روایات درباره دنیا - بخش ١
موضوعات دنیا - بخش ١
مبانی: شعبه های دنیا- حقارت دنیا- اهمیت دنیا- اندازه کفایت دنیا- اهمیت کنار گذاشتن دنیا- اهل دنیا- آنچه باعث میل به دنیا می شود-
کلمه «دنیا» در کتابهای الکافی، وسایل الشیعه، مستدرک الوسایل و تصنیف غرر الحکم بررسی شد.
مبانی
شعبه های دنیا
عَنِ الزُّهْرِیِّ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمِ بْنِ شِهَابٍ قَالَ: سُئِلَ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ ع أَیُّ الْأَعْمَالِ أَفْضَلُ عِنْدَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَقَالَ مَا مِنْ عَمَلٍ بَعْدَ مَعْرِفَةِ اللَّهِ جَلَّ وَ عَزَّ وَ مَعْرِفَةِ رَسُولِهِ ص أَفْضَلَ مِنْ بُغْضِ الدُّنْیَا وَ إِنَّ لِذَلِکَ لَشُعَباً کَثِیرَةً وَ لِلْمَعَاصِی شُعَباً فَأَوَّلُ مَا عُصِیَ اللَّهُ بِهِ الْکِبْرُ وَ هِیَ مَعْصِیَةُ إِبْلِیسَ حِینَ أَبى وَ اسْتَکْبَرَ وَ کانَ مِنَ الْکافِرِینَ وَ الْحِرْصُ وَ هِیَ مَعْصِیَةُ آدَمَ وَ حَوَّاءَ حِینَ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَهُمَا- فَکُلا مِنْ حَیْثُ شِئْتُما وَ لا تَقْرَبا هذِهِ الشَّجَرَةَ فَتَکُونا مِنَ الظَّالِمِینَ (البقرة: ٣٥) فَأَخَذَا مَا لَا حَاجَةَ بِهِمَا إِلَیْهِ فَدَخَلَ ذَلِکَ عَلَى ذُرِّیَّتِهِمَا إِلَى یَوْمِ الْقِیَامَةِ وَ ذَلِکَ أَنَّ أَکْثَرَ مَا یَطْلُبُ ابْنُ آدَمَ مَا لَا حَاجَةَ بِهِ إِلَیْهِ ثُمَّ الْحَسَدُ وَ هِیَ مَعْصِیَةُ ابْنِ آدَمَ حَیْثُ حَسَدَ أَخَاهُ فَقَتَلَهُ فَتَشَعَّبَ مِنْ ذَلِکَ حُبُّ النِّسَاءِ وَ حُبُّ الدُّنْیَا وَ حُبُّ الرِّئَاسَةِ وَ حُبُّ الرَّاحَةِ وَ حُبُّ الْکَلَامِ وَ حُبُّ الْعُلُوِّ وَ الثَّرْوَةِ فَصِرْنَ سَبْعَ خِصَالٍ فَاجْتَمَعْنَ کُلُّهُنَّ فِی حُبِّ الدُّنْیَا فَقَالَ الْأَنْبِیَاءُ وَ الْعُلَمَاءُ بَعْدَ مَعْرِفَةِ ذَلِکَ حُبُّ الدُّنْیَا رَأْسُ کُلِّ خَطِیئَةٍ وَ الدُّنْیَا دُنْیَاءَانِ دُنْیَا بَلَاغٌ وَ دُنْیَا مَلْعُونَةٌ.
از على بن الحسین علیهما السلام پرسیدند، کدام عمل نزد خداى عز و جل بهتر است؟ فرمود: هیچ عملى بعد از معرفت خداى جل و عز و رسولش بهتر از بغض دنیا نیست و براى آن شعبههاى بسیاریست و براى گناهان (نافرمانیهاى خدا) شعبههاى بسیاریست: نخستین نافرمانى که خدا را نمودند تکبر بود و آن نافرمانى شیطان بود، زمانى که سر پیچى و گردنفرازى کرد و از کافران گشت؛ و دیگر حرص است که نافرمانى آدم و حوا بود، زمانى که خداى عز و جل بآنها فرمود: «از هر چه خواهید بخورید ولى باین درخت نزدیک مشوید که از ستمکاران باشید، ٢٥- سوره ٢» پس آدم و حوا چیزى را گرفتند که بدان احتیاج نداشتند و این خصلت تا روز قیامت در ذریه آنها رخنه کرد، از این رو و بیشتر آنچه را آدمیزاد میطلبد بدان احتیاج ندارد؛ و دیگر حسد است که نافرمانى پسر آدم (قابیل) بود، زمانى که به برادرش (هابیل) حسد برد و او را کشت و از این نافرمانیها دوستى زنان و دوستى دنیا و دوستى ریاست و دوستى استراحت و دوستى سخن گفتن و دوستى سرورى و ثروت منشعب گشت و اینها هفت خصلت است که همگى در دوستى دنیا گرد آمدهاند، از این رو پیغمبران و دانشمندان بعد از شناختن این مطلب گفتند: دوستى دنیا سر هر خطا و گناهست و دنیا دو گونه است: دنیاى رساننده و دنیاى ملعون (یعنى دنیائى که انسان را بطاعت و قرب خدا میرساند بقدر کفاف است که آن ممدوح و پسندیده است و دنیائى که بیش از مقدار کفاف و زیادتر از احتیاجست که آن مایه لعنت و دورى از رحمت خداست).
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٢، ص ١٣٠، ح ١١
حقارت دنیا
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (ع) قَالَ: مَرَّ رَسُولُ اللَّهِ ص بِجَدْیٍ أَسَکَ مُلْقًى عَلَى مَزْبَلَةٍ مَیْتاً فَقَالَ لِأَصْحَابِهِ کَمْ یُسَاوِی هَذَا فَقَالُوا لَعَلَّهُ لَوْ کَانَ حَیّاً لَمْ یُسَاوِ دِرْهَماً فَقَالَ النَّبِیُّ ص وَ الَّذِی نَفْسِی بِیَدِهِ لَلدُّنْیَا أَهْوَنُ عَلَى اللَّهِ مِنْ هَذَا الْجَدْیِ عَلَى أَهْلِهِ.
امام صادق علیه السلام فرمود: رسول خدا صلى اللَّه علیه و آله به بزغاله گوش بریدهاى که مرده و در زبالهدان افتاده بود گذر کرد، باصحاب فرمود: این چند مىارزد؟ گفتند: اگر زنده میبود شاید یک درهم ارزش نداشت، پیغمبر صلى اللَّه علیه و آله فرمود: سوگند بآن که جانم در دست اوست که دنیا نزد خدا از این بزغاله نزد أهلش پستتر است.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٢، ص ١٢٩، ح ٩
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَا لِی وَ لِلدُّنْیَا إِنَّمَا مَثَلِی وَ مَثَلُهَا کَمَثَلِ الرَّاکِبِ رُفِعَتْ لَهُ شَجَرَةٌ فِی یَوْمٍ صَائِفٍ فَقَالَ تَحْتَهَا ثُمَّ رَاحَ وَ تَرَکَهَا.
رسول خدا صلى اللَّه علیه و آله فرمود: مرا با دنیا چکار؟ حکایت من و دنیا حکایت سواریست که در روز گرمى درختى برایش بپا شده و او در زیر آن درخت خواب قیلوله (کوتاهى) نموده، سپس کوچ کرده و درخت را واگذاشته است.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٢، ص ١٣٤، ح ١٩
فِی وَصِیَّةِ النَّبِیِّ ص لِعَلِیٍّ ع قَالَ: یَا عَلِیُّ إِنَّ الدُّنْیَا سِجْنُ الْمُؤْمِنِ وَ جَنَّةُ الْکَافِرِ یَا عَلِیُّ أَوْحَى اللَّهُ إِلَى الدُّنْیَا اخْدُمِی مَنْ خَدَمَنِی وَ أَتْعِبِی مَنْ خَدَمَکِ یَا عَلِیُّ إِنَّ الدُّنْیَا لَوْ عَدَلَتْ عِنْدَ اللَّهِ جَنَاحَ بَعُوضَةٍ لَمَا سَقَى الْکَافِرَ مِنْهَا شَرْبَةً مِنْ مَاءٍ یَا عَلِیُّ مَا أَحَدٌ مِنَ الْأَوَّلِینَ وَ الْآخِرِینَ إِلَّا وَ هُوَ یَتَمَنَّى یَوْمَ الْقِیَامَةِ- أَنَّهُ لَمْ یُعْطَ مِنَ الدُّنْیَا إِلَّا قُوتاً.
در وصیت رسول خدا (ص) به امام علی (ع) حضرت فرمودند: ای علی (ع)! همانا دنیا زندان مومن و بهشت کافر است. ای علی (ع)! خدا به دنیا دستور داده خدمت کن به کسی که مرا خدمت کند و سخت بگیر به کسی که تو را خدمت کند. ای علی (ع)! اگر دنیا به اندازه بال مگسی نزد خدا ارزش داشت خداوند کافر را از دنیا (حتى) به اندازه جرعه آبى بهره‌مند نمى‌کرد. ای علی (ع)! هیچ کس از ما، از پیشینیان و پسینیان نیست مگر آن که در روز قیامت آرزو مى کند کاش از دنیا بیش از قوتش (خوراک مورد نیازش) به او داده نمى شد.
وسائل الشیعة، ج ١٦، ص ١٧، ح ٢٠٨٤٦
قَالَ أَبُو الْحَسَنِ الْأَوَّلُ مُوسَى بْنُ جَعْفَرٍ ع اشْتَدَّتْ مَئُونَةُ الدُّنْیَا وَ مَئُونَةُ الْآخِرَةِ أَمَّا مَئُونَةُ الدُّنْیَا فَإِنَّکَ لَا تَمُدُّ یَدَکَ إِلَى شَیْءٍ مِنْهَا إِلَّا وَجَدْتَ فَاجِراً قَدْ سَبَقَکَ إِلَیْهِ وَ أَمَّا مَئُونَةُ الْآخِرَةِ فَإِنَّکَ لَا تَجِدُ إِخْوَاناً یُعِینُونَکَ عَلَیْهَا.
امام کاظم (ع) فرمودند: تأمین هزینه دنیا و آخرت هر دو سخت باشد، اما به چیزى از هزینه دنیا دست نمى‌برى مگر آنکه مى‌بینى تبهکارى پیش از تو بدان دست برده است و در تأمین هزینه آخرت هم که برادری نیابى تا در جمع آورى آن به تو کمک رساند.
وسائل الشیعة، ج ١٧، ص ٧٧، ح ٢٢٠٢٨
عَنْ أَبِی ذَرٍّ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص یَا أَبَا ذَرٍّ الدُّنْیَا مَلْعُونَةٌ مَلْعُونٌ مَا فِیهَا إِلَّا مَنِ ابْتَغَى بِهِ وَجْهَ اللَّهِ وَ مَا مِنْ شَیْءٍ أَبْغَضَ إِلَى اللَّهِ تَعَالَى مِنَ الدُّنْیَا خَلَقَهَا ثُمَّ أَعْرَضَ عَنْهَا فَلَمْ یَنْظُرْ إِلَیْهَا وَ لَا یَنْظُرُ إِلَیْهَا حَتَّى تَقُومَ السَّاعَةُ وَ مَا مِنْ شَیْءٍ أَحَبَّ إِلَى اللَّهِ تَعَالَى مِنَ الْإِیمَانِ بِهِ وَ تَرْکِ مَا أَمَرَ بِتَرْکِهِ یَا أَبَا ذَرٍّ إِنَّ اللَّهَ تَعَالَى أَوْحَى إِلَى أَخِی عِیسَى یَا عِیسَى لَا تُحِبَّ الدُّنْیَا فَإِنِّی لَسْتُ أُحِبُّهَا وَ أَحِبَّ الْآخِرَةَ فَإِنَّمَا هِیَ دَارُ الْمَعَادِ.
رسول خدا (ص) فرمودند: اى ابا ذر! دنیا و آنچه در آن است ملعون است؛ مگر آنچه را که به وسیله آن رضاى خدا به دست آید و نزد خدا هیچ چیز دشمنتر از دنیا نمىباشد، چون آن را آفرید و از آن روى گردانید و به آن نظر و توجهى نفرمود و تا قیامت نیز نخواهد کرد و هیچ چیز نزد خدا از ایمان به او و ترک چیزهایى را که ترک آن را خواسته است محبوب تر نمىباشد. یا ابا ذر! خداوند متعال به برادرم عیسى وحى کرد: یا عیسى! دنیا را دوست مدار که من آن را دوست ندارم و دل به آخرت ببند که خانه بازگشت تو است.
مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج ١٢، ص ٣٩، ح ١٣٤٥٦
قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص: الدُّنْیَا مَلْعُونَةٌ مَلْعُونٌ مَنْ فِیهَا مَلْعُونٌ مَنْ طَلَبَهَا وَ أَحَبَّهَا وَ نَصَبَ لَهَا وَ تَصْدِیقُ ذَلِکَ فِی کِتَابِ اللَّهِ کُلُّ مَنْ عَلَیْها فانٍ وَ یَبْقى وَجْهُ رَبِّکَ ذُو الْجَلالِ وَ الْإِکْرامِ (الرحمن ٥٥: ٢٦ و ٢٧) وَ قَوْلِهِ کُلُّ شَیْءٍ هالِکٌ إِلَّا وَجْهَهُ (القصص ٢٨: ٨٨).
رسول خدا (ص) فرمودند: دنیا ملعون است، ملعون است آنکه در آن است و ملعون است کسی که آن را طلب کند و آن را دوست داشته باشد و آن را برپا کند و تصدیق این کلام در کتاب خدا آیات «هرچیزی در آن فانی است و تنها وجه بروردگار صاحب جلال و کرامت باقی است» و گفتار «هر چیزی هلاک است مگر وجه خدا»
مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج ١٢، ص ٣٨، ح ١٣٤٥٣
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: أَعْظَمُ الْخَطَایَا حُبُّ الدُّنْیَا.
امام علی (ع) فرمودند: بزرگترین خطاها محبت دنیاست.
مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج ١٢، ص ٤٠، ح ١٣٤٦٣
عَنِ النَّبِیِّ ص قَالَ: فِرُّوا مِنْ فُضُولِ الدُّنْیَا کَمَا تَفِرُّونَ مِنَ الْحَرَامِ وَ هَوِّنُوا عَلَى أَنْفُسِکُمُ الدُّنْیَا کَمَا تُهَوِّنُونَ الْجِیفَةَ وَ تُوبُوا إِلَى اللَّهِ مِنْ فُضُولِ الدُّنْیَا وَ سَیِّئَاتِ أَعْمَالِکُمْ تَنْجُوا مِنْ شِدَّةِ الْعَذَابِ.
رسول خدا (ص) فرمودند: از زیادیهاى دنیا (آنچه بیش از نیاز شماست) بگریزید همچنان که از حرام مى گریزید و دنیا را کم اهمیت بدانید همچنان که مردار را و از زیادیهاى دنیا و کردارهاى ناپسندتان به درگاه خدا توبه کنید تا از عذاب سخت رهایى یابید.
مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج ١٢، ص ٥٤، ح ١٣٤٩٦
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: فِی کِتَابِهِ إِلَى عُثْمَانَ بْنِ حُنَیْفٍ أَلَا وَ إِنَّ لِکُلِّ مَأْمُومٍ إِمَاماً یَقْتَدِی بِهِ وَ یَسْتَضِیءُ بِنُورِ عِلْمِهِ أَلَا وَ إِنَّ إِمَامَکُمْ قَدِ اکْتَفَى مِنْ دُنْیَاهُ بِطِمْرَیْهِ وَ مِنْ طَعْمِهِ بِقُرْصَیْهِ أَلَا وَ إِنَّکُمْ لَا تَقْدِرُونَ عَلَى ذَلِکَ وَ لَکِنْ أَعِینُونِی بِوَرَعٍ وَ اجْتِهَادٍ وَ عِفَّةٍ وَ سَدَادٍ الْخَبَرَ.
امام علی (ع) فرمودند: معلومت باد که هر مأمومی را امامی است که به او اقتدا می‌کند و از نور علمش بهره میگیرد. آگاه باش امام شما از تمام دنیایش به دو جامه کهنه و از خوراکش به دو قرص نان قناعت نموده. معلومتان باد که شما تن دادن به چنین روشی را قدرت ندارید، ولی مرا با ورع و کوشش در عبادت و پاکدامنی و درستی یاری کنید.
مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج ١٢، ص ٥٤، ح ١٣٤٩٧
فِی خَبَرِ الشَّیْخِ الشَّامِیِّ أَنَّهُ سَأَلَ أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ ع أَیُّ ذُلٍّ أَذَلُّ قَالَ الْحِرْصُ عَلَى الدُّنْیَا
شیخ شامی سوال کرد از امام علی (ع) که پستترین پستیها کدام است؟ فرمودند: حرص به دنیا.
مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج ١٢، ص ٥٩، ح ١٣٥٠٤
قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص): یَا أَبَا ذَرٍّ وَ الَّذِی نَفْسُ مُحَمَّدٍ بِیَدِهِ لَوْ أَنَّ الدُّنْیَا کَانَتْ تَعْدِلُ عِنْدَ اللَّهِ جَنَاحَ بَعُوضَةٍ مَا سَقَى الْفَاجِرَ مِنْهَا شَرْبَةً مِنْ مَاءٍ
رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله فرمودند: ای اباذر! قسم به آن که جانم به دست اوست، اگر دنیا به قدر بال مگسی نزد خدا قیمت داشت به کافری، شربت آب گوارایی نمی داد.
مجموعه ورام، جلد ٢، صفحه ٥١
قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص): یَا أَبَا ذَرٍّ إِنَّ الدُّنْیَا مَلْعُونَةٌ مَلْعُونٌ مَا فِیهَا إِلَّا مَا ابْتُغِیَ بِهِ وَجْهُ اللَّهِ
رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله فرمودند: ای اباذر! دنیا و آنچه در آن است ملعون خداست؛ مگر آنچه را که به وسیله آن رضای خدا به دست آید و برای خدا باشد.
مجموعه ورام، جلد ٢، صفحه ٥١
قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص): یَا أَبَا ذَرٍّ مَا مِنْ شَیْءٍ أَبْغَضَ إِلَى اللَّهِ مِنَ الدُّنْیَا خَلَقَهَا ثُمَّ أَعْرَضَ عَنْهَا وَ لَمْ یَنْظُرْ إِلَیْهَا وَ لَا یَنْظُرُ إِلَیْهَا حَتَّى تَقُومَ السَّاعَةُ وَ مَا مِنْ شَیْءٍ أَحَبَّ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ إِیمَانٍ بِهِ وَ تَرْکِ مَا أَمَرَ أَنْ یُتْرَکَ
رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله فرمودند: ای اباذر! نزد خدا هیچ چیز دشمن تر از دنیا نمی باشد، چون آن را آفرید و از آن روی گردانید و به آن نظر و توجهی نفرمود و تا قیامت نیز نخواهد کرد و هیچ چیز نزد خدا از ایمان و ترک چیزهایی را که ترک آن را خواسته است محبوب تر نمی باشد.
مجموعه ورام، جلد ٢، صفحه ٥١
قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص): یَا أَبَا ذَرٍّ إِنَّ اللَّهَ جَلَّ ثَنَاؤُهُ أَوْحَى إِلَى أَخِی عِیسَى ع یَا عِیسَى لَا تُحِبَّ الدُّنْیَا فَإِنِّی لَسْتُ أُحِبُّهَا وَ أَحِبَّ الْآخِرَةَ فَإِنَّهَا هِیَ دَارُ الْمَعَادِ
رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله فرمودند: ای ابوذر! خداوند متعال به برادرم عیسی وحی کرد: یا عیسی! دنیا را دوست مدار که من آن را دوست ندارم و دل به آخرت ببند که خانه بازگشت تو است (و ابدی می باشد).
مجموعه ورام، جلد ٢، صفحه ٥١
قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص): یَا أَبَا ذَرٍّ إِنَّ جَبْرَئِیلَ ع أَتَانِی بِخَزَائِنِ الدُّنْیَا عَلَى بَغْلَةٍ شَهْبَاءَ فَقَالَ لِی یَا مُحَمَّدُ هَذِهِ خَزَائِنُ الدُّنْیَا وَ لَا یَنْقُصُکَ مِنْ حَظِّکَ عِنْدَ رَبِّکَ قَالَ فَقُلْتُ حَبِیبِی جَبْرَئِیلُ لَا حَاجَةَ لِی فِیهَا إِذَا جُعْتُ سَأَلْتُ رَبِّی وَ إِذَا شَبِعْتُ شَکَرْتُهُ
رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله فرمودند: ای ابوذر! جبرئیل همه گنجینه های دنیا را بر پشت استری برای من آورد و به من گفت: که این خزینه های دنیا است و قبول آن از ثواب و مقام تو در نزد خداوند نخواهد کاست. گفتم: حبیب من جبرئیل! من به اینها نیازی ندارم که چون سیر باشم خدا را شکر می گویم و چون گرسنه شوم از او غذا می طلبم.
مجموعه ورام، جلد ٢، صفحه ٥١
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: یَسِیرُ الدِّینِ خَیْرٌ مِنْ کَثِیرِ الدُّنْیَا.
امام على علیه السّلام فرمودند: دین کم بهتر از دنیای بسیار است.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ٨٥، ح ١٣٨٧
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: لَمْ یَصْفُ اللَّهُ سُبْحَانَهُ الدُّنْیَا لِأَوْلِیَائِهِ وَ لَمْ یَضُنَّ بِهَا عَلَى أَعْدَائِهِ.
امام على علیه السّلام فرمودند: خداوند دنیا را براى دوستان خود صاف (و گوارا) نگردانیده و به آن بر دشمنان خود بخل نورزیده است.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ٩٩، ح ١٧١٢
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: بِتَقْدِیرِ أَقْسَامِ اللَّهِ لِلْعِبَادِ قَامَ وَزْنُ الْعَالَمِ وَ تَمَّتْ هَذِهِ الدُّنْیَا لِأَهْلِهَا.
امام على علیه السّلام فرمودند: با تقدیر (اندازه قرار دادن) قسمتهاى خدا براى بندگان است که جهان روى پاى خود ایستاده و این دنیا براى اهل آن تمام می شود.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ١٠٢، ح ١٨٠١
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: قَدْ أَمَرَّ مِنَ الدُّنْیَا مَا کَانَ حُلْواً وَ کَدَرَ مِنْهَا مَا کَانَ صَفْواً.
امام على علیه السّلام فرمودند: آنچه از دنیا شیرین بوده به تلخى گراییده و آنچه صاف و زلال بوده تیرگى یافته است
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ١٢٣، ح ٢١٤٣
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: الدُّنْیَا دَارُ الْغُرَبَاءِ وَ مَوْطِنُ الْأَشْقِیَاءِ.
امام على علیه السّلام فرمودند: دنیا، خانه غریبان است و سرزمین بدکاران است.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ١٢٧، ح ٢١٥٣
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: إِنَّ الدُّنْیَا دَارُ فَجَائِعٍ مَنْ عُوجِلَ فِیهَا فُجِعَ بِنَفْسِهِ وَ مَنْ أُمْهِلَ فِیهَا فُجِعَ بِأَحِبَّتِهِ.
امام على علیه السّلام فرمودند: بدرستى که دنیا خانه مصیبتهاست، هر که در کار او تعجیل شود مصیبت به نفس او مى رسد مى میرد و به هر که در آن مهلت داده شود به مصیبت دوستانش مبتلا شود.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ١٢٧، ح ٢١٥٥
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: مَنْ عَتَبَ عَلَى الدَّهْرِ طَالَ مَعْتَبُهُ.
امام على علیه السّلام فرمودند: هر که روزگار را سرزنش کند، سرزنش او طولانى شود.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ١٢٩، ح ٢٢٠٤
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: الدِّینُ یُجِلُّ [الدِّینُ یُحِلُ] الدُّنْیَا تُذِلُّ.
امام على علیه السّلام فرمودند: دین، بزرگ مى کند و دنیا، خوار مى گرداند.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ١٣٠، ح ٢٢١٧
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: إِنَّ بَطْنَ الْأَرْضِ مَیِّتٌ وَ ظَهْرَهُ سَقِیمٌ.
امام على علیه السّلام فرمودند: بدرستى که دل زمین مرده و پشت او بیمار است.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ١٣١، ح ٢٢٤٤
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: کَمْ مِنْ بَانٍ مَا لَا یَسْکُنُهُ.
امام على علیه السّلام فرمودند: چه ساختمانهایى که در آن هیچگاه نیارامیدند.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ١٣٣، ح ٢٣٠١
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: مَا خَیْرُ دَارٍ تَنْقُضُ نَقْضَ الْبِنَاءِ وَ عُمُرٍ یَفْنَى فَنَاءَ الزَّادِ.
