مناجات کرد و عرضکرد: پروردگارا همانا پیغمبر تو داود از سوى تو مرا خبر داد که هر آینه من تو را نافرمانى کردم و تو آمرزیدى و نافرمانیت کردم و تو آمرزیدى و نافرمانیت کردم و تو آمرزیدى و بمن خبر داد از سوى تو که اگر من در بار چهارم تو را نافرمانى کنم مرا نیامرزى، پس بعزتت سوگند اگر تو مرا نگاه ندارى (و از نافرمانى کردن مرا حفظ نکنى) هر آینه تو را نافرمانى کنم و سپس نیز نافرمانى کنم و باز هم نافرمانى کنم.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٢، ص ٤٣٥، ح ١١