امام على علیه السّلام فرمودند: چیست خیر و خوبى سرایى که چون عمارت ویران مى شود و عمرى که چون توشه نابود مى شود؟
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ١٣٣، ح ٢٣٠٦
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: کُلُّ فَانٍ یَسِیرٌ.
امام على علیه السّلام فرمودند: هر چیز نابود شدنى، اندک و بى ارزش است.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ١٣٤، ح ٢٣١٢
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: أَعْظَمُ الْخَطَایَا حُبُّ الدُّنْیَا.
امام على علیه السّلام فرمودند: دنیا دوستى، بزرگترین گناه است.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ١٤٠، ح ٢٤٦١
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: لَا یَجْتَمِعُ حُبُّ الْمَالِ وَ الثَّنَاءُ.
امام على علیه السّلام فرمودند: دوستى مال و ستایش مردم جمع نمى شوند.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ١٤٢، ح ٢٥٢٨
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: الْکَمَالُ فِی الدُّنْیَا مَفْقُودٌ.
امام على علیه السّلام فرمودند: کمال، در دنیا گم شده است.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ١٤٢، ح ٢٥٣١
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: أَلَا حُرٌّ یَدَعُ هَذِهِ اللُّمَاظَةَ لِأَهْلِهَا.
امام على علیه السّلام فرمودند: آیا آزاد مردى نیست این که این غذاى مانده در دهن دنیا را به اهلش واگذارد؟
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ١٤٢، ح ٢٥٤٨
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: إِنَّ مِنْ هَوَانِ الدُّنْیَا عَلَى اللَّهِ أَنْ لَا یُعْصَى إِلَّا فِیهَا وَ لَا یُنَالُ مَا عِنْدَهُ إِلَّا بِتَرْکِهَا.
امام على علیه السّلام فرمودند: همانا از پستى دنیا در پیشگاه خداوند است این که جز در آن نافرمانى خداوند نمى شود و بنده به آنچه در پیش خداوند است نمى رسد مگر آنگاه که دنیا را رها کند.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ١٤٢، ح ٢٥٥٠
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: إِنَّمَا حَظُّ أَحَدِکُمْ مِنَ الْأَرْضِ ذَاتِ الطُّولِ وَ الْعَرْضِ قِیدُ قَدِّهِ مُتَعَفِّراً عَلَى خَدِّهِ.
امام على علیه السّلام فرمودند: نیست بهره احدى از شما از دنیا با آن عرض و طول، مگر به اندازه قد شما، در حالى که به گونه خود به خاک غلطیده باشد یعنى به اندازه قبر.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ١٤٣، ح ٢٥٥٣
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: إِنَّ دُنْیَاکُمْ هَذِهِ لَأَهْوَنُ فِی عَیْنِی مِنْ عُرَاقِ [عَرْقِ] خِنْزِیرٍ فِی یَدِ مَجْذُومٍ وَ أَحْقَرُ مِنْ وَرَقَةٍ فِی جَرَادَةٍ [فِی فَمِ جَرَادَةٍ] مَا لِعَلِیٍّ وَ نَعِیمٍ یَفْنَى وَ لَذَّةٍ لَا تَبْقَى.
امام على علیه السّلام فرمودند: همانا دنیاى شما در چشم من، از استخوان لیسیده خوکى که در دست آدم جذام باشد پست تر است و کوچکتر است از برگى که در دهان ملخى باشد، على براى چه مى خواهد نعمتى را که نابود مى شود و لذّتى را که باقى نمى ماند.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ١٤٢، ح ٢٥٥٢
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: مَنْ کَانَتْ هِمَّتُهُ مَا یَدْخُلُ بَطْنَهُ کَانَتْ قِیمَتُهُ مَا یَخْرُجُ مِنْهُ.
امام على علیه السّلام فرمودند: کسى که همّت او شکمبارگى است ارزش او به اندازه چیزى است که از شکم خارج مى شود.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ١٤٣، ح ٢٥٧٧
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: مِنْ هَوَانِ الدُّنْیَا عَلَى اللَّهِ أَنْ لَا یُعْصَى إِلَّا فِیهَا.
امام على علیه السّلام فرمودند: از پستى دنیا در پیشگاه خداوند همین بس که جز در آن، نافرمانى او نمى شود.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ١٤٣، ح ٢٥٧٨
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: إِنَّکَ لَنْ تَلْقَى اللَّهَ سُبْحَانَهُ بِعَمَلٍ أَضَرَّ عَلَیْکَ مِنْ حُبِّ الدُّنْیَا.
امام على علیه السّلام فرمودند: همانا هرگز خداوند را دیدار ننمایى به عملى که زیانبارتر از دوستى دنیا باشد.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ١٥٨، ح ٢٩٩٨
اهمیت دنیا
عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: إِنِّی لَأُبْغِضُ الرَّجُلَ أَوْ أُبْغِضُ لِلرَّجُلِ أَنْ یَکُونَ کَسْلَاناً [کَسْلَانَ] عَنْ أَمْرِ دُنْیَاهُ وَ مَنْ کَسِلَ عَنْ أَمْرِ دُنْیَاهُ فَهُوَ عَنْ أَمْرِ آخِرَتِهِ أَکْسَلُ.
امام باقر (ع) فرمودند: من مردی را که در کار دنیایش تنبل باشد مبغوض میدارم و کسی که در کار دنیا تنبل باشد در کار آخرتش تنبل تر است.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٥، ص ٨٥، ح ٤
عَنْ أَبِی الْحَسَنِ مُوسَى ع قَالَ: قَالَ أَبِی لِبَعْضِ وُلْدِهِ إِیَّاکَ وَ الْکَسَلَ وَ الضَّجَرَ فَإِنَّهُمَا یَمْنَعَانِکَ مِنْ حَظِّکَ مِنَ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ.
امام کاظم (ع) فرمودند: از تنبلی و بی حوصلگی بپرهیز زیرا که این دو خصلت تو را از بهره دنیا و آخرت باز می دارند
وسائل الشیعة، ج ١٧، ص ٥٩، ح ٢١٩٧٧
قَالَ الصَّادِقُ (ع): لَیْسَ مِنَّا مَنْ تَرَکَ دُنْیَاهُ لآِخِرَتِهِ وَ لَا آخِرَتَهُ لِدُنْیَاهُ.
امام صادق (ع) فرمودند: از ما نیست کسى که دنیاىش را به خاطر آخرتش ترک کند و همچنین کسى که آخرتش خود را به خاطر دنیایش ترک کند.
وسائل الشیعة، ج ١٧، ص ٧٦، ح ٢٢٠٢٥
رُوِیَ عَنِ الْعَالِمِ ع أَنَّهُ قَالَ: اعْمَلْ لِدُنْیَاکَ کَأَنَّکَ تَعِیشُ أَبَداً وَ اعْمَلْ لآِخِرَتِکَ کَأَنَّکَ تَمُوتُ غَداً.
امام علی (ع) فرمودند: چنان برای دنیایت تلاش کن که گویا همیشه زنده ای و چنان برای آخرتت تلاش کن که گویا فردا می میری.
وسائل الشیعة، ج ١٧، ص ٧٦، ح ٢٢٠٢٦
عَنْ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع أَنَّهُ قَالَ: صُنْ دِینَکَ بِدُنْیَاکَ تَرْبَحْهُمَا وَ لَا تَصُنْ دُنْیَاکَ بِدِینِکَ فَتَخْسَرَهُمَا.
امام علی (ع) فرمودند: دین خود را با دنیا محافظت نما تا از هر دو بهره برى ولى دنیاى خود با دین نگهدارى مکن که از هر دو زیان بینى.
مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج ١٢، ص ٦، ح ١٣٣٥٦
عَنْ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع أَنَّهُ قَالَ: صُنِ الدِّیْنَ بِالدُّنْیَا یُنْجِکَ وَ لَا تَصُنِ الدُّنْیَا بِالدِّیْنِ فَتُرْدِیَکَ.
امام علی (ع) فرمودند: دین خود را با دنیا محافظت نما تا تو را رستگار نماید ولى دنیاى خود با دین نگهدارى مکن که تو را هلاک کند.
مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج ١٢، ص ٦، ح ١٣٣٥٦
عَنْ أَبِی ذَرٍّ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص یَا أَبَا ذَرٍّ الدُّنْیَا مَلْعُونَةٌ مَلْعُونٌ مَا فِیهَا إِلَّا مَنِ ابْتَغَى بِهِ وَجْهَ اللَّهِ وَ مَا مِنْ شَیْءٍ أَبْغَضَ إِلَى اللَّهِ تَعَالَى مِنَ الدُّنْیَا خَلَقَهَا ثُمَّ أَعْرَضَ عَنْهَا فَلَمْ یَنْظُرْ إِلَیْهَا وَ لَا یَنْظُرُ إِلَیْهَا حَتَّى تَقُومَ السَّاعَةُ وَ مَا مِنْ شَیْءٍ أَحَبَّ إِلَى اللَّهِ تَعَالَى مِنَ الْإِیمَانِ بِهِ وَ تَرْکِ مَا أَمَرَ بِتَرْکِهِ یَا أَبَا ذَرٍّ إِنَّ اللَّهَ تَعَالَى أَوْحَى إِلَى أَخِی عِیسَى یَا عِیسَى لَا تُحِبَّ الدُّنْیَا فَإِنِّی لَسْتُ أُحِبُّهَا وَ أَحِبَّ الْآخِرَةَ فَإِنَّمَا هِیَ دَارُ الْمَعَادِ.
رسول خدا (ص) فرمودند: اى ابا ذر! دنیا و آنچه در آن است ملعون است؛ مگر آنچه را که به وسیله آن رضاى خدا به دست آید و نزد خدا هیچ چیز دشمنتر از دنیا نمىباشد، چون آن را آفرید و از آن روى گردانید و به آن نظر و توجهى نفرمود و تا قیامت نیز نخواهد کرد و هیچ چیز نزد خدا از ایمان به او و ترک چیزهایى را که ترک آن را خواسته است محبوب تر نمىباشد. یا ابا ذر! خداوند متعال به برادرم عیسى وحى کرد: یا عیسى! دنیا را دوست مدار که من آن را دوست ندارم و دل به آخرت ببند که خانه بازگشت تو است.
مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج ١٢، ص ٣٩، ح ١٣٤٥٦
عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع أَنَّهُ کَانَ یَقُولُ: نِعْمَ الدُّنْیَا عَلَى الْآخِرَةِ.
امام باقر (ع) فرمودند: خوب کمک کاری است دنیا برای آخرت.
مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج ١٣، ص ٥٨، ح ١٤٧٤٣
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: أَعْمَالُ الْعِبَادِ فِی الدُّنْیَا نُصْبُ أَعْیُنِهِمْ فِی الْآخِرَةِ.
امام على علیه السّلام فرمودند: کردار بندگان در دنیا، در برابر چشمان آنها در آخرت نگاه داشته مى شود.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ١٥٦، ح ٢٩٥٥
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: الْخَوْفُ مِنَ اللَّهِ فِی الدُّنْیَا یُؤْمِنُ الْخَوْفَ فِی الْآخِرَةِ مِنْهُ.
امام على علیه السّلام فرمودند: ترس از خدا در دنیا، از ترس در آخرت از او ایمن مى گرداند.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ١٩١، ح ٣٦٩٦
اندازه کفایت دنیا
قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَنْ أَصْبَحَ مُعَافًى فِی جَسَدِهِ آمِناً فِی سَرْبِهِ عِنْدَهُ قُوتُ یَوْمِهِ فَکَأَنَّمَا خِیرَتْ لَهُ الدُّنْیَا یَا ابْنَ جُعْشُمٍ یَکْفِیکَ مِنْهَا مَا سَدَّ جَوْعَتَکَ وَ وَارَى عَوْرَتَکَ فَإِنْ یَکُنْ بَیْتٌ یَکُنُّکَ فَذَاکَ وَ إِنْ یَکُنْ دَابَّةٌ تَرْکَبُهَا فَبَخْ بَخْ وَ إِلَّا فَالْخُبْزُ وَ مَاءُ الْجَرَّةِ وَ مَا بَعْدَ ذَلِکَ حِسَابٌ عَلَیْکَ أَوْ عَذَابٌ.
رسول خدا (ص) فرمودند: کسى بامداد کند با بدن سالم، ایمن باشد در خانه‌اش، روزى یک روزش را هم داشته باشد گویا تمام دنیا برایش فراهم گشته. اى پسر جعشم! بس است تو را از دنیا آنچه که جلو گرسنگى ترا میگیرد و عورت ترا میپوشاند پس اگر تو را خانه‌اى باشد که نهان شوى همان کافیست و اگر چهار پائى دارى که سوار شوى به به! وگرنه نان و آب باران و پس از اینها حساب است بر تو یا عذاب.
وسائل الشیعة، ج ١٦، ص ١٨، ح ٢٠٨٤٩
فِی نَهْجِ الْبَلَاغَةِ عَنْ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع أَنَّهُ قَالَ: یَا ابْنَ آدَمَ مَا کَسَبْتَ فَوْقَ قُوتِکَ فَأَنْتَ فِیهِ خَازِنٌ لِغَیْرِکَ.
امام علی (ع) فرمودند: اى پسر آدم آنچه زیاده از روزى خویش بدست آوردى تو در آن براى دیگرى خزانه دار هستى.
وسائل الشیعة، ج ١٦، ص ١٩، ح ٢٠٨٥٠
عَنْ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع قَالَ: کُلُّ مُقْتَصَرٍ عَلَیْهِ کَافٍ.
امام علی (ع) فرمودند: هر چه بدان اکتفا توان کرد، همان کافى است.
وسائل الشیعة، ج ١٦، ص ١٩، ح ٢٠٨٥١
عَنْ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع قَالَ: الزُّهْدُ بَیْنَ کَلِمَتَیْنِ مِنَ الْقُرْآنِ- قَالَ اللَّهُ تَعَالَى لِکَیْلا تَأْسَوْا عَلى ما فاتَکُمْ وَ لا تَفْرَحُوا بِما آتاکُمْ (الحدید - ٢٣) وَ مَنْ لَمْ یَأْسَ عَلَى الْمَاضِی وَ لَمْ یَفْرَحْ بِالْآتِی فَقَدِ اسْتَکْمَلَ الزُّهْدَ بِطَرَفَیْهِ.
امام علی (ع) فرمودند: تمام زهد، در دو جمله از قرآن [گرد آمده] است. خداوند سبحان فرموده است تا بر آنچه از دست شما رفته، افسوس نخورید و براى آنچه به شما داده است، شادمان نشوید. کسى که بر گذشته افسوس نخورد و براى آنچه به دستش مى رسد، شاد نشود، هر دو جانب زهد (زهد کامل) را گرفته است.
وسائل الشیعة، ج ١٦، ص ١٩، ح ٢٠٨٥٢
عَنْ حَفْصِ بْنِ غِیَاثٍ قَالَ: قَالَ لِی أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع یَا حَفْصُ- (وَ اللَّهِ مَا أَنْزَلْتُ) الدُّنْیَا مِنْ نَفْسِی إِلَّا بِمَنْزِلَةِ الْمَیْتَةِ إِذَا اضْطُرِرْتُ إِلَیْهَا أَکَلْتُ مِنْهَا الْخَبَرَ.
امام صادق (ع) فرمودند: اى حفص! (قسم به خدا که) دنیا در نظر من چونان مردار است که هرگاه ناچار شدم، از آن مى خورم.
مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج ١٢، ص ٥٣، ح ١٣٤٩٣
عَنِ النَّبِیِّ ص قَالَ: فِرُّوا مِنْ فُضُولِ الدُّنْیَا کَمَا تَفِرُّونَ مِنَ الْحَرَامِ وَ هَوِّنُوا عَلَى أَنْفُسِکُمُ الدُّنْیَا کَمَا تُهَوِّنُونَ الْجِیفَةَ وَ تُوبُوا إِلَى اللَّهِ مِنْ فُضُولِ الدُّنْیَا وَ سَیِّئَاتِ أَعْمَالِکُمْ تَنْجُوا مِنْ شِدَّةِ الْعَذَابِ.
رسول خدا (ص) فرمودند: از زیادیهاى دنیا (آنچه بیش از نیاز شماست) بگریزید همچنان که از حرام مى گریزید و دنیا را کم اهمیت بدانید همچنان که مردار را و از زیادیهاى دنیا و کردارهاى ناپسندتان به درگاه خدا توبه کنید تا از عذاب سخت رهایى یابید.
مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج ١٢، ص ٥٤، ح ١٣٤٩٦
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: یَسِیرُ الدُّنْیَا خَیْرٌ مِنْ کَثِیرِهَا وَ بُلْغَتُهَا أَجْدَرُ مِنْ هَلَکَتِهَا.
امام على علیه السّلام فرمودند: کم دنیا بهتر از بسیار آن است؛ و به مقدار کفایت آن، بهتر از اندازه اى است که به هلاکت اندازد.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ٣٦٦، ح ٨٢٦١
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: یَسِیرُ الدُّنْیَا یَکْفِی وَ کَثِیرُهَا یُرْدِی.
امام على علیه السّلام فرمودند: کم دنیا، کفایت مى کند و بسیار آن هلاک مى گرداند.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ٣٦٨، ح ٨٣٢٦
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: زِیَادَةُ الدُّنْیَا تُفْسِدُ الْآخِرَةَ.
امام على علیه السّلام فرمودند: دنیای بسیار آخرت را تباه می کند.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ٣٧٠، ح ٨٣٧٢
اهمیت کنار گذاشتن دنیا
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (ع) قَالَ: إِذَا أَرَادَ اللَّهُ بِعَبْدٍ خَیْراً زَهَّدَهُ فِی الدُّنْیَا وَ فَقَّهَهُ فِی الدِّینِ وَ بَصَّرَهُ عُیُوبَهَا وَ مَنْ أُوتِیَهُنَّ فَقَدْ أُوتِیَ خَیْرَ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ وَ قَالَ لَمْ یَطْلُبْ أَحَدٌ الْحَقَّ بِبَابٍ أَفْضَلَ مِنَ الزُّهْدِ فِی الدُّنْیَا وَ هُوَ ضِدٌّ لِمَا طَلَبَ أَعْدَاءُ الْحَقِّ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ مِمَّا ذَا قَالَ مِنَ الرَّغْبَةِ فِیهَا وَ قَالَ أَ لَا مِنْ صَبَّارٍ کَرِیمٍ فَإِنَّمَا هِیَ أَیَّامٌ قَلَائِلُ أَلَا إِنَّهُ حَرَامٌ عَلَیْکُمْ أَنْ تَجِدُوا طَعْمَ الْإِیمَانِ حَتَّى تَزْهَدُوا فِی الدُّنْیَا.
امام صادق علیه السلام فرمود: چون خدا خیر بندهئى را خواهد، او را نسبت بدنیا بىرغبت و نسبت بدین دانشمند کند؛ و بعیوب دنیا بینایش سازد و بهر که این خصلتها داده شود، خیر دنیا و آخرت داده شده و فرمود: هیچ کس حق را در راهى بهتر از زهد دنیا نجسته است و آن ضد مطلوب دشمنان حق است. راوى گوید عرضکردم قربانت، آنها از چه راه میجویند؟ فرمود: از رغبت بدنیا؛ و فرمود آیا شخص پر صبر کریمى نیست؟ همانا دنیا چند روز اندک است، همانا حرامست بر شما که مزه ایمان چشید جز آنکه نسبت بدنیا بىرغبت شوید.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٢، ص ١٣٠، ح ١٠
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (ع) قَالَ: مَا أَعْجَبَ رَسُولَ اللَّهِ ص شَیْءٌ مِنَ الدُّنْیَا إِلَّا أَنْ یَکُونَ فِیهَا جَائِعاً خَائِفاً.
امام صادق علیه السلام فرمود: رسول خدا صلى اللَّه علیه و آله را جز گرسنگى و خوف، چیزى از دنیا مسرور نمیساخت و خوشش نمىآورد.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٢، ص ١٢٩، ح ٧
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (ع) قَالَ: إِنَّ الْقَلْبَ إِذَا صَفَا ضَاقَتْ بِهِ الْأَرْضُ حَتَّى یَسْمُوَ.
امام صادق علیه السلام فرمود: زمانى که دل صفا پیدا کند، زمین برایش تنگ شود. تا آنجا که پرواز کند.
عَنِ الزُّهْرِیِّ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمِ بْنِ شِهَابٍ قَالَ: سُئِلَ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ ع أَیُّ الْأَعْمَالِ أَفْضَلُ عِنْدَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَقَالَ مَا مِنْ عَمَلٍ بَعْدَ مَعْرِفَةِ اللَّهِ جَلَّ وَ عَزَّ وَ مَعْرِفَةِ رَسُولِهِ ص أَفْضَلَ مِنْ بُغْضِ الدُّنْیَا وَ إِنَّ لِذَلِکَ لَشُعَباً کَثِیرَةً وَ لِلْمَعَاصِی شُعَباً فَأَوَّلُ مَا عُصِیَ اللَّهُ بِهِ الْکِبْرُ وَ هِیَ مَعْصِیَةُ إِبْلِیسَ حِینَ أَبى وَ اسْتَکْبَرَ وَ کانَ مِنَ الْکافِرِینَ وَ الْحِرْصُ وَ هِیَ مَعْصِیَةُ آدَمَ وَ حَوَّاءَ حِینَ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَهُمَا- فَکُلا مِنْ حَیْثُ شِئْتُما وَ لا تَقْرَبا هذِهِ الشَّجَرَةَ فَتَکُونا مِنَ الظَّالِمِینَ (البقرة: ٣٥) فَأَخَذَا مَا لَا حَاجَةَ بِهِمَا إِلَیْهِ فَدَخَلَ ذَلِکَ عَلَى ذُرِّیَّتِهِمَا إِلَى یَوْمِ الْقِیَامَةِ وَ ذَلِکَ أَنَّ أَکْثَرَ مَا یَطْلُبُ ابْنُ آدَمَ مَا لَا حَاجَةَ بِهِ إِلَیْهِ ثُمَّ الْحَسَدُ وَ هِیَ مَعْصِیَةُ ابْنِ آدَمَ حَیْثُ حَسَدَ أَخَاهُ فَقَتَلَهُ فَتَشَعَّبَ مِنْ ذَلِکَ حُبُّ النِّسَاءِ وَ حُبُّ الدُّنْیَا وَ حُبُّ الرِّئَاسَةِ وَ حُبُّ الرَّاحَةِ وَ حُبُّ الْکَلَامِ وَ حُبُّ الْعُلُوِّ وَ الثَّرْوَةِ فَصِرْنَ سَبْعَ خِصَالٍ فَاجْتَمَعْنَ کُلُّهُنَّ فِی حُبِّ الدُّنْیَا فَقَالَ الْأَنْبِیَاءُ وَ الْعُلَمَاءُ بَعْدَ مَعْرِفَةِ ذَلِکَ حُبُّ الدُّنْیَا رَأْسُ کُلِّ خَطِیئَةٍ وَ الدُّنْیَا دُنْیَاءَانِ دُنْیَا بَلَاغٌ وَ دُنْیَا مَلْعُونَةٌ.
از على بن الحسین علیهما السلام پرسیدند، کدام عمل نزد خداى عز و جل بهتر است؟ فرمود: هیچ عملى بعد از معرفت خداى جل و عز و رسولش بهتر از بغض دنیا نیست و براى آن شعبههاى بسیاریست و براى گناهان (نافرمانیهاى خدا) شعبههاى بسیاریست: نخستین نافرمانى که خدا را نمودند تکبر بود و آن نافرمانى شیطان بود، زمانى که سر پیچى و گردنفرازى کرد و از کافران گشت؛ و دیگر حرص است که نافرمانى آدم و حوا بود، زمانى که خداى عز و جل بآنها فرمود: «از هر چه خواهید بخورید ولى باین درخت نزدیک مشوید که از ستمکاران باشید، ٢٥- سوره ٢» پس آدم و حوا چیزى را گرفتند که بدان احتیاج نداشتند و این خصلت تا روز قیامت در ذریه آنها رخنه کرد، از این رو و بیشتر آنچه را آدمیزاد میطلبد بدان احتیاج ندارد؛ و دیگر حسد است که نافرمانى پسر آدم (قابیل) بود، زمانى که به برادرش (هابیل) حسد برد و او را کشت و از این نافرمانیها دوستى زنان و دوستى دنیا و دوستى ریاست و دوستى استراحت و دوستى سخن گفتن و دوستى سرورى و ثروت منشعب گشت و اینها هفت خصلت است که همگى در دوستى دنیا گرد آمدهاند، از این رو پیغمبران و دانشمندان بعد از شناختن این مطلب گفتند: دوستى دنیا سر هر خطا و گناهست و دنیا دو گونه است: دنیاى رساننده و دنیاى ملعون (یعنى دنیائى که انسان را بطاعت و قرب خدا میرساند بقدر کفاف است که آن ممدوح و پسندیده است و دنیائى که بیش از مقدار کفاف و زیادتر از احتیاجست که آن مایه لعنت و دورى از رحمت خداست).
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ٢، ص ١٣٠، ح ١١
قَالَ رَسُولُ اللَّه (ص): لَیْسَ الزُّهْدُ فِی الدُّنْیَا تَحْرِیمَ الْحَلَالِ وَ لَا إِضَاعَةَ الْمَالِ وَ لَکِنَّ الزُّهْدَ فِی الدُّنْیَا الرِّضَا بِالْقَضَاءِ وَ الصَّبْرُ عَلَى الْمَصَائِبِ وَ الْیَأْسُ عَنِ النَّاسِ.
رسول خدا (ص) فرمودند: زهد به دنیا، به حرام کردن حلال [بر خود] و یا ترک دارایى نیست؛ بلکه زهد به دنیا، عبارت است از: راضى بودن به قضا [ى الهى] و صبر در مصائب و چشم امید بر کَندن از مردم.
مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج ١٢، ص ٥١، ح ١٣٤٨٨
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: طُوبَى لِمَنْ رَکِبَ الطَّرِیقَةَ الْغَرَّاءَ وَ لَزِمَ الْمَحَجَّةَ [الْحُجَّةَ] الْبَیْضَاءَ وَ تَوَلَّهَ بِالْآخِرَةِ وَ أَعْرَضَ عَنِ الدُّنْیَا.
امام على علیه السّلام فرمودند: خوشا به حال کسى که به راه روشن و سفید رود، از محجة بیضاء جدا نگردد، شیفته آخرت باشد و از دنیا روى گرداند.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ٩٣، ح ١٦٣٧
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: أَکْیَسُ النَّاسِ مَنْ رَفَضَ دُنْیَاهُ.
امام على علیه السّلام فرمودند: زیرکترین مردم کسى است که دنیا را رها کند.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ٣٢٢، ح ٧٤٧٠
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: أَکْیَسُ الْأَکْیَاسِ مَنْ مَقَتَ دُنْیَاهُ وَ قَطَعَ مِنْهَا أَمَلَهُ وَ مُنَاهُ وَ صَرَفَ عَنْهَا طَمَعَهُ وَ رَجَاهُ.
امام على علیه السّلام فرمودند: زیرکترین زیرکان کسى است که دنیاى خود را دشمن دارد و امید و آرزوى خود را از آن قطع کند و طمع و آرزوى خود را از آن بگرداند.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ٣٢٢، ح ٧٤٧١
اهل دنیا
٢٦- وَ عَنِ ابْنِ عُمَرَ قَالَ سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ ص یَقُولُ أُمَّتِی فِی الدُّنْیَا عَلَى ثَلَاثَةِ أَطْبَاقٍ أَمَّا الطَّبَقُ الْأَوَّلُ فَلَا یُحِبُّونَ جَمْعَ الْمَالِ وَ ادِّخَارَهُ وَ لَا یَسْعَوْنَ فِی اقْتِنَائِهِ وَ احْتِکَارِهِ وَ إِنَّمَا رِضَاهُمْ مِنَ الدُّنْیَا سَدُّ جَوْعَةٍ وَ سَتْرُ عَوْرَةٍ وَ غِنَاهُمْ مِنْهَا مَا بَلَغَ بِهِمُ الْآخِرَةَ فَأُولَئِکَ الْآمِنُونَ الَّذِینَ لا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَ لا هُمْ یَحْزَنُونَ وَ أَمَّا الطَّبَقُ الثَّانِی فَإِنَّهُمْ یُحِبُّونَ جَمْعَ الْمَالِ مِنْ أَطْیَبِ وُجُوهِهِ وَ أَحْسَنِ سُبُلِهِ یَصِلُونَ بِهِ أَرْحَامَهُمْ وَ یَبَرُّونَ بِهِ إِخْوَانَهُمْ وَ یُوَاسُونَ بِهِ فُقَرَاءَهُمْ وَ لَعَضُّ أَحَدِهِمْ عَلَى الرَّضْفِ أَیْسَرُ عَلَیْهِ مِنْ أَنْ یَکْتَسِبَ دِرْهَماً مِنْ غَیْرِ حِلِّهِ أَوْ یَمْنَعَهُ مِنْ حَقِّهِ أَوْ یَکُونَ لَهُ خَازِناً إِلَى یَوْمِ مَوْتِهِ فَأُولَئِکَ الَّذِینَ إِنْ نُوقِشَ عَنْهُمْ عُذِّبُوا وَ إِنْ عُفِیَ عَنْهُمْ سَلِمُوا وَ أَمَّا الطَّبَقُ الثَّالِثُ فَإِنَّهُمْ یُحِبُّونَ جَمْعَ الْمَالِ مِمَّا حَلَّ وَ حَرُمَ وَ مَنْعَهُ مِمَّا افْتُرِضَ وَ وَجَبَ إِنْ أَنْفَقُوهُ أَنْفَقُوا إِسْرَافاً وَ بِدَاراً وَ إِنْ أَمْسَکُوهُ أَمْسَکُوا بُخْلًا وَ احْتِکَاراً أُولَئِکَ الَّذِینَ مَلَکَتِ الدُّنْیَا زِمَامَ قُلُوبِهِمْ حَتَّى أَوْرَدَتْهُمُ النَّارَ بِذُنُوبِهِمْ.
رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله فرمودند: امت من در دنیا سه طبقه اند:
طبقه اول کسانى اند که جمع مال و ذخیره سازى آن را دوست ندارند و در به دست آوردن و ذخیره آن تلاش نمى کنند به مقدارى که مانع گرسنگی و باعث پوشش عورت شود راضى اند، هر مقدار که اینان را به آخرت برساند برایشان بس است این گروه در امنیت به سر مى برند و بر ایشان خوف و اندوهى نیست.
گروه دوم کسانى اند که دوست دارند از راه حلال و پاکیزه مال به دست آورند تا به بستگان خود رسیدگى کنند؛ به برادرانشان نیکى کنند و به فقرا سرکشى نمایند، براى اینان سنگ به دندان گرفتن راحت تر است از اینکه یک درهمى را از راه حرام به دست بیاورند یا به مستحقش نرسانند تا روز مرگ، آن را پس انداز کنند، اگر در قیامت با اینان مناقشه شود، گرفتار عذاب مى شوند و اگر عفو گردند، در سلامت خواهند بود.
دسته سوم جمع آورى مال را دوست دارند، حلال و حرام برایشان فرقى ندارد، واجبات را ترک مى کنند و در مصرف، اسرافکارند و اگر دست نگهدارند و خرج نکنند از روى بخل و احتکار است اینان کسانى اند که دنیا، زمام قلبهاشان را مالک گردیده تا به سبب گناهان وارد جهنمشان گرداند.
بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج ١٠٠، ص ٢٣، ح ٢٦
عَنْ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع أَنَّهُ قَالَ فِی خُطْبَةٍ طَوِیلَةٍ: أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّمَا النَّاسُ ثَلَاثَةٌ زَاهِدٌ وَ رَاغِبٌ وَ صَابِرٌ فَأَمَّا الزَّاهِدُ فَلَا یَفْرَحُ بِشَیْءٍ مِنَ الدُّنْیَا أَتَاهُ وَ لَا یَحْزَنُ عَلَى شَیْءٍ مِنْهَا فَاتَهُ وَ أَمَّا الصَّابِرُ فَیَتَمَنَّاهَا بِقَلْبِهِ فَإِنْ أَدْرَکَ مِنْهَا شَیْئاً صَرَفَ عَنْهَا نَفْسَهُ لِمَا یَعْلَمُ مِنْ سُوءِ عَاقِبَتِهَا وَ أَمَّا الرَّاغِبُ فَلَا یُبَالِی مِنْ (حِلٍّ أَصَابَهَا أَمْ) مِنْ حَرَامٍ.
امام على علیه السلام: اى مردم! مردم سه گروهند: دنیا گریز و دنیا خواه و شکیبا. دنیا گریز، هرگاه به چیزى از دنیا دست یابد، شاد نمى شود و هرگاه چیزى از آن را از دست دهد افسوس نمى خورد؛ و شکیبا، در دل آرزوى دنیا را دارد، اما اگر به چیزى از دنیا دست یابد، چون عاقبت بد و ناگوار آن را مى داند، خود را از آن باز مى دارد؛ و دنیاخواه، اهمیتى نمى دهد که از راه حلال به دنیا برسد، یا از راه حرام.
مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج ١٢، ص ٤٦، ح ١٣٤٧٩
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: إِنَّ اللَّهَ سُبْحَانَهُ یُعْطِی الدُّنْیَا مَنْ یُحِبُّ وَ مَنْ لَا یُحِبُّ وَ لَا یُعْطِی الدِّینَ إِلَّا مَنْ یُحِبُّ.
امام على علیه السّلام فرمودند: همانا خداوند دنیا را به کسی که دوست دارد و دوست ندارد می دهد ولی دین را فقط به کسی که دوست دارد می دهد.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ٨٥، ح ١٣٨٩
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: مَوَدَّةُ أَبْنَاءِ الدُّنْیَا تَزُولُ لِأَدْنَى عَارِضٍ یَعْرُضُ.
امام على علیه السّلام فرمودند: دوستى فرزندان دنیا با کوچکترین پیش آمدى که پیش آید زایل مى شود.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ١٣٧، ح ٢٤٠٤
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: وُدَّ أَبْنَاءِ الدُّنْیَا یَنْقَطِعُ لِانْقِطَاعِ أَسْبَابِهِ.
امام على علیه السّلام فرمودند: دوستى فرزندان دنیا بریده مى شود زیرا اسباب آن بریده مى گردد.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ١٣٧، ح ٢٤٠٥
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: عَبْدُ الدُّنْیَا مُؤَبَّدُ الْفِتْنَةِ وَ الْبَلَاءِ.
امام على علیه السّلام فرمودند: بنده دنیا، آشوبگر همیشگى و داراى سختى پایدار است.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ١٣٧، ح ٢٤٠٦
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: أَهْلُ الدُّنْیَا عَرَضُ النَّوَائِبِ وَ ذُرِّیَّةُ الْمَصَائِبِ وَ نَهَبُ الرَّزَایَا.
امام على علیه السّلام فرمودند: اهل دنیا، مایه مصیبتها و نسل ماتمها و به تاراج رفته مصیبتهایند.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ١٣٧، ح ٢٤٠٨
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: إِنَّمَا الدُّنْیَا جِیفَةٌ وَ الْمُتَوَاخُونَ [الْمُؤَاخُونَ] عَلَیْهَا أَشْبَاهُ الْکِلَابِ فَلَا تَمْنَعُهُمْ أُخُوَّتُهُمْ لَهَا مِنَ التَّهَارُشِ [التَّهَاوُشِ] عَلَیْهَا.
امام على علیه السّلام فرمودند: دنیا فقط مردار است و کسانى که به جهت دنیا با یکدیگر برادر شده اند همچون سگانند که برادرى، آنها را از گزیدن یکدیگر باز نمى دارد.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ١٣٧، ح ٢٤٠٩
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: إِنَّمَا أَهْلُ الدُّنْیَا کِلَابٌ عَاوِیَةٌ وَ سِبَاعٌ ضَارِیَةٌ یَهِرُّ بَعْضُهَا بَعْضاً وَ یَأْکُلُ عَزِیزُهَا ذَلِیلَهَا وَ یَقْهَرُ کَبِیرُهَا صَغِیرَهَا نَعَمٌ مُعَقَّلَةٌ وَ أُخْرَى مُهْمَلَةٌ قَدْ أَضَلَّتْ عُقُولَهَا وَ رَکِبَتْ مَجْهُولَهَا.
امام على علیه السّلام فرمودند: نیستند اهل دنیا مگر سگان فریاد کننده و درندگان به شکار عادت کرده، عدّه از آنها عدّه دیگر را ناخوش مى دارند و عزیز آنها پستان خود را مى خورد، بزرگ آنها بر کوچک آنها چیره مى شود، آرى آنها شتران زانو بسته اند و عدّه اى رها شده اند که خود را گم کرده و بر نادانى خود سوار شده اند.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ١٣٧، ح ٢٤١٠
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: حُکِمَ عَلَى أَهْلِ الدُّنْیَا بِالشَّقَاءِ وَ الْفَنَاءِ وَ الدَّمَارِ وَ الْبَوَارِ.
امام على علیه السّلام فرمودند: بر اهل دنیا، به بدبختى، نابودى، هلاک شدن و هلاک نمودن فرمان داده شده است.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ١٣٧، ح ٢٤١١
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: هَلْ تَنْظُرُ إِلَّا فَقِیراً یُکَابِدُ فَقْراً أَوْ غَنِیّاً بَدَّلَ نِعَمَ اللَّهِ کُفْراً أَوْ بَخِیلًا اتَّخَذَ الْبُخْلَ بِحَقِّ اللَّهِ وَفْراً أَوْ مُتَمَرِّداً کَأَنَّ بِأُذُنَیْهِ عَنْ سَمَاعِ الْحِکْمَةِ وَقْراً.
امام على علیه السّلام فرمودند: آیا مردم دنیا را جز این مى بینى؟ یا درویش است و رنج درویشى مى کشد، یا توانگر است که در مقابل نعمتهاى خداوند، ناسپاس است، یا بخیلى است که خسّت در پرداخت حقّ پروردگار را سبب توانگرى خود مى داند، یا سرکشى است که گویا گوشهاى او از شنیدن کلام حق کر گردیده است.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ١٣٧، ح ٢٤١٣
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: إِنَّکَ لَنْ تُخْلَقَ لِلدُّنْیَا فَازْهَدْ فِیهَا وَ أَعْرِضْ عَنْهَا.
امام على علیه السّلام فرمودند: تو هرگز براى دنیا آفریده نشده اى، پس در آن بى اعتنا باش و از آن اعراض کن.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ١٣٨، ح ٢٤٣٣
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: الدُّنْیَا دَارُ الْأَشْقِیَاءِ.
امام على علیه السّلام فرمودند: دنیا سراى بدبختان است.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ١٣٩، ح ٢٤٥٩
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: النَّاسُ فِی الدُّنْیَا عَامِلَانِ عَامِلٌ فِی الدُّنْیَا لِلدُّنْیَا قَدْ شَغَلَتْهُ دُنْیَاهُ عَنْ آخِرَتِهِ یَخْشَى عَلَى مَنْ یُخَلِّفُ الْفَقْرَ وَ یَأْمَنُهُ عَلَى نَفْسِهِ فَیُفْنِی عُمُرَهُ فِی مَنْفَعَةِ غَیْرِهِ وَ عَامِلٌ فِی الدُّنْیَا لِمَا بَعْدَهَا فَجَاءَهُ الَّذِی لَهُ بِغَیْرِ عَمَلٍ فَأَحْرَزَ الْحَظَّیْنِ مَعاً وَ مَلَکَ الدَّارَیْنِ جَمِیعاً.
امام على علیه السّلام فرمودند: مردم در دنیا دو گونه عمل مى کنند، یک عدّه در دنیا براى دنیا عمل مى کنند و دنیا آنها را از آخرت باز مى دارد، از فقر دیگران مى ترسد و از آن بر خویشتن ایمن است و عمر خود را در بهره دیگرى تباه مى کند؛ و عدّه اى در دنیا براى پس از آن عمل مى کنند، پس مى رسد به او آنچه برایش مقدّر گردیده بدون این که عملى انجام داده باشد. پس بهره دنیا و آخرت را با هم گرد آورده و خانه دنیا و آخرت را با هم مالک گردیده است.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ١٤٠، ح ٢٤٦٩
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: إِنْ دُعِیَ إِلَى حَرْثِ الدُّنْیَا عَمِلَ وَ إِنْ دُعِیَ إِلَى حَرْثِ الْآخِرَةِ کَسِلَ.
امام على علیه السّلام فرمودند: اگر به زراعت دنیا خوانده شود، کار مى کند؛ و اگر به زراعت آخرت خوانده شود، سستى مى کند.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ١٤٠، ح ٢٤٧٧
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: إِنَّکُمْ إِنَّمَا خُلِقْتُمْ لِلْآخِرَةِ لَا لِلدُّنْیَا وَ لِلْبَقَاءِ لَا لِلْفَنَاءِ.
امام على علیه السّلام فرمودند: همانا شما براى آخرت آفریده شده اید نه براى دنیا و از براى سراى جاوید نه براى سراى فانى.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ١٤٠، ح ٢٤٧٨
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: بِإِیثَارِ حُبِّ الْعَاجِلَةِ صَارَ مَنْ صَارَ إِلَى سُوءِ الْآجِلَةِ.
امام على علیه السّلام فرمودند: به برگزیدن دوستى دنیا که مهیّا است رفته کسى که به سوى بدى آینده آخرت رفته است.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ١٤٠، ح ٢٤٧٩
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: طَلَبُ الْجَمْعِ بَیْنَ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ مِنْ خِدَاعِ النَّفْسِ.
امام على علیه السّلام فرمودند: طلب گرد آورى بین دنیا و آخرت از حیله هاى نفس است.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ١٤٠، ح ٢٤٨٥
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: طَالِبُ الدُّنْیَا تَفُوتُهُ الْآخِرَةُ وَ یُدْرِکُهُ الْمَوْتُ حَتَّى یَأْخُذَهُ بَغْتَةً [یَأْخُذَ بِعُنُقِهِ] وَ لَا یُدْرِکُ مِنَ الدُّنْیَا إِلَّا مَا قُسِمَ لَهُ.
امام على علیه السّلام فرمودند: جوینده دنیا، آخرت را از دست مى دهد و بناگاه مرگ او را فرا مى گیرد و از دنیا جز آنچه برایش مقدّر شده، در نمى یابد.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ١٤٠، ح ٢٤٨٦
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: کَیْفَ یَعْمَلُ لِلْآخِرَةِ الْمَشْغُولُ بِالدُّنْیَا.
امام على علیه السّلام فرمودند: چگونه براى آخرت کار کند، کسى که به دنیا سرگرم است.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ١٤١، ح ٢٤٨٧
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: لَمْ یُفِدْ مَنْ کَانَتْ هِمَّتُهُ الدُّنْیَا عِوَضاً وَ لَمْ یَقْضِ مُفْتَرَضاً.
امام على علیه السّلام فرمودند: کسى که همّت او دنیاست در مقابل، چیزى به دست نیاورد و عمل واجبى را به جاى نیاورد.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ١٤١، ح ٢٤٨٨
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: مَنْ بَاعَ آخِرَتَهُ بِدُنْیَاهُ خَسِرَهُمَا.
امام على علیه السّلام فرمودند: کسى که آخرت خود را به دنیا فروخته، در هر دو زیانکار است.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ١٤١، ح ٢٤٨٩
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: مَنْ رَضِیَ بِالدُّنْیَا فَاتَتْهُ الْآخِرَةُ.
امام على علیه السّلام فرمودند: کسى که به دنیا خشنود است، آخرت خود را نابود کرده است.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ١٤١، ح ٢٤٩٠
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: مَنْ أَحَبَّ لِقَاءَ اللَّهِ سُبْحَانَهُ سَلَا عَنِ الدُّنْیَا.
امام على علیه السّلام فرمودند: کسى که دیدار پروردگار را دوست مى دارد، دنیا را فراموش کند.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ١٤١، ح ٢٤٩١
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: مَنْ أَخْسَرُ مِمَّنْ تَعَوَّضَ عَنِ الْآخِرَةِ بِالدُّنْیَا.
امام على علیه السّلام فرمودند: چه کسى زیانکارتر است از کسى که آخرت را با دنیا عوض نماید؟
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ١٤١، ح ٢٤٩٢
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: مَنْ رَغِبَ فِی زَخَارِفِ الدُّنْیَا فَاتَهُ الْبَقَاءُ الْمَطْلُوبُ.
امام على علیه السّلام فرمودند: کسى که در زیباییها و تجمّلات دنیا میل نماید، خاستگاه پایدار آخرت او نابود شود.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ١٤١، ح ٢٤٩٣
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: مَنْ عَمَّرَ دُنْیَاهُ أَفْسَدَ دِینَهُ وَ أَخْرَبَ أُخْرَاهُ.
امام على علیه السّلام فرمودند: کسى که دنیاى خود را آباد نماید، دین خود را تباه و آخرت خود را ویران نموده است.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ١٤١، ح ٢٤٩٤
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: مَنْ غَلَبَتِ الدُّنْیَا عَلَیْهِ عَمِیَ عَمَّا بَیْنَ یَدَیْهِ.
امام على علیه السّلام فرمودند: کسى که دنیا به او چیره شود به آنچه فراروى اوست کور گردد.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ١٤١، ح ٢٤٩٥
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: مَنْ طَلَبَ مِنَ الدُّنْیَا شَیْئاً فَاتَهُ مِنَ الْآخِرَةِ أَکْثَرُ مِمَّا طَلِبَ.
امام على علیه السّلام فرمودند: کسى که چیزى از دنیا را بجوید، از آخرت او، بیش از آنچه طلب مى کرده، فوت گردد.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ١٤١، ح ٢٤٩٦
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: مَنْ طَلَبَ الدُّنْیَا بِعَمَلِ الْآخِرَةِ کَانَ أَبْعَدَ لَهُ مِمَّا طَلَبَ.
امام على علیه السّلام فرمودند: کسى که با کار اخروى، دنیا را بجوید خواسته او با این عمل دورتر گردد.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ١٤١، ح ٢٤٩٧
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: مَنْ مَلَکَ مِنَ الدُّنْیَا شَیْئاً فَاتَهُ مِنَ الْآخِرَةِ أَکْثَرُ مِمَّا مَلَکَ.
امام على علیه السّلام فرمودند: کسى که چیزى از مال دنیا را صاحب شود، بیش از آن، از آخرت او فوت گردد.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ١٤١، ح ٢٤٩٨
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: مَا ظَفِرَ بِالْآخِرَةِ مَنْ کَانَتِ الدُّنْیَا مَطْلَبَهُ.
امام على علیه السّلام فرمودند: به سعادت آخرت دست نیابد کسى که دنیا مقصد او باشد.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ١٤١، ح ٢٤٩٩
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: مَا الْتَذَّ أَحَدٌ مِنَ الدُّنْیَا لَذَّةً إِلَّا کَانَتْ لَهُ یَوْمَ الْقِیَامَةِ غُصَّةً.
امام على علیه السّلام فرمودند: فردى از گوارایى دنیا بهره مند نگردد مگر این که در روز قیامت اندوهى براى او خواهد بود.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ١٤١، ح ٢٥٠٠
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: مَا زَادَ فِی الدُّنْیَا نَقَصَ فِی الْآخِرَةِ.
امام على علیه السّلام فرمودند: کسى به دنیا نیافزود مگر این که آخرت را ناقص نمود.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ١٤١، ح ٢٥٠١
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: مَا الْمَغْرُورُ الَّذِی ظَفِرَ مِنَ الدُّنْیَا بِأَدْنَى سُهْمَتِهِ کَالْآخَرِ الَّذِی ظَفِرَ مِنَ الْآخِرَةِ بِأَعْلَى هِمَّتِهِ.
امام على علیه السّلام فرمودند: آیا گول خورده نیست کسى که از دنیا به کمترین سهم خود دست یافته در مقابل کسى که با بالاترین نعمت به آخرت دست یافته است؟
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ١٤١، ح ٢٥٠٢
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: الْفَرَحُ بِالدُّنْیَا حُمْقٌ.
امام على علیه السّلام فرمودند: شادمانى به دنیا، دلیل کم خردى است.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ١٤٢، ح ٢٥١٥
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: الْعَاجِلَةُ مُنْیَةُ الْأَرْجَاسِ.
امام على علیه السّلام فرمودند: سراى مهیّا، آرزوى پلیدان است.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ١٤٢، ح ٢٥٣٥
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: الدُّنْیَا مُنْیَةُ الْأَشْقِیَاءِ.
امام على علیه السّلام فرمودند: دنیا، آرزوى بدبختان است.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ١٤٢، ح ٢٥٣٦
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: قَدْ یَتَفَاصَلُ الْمُتَفَاصِلَانِ وَ یَشِتُّ جَمْعُ الْأَلِیفَیْنِ.
امام على علیه السّلام فرمودند: چه بسیار است که دو به هم پیوسته از یکدیگر جدا مى شوند و دو خو گرفته از یکدیگر پراکنده مى گردند.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ١٤٣، ح ٢٥٦٤
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: لَمْ یَصْفُ اللَّهُ سُبْحَانَهُ الدُّنْیَا لِأَوْلِیَائِهِ وَ لَمْ یَضُنَّ بِهَا عَلَى أَعْدَائِهِ.
امام على علیه السّلام فرمودند: خداوند دنیا را براى دوستان خود صاف نگردانیده و به آن بر دشمنان خود بخیلى نکرده است.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ١٤٣، ح ٢٥٧٤
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: لَوْ کَانَتِ الدُّنْیَا عِنْدَ اللَّهِ مَحْمُوداً لَاخْتَصَّ بِهَا أَوْلِیَاءَهُ لَکِنَّهُ صَرَفَ قُلُوبَهُمْ عَنْهَا وَ مَحَا عَنْهُمْ مِنْهَا الْمَطَامِعَ.
امام على علیه السّلام فرمودند: اگر دنیا نزد خداوند پسندیده بود هر آینه آن را ویژه دوستان خود مى گردانید ولى دلهاى آنها را از دنیا برگردانیده و طمع آنها را از دنیا سترده است.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ١٤٣، ح ٢٥٧٦
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: مَا أَبْعَدَ الْخَیْرَ مِمَّنْ هِمَّتُهُ بَطْنُهُ وَ فَرْجُهُ.
امام على علیه السّلام فرمودند: چه دور است از خوبى، کسى که همّت او شکم و فرج اوست.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ١٤٣، ح ٢٥٨٠
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: لَا تَرْفَعْ مَنْ رَفَعَتْهُ الدُّنْیَا.
امام على علیه السّلام فرمودند: بلند مگردان کسى را که دنیا او را بلند مرتبه گردانیده است.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ١٤٣، ح ٢٥٨٢
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: لَا یَرْعَوِی الْبَاقُونَ اجْتِرَاماً.
امام على علیه السّلام فرمودند: باز ماندگان، گناهى را ترک نمى کنند.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ١٤٤، ح ٢٥٨٤
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: مَا بَالُکُمْ تَفْرَحُونَ بِالْیَسِیرِ مِنَ الدُّنْیَا تُدْرِکُونَهُ وَ لَا یَحْزُنُکُمُ الْکَثِیرُ مِنَ الْآخِرَةِ تُحْرَمُونَهُ.
امام على علیه السّلام فرمودند: چگونه است که شما با دریافت اندکى از دنیا خوشحال مى شوید ولى از دست دادن بهره فراوان از آخرت، شما را اندوهگین نمى سازد.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ١٤٥، ح ٢٦١٠
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: دَعَاکُمُ اللَّهُ سُبْحَانَهُ إِلَى دَارِ الْبَقَاءِ وَ قَرَارَةِ الْخُلُودِ وَ النَّعْمَاءِ وَ مُجَاوَرَةِ الْأَنْبِیَاءِ وَ السُّعَدَاءِ فَعَصَیْتُمْ وَ دَعَتْکُمُ الدُّنْیَا إِلَى قَرَارَةِ الشَّقَاءِ وَ مَحَلِّ الْفَنَاءِ وَ أَنْوَاعِ الْبَلَاءِ وَ الْعَنَاءِ فَأَطَعْتُمْ وَ بَادَرْتُمْ وَ أَسْرَعْتُمْ.
امام على علیه السّلام فرمودند: پروردگار شما را به سراى باقى و جایگاه جاودانگى و نعمتها و همنشینى انبیاء و نیکبختان فرا خوانده است، ولى شما نافرمانى کردید و دنیا شما را به جایگاه بدبختى و محل نابودى و انواع بلا و رنج فرا خوانده، پس او را اطاعت کردید و به سوى آن پیشى گرفتید.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ١٤٥، ح ٢٦١٦
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: یَا عَبِیدَ الدُّنْیَا وَ الْعَامِلِینَ لَهَا إِذَا کُنْتُمْ فِی النَّهَارِ تَبِیعُونَ وَ تَشْتَرُونَ وَ فِی اللَّیْلِ عَلَى فُرُوشِکُمْ تَتَقَلَّبُونَ وَ تَنَامُونَ وَ فِیمَا بَیْنَ ذَلِکَ عَنِ الْآخِرَةِ تَغْفُلُونَ وَ بِالْعَمَلِ تُسَوِّفُونَ فَمَتَى تُفَکِّرُونَ فِی الْإِرْشَادِ وَ مَتَى تُقَدِّمُونَ الزَّادَ وَ مَتَى تَهْتَمُّون بِأَمْرِ الْمَعَادِ.
امام على علیه السّلام فرمودند: اى بندگان دنیا و کارگرانى که براى آن تلاش مى کنید، شما در هنگام روز مى خرید و مى فروشید و در شب بر بسترهاى خود مى غلطید و مى خوابید و در میانه آن از آخرت غافل هستید و عمل براى آن را پس مى اندازید، پس چه وقت به راه راست مى اندیشید؟ و در چه هنگام توشه پیش مى فرستید؟ و چه زمان براى روز بازگشت، کوشش و تلاش خواهید کرد؟
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ١٤٥، ح ٢٦٣٠
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: الْمَغْبُونُ مَنْ شُغِلَ بِالدُّنْیَا [مَنْ شَغِلَ الدُّنْیَا] وَ فَاتَهُ حَظُّهُ مِنَ الْآخِرَةِ.
امام على علیه السّلام فرمودند: زیانکار کسى است که دنیا او را سرگرم نماید و بهره او از آخرت فوت گردد.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ١٤٧، ح ٢٦٦٣
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: إِنْ سَقُمَ فَهُوَ نَادِمٌ عَلَى تَرْکِ الْعَمَلِ وَ إِنْ صَحَّ أَمِنَ مُغْتَرّاً فَأَخَّرَ الْعَمَلَ إِنْ دُعِیَ إِلَى حَرْثِ الدُّنْیَا عَمِلَ وَ إِنْ دُعِیَ إِلَى حَرْثِ الْآخِرَةِ کَسِلَ إِنِ اسْتَغْنَى بَطِرَ وَ فُتِنَ إِنِ افْتَقَرَ قَنِطَ وَ وَهَنَ إِنْ أُحْسِنَ إِلَیْهِ جَحَدَ وَ إِنْ أَحْسَنَ تَطَاوَلَ وَ امْتَنَّ إِنْ عَرَضَتْ لَهُ مَعْصِیَةٌ وَاقَعَهَا بِالاتِّکَالِ عَلَى التَّوْبَةِ إِنْ عَزَمَ عَلَى التَّوْبَةِ سَوَّفَهَا وَ أَصَرَّ عَلَى الْحَوْبَةِ إِنْ عُوفِیَ ظَنَّ أَنْ قَدْ تَابَ إِنِ ابْتُلِیَ ظَنَّ وَ ارْتَابَ إِنْ مَرِضَ أَخْلَصَ وَ أَنَابَ إِنْ صَحَّ نَسِیَ وَ عَادَ وَ اجْتَرَى عَلَى مَظَالِمِ الْعِبَادِ إِنْ أَمِنَ افْتُتِنَ لَاهِیاً بِالْعَاجِلَةِ فَنَسِیَ الْآخِرَةَ وَ غَفَلَ عَنِ الْمَعَادِ.
امام على علیه السّلام فرمودند: اگر بیمار شود، از ترک عمل پشیمان گردد و اگر تندرست گردد و داراى ایمنى فریب خورنده، عمل را پس مى اندازد. اگر به کشتکارى دنیا خوانده شود تلاش کند و اگر به کشتکارى براى آخرت خوانده شود سستى مى کند، اگر توانگر گردد بد مستى کند و به فتنه افتد و اگر درویش و نیازمند شود نومید و ناتوان گردد، اگر به او نیکى شود ناسپاسى کند و اگر نیکى نماید سرفرازى کند و منّت گذارد، اگر گناهى به او ارائه شود به اعتماد توبه و بازگشت، خود را به آن بیامیزد و هر آنگاه اراده توبه نماید، آن را به تأخیر مى اندازد و بر گناه ایستادگى مى کند. اگر تندرستى داده شود، گمان مى کند که توبه نموده است و اگر گرفتار شود بدگمان شده و شک مى کند، اگر بیمار شود اخلاص مى ورزد و به خدا باز مى گردد و اگر تندرست شود خدا را فراموش مى کند و بر مى گردد به گناهانى که انجام مى داده است و بر ستمکارى بر بندگان دلیر مى گردد. اگر ایمن شود به فتنه مى افتد در حالى که با دنیا بازى مى کند، پس آخرت را فراموش مى کند و از روز بازگشت غافل مى شود.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ١٤٨، ح ٢٦٩٢
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: عَجِبْتُ لِمَنْ عَرَفَ أَنَّهُ مُنْتَقِلٌ عَنْ دُنْیَاهُ کَیْفَ لَا یُحْسِنُ التَّزَوُّدَ لِأُخْرَاهُ.
امام على علیه السّلام فرمودند: در شگفتم از کسى که مى داند از دنیا انتقال مى یابد چگونه براى آخرت خود توشه نیکو بر نمى گیرد؟
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ١٤٨، ح ٢٧٠١
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: کَذَبَ مَنِ ادَّعَى الْیَقِینَ بِالْبَاقِی وَ هُوَ مُوَاصِلٌ لِلْفَانِی.
امام على علیه السّلام فرمودند: دروغ گفته، کسى که ادّعا مى کند به سراى جاوید آخرت یقین دارد در حالى که به سراى ناپایدار دنیا پیوند مى کند.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ١٥١، ح ٢٧٦٩
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: مَنْ أَیْقَنَ بِالْآخِرَةِ لَمْ یَحْرِصْ عَلَى الدُّنْیَا.
امام على علیه السّلام فرمودند: کسى که به آخرت یقین دارد، شیفته دنیا نگردد.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ١٥١، ح ٢٧٧٠
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: اشْتِغَالُ النَّفْسِ بِمَا لَا یَصْحَبُهَا بَعْدَ الْمَوْتِ مِنْ أَکْثَرِ [أَکْبَرِ] الْوَهْنِ.
امام على علیه السّلام فرمودند: مشغول شدن نفس، به آنچه بعد از مرگ او را همراهى نمى کند نشانه بیشترین ناتوانى است.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ١٥١، ح ٢٧٧٤
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: قِوَامُ الدُّنْیَا بِأَرْبَعٍ عَالِمٌ یَعْمَلُ بِعِلْمِهِ وَ جَاهِلٌ لَا یَسْتَنْکِفُ أَنْ یَتَعَلَّمَ وَ غَنِیٌّ یَجُودُ بِمَالِهِ عَلَى الْفُقَرَاءِ وَ فَقِیرٌ لَا یَبِیعُ آخِرَتَهُ بِدُنْیَاهُ فَإِذَا لَمْ یَعْمَلِ الْعَالِمُ بِعِلْمِهِ اسْتَنْکَفَ الْجَاهِلُ أَنْ یَتَعَلَّمَ وَ إِذَا بَخِلَ الْغَنِیُّ بِمَالِهِ بَاعَ الْفَقِیرُ آخِرَتَهُ بِدُنْیَاهُ.
امام على علیه السّلام فرمودند: پایه دنیا بر چهار چیز است: دانشمندى که به دانش خود عمل مى کند و نادانى که از آموختن سر باز نمى زند و توانگرى که از مال خود بر درویشان مى بخشد و درویشى که آخرت خود را به دنیا نمى فروشد. پس هرگاه دانشمند به دانش خود عمل نکند، نادان از آموختن سرباز مى زند؛ و هرگاه توانگر در مال خود بخل نماید، درویش آخرت خود را به دنیا بفروشد.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ١٥٣، ح ٢٨٣٤
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: أَشْقَى النَّاسِ مَنْ غَلَبَهُ هَوَاهُ فَمَلَکَتْهُ دُنْیَاهُ وَ أَفْسَدَ أُخْرَاهُ.
امام على علیه السّلام فرمودند: بدبخت ترین مردم کسى است که: هواى نفس، بر او چیره شود پس دنیا او را صاحب گردد و آخرت او تباه گردد.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ١٦٧، ح ٣٢٨٩
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: إِنَّ أَخْسَرَ النَّاسِ صَفْقَةً وَ أَخْیَبَهُمْ سَعْیاً رَجُلٌ أَخْلَقَ بَدَنَهُ فِی طَلَبِ آمَالِهِ وَ لَمْ تُسَاعِدْهُ الْمَقَادِیرُ عَلَى إِرَادَتِهِ فَخَرَجَ مِنَ الدُّنْیَا بِحَسَرَاتِهِ وَ قَدِمَ عَلَى الْآخِرَةِ بِتَبِعَاتِهِ.
امام على علیه السّلام فرمودند: همانا زیانکارترین مردم در معامله و ناامیدترین آنها در تلاش مردى است که بدن خود را در کسب آرزوها فرسوده کرده، ولى تقدیر خداوند، بر خواست او همراهى ننموده است، پس از دنیا باافسوس بیرون رفته و بر آخرت با وزر، وارد شده است.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ١٦٧، ح ٣٢٩١
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: لَا تَکُنْ مِمَّنْ یَرْجُو الْآخِرَةَ بِغَیْرِ عَمَلٍ وَ یُسَوِّفُ التَّوْبَةَ بِطُولِ الْأَمَلِ یَقُولُ فِی الدُّنْیَا بِقَوْلِ الزَّاهِدِینَ وَ یَعْمَلُ فِیهَا عَمَلَ الرَّاغِبِینَ.
امام على علیه السّلام فرمودند: از آنان مباش که بدون عمل، به آخرت امیدوارند و با امیدهاى دراز توبه را به تأخیر اندازند؛ در دنیا همانند پارسایان سخن گویند و چون شیفتگان عمل کنند.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ١٩٤، ح ٣٧٩٢
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: مَنْ تَذَلَّلَ لِأَبْنَاءِ الدُّنْیَا تَعَرَّى مِنْ لِبَاسِ التَّقْوَى.
امام على علیه السّلام فرمودند: کسى که در برابر اهل دنیا خوارى کند، لباس پرهیزگارى را در آورده است.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ٢٦٣، ح ٥٦٥٦
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: إِنَّ الْمُتَّقِینَ ذَهَبُوا بِعَاجِلِ الدُّنْیَا وَ [آجِلِ] الْآخِرَةِ شَارَکُوا أَهْلَ الدُّنْیَا فِی دُنْیَاهُمْ وَ لَمْ یُشَارِکْهُمْ أَهْلُ الدُّنْیَا فِی آخِرَتِهِمْ.
امام على علیه السّلام فرمودند: همانا پرهیزگاران از آنچه در دنیا و مهلت آخرت فراهم است بهره برده اند در دنیاى اهل دنیا مشارکت دارند ولى در آخرت آنها، اهل دنیا شریک نیستند.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ٢٧٣، ح ٥٩٩٠
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: کَذَبَ مَنِ ادَّعَى الْإِیمَانَ وَ هُوَ مَشْغُوفٌ مِنَ الدُّنْیَا بِخُدَعِ الْأَمَانِیِّ وَ زُورِ الْمَلَاهِی.
امام على علیه السّلام فرمودند: دروغگو کسى است که ادّعاى ایمان کند در حالى که از دنیا در دل او فریب آرزوها و دروغ بازیها جاى گرفته است.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ٣١٢، ح ٧٢٢٣
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: فِی اعْتِزَالِ أَبْنَاءِ الدُّنْیَا جِمَاعُ الصَّلَاحِ.
امام على علیه السّلام فرمودند: تمامى نیکى، در دورى از فرزندان دنیاست.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ٣١٨، ح ٧٣٥٣
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: یَنْبَغِی لِمَنْ أَرَادَ صَلَاحَ نَفْسِهِ وَ إِحْرَازَ دِینِهِ أَنْ یَجْتَنِبَ مُخَالَطَةَ أَبْنَاءِ الدُّنْیَا.
امام على علیه السّلام فرمودند: کسى که قصد اصلاح خود و حفظ دینش را دارد، باید از آمیزش با اهل دنیا بپرهیزد.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ٣١٩، ح ٧٤٧٠
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: أَیْنَ الَّذِینَ بَلَغُوا مِنَ الدُّنْیَا أَقَاصِیَ الْهِمَمِ.
امام على علیه السّلام فرمودند: کجایند آنان که به دنیا رسیدند با نهایت اراده و عزم.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ٣٤٥، ح ٧٩١٧
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: أَیْنَ الَّذِینَ مَلَکُوا مِنَ الدُّنْیَا أَقَاصِیَهَا.
امام على علیه السّلام فرمودند: کجایند آنان که تا دور دستهاى دنیا را صاحب شدند.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ٣٤٥، ح ٧٩١٩
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: عَجِبْتُ لِلشَّقِیِّ الْبَخِیلِ یَتَعَجَّلُ الْفَقْرَ الَّذِی مِنْهُ هَرَبَ وَ یَفُوتُهُ الْغِنَى الَّذِی إِیَّاهُ طَلَبَ فَیَعِیشُ فِی الدُّنْیَا عَیْشَ الْفُقَرَاءِ وَ یُحَاسَبُ فِی الْآخِرَةِ حِسَابَ الْأَغْنِیَاءِ.
امام على علیه السّلام فرمودند: از خسیس بدبخت در شگفتم که چگونه بر نادارى که از آن مى گریزد، شتاب مى کند و توانگرى را که مى جوید، از کف مى دهد. پس در دنیا همانند نیازمندان زندگى مى کند و در آخرت همانند توانگران مورد حساب قرار مى گیرد.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ٣٧٠، ح ٨٣٧٣
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: مُجَالَسَةُ أَبْنَاءِ الدُّنْیَا مَنْسَاةٌ لِلْإِیمَانِ قَائِدَةٌ إِلَى طَاعَةِ الشَّیْطَانِ.
امام على علیه السّلام فرمودند: همنشینى با فرزندان دنیا، جایگاهى فراموشى ایمان و کِشنده به طرف فرمانبرى شیطان است.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ٤٣٤، ح ٩٩٠٧
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: لَا تَصْحَبَنَّ أَبْنَاءَ الدُّنْیَا فَإِنَّکَ إِنْ أَقْلَلْتَ اسْتَثْقَلُوکَ وَ إِنْ أَکْثَرْتَ حَسَدُوکَ.
امام على علیه السّلام فرمودند: با اهل دنیا رفاقت مکن زیرا که اگر نادار گردی کوچکت شمارند و اگر مالدار گردی بر تو رشگ برند.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ٤٣٤، ح ٩٩٠٩
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: قَالَ ع فِی وَصْفِ مَنْ ذَمَّهُ یَقُولُ فِی الدُّنْیَا بِقَوْلِ الزَّاهِدِینَ وَ یَعْمَلُ فِیهَا بِعَمَلِ الرَّاغِبِینَ یُظْهِرُ شِیمَةَ الْمُحْسِنِینَ وَ یُبْطِنُ عَمَلَ الْمُسِیئِینَ یَکْرَهُ الْمَوْتَ لِکَثْرَةِ ذُنُوبِهِ وَ لَا یَتْرُکُهَا فِی حَیَاتِهِ یُسْلِفُ الذَّنْبَ وَ یُسَوِّفُ بِالتَّوْبَةِ یُحِبُّ الصَّالِحِینَ وَ لَا یَعْمَلُ أَعْمَالَهُمْ وَ یُبْغِضُ الْمُسِیئِینَ وَ هُوَ مِنْهُمْ یَقُولُ لِمَ أَعْمَلُ فَأَتَعَنَّى بَلْ أَجْلِسُ فَأَتَمَنَّى یُبَادِرُ دَائِباً مَا یَفْنَى وَ یَدَعُ أَبَداً مَا یَبْقَى یَعْجِزُ عَنْ شُکْرِ مَا أُوتِیَ وَ یَبْتَغِی الزِّیَادَةَ فِیمَا بَقِیَ یُرْشِدُ غَیْرَهُ وَ یُغْوِی نَفْسَهُ وَ یَنْهَى النَّاسَ بِمَا لَا یَنْتَهِی وَ یَأْمُرُهُمْ بِمَا لَا یَأْتِی یَتَکَلَّفُ مِنَ النَّاسِ مَا لَمْ یُؤْمَرْ وَ یُضَیِّعُ مِنْ نَفْسِهِ مَا هُوَ أَکْثَرُ یَأْمُرُ النَّاسَ وَ لَا تَأْتَمِرُ وَ یُحَذِّرُهُمْ وَ لَا یَحْذَرُ یَرْجُو ثَوَابَ مَا لَمْ یَعْمَلْ وَ یَأْمَنُ عِقَابَ جُرْمٍ مُتَیَقَّنٍ یَسْتَمِیلُ وُجُوهَ النَّاسِ بِتَدَیُّنِهِ وَ یُبْطِنُ ضِدَّ مَا یُعْلِنُ یَعْرِفُ لِنَفْسِهِ عَلَى غَیْرِهِ وَ لَا یَعْرِفُ عَلَیْهَا لِغَیْرِهِ یَخَافُ عَلَى غَیْرِهِ بِأَکْثَرَ مِنْ ذَنْبِهِ وَ یَرْجُو لِنَفْسِهِ أَکْثَرَ مِنْ عَمَلِهِ یَرْجُو اللَّهَ فِی الْکَبِیرِ وَ یَرْجُو الْعِبَادَ فِی الصَّغِیرِ فَیُعْطِی الْعَبْدَ مَا لَا یُعْطِی الرَّبَّ.
امام على علیه السّلام فرمودند: حضرت در وصف کسى که نکوهش مى کرد فرمود: در دنیا همچون بى رغبتان سخن گوید و همچون شیفتگان عمل کند، خصلت نیکوکاران را آشکار مى کند و در پنهان چون گنهکاران عمل مى کند، مرگ را به جهت گناهان بسیارش ناخوش مى دارد و آنها را در ایّام زندگى خود رها نمى کند، پیش مى فرستد گناه را و پس اندازد توبه را، صالحان را دوست مى دارد ولى همچون آنان عمل نمى کند، گناهکاران را دشمن مى دارد ولى از آنان است، مى گوید: چرا عمل کنم و رنج کشم، بلکه مى نشینم و آرزو مى کنم، پیشى مى گیرد در کشیدن رنج آنچه نابود مى شود و وامى گذارد همواره آنچه را باقى مى ماند. از سپاس آنچه داده شده ناتوان است و زیادتى آنچه را باقى است مى طلبد، دیگران را راه درست مى نماید ولى نفس خود را گمراه مى کند، مردم را نهى مى کند از آنچه خود باز نمى ایستد و آنها را فرمان مى دهد به چیزى که خود عمل نمى کند مردم را به زحمت اندازد به آنچه واجب نشده و خود تباه سازد آنچه را بیشتر است. مردم را امر مى کند و خود امر پذیر نیست و آنها را بر حذر مى دارد ولى خود حذر نمى کند، به امید ثواب کارى است که نکرده و متوقّع ایمنى از عذاب گناهى است که حتمى است. با دیندارى ظاهرى در پى جلب خشنودى مردم است و در نهان آنچه آشکار کرده عمل کند. حقوق خویش را که بر عهده دیگران است مى شناسد ولى حقّ دیگران را که بر عهده اوست خیر. مى ترسد بر دیگران بیش از گناهشان و امید دارد براى خود بیشتر از عمل و کردار خود. در کارهاى بزرگ به خدا امید دارند و در کوچک به بندگان خدا، پس امیدشان به بندگان خدا بیشتر از خداوند است.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ٤٥٩، ح ١٠٥١٢
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: صَارَ الْفُسُوقُ فِی الدُّنْیَا نَسَباً وَ الْعَفَافُ عَجَباً وَ لَبِسَ الْإِسْلَامُ لُبْسَ الْفَرْوِ مَقْلُوباً.
امام على علیه السّلام فرمودند: گناهکارى در دنیا نسب مردم شده و پاکدامنى باعث شگفتى و بر مسلمانى پوستین وارونه پوشیده شده است.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ٤٦٢، ح ١٠٦٠٠
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: حُکِمَ عَلَى مُکْثِرِی أَهْلِ الدُّنْیَا بِالْفَاقَةِ وَ أُعِینَ مَنْ غَنِیَ عَنْهَا بِالرَّاحَةِ.
امام على علیه السّلام فرمودند: براى زیاده خواهان اهل دنیا، حاجت و نیاز پیش بینى شده و براى بى نیاز از دنیا، آسایش حکم شده است.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ١٣٧، ح ٢٤١٢
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: إِیَّاکَ أَنْ تَغْتَرَّ [تَغَیَّرَ] بِمَا تَرَى مِنْ إِخْلَادِ أَهْلِ الدُّنْیَا إِلَیْهَا وَ تَکَالُبِهِمْ عَلَیْهَا فَقَدْ نَبَّأَکَ اللَّهُ عَنْهَا وَ تَکَشَّفَتْ [تَکْشِفُ] لَکَ عَنْ عُیُوبِهَا وَ مَسَاوِیهَا.
امام على علیه السّلام فرمودند: بپرهیز از این که فریفته شوى به آنچه از میل اهل دنیا و پیشى گرفتن آنها بر دنیا مى بینى، پس خداوند از دنیا و احوال آن تو را آگاه نموده است و دنیا خود از عیب و بدیهاى خود پرده برداشته است.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ١٣٧، ح ٢٤٠٧
آنچه باعث میل به دنیا می شود
قَالَ عَلِیٌّ علیه السّلام: کُلَّمَا ازْدَادَ الْمَرْءُ بِالدُّنْیَا شُغُلًا وَ زَادَ بِهَا وَلَهاً أَوْرَدَتْهُ الْمَسَالِکَ وَ أَوْقَعَتْهُ فِی الْمَهَالِکِ.
امام على علیه السّلام فرمودند: هر گاه پیشه آدمى بسیار شود شیفتگى او به دنیا زیاد گردد دنیا او را به راههاى منحرف وارد کند و او را به هلاکت اندازد.
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص ١٤٠، ح ٢٤٦٥
